وضع سفره های آب زیرزمینی ، ناگوار و نگران کننده است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ؛ مصطفی فدایی فرد در مصاحبه با رادیو اقتصاد افزود: بی تردید در حال حاضر وضعیت سفره های آب زیرزمینی با ورود بی رویه چاه های غیرمجاز، ناگوار و نگران کننده است.

وی همچنین اظهارداشت: محدودیت منابع آب و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی به دلیل شرایط خاص اقلیمی کشور واقعیتی اجتناب ناپذیر است. همزمان با افزایش جمعیت به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک نگاه ها به سوی منابع حیاتی آب های زیرزمینی سوق یافته است.

این کارشناس حوزه منابع آب گفت: در حال حاضر بحران خشکسالی، تعداد زیاد چاه های غیرمجاز، برداشت بی رویه آب های زیرزمینی و راندمان پائین آبیاری منجر به افت شدید سفره های آب زیرزمینی و تشدید بحران کم آبی در کشور شده است.

وی افزود: اهمیت حفظ منابع آب های زیرزمینی در عصر حاضر از یکسو و گسترش بهره برداری غیر مجاز از این منابع در ایران و خطر تبدیل این سرزمین به یک کویر گسترده در اثر استفاده های نادرست از منابع آبی از سوی دیگر ضرورت برخورد به موضوع حفر چاه غیرمجاز را دو چندان می  کند.

فدایی فرد با بیان اینکه برداشت مازاد و حفر غیر مجاز چاه‌های کشاورزی منجر به افت آب‌های زیرزمینی شده و منابع آبی را به خطر می‌اندازد، اظهارداشت: طبق قانون استفاده از منابع آب زیرزمینی از طریق حفر هر نوع چاه، قنات و توسعه چشمه در هر منطقه از کشور باید با اجازه و موافقت وزارت نیرو انجام شود.

وی گفت: وزارت نیرو با توجه به خصوصیات زمین شناسی و وضعیت سفره آب زیرزمینی منطقه و مقررات مربوطه نسبت به صدور پروانه حفر و بهره‌برداری اقدام می‌کند بنابراین حفر هر نوع چاه بدون دریافت مجوز غیر قانونی بوده و این عمل جرم محسوب می‌شود.

این کارشناس حوزه منابع آب افزود: پروانه‌هایی که برای چاه‌های عمیق و نیمه عمیق صادر می‌شود با توجه به وضعیت منابع آب زیرزمینی منطقه کارشناسان مربوطه میزان سالانه برداشت آب را مشخص می‌کنند.

وی بیان داشت: بنابراین حفر چاه بدون پروانه بهره‌برداری "چاه غیر مجاز"، همچنین برداشت بیش از حد آب از چاهی که دارای مجوز است هر دو تخلف از قانون و جرم محسوب شده و طبق قانون برای متخلفان جریمه در نظر گرفته می‌شود.

فدایی فرد اظهارداشت: متاسفانه در حال حاضر تعدادی از افراد سودجو با حفر چاه‌های غیر مجاز بدون اخذ مجوز اقدام به برداشت آب از منابع آب زیرزمینی کرده و باعث به هم خوردن تعادل آب ورودی و خروجی منابع آب زیرزمینی می‌شوند.

وی در ادامه نشست زمین را از تبعات منفی پدیده حفر چاه های غیر مجاز در کشور دانست و گفت: این نشست باعث تاثیر بر روی الگوی جریان‌های زیرزمینی و سطحی، تغییر کیفیت آب‌های زیرزمینی، تغییر شکل سطح زمین، سیل‌خیزی منطقه و ... می‌شود به طوری که این تغییرات و عوامل خسارات جدی به مناطق شهری، صنعتی و کشاورزی وارد می‌کند.

کارشناس حوزه منابع آب افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی را مهمترین عامل نشست زمین در کشور عنوان کرد و افزود: محدودیت منابع آب سطحی و هجوم گسترده به سمت منابع آب زیرزمینی ضرورت حفظ و حراست از منابع با ارزش و استراتژیک آب‌های زیرزمینی را دو چندان می‌کند.

وی با تصریح اینکه افت سطح آب زیرزمینی و کسری مخزن در دشت‌های کشور محدودیت‌های زیادی در توسعه بهره‌برداری به وجود آورده است، اظهارداشت: ممنوعه شدن برداشت آب از دشت‌ها برای جلوگیری از تشدید افت، شور شدن تدریجی آب زیرزمینی، کاهش توان آبدهی چاه‌ها، خشک شدن قنوات، کمبود آب

برای تامین آب آشامیدنی و صنعت و غیره از جمله این موارد است.

فدایی فرد تصریح کرد: حذف کردن چاه‌های غیر مجاز، تغییر روش‌های آبیاری سنتی به روش‌های مدرن در راستای کاهش حجم آب مصرفی، تغییر نوع کشت منطقه به محصولات کم‌آب بر در مناطق دارای محدودیت منابع آب، انتقال و ذخیره‌سازی آب در مجاری و مخازن سرپوشیده به لحاظ جلوگیری از تلفات آب، آبیاری در شب و در ساعات خنک از شبانه روز در صورت امکان از راهکارهای حفاظت و صیانت از آب زیرزمینی و جلوگیری از افت سطح آب و پیدایش بیابان است.

وی گفت: طرح کنتور هوشمند آب و برق از پروژه‌های طرح تعادل بخشی، تغذیه مصنوعی و پخش سیلاب بوده که اجرا و تحقق این مهم اقدامی ملی برای مدیریت همزمان با منابع آب وانرژی است. نصب و بهره‌برداری از کنتورهای هوشمند ضمانت اجرایی الگوی مصرف بهینه آب است که در سند ملی آب آمده و در پروانه‌های بهره‌برداری بهینه چاه‌های کشاورزی آب کشاورزی درج شده است.

کارشناس حوزه منابع آب با اشاره به این جمله که کنتورهای هوشمند آب و برق می‌تواند به عنوان ابزاری کارآمد برای استفاده بهینه از آب‌های زیرزمینی مورد استفاده قرار گیرد، افزود: با توجه به اهمیت موضوع منابع آب زیرزمینی و بحران‌های به وجود آمده بر اثر خشکسالی‌های اخیر و محسوس‌تر شدن اثرات سوء کاهش منابع آب زیرزمینی دولت مصمم شد تا پروژه طرح احیا و تعادل بخشی منابع زیرزمینی را با جدیت و تقویت مضاعف دنبال کند.

پدرام سلطانی نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران هم گفت: متاسفانه پدیده حفر چاه های غیر مجاز به پیکره محیط زیست، کشاورزی، تولید، ذخایر آبی، بهره وری آب کشاورزی و غیره آسیب جدی وارد کرده است.

وی با اشاره یه این جمله که بهره‌برداری غیر مجاز از منابع آب تبعات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای دارد، افزود: در حال حاضر کشور با بحران کم آبی روبروست و حفر چاه های غیرمجاز برای مصارف کشاورزی این مشکل را دو چندان کرده است.

سلطانی در ادامه انسداد چاه های غیر مجاز را راه حلی برای نجات دشت های کشور به بیابان دانست و اظهارداشت: افت شدید آب های زیر زمینی، خشکی دشت ها و خشک شدن چاه های آب در مناطق مختلف ایران در اثر بحران آب به وجود آمده است.

وی گفت: متاسفانه از دلایل مهم افت آب های زیر زمینی در ایران برداشت بی رویه و بیش از اندازه از آب های زیر زمینی برای آبیاری زمین های کشاورزی بوده که متاسفانه عده ای از کشاورزان برای آبیاری زمین های کشاورزی خود بدون توجه به بحران آب اقدام به حفر چاه می کنند که این موضوع باعث کاهش شدید منابع آبی در کشور شده است.

سلطانی افزود : کشت محصولات پرآب بر در کشور مصرف آب در حوزه کشاورزی را دو چندان کرده است که برای جلوگیری از برداشت بی رویه آب از منابع زیر زمینی مسئولان باید با قاطعیت به انسداد چاه های غیر مجاز در کشور اقدام کنند.

وی همچنین مقابله جدی با پدیده چاه های غیر مجاز را موضوعی فرا بخشی و فرا وزارتخانه ای دانست و اظهارداشت: برخورد با این پدیده مخرب نیازمند اجماع، قاطعیت و اقتدار مثال زدنی است.

سلطانی با تاکید بر اینکه جلوی اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی باید گرفته و مصرف آب در کشور بهینه شود، یادآورشد: آب مایع حیات و محور توسعه در هر کشوری است.

سید محمد علی مصطفوی مدیرکل دفتر حفاظت و بهره برداری منابع آب کشور نیز با بیان اینکه طی 17 سال اخیر 60 میلیارد مترمکعب باران کمتری در ایران باریده است، گفت: در حال حاضر منابع و ذخایر آب در کشور حال و روز خوشی ندارد.

وی در ادامه کاهش بارندگی و افزایش مصرف را عامل آسیب دیدگی جدی منابع آب زیرزمینی کشور دانست و تاکید کرد: نوع مصرف و سیاست‌گذاری‌ها باید متناسب با شرایط اقلیمی کشور باشد.

مصطفوی با بیان اینکه هم اکنون کشور با کسری 120 میلیارد مترمکعبی ذخایر آب زیرزمینی مواجه است، اظهارداشت: این شرایط دیگر برای ذخایر آب زیرزمینی قابل تحمل نیست.

وی افزود: شرایط بحرانی باعث شد طرحی به نام "احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی" در شورای عالی آب در شهریور ماه سال 93 به تصویب برسد که بر اساس این مصوبه 15 پروژه تعریف شده که یازده پروژه را وزارت نیرو، سه پروژه را وزارت جهاد کشاورزی و یک پروژه را نیز وزارت صنعت، معدن و تجارت بر عهده دارد.

مدیرکل دفتر حفاظت و بهره برداری منابع آب کشور به وضعیت دشت‌های کشور هم اشاره کرد و گفت: از مجموع 609 محدوده مطالعاتی در کشور 355 مورد دشت ممنوعه است.

وی افزود: در سال 1347 تعداد دشت‌های ممنوعه کشور 15 مورد با کسری 100 میلیون مترمکعبی ذخایر آب وجود داشته و این عدد اکنون به 355 دشت ممنوعه با کسری 120 میلیارد مترمکعبی رسیده است.

مصطفوی با بیان اینکه 95 درصد پتانسیل آب‌های زیرزمینی کشور نیز در این 355 دشت قرار دارد، اذعان داشت: در حال حاضر بیش از 50 درصد تخلیه آب زیرزمینی در پنج استان تهران، اصفهان، کرمان، فارس و خراسان رضوی و نزدیک به 60 درصد کسری تجمعی منابع آبی زیرزمینی نیز مربوط به این مناطق است.

وی همچنین از وقوع نشست زمین در اغلب دشت‌های ممنوعه کشور خبر داد و افزود: نشست زمین رفتار یک آبخوان به مصرف بهره‌برداران است که به نوعی مرگ آبخوان محسوب می‌شود و گسترش این مهم می‌تواند به بسیاری از زیرساخت‌ها آسیب وارد کند.

مدیرکل دفتر حفاظت و بهره‌برداری منابع آب کشور وضعیت نشست دشت‌ها در مناطقی همچون کرمان، خراسان، مرکزی، تهران و سیستان و بلوچستان را بحرانی دانست و بیان داشت: مدیریت مصرف آب نیازمند همکاری تمامی بخش ها به ویژه مردم است.