پخش زنده
امروز: -
تحقق145 درصدی درآمدهای گمرکی در سال جاری
گمرک ایران از پیش‌بینی تحقق 145 درصدی درآمدهای گمرکی در سال 1395 نسبت به قانون مصوب بودجه خبر داد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ؛گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان سومین منبع تأمین‌کننده درآمدهای دولت نقش عمده‌ای در این زمینه ایفا می کند.
در کشورهای پیشرفته فاقد منابع و ذخایر زیرزمینی مانند نفت و گاز، سایر درآمدها در تأمین منابع از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
جمهوری اسلامی ایران نیز در سال های خیر با سیاست‌های صحیح اقتصادی، تمرکز خود را از نفت (به عنوان تنها عامل تأمین‌کننده منابع دولت) به سمت سایر درآمدها از جمله درآمدهای مالیاتی و گمرکی تغییر داده است؛ به گونه‌ای که در سال 1395 سهم منابع نفتی در تأمین منابع بودجه کل کشور صرفاً 31 درصد می‌باشد. بدیهی است با تقویت و توسعه بخش‌های اقتصادی کشور از جمله گمرک جمهوری اسلامی ایران، نقش آنها در تأمین منابع دولت بیش از پیش افزایش خواهد یافت.
در حال حاضر گمرک جمهوری اسلامی ایران مسئول وصول بیش از 20 ردیف درآمدی است که خود بیانگر نقش گسترده این سازمان در تأمین منابع کشور است.
در قانون بودجه کل کشور و سایر قوانین مانند قانون امور گمرکی و قانون مالیات بر ارزش افزوده مسئولیت وصول بسیاری از ردیف‌های درآمدی برعهده گمرک ایران گذاشته شده و این سازمان در طول سالیان متمادی به بهترین شکل ممکن ایفای نقش کرده است.
گمرک جمهوری اسلامی ایران نقش چند گانهای در تأمین منابع دارد. اولاً در ردیف‌های اصلی درآمدی مانند حقوق ورودی خودرو، حقوق ورودی سایر کالاها و مالیات بر ارزش افزوده، منابع دولت را تأمین می کند و دوم اینکه در سایر ردیف‌های درآمدی تأمین‌کننده منابع سایر دستگاه‌هایی است که طبق قانون از محل آن درآمد منتفع می شوند.
با توجه به اینکه برخی از ردیف‌های درآمدی ماهیت درآمد هزینه دارند، به عبارتی برای آن ردیف درآمدی، دستگاه دیگری دارای ردیف اعتباری است، بنابراین عملکرد گمرک جمهوری اسلامی ایران در وصول ردیف‌های درآمدی مزبور، اعتبارات آن دستگاه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بخش زیادی از مالیات بر ارزش افزوده مصوب مندرج در قانون بودجه کل کشور در گمرک وصول و به حساب‌های خزانه واریز می‌شود، اما تماما به عنوان عملکرد سازمان امور مالیاتی محسوب شده و عملکرد درآمدی گمرک در این خصوص دیده نشده و لحاظ نمی‌گردد.
تمام عملیات گمرکی برای کالاهای وارداتی که مشمول معافیت یا تخفیفات هستند اعمال می شود، اما چون به‌صورت جمعی/خرجی است در عملکرد گمرک لحاظ نمی‌شود.
عوارض و درآمدهای متفرقه گمرکی را گمرک وصول و به حساب خزانه واریز می کند، اما سایر دستگاه‌ها براساس ردیف بودجه‌ای از آن منتفع می شوند.
1- حقوق ورودی خودرو و سایر کالاها
اصلی‌ترین ردیف‌های درآمدی گمرک در قانون بودجه، وصول حقوق ورودی کالاهای وارداتی شامل حقوق ورودی سایر کالاها به استثنای خودرو و حقوق ورودی خودرو
هستند.
براساس قانون امور گمرکی، واردات قطعی مستلزم پرداخت حقوق ورودی است.
ضمن اینکه به استناد همان مواد قانونی،گمرک می‌تواند کالای متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی را مشروط بر اینکه جنبه تجاری نداشته باشد با تعهد مسئولان مالی سازمان مربوطه با تعیین مهلت و کالای متعلق به سایر اشخاص را با دریافت ضمانتنامه بانکی و تعیین مهلتی که حداکثر بیش از یک‌سال نباشد برای پرداخت حقوق ورودی به‌طور قطعی ترخیص کند.
بر همین اساس، گمرک جمهوری اسلامی ایران در راستای رفع موانع تولید و بهبود فضای کسب‌وکار، اقدام به اخذ ضمانتنامه گمرکی می‌نماید. اگرچه این امر منجر به رونق تولید از طریق افزایش توان اقتصادی تولیدکنندگان و صاحبان کسب‌وکار می شود.
اما به دلیل آنکه ضمانت‌نامه‌های اخذ شده با توجه به مهلت مقرر در آن، در ماه‌های منتهی به پایان سال وصول و به حساب‌های خزانه واریز می‌گردند، لذا حجم عمده وصول حقوق ورودی در پایان سال تحقق می‌یابد.
2- مالیات بر ارزش افزوده
براساس تبصره (1) ماده (20) قانون مالیات بر ارزش افزوده، گمرک جمهوری اسلامی ایران مکلف است مالیات مربوطه را قبل از ترخیص از واردکنندگان کالا وصول و مالیات وصولی را تا پانزدهم ماه بعد به حساب مخصوصی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز
کند.
براساس ماده (160) قانون امور گمرکی، (2%) از حقوق ورودی در حساب مخصوصی نزد خزانه به نام گمرک جمهوری اسلامی ایران واریز می‌شود. با توجه به مفاد بند (د) ماده (1) قانون امور گمرکی که حقوق ورودی را "معادل (4%) ارزش گمرکی کالا به اضافه سود بازرگانی- که توسط هیأت وزیران تعیین می‌گردد- به علاوه وجوهی که به موجب قانون گمرک مأمور وصول آن است، تعریف نموده است"؛ لذا قانوناً مالیات بر ارزش افزوده مشمول اخذ (2%) حقوق ورودی موضوع ماده (16) قانون امور گمرکی می شود.
با توجه به عملکرد درآمدی گمرک در ردیف‌های درآمدی حقوق ورودی، این نتیجه حاصل می‌گردد که گمرک ایران در سالیان اخیر به اندازه 70% عملکرد درآمدی خود ارزش افزوده وصول کرده است.
3- معافیت‌ها و تخفیفات گمرکی
گمرک جمهوری اسلامی ایران براساس قوانینی همچون قانون برنامه پنجم توسعه کشور، قوانین بودجه سنواتی، قانون مقررات صادرات و واردات، قانون ساماندهی مبادلات مرزی، قانون امور گمرکی و سایر مصوبات نسبت به اعمال معافیت و تخفیفات کالاهای وارداتی اقدام می کند.
اعمال این معافیت‌ها و تخفیفات که به صورت جمعی/ خرجی در قوانین بودجه سنواتی (تحت عنوان ردیف 110406) درج می‌گردد درآمدهای دولت را به‌طور گسترده‌ای تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. با تحلیل عملکرد اینگونه می‌توان نتیجه‌گیری نمود که در صورت عدم اعمال معافیت‌ها و تخفیفات، درآمدهای گمرک حداقل 20% افزایش می‌یابد.
4- عوارض و درآمدهای متفرقه
در قانون بودجه کل کشور و سایر قوانین مانند قانون مقررات صادرات و واردات، امور گمرکی و قانون مالیات بر ارزش افزوده، علاوه بر اعطای مسئولیت وصول حقوق ورودی، مسئولیت وصول بسیاری از ردیف‌های درآمدی دیگر نیز برعهده گمرک ایران گذاشته شده است. با توجه به اینکه برخی از ردیف‌های درآمدی ماهیت درآمد- هزینه دارند، به عبارتی برای آن ردیف درآمدی، دستگاه دیگری دارای ردیف اعتباری است، بنابراین عملکرد گمرک جمهوری اسلامی ایران در وصول ردیف‌های درآمدی مزبور، اعتبارات آن دستگاه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد که خوشبختانه این سازمان در طول سالیان متمادی به بهترین شکل ممکن نقش خود را در این خصوص ایفا کرده است.
گمرک ایران نتیجه‌گیری کرده است اگرچه براساس ابلاغیه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، گمرک جمهوری اسلامی ایران مسئولیت وصول و ایصال ردیف‌های درآمدی مشخصی را برعهده دارد، اما براساس قوانین و مقررات مختلف، این سازمان مسئول وصول ردیف‌های درآمدی بسیاری است که عملکرد ردیف‌های درآمدی مذکور در 4 بخش بیان شد.
به عبارتی با در نظر گرفتن کلیه فعالیت‌هایی که گمرک جمهوری اسلامی ایران در زمینه وصول درآمدهای دولت ایفا می‌کند، عملکرد گمرک در تامین منابع کشور بسیار فراتر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. با این حساب، عملکرد درآمدی گمرک در سال‌های 1391 الی 1394 (با احتساب مالیات بر ارزش افزوده و معافیت‌ها و تخفیفات) نسبت به درآمد مصوب در قوانین بودجه سنواتی به ترتیب: 96% ، 138% ، 206% و 147% بوده و پیش‌بینی می‌شود در سال 1395 بالغ بر 145% نسبت به مصوب تحقق یابد.
از جمله دلایل عملکرد مطلوب درآمدی گمرک به ویژه در سالیان اخیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
1- اقدام در جهت استقرار گمرک الکترونیک از طریق راه‌اندازی سامانه جامع امور گمرکی و زیر سامانه‌های آن مانند سامانه واردات، صادرات و ترانزیت
2- شفاف‌سازی طبقات تعرفه‌ای و ارزش‌گذاری کالا
3- تلاش جمعی کارکنان در جهت وصول صحیح و به موقع درآمدها
پیشنهادات
الف - پیشنهاد درخصوص مالیات بر ارزش افزوده
با توجه به تعریف قانون امورگمرکی از حقوق ورودی و با توجه به اینکه گمرک جمهوری اسلامی ایران عملاً قسمتی از وظایف سازمان امور مالیاتی را انجام می‌دهد، لذا در این خصوص دو پیشنهاد متصور است:
1- سازمان برنامه و بودجه کشور معادل(2%) از ارزش افزوده قابل وصول در هر سال را در سرجمع اعتبارات اختصاصی گمرک محاسبه و در لایحه بودجه سنواتی لحاظ نماید و از طرف دیگر گمرک ایران نیز معادل (2%) ارزش افزوده وصولی را محاسبه و به حساب خزانه واریز تا براساس بودجه مصوب دریافت و هزینه کند.
2- با توجه به اینکه سازمان امور مالیاتی براساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، 3% از درآمد حاصله از ارزش افزوده را تا سقف مشخصی در قانون بودجه تحت عنوان اعتبارات اختصاصی دریافت می‌نماید، لذا با توجه به اینکه سالانه معادل 30% از درآمد مصوب ردیف درآمدی مذکور در گمرک جمهوری اسلامی ایران تحقق می‌یابد، بنابراین معادل سهم گمرک در تحقق ردیف درآمدی ذکر شده از سرجمع اعتبارات اختصاصی سازمان امور مالیاتی کسر و به سرجمع اعتبارات اختصاصی گمرک تحت همان عنوان یا عنوان دیگری اضافه شود.
ب - پیشنهاد درخصوص معافیت‌ها و تخفیف ها
1- شفاف‌سازی سهم هر یک از دستگاه‌ها و اشخاص حقوقی و حقیقی استفاده‌کننده از معافیت‌ها و تخفیفات گمرکی و همچنین شفاف‌سازی نوع کالا و خدمات مشمول معافیت و تخفیف ها
2- تبیین معیاری به منظور امکان کنترل میزان معافیت‌های استفاده شده به‌ویژه در مناطق ویژه، آزاد و مبادلات مرزی
3- حذف و یا کاهش برخی از معافیت‌ها.
در کشورهای پیشرفته فاقد منابع و ذخایر زیرزمینی مانند نفت و گاز، سایر درآمدها در تأمین منابع از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
جمهوری اسلامی ایران نیز در سال های خیر با سیاست‌های صحیح اقتصادی، تمرکز خود را از نفت (به عنوان تنها عامل تأمین‌کننده منابع دولت) به سمت سایر درآمدها از جمله درآمدهای مالیاتی و گمرکی تغییر داده است؛ به گونه‌ای که در سال 1395 سهم منابع نفتی در تأمین منابع بودجه کل کشور صرفاً 31 درصد می‌باشد. بدیهی است با تقویت و توسعه بخش‌های اقتصادی کشور از جمله گمرک جمهوری اسلامی ایران، نقش آنها در تأمین منابع دولت بیش از پیش افزایش خواهد یافت.
در حال حاضر گمرک جمهوری اسلامی ایران مسئول وصول بیش از 20 ردیف درآمدی است که خود بیانگر نقش گسترده این سازمان در تأمین منابع کشور است.
در قانون بودجه کل کشور و سایر قوانین مانند قانون امور گمرکی و قانون مالیات بر ارزش افزوده مسئولیت وصول بسیاری از ردیف‌های درآمدی برعهده گمرک ایران گذاشته شده و این سازمان در طول سالیان متمادی به بهترین شکل ممکن ایفای نقش کرده است.
گمرک جمهوری اسلامی ایران نقش چند گانهای در تأمین منابع دارد. اولاً در ردیف‌های اصلی درآمدی مانند حقوق ورودی خودرو، حقوق ورودی سایر کالاها و مالیات بر ارزش افزوده، منابع دولت را تأمین می کند و دوم اینکه در سایر ردیف‌های درآمدی تأمین‌کننده منابع سایر دستگاه‌هایی است که طبق قانون از محل آن درآمد منتفع می شوند.
با توجه به اینکه برخی از ردیف‌های درآمدی ماهیت درآمد هزینه دارند، به عبارتی برای آن ردیف درآمدی، دستگاه دیگری دارای ردیف اعتباری است، بنابراین عملکرد گمرک جمهوری اسلامی ایران در وصول ردیف‌های درآمدی مزبور، اعتبارات آن دستگاه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بخش زیادی از مالیات بر ارزش افزوده مصوب مندرج در قانون بودجه کل کشور در گمرک وصول و به حساب‌های خزانه واریز می‌شود، اما تماما به عنوان عملکرد سازمان امور مالیاتی محسوب شده و عملکرد درآمدی گمرک در این خصوص دیده نشده و لحاظ نمی‌گردد.
تمام عملیات گمرکی برای کالاهای وارداتی که مشمول معافیت یا تخفیفات هستند اعمال می شود، اما چون به‌صورت جمعی/خرجی است در عملکرد گمرک لحاظ نمی‌شود.
عوارض و درآمدهای متفرقه گمرکی را گمرک وصول و به حساب خزانه واریز می کند، اما سایر دستگاه‌ها براساس ردیف بودجه‌ای از آن منتفع می شوند.
1- حقوق ورودی خودرو و سایر کالاها
اصلی‌ترین ردیف‌های درآمدی گمرک در قانون بودجه، وصول حقوق ورودی کالاهای وارداتی شامل حقوق ورودی سایر کالاها به استثنای خودرو و حقوق ورودی خودرو
هستند.
براساس قانون امور گمرکی، واردات قطعی مستلزم پرداخت حقوق ورودی است.
ضمن اینکه به استناد همان مواد قانونی،گمرک می‌تواند کالای متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی را مشروط بر اینکه جنبه تجاری نداشته باشد با تعهد مسئولان مالی سازمان مربوطه با تعیین مهلت و کالای متعلق به سایر اشخاص را با دریافت ضمانتنامه بانکی و تعیین مهلتی که حداکثر بیش از یک‌سال نباشد برای پرداخت حقوق ورودی به‌طور قطعی ترخیص کند.
بر همین اساس، گمرک جمهوری اسلامی ایران در راستای رفع موانع تولید و بهبود فضای کسب‌وکار، اقدام به اخذ ضمانتنامه گمرکی می‌نماید. اگرچه این امر منجر به رونق تولید از طریق افزایش توان اقتصادی تولیدکنندگان و صاحبان کسب‌وکار می شود.
اما به دلیل آنکه ضمانت‌نامه‌های اخذ شده با توجه به مهلت مقرر در آن، در ماه‌های منتهی به پایان سال وصول و به حساب‌های خزانه واریز می‌گردند، لذا حجم عمده وصول حقوق ورودی در پایان سال تحقق می‌یابد.
2- مالیات بر ارزش افزوده
براساس تبصره (1) ماده (20) قانون مالیات بر ارزش افزوده، گمرک جمهوری اسلامی ایران مکلف است مالیات مربوطه را قبل از ترخیص از واردکنندگان کالا وصول و مالیات وصولی را تا پانزدهم ماه بعد به حساب مخصوصی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز
کند.
براساس ماده (160) قانون امور گمرکی، (2%) از حقوق ورودی در حساب مخصوصی نزد خزانه به نام گمرک جمهوری اسلامی ایران واریز می‌شود. با توجه به مفاد بند (د) ماده (1) قانون امور گمرکی که حقوق ورودی را "معادل (4%) ارزش گمرکی کالا به اضافه سود بازرگانی- که توسط هیأت وزیران تعیین می‌گردد- به علاوه وجوهی که به موجب قانون گمرک مأمور وصول آن است، تعریف نموده است"؛ لذا قانوناً مالیات بر ارزش افزوده مشمول اخذ (2%) حقوق ورودی موضوع ماده (16) قانون امور گمرکی می شود.
با توجه به عملکرد درآمدی گمرک در ردیف‌های درآمدی حقوق ورودی، این نتیجه حاصل می‌گردد که گمرک ایران در سالیان اخیر به اندازه 70% عملکرد درآمدی خود ارزش افزوده وصول کرده است.
3- معافیت‌ها و تخفیفات گمرکی
گمرک جمهوری اسلامی ایران براساس قوانینی همچون قانون برنامه پنجم توسعه کشور، قوانین بودجه سنواتی، قانون مقررات صادرات و واردات، قانون ساماندهی مبادلات مرزی، قانون امور گمرکی و سایر مصوبات نسبت به اعمال معافیت و تخفیفات کالاهای وارداتی اقدام می کند.
اعمال این معافیت‌ها و تخفیفات که به صورت جمعی/ خرجی در قوانین بودجه سنواتی (تحت عنوان ردیف 110406) درج می‌گردد درآمدهای دولت را به‌طور گسترده‌ای تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. با تحلیل عملکرد اینگونه می‌توان نتیجه‌گیری نمود که در صورت عدم اعمال معافیت‌ها و تخفیفات، درآمدهای گمرک حداقل 20% افزایش می‌یابد.
4- عوارض و درآمدهای متفرقه
در قانون بودجه کل کشور و سایر قوانین مانند قانون مقررات صادرات و واردات، امور گمرکی و قانون مالیات بر ارزش افزوده، علاوه بر اعطای مسئولیت وصول حقوق ورودی، مسئولیت وصول بسیاری از ردیف‌های درآمدی دیگر نیز برعهده گمرک ایران گذاشته شده است. با توجه به اینکه برخی از ردیف‌های درآمدی ماهیت درآمد- هزینه دارند، به عبارتی برای آن ردیف درآمدی، دستگاه دیگری دارای ردیف اعتباری است، بنابراین عملکرد گمرک جمهوری اسلامی ایران در وصول ردیف‌های درآمدی مزبور، اعتبارات آن دستگاه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد که خوشبختانه این سازمان در طول سالیان متمادی به بهترین شکل ممکن نقش خود را در این خصوص ایفا کرده است.
گمرک ایران نتیجه‌گیری کرده است اگرچه براساس ابلاغیه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، گمرک جمهوری اسلامی ایران مسئولیت وصول و ایصال ردیف‌های درآمدی مشخصی را برعهده دارد، اما براساس قوانین و مقررات مختلف، این سازمان مسئول وصول ردیف‌های درآمدی بسیاری است که عملکرد ردیف‌های درآمدی مذکور در 4 بخش بیان شد.
به عبارتی با در نظر گرفتن کلیه فعالیت‌هایی که گمرک جمهوری اسلامی ایران در زمینه وصول درآمدهای دولت ایفا می‌کند، عملکرد گمرک در تامین منابع کشور بسیار فراتر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. با این حساب، عملکرد درآمدی گمرک در سال‌های 1391 الی 1394 (با احتساب مالیات بر ارزش افزوده و معافیت‌ها و تخفیفات) نسبت به درآمد مصوب در قوانین بودجه سنواتی به ترتیب: 96% ، 138% ، 206% و 147% بوده و پیش‌بینی می‌شود در سال 1395 بالغ بر 145% نسبت به مصوب تحقق یابد.
از جمله دلایل عملکرد مطلوب درآمدی گمرک به ویژه در سالیان اخیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
1- اقدام در جهت استقرار گمرک الکترونیک از طریق راه‌اندازی سامانه جامع امور گمرکی و زیر سامانه‌های آن مانند سامانه واردات، صادرات و ترانزیت
2- شفاف‌سازی طبقات تعرفه‌ای و ارزش‌گذاری کالا
3- تلاش جمعی کارکنان در جهت وصول صحیح و به موقع درآمدها
پیشنهادات
الف - پیشنهاد درخصوص مالیات بر ارزش افزوده
با توجه به تعریف قانون امورگمرکی از حقوق ورودی و با توجه به اینکه گمرک جمهوری اسلامی ایران عملاً قسمتی از وظایف سازمان امور مالیاتی را انجام می‌دهد، لذا در این خصوص دو پیشنهاد متصور است:
1- سازمان برنامه و بودجه کشور معادل(2%) از ارزش افزوده قابل وصول در هر سال را در سرجمع اعتبارات اختصاصی گمرک محاسبه و در لایحه بودجه سنواتی لحاظ نماید و از طرف دیگر گمرک ایران نیز معادل (2%) ارزش افزوده وصولی را محاسبه و به حساب خزانه واریز تا براساس بودجه مصوب دریافت و هزینه کند.
2- با توجه به اینکه سازمان امور مالیاتی براساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، 3% از درآمد حاصله از ارزش افزوده را تا سقف مشخصی در قانون بودجه تحت عنوان اعتبارات اختصاصی دریافت می‌نماید، لذا با توجه به اینکه سالانه معادل 30% از درآمد مصوب ردیف درآمدی مذکور در گمرک جمهوری اسلامی ایران تحقق می‌یابد، بنابراین معادل سهم گمرک در تحقق ردیف درآمدی ذکر شده از سرجمع اعتبارات اختصاصی سازمان امور مالیاتی کسر و به سرجمع اعتبارات اختصاصی گمرک تحت همان عنوان یا عنوان دیگری اضافه شود.
ب - پیشنهاد درخصوص معافیت‌ها و تخفیف ها
1- شفاف‌سازی سهم هر یک از دستگاه‌ها و اشخاص حقوقی و حقیقی استفاده‌کننده از معافیت‌ها و تخفیفات گمرکی و همچنین شفاف‌سازی نوع کالا و خدمات مشمول معافیت و تخفیف ها
2- تبیین معیاری به منظور امکان کنترل میزان معافیت‌های استفاده شده به‌ویژه در مناطق ویژه، آزاد و مبادلات مرزی
3- حذف و یا کاهش برخی از معافیت‌ها.
نظر شما