محدودیت دونالد ترامپ در پیشبرد سیاست خارجی افراطی علیه ایران

کنش های راهبردی چگونگی برخورد دونالد ترامپ نامزد پیروز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا علیه ایران  به بخش مهم تبلیغات سیاسی رسانه های خارجی تبدیل شده است. 

بایستی اشاره کرد مبنای تحلیل رسانه های خارجی درباره نحوه برخورد آمریکا با ایران در دوره دونالد ترامپ که هسته اصلی آن را برجام تشکیل می دهد بیشتر در سطوح ادراکی و اعلامی موضع وی درمورد ایران قرار دارد. آنها نخستین رویارویی ترامپ را با ایران بیشتر بر مواضع وی در قبال توافقنامه هسته ای در دوران رقابتهای انتخابات تکیه می کنند. براین اساس مستندات رسانه های خارجی درخصوص رفتار دونالد ترامپ درمورد ایران بیشتر بر روی قرینه های گمانه زنی؛ حدس و احتمال تکوین یافته است و در نهایت رسانه با ناتوانی اعلام می کند که باید منتظر ماند تا تیم سیاست خارجی ترامپ و سیاستهای وی درخصوص ایران و منطقه مشخص گردد. 

اما به هر جهت می توان گفت موضوع ایران و برجام بخشی از دغدغه های مهم دونالد ترامپ در دوره رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بوده  و اظهارات تندی در این رابطه مطرح کرده  است که براساس آن می توان نتیجه گرفت که مواضع وی علیه ایران ناشی از یک رویکرد نهادی با ایران است. 

به عبارت دیگر تحلیل رفتار ترامپ علیه ایران را می توان در ماهیت درک جمهوریخواهان از ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. جمهوریخواهان از جنگ حمایتی؛ جنگ نیابتی؛ سیاست مهار و تحریم علیه ایران بهره برداری کرده اند. درحقیقت آمریکا تلاش کرده است در نهایت قدرت ملی ایران را کاهش قدرت دهد و آن را در انزوای بین المللی قرار دهد. 

براین مبنای تاریخی موضع جمهوریخواهان درمورد ایران می توان نتیجه گرفت که در ذهن ترامپ بازی برد آمریکا و باخت ایران است. اما مواضع و اظهارات او نشان دهنده آن است که دارای یک سرگشتگی و حتی متضاد است. دونالد ترامپ مجموعه مسنجمی در برابر ایران در اختیار ندارد. زیرا ترامپ برای تحقق اهداف خود علیه ایران نمی تواند یک تاکتیک بطور قطع کارآمد را بدست آورد چونکه شبکه پیچیده ای وجود دارد که آمریکا نمی تواند همه گزینه های لازم آن را مهیا سازد و نمی تواند به نتیجه موثر دست یابد. در حقیقت دونالد ترامپ در نهایت نقش تشدید کننده و تهدید کننده علیه ایران خواهد داشت. این در حالی است که وی از مداخله نظامی در امور کشورها اعلام کناره گیری کرده است و سیاست اعلامی او برای حل بحرانهای منطقه بکارگیری رقبای حتی دولتهای مخالف آمریکا علیه تروریسم از جمله روسیه و دولت بشار اسد بوده است. به عبارت دیگر سیاست امنیتی ترامپ علیه ایران بویژه در برخورد با برجام نیازمند همبستگی بین المللی؛ اجماع متحدان و ائتلاف خواهد بود که چنین چیزی با توجه به وجود روسیه، چین ، اروپای نگران علیه ایران شکل نخواهد گرفت و فضا از دست آمریکا خارج می شود.     

با توجه به موارد فوق؛ شبکه اسکای نیوز عربی درباره محدودیت ترامپ در برخورد با ایران می نویسد: دونالد ترامپ به ایران هشدار داده بود اگر رئیس جمهور آمریکا شود توافق هسته ای با تهران را ملغی می کند زیرا آمریکا تسلیم فشارهای ایران شده است در حالیکه اگر از توان واقعی خود استفاده می کرد چنین اتفاقی رخ نمی داد. از نظر رسانه؛ اگر ترامپ بخواهد، لغو توافق هسته ای ممکن خواهد بود. اما این کار تبعاتی دارد زیرا به ایران اجازه خواهد داد برنامه هسته ای خود را دوباره از سربگیرد. 

به همین ترتیب ولید فارس، مشاور دونالد ترامپ درباره سیاست خارجی دونالد ترامپ درمورد برجام گفت: دولت ترامپ توافق هسته ای به شیوه کنونی را در کنار بازگرداندن 750 میلیون دلار به ایران در مقابل هیچ و تداوم دخالت این کشور در امور چهار کشور منطقه ای رد می کند.

همچنین ریچارد اشمیرر، دیپلمات سابق آمریکا از واشنگتن می گوید: ترامپ سعی کرد پیوسته از زاویه یک منتقد به این توافق بنگرد اما معتقدم با پایان دوران تبلیغات انتخاباتی، ترامپ و همراهانش این توافق و مفاد آن را بهتر بررسی خواهند کرد می توان پیش بینی کرد توافق هسته ای با قدرت ارزیابی خواهد شد. اما ترامپ از این توافق خارج نمی شود.

ریچارد اشمیرر ادامه می دهد: رئیس جمهور منتخب در برخی از اظهار نظرهایش میانه رو شده است. با مشخص شدن نتیجه انتخابات، ترامپ در مواضعش نرم تر شد ه است. ترامپ ممکن است مدافع شدید این موضوع باشد که ایران هرگز نباید به سلاح هسته ای دست یابد یا آنکه نباید به اقداماتش در منطقه ادامه دهد اما اینکه او بطور کامل توافق هسته ای را کنار بگذارد نکته ای است که من نمی توانم آن را تایید کنم.  

در نتیجه  گزارش رسانه های خارجی بر این نکته اصرار دارند که  طبیعی است  ایران نگرانی هایی در دوره ترامپ داشته باشد. دولت اوباما از طریق توافق می خواست ایران را از درون خالی کند و معادله قدرت جدیدی در ایران به وجود آید و مداخله انحصاری نهادهای تندرو در ایران پایان یابد. اما ترامپ بدنبال آن خواهد بود که تا پرونده هسته ای ایران را بار دیگر باز کند و آن را به کنگره ارسال نماید و از تهران بخواهد با حضور در مذاکرات درپی ایجاد تغییراتی در برجام باشد و همچنین از طریق اهرم اقتصاد بتواند بر ایران درمورد سوریه و عراق فشار بیشتری وارد نماید. 

در عین حال اگر ترامپ بخواهد توافقنامه هسته ای ایران را به حال تعلیق درآورد با مشکل بزرگی از طرف کنگره که جمهوریخواهان در آن اکثریت دارند، روبرو نخواهد شد.

اما مواضع ترامپ در قبال ایران در سطوح ادراکی ضد و نقیض بوده است. ترامپ در سال های گذشته حامی مذاکره مستقیم با ایران بود. ترامپ در مصاحبه با شبکه سی ان ان در ماه دسامبر سال 2011 گفته بود شاید ایرانیها بد باشند، اما هیچ کسی با آنها گفتگو نکرده است. ترامپ حتی گفت اینکه اوباما برای پیروزی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری ممکن است ضد ایران اعلام جنگ کند، ابراز نگرانی کرده بود. 

همچنین در محدودیت ترامپ دربرخورد با ایران یا به زیر تعهدات زدن آمریکا بایستی اشاره کرد اگر واشنگتن در دوره ترامپ از اجرای توافقنامه هسته ای حمایت نکند، حمایت های اروپا، روسیه و چین را از دست خواهد داد و ایران به یک کشور هسته ای نظامی تبدیل خواهد شد و تندروها در ایران بار دیگر قدرت خواهند گرفت و رئیس جمهور جدیدی را انتخاب خواهند کرد. 

از سوی دیگر رسانه های خارجی تصریح می کنند؛ ایرانیها همواره ترجیح می دهند به صورت کاملا سری با آمریکاییها مذاکره کنند. در این شرایط ایران خود را برای تعامل با رئیس جمهور جمهوریخواه در واشنگتن آماده کرده است. اتخاذ هر نوع موضع سرسختانه ای از طرف رئیس جمهور جدید آمریکا باعث تغییر افکار عمومی و موضع رسمی ایران در انتخابات آینده ریاست جمهوری خواهد شد و ممکن است محمود احمدی نژاد رئیس جمهور سابق ایران در انتخابات آینده شرکت کند. 

از طرف دیگر رسانه استدلال می کند که ترامپ بر توافق با روسیه برای حل بعضی از بحران ها از جمله بحران سوریه تاکید دارد، همین مساله در نهایت باعث می شود که آمریکا با ایران در نبرد ضد تروریسم در سوریه تفاهم داشته باشد. در نتیجه ترامپ، نقش منطقه ای ایران را درک خواهد کرد و انعطاف بیشتری با تهران از خود نشان خواهد داد. 

...................................

بررسی و تحلیل/ علی حبیبی