احداث سدهای سلولی برای جلوگیری از شوری کارون

مدیرکل دفترحوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان، شرکت مدیریت منابع آب ایران ادامه داد: این حوضه دارای 9 حوضه آبریز فرعی درجه دو است که بیشترین تغییرات بارش در کشور در سال آبی جاری مربوط به قسمت‌های جنوبی سیستان و بلوچستان با 80 درصد کاهش مواجه بوده که از کل بارش‌های کشور به میزان 240 میلی‌متر، شاهد 364 میلی‌متر بارش در حوضه خلیج فارس بودیم که در مقایسه با زمان مشابه سال قبل، 58 میلی‌متر افزایش بارندگی داشتیم.

وی با اشاره به اینکه حوضه رودخانه کارون بزرگ در سال جاری شاهد بیشترین حجم بارش بوده است، افزود: میزان این بارش‌ها 618 میلیمتر بود که در حوضه مرزی غربی 599 و در حوضه کرخه حدود 569 میلی‌متر بوده که یکی از سال‌های پر آب این حوضه بوده است.

هاشمی با اشاره به این مطلب که در سال جاری حدود 32 میلیارد و 696 میلیون مترمکعب ورودی روان‌آب‌ها را شاهد بودیم که این رقم در سال قبل حدود 21 میلیارد و 782 میلیون متر مکعب بوده است، افزود: این میزان در مقایسه با مدت زمان مشابه در بلند مدت (حدود 43 میلیارد و 797 میلیون متر) حدود 29 درصد کاهش ورودی‌ها و نسبت به سال قبل حدود 50 درصد افزایش ورودی‌ها را یادآوری می‌کند.

وی ادامه داد: در سال جاری در استان‌های ایلام، خوزستان،‌ کرمانشاه و همدان شاهد وضعیت قابل تحمل و در چهار محال وبختیاری و بویر احمد شاهد تنش آبی بودیم که بیشترین تنش آبی شدید در استان‌های بوشهر، فارس و هرمزگان بوده است.

*وضعیت سدهای حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان

مدیرکل دفترحوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان، شرکت مدیریت منابع آب ایران آنگاه به سدهای مهمی که در تأمین آب اشامیدنی این حوضه نقش مهمی دارند اشاره کرد و گفت: سدهای، ایلام، رئیسعلی دلواری، بانه، گاوشان، سلیمان شاه سدهای این حوضه هستند و سدهای کوثر، پیشین، استقلال و قشلاق از میان 53 سد موجود در حوضه، امسال 28.1 میلیارد مترمکعب ورودی داشتند که نسبت به ورودی سال قبل به میزان 15.4 میلیارد متر، با افزایش 83 درصدی، و نسبت به متوسط دراز مدت کاهش 51 درصدی را رقم زدند.

وی سپس از سدهای کارون 4 و 3، کرخه، گتوند، مسجدسلیمان، سیمره، دز، مارون، عباسپور و جره به عنوان مهم‌ترین سدهای حوضه خوزستان یاد کرد و بیان داشت: درسال جاری کل آب ورودی به این سدها 23.2 میلیارد مترمکعب بوده ولی در سال قبل، میزان آب رودی به این سدها حدود 13.6 میلیارد مترمکعب ثبت شده است.

هاشمی حجم آب ورودی به این سدها در سال جاری را حدود 18 میلیارد مترمکعب ذکر کرد و افزود: در سال گذشته این سدها شاهد حدود 13 میلیارد متر مکعب آب بوده‌اند.

*احداث سدهای سلولی برروی کارون

وی اظهار داشت: یکی از طرح‌هایی که وزارت نیرو در بخش پایش آلاینده‌های کارون انجام داده است تکمیل سدهای سلولی است که در حوضه آبادان و خرمشهر هستند و سه سد سلولی برای کارون پیش بینی شده که یکی از آن‌ها تا 95 درصد اجرایی شده و دو طرح دیگر نیز قرار است از محل اعتبارات مرزی انجام شود.

هاشمی با اشاره به اینکه سالانه حدود 300 میلیون مترمکعب رهاسازی آب از سدهای حوضه کارون برای شیرین‌سازی آب این رودخانه اجرا می‌شود، گفت: هنگام اجرای مد در خلیج فارس، تراز آب بالا می‌آید و تا کیلومترها آب دریا پیشروی می‌کند که این وضعیت باعث تداخل آب خلیج فارس و کارون و در نتیجه شوری آب کارون می‌شود؛ احداث سدهای سلولی سبب می‌شود تا از اختلاط آب دریا و کارون جلوگیری شده و جلوی شوری آب کارون گرفته شود.

وی با بیان اینکه کشور ما دارای شش حوضه آبریز اصلی و 30 حوضه آبریز درجه دو است، گفت: یکی از این حوضه‌های اصلی، حوضه خلیج فارس و دیگری حوضه دریای عمان است.

*معضل آلودگی آب کارون و راهکارهای مقابله با آن

وی با بیان این مطلب که، مشکلاتی که در منطقه بر سر مسائل آب مطرح می‌شود حول محور کیفیت و آلودگی آب است، افزود: یکی از معضلات اصلی و کانون‌های آلایندگی در این حوضه را می‌توان کشت و صنعت نیشکر در خوزستان دانست که فاضلاب‌های زهکشی آن از سه منطقه وارد کارون می‌شوند و بجز فاضلاب‌های شهری و روستایی و صنعتی که باعث آلودگی آب این رودخانه می‌شوند، کشت و صنعت نیشکر نیز باعث کاهش استفاده از ظرفیت این حوضه آبریز شده است.

مدیرکل دفترحوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان، شرکت مدیریت منابع آب ایران از مصوبات شورای عالی آب در این خصوص سخن گفت و افزود: مقرر شده تا کشت و صنعت نیشکر در بحث ورود زه‌آب‌ها بررسی‌های لازم را انجام دهد و از ورود زه آب‌ها به کانون رودخانه جلوگیری کند و یا اینکه پس از تصفیه، زه‌آب‌های فیلتر شده را وارد رودخانه کند.

وی هم چنین گفت: فاضلاب‌های صنعتی و روستایی نیز حدود نیم میلیارد دلار از محل صندوق توسعه اسلامی اعتبار دریافت کردند تا هم در بحث آب‌های شرب و هم در بحث تصفیه پس آب‌های فاضلاب‌های ورودی به رودخانه اقدام کنند.

هاشمی در خصوص الزام کارخانه‌های صنعتی به احداث مخازن تصفیه فاضلاب گفت: این موضوع از طریق استان و دفتر حوضه آبریز، در حال پیگیری است و پکیج‌های کوچکی تدارک شده که صنایع از طریق شرکت آب و برق خوزستان نسبت به تهیه و احداث تصفیه خانه‌های پکیج اقدام نمایند تا آب‌های آلوده کمتری وارد این رودخانه شود.

وی تاکید کرد: شرکت‌های پتروشیمی و صنایع آلاینده موظف هستند قبل از بهره‌برداری نسبت به احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب اقدام کنند.

او با اشاره به اینکه، 10 درصد صنایع مهم فعال در حوضه کارون مجهز به تصفیه‌خانه‌های فاضلاب هستند، گفت: سازمان محیط زیست در حال پیگیری است تا مابقی شرکت‌هایی که نیاز به تصفیه خانه فاضلاب دارند، در اسرع وقت نسبت به احداث تصفیه‌خانه فاضلاب اقدام کنند.

مدیرکل دفترحوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان، شرکت مدیریت منابع آب ایران با بیان اینکه، مصوبات شورای عالی آب به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و وزارت نیرو ابلاغ می‌شود تا پیگیری‌های لازم به منظور اعطای تسهیلات لازم به شرکت‌ها، برای احداث تصفیه خانه‌های فاضلاب انجام پذیرد، ادامه داد: چون مصوبات شورای عالی آب به عنوان یک مرجع قانونی لازم الاجرا است، تصمیمات متخذه در اکثر برنامه‌ها از سوی سازمان مدیریت وبرنامه ریزی برای استفاده از تسهیلات لازم در نظر گرفته شده ولی از آنجایی که با کاهش بودجه‌های سالانه مواجه هستیم، طرح‌های آبرسانی نسبت به بودجه سالانه اولویت بندی می‌شوند.

وی اهم اقدام‌های انجام شده توسط شورای هماهنگی مدیریت‌های به‌هم پیوسته حوضه آبریز کرخه در یک سال گذشته را تشکیل دو جلسه ذکر کرد و در ادامه گفت: تصمیماتی که گرفته می‌شود از ضمانت نامه خوبی برخوردار است و در این خصوص نزدیک به 549 نفر ساعت کار کارشناسی انجام شده که استانداری، جهاد کشاورزی، صنایع و سایر اعضا و نمایندگان صنف کشاورزان در جلسه‌ها حضور داشتند و تصمیمات موثری در خصوص تدقیق منابع و مصارف آب حوضه کرخه اتخاذ شد.

هاشمی از طرح انسداد چاه‌های غیر مجاز و کنترل برداشت‌ها با کمک سایر دفاتر و سازمان‌ها خبر داد و افزود: در اکثر استان‌های این حوضه، شاهد به کار گیری مشاورین و عواملی برای کنترل گشت و بازرسی در راستای طرح احیا بودیم که از پیشرفت فیزیکی خوبی نیز برخوردار بود.

*حضور مؤثر تعاونی و تشکل‌های آب بران

وی آنگاه به بحث جلب مشارکت حداکثری ذینفعان در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان اشاره کرد و افزود: تشکیل و حضور تعاونی و تشکل‌های آب بران به صورت یک نظامنامه مؤثر و به عنوان نقشه راه حفاظت از منابع آب استان،‌ برای اجرا به صورت پایلوت به خوزستان پیشنهاد شد.

هاشمی در ادامه گفت: این از جمله اقدامات خوبی بود که در بحث منابع آبی تأثیر زیادی داشت و برای نظام‌مند کردن ارتباط بین عوامل مختلف از بعد، ذی‌نفعان و ذی‌مدخلان حوضه انجام گرفت که در این خصوص برای حفاظت از منابع آبی استان با هدف بسط، توسعه و نظام مند کردن زمینه‌های هم‌اندیشی و هماهنگی در مدیریت بهره‌برداری بهینه از منابع آب و خاک اجرایی شد.

مدیرکل دفترحوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان، شرکت مدیریت منابع آب ایران عوامل ذی‌مدخلان را شامل استانداری هر استان، سازمان جهاد کشاورزی، محیط زیست،‌ شوراهای اسلامی موجود، وزارت کار، سازمان آب و برق و عوامل موجود در شرکت مدیریت منابع آب در آن استان ذکر و افزود: این ساختار به عنوان پایلوت در استان‌های ایلام، لرستان، هرمزگان و بوشهرپیشنهاد داده شد تا با توجه به وضعیت موجود بتوانند از این ظرفیت استفاده کنند و هدف از این کار در راستای ایجاد و توسعه و توانمند سازی تشکل‌های آب بران در حوضه است.

او درادامه گفت: تشکل‌های آب‌بران در خوزستان در 30 درصد شبکه‌های مدرن این استان فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و در شبکه‌های پایاب سد کرخه و دشت عباس و غیره با موفقیت در حال اجرای برنامه‌های خود هستند و موفق شده‌اند، در سال گذشته و امسال حدود 50 میلیون مترمکعب در آب کرخه صرفه جویی کنند.

هاشمی با اشاره به اینکه توسعه تشکل‌های آب بران در بحث آب‌های زیرزمینی می‌تواند رافع مشکلات باشد و نیاز به منابع ملی ندارد، گفت: این تشکل‌ها از برداشت غیر مجاز جلو گیری می‌کنند و به سمتی می‌روند که مصارف به‌صورت حجمی اتفاق بیفتد و در قسمت‌های مد نظر در فعالیت کشاورزی، از پرت آب جلوگیری شود.

وی تصریح کرد: آبیاری شبانه باعث پرت آب کمتری شده و سبب می‌شود گیاه بیشترین آب را بخورد و محصول بهتری ارائه کند و کشت محصولاتی که دارای ارزش اقتصادی بیشتری هستند و نقش بیشتری در تصمیم گیری‌ها و درآمد بیشتر خواهند داشت، موجب اشتغال بیشتر نیز شود.

*ساماندهی کارون

مدیرکل دفترحوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان، شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به اینکه برای ساماندهی کارون بایستی برنامه‌ها به‌طور دقیق اجرایی شود، افزود: از جمله اقداماتی که انجام می‌شود جلوگیری از ورود پساب‌های صنعتی و خانگی و پایش آن و همچنین به‌کار گیری از ظرفیت دانشگاه‌های موجود است.

وی افزود: این کار باعث خواهد شد تا با استفاده از اساتید و دانشجویان، بخشی از منابع آبی کارون از باب انجام تحقیقات کاربردی در مصارف و الزام عوامل حوضه از ظرفیت دانشگاه بهره‌مند شود.