کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، دو موضوع معاملات "گواهی سپرده کالا و ارز" و " اوراق مجوز واردات، عرضه و صادرات کالا" را تصویب کرد.
سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران در این باره گفت: گواهی سپرده کالا از مهمترین ابزارهای بازار مالی به شمار میرود که به دلیل انعطافپذیری، تنوع و سازمان یافتگی به سرعت در بازارهای مالی دنیا گسترش یافته است.
علیرضا ناصرپور افزود: گواهی سپرده کالا و ارز اصولا به این معناست که یک دارایی را در انبار مورد تایید بورس کالا پذیرش می کنید و به پشتوانه آن یک گواهی صادر می شود کهاین دارایی می تواند اعم از انواع کالا یا ارز باشد.
ناصرپور توضیح داد : دارندگان کالا یا سایر دارایی ها همچون محصولات صنعتی، کشاورزی، پتروشیمی، فلزات گرانبها یا ارزهای خارجی، با تحویل محصولاتشان در انبارهای مورد تایید بورس کالا، یک قبض انبار حاوی درج مشخصات کامل کالا یا ارز را دریافت می کنند. سپس این افراد با هماهنگی میان انبار و شرکت سپرده گذاری مرکزی، قبض خود را ارائه و گواهی سپرده کالا یا ارز دریافت می کنند.
وی افزود: دارندگان این گواهی می توانند آن را در بورس کالا یا بازار قانونمند خارج از بورس عرضه و در سازوکاری کاملا شفاف و رقابتی بفروشند و نقدینگی دریافت کنند.
سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران از جمله کاربردهای گواهی سپرده کالا را کاهش هزینه های تأمین مالی و افزایش نقد شوندگی کالاها بیان کرد و گفت: در واقع صنعتگران به پشتوانه گواهی سپرده کالایی، می توانند بدون فروش اجباری کالاها در اثر تنگناهای مالی، تامین مالی کنند. همچنین می توان فروش محصولات ایرانی در بازارهای بین المللی را با پشتوانه گواهی سپرده کالایی توسعه و افزایش داد که این امر از برنامه های بورس کالا به شمار می رود.
*کاربرد بالای گواهی سپرده ارز در زمان های تحویل
ناصرپور با بیان اینکه گواهی سپرده ارز، یک ابزار تسهیل کننده در مبادلات است اظهار داشت: در واقع گواهی سپرده ارز خودش به صورت مستقل شاید کاربرد خاصی نداشته باشد، اما تسهیل کننده و کمک کننده در تحویل معاملات ارزی است و می تواند برای تمامی افردی که در اقتصاد فعالیت می کنند مورد استفاده قرار گیرد.
به گفته سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران، زمانی که معاملات آتی ارز انجام شود، فروشنده ارز را برای تحویل آینده به فروش می رساند و خریدار اقدام به خرید می کند در این روش در سررسیدی که تحویل صورت خواهد گرفت یکی از روش های تحویل می تواند گواهی سپرده ارزی باشد لذا گواهی سپرده ارزی ابزار مناسبی برای تحویل ارز به شمار می رود.
وی با بیان اینکه برای نگهداری گواهی سپرده ارزی، باید مکان مناسبی همچون بانک ها یا صرافی ها در نظر گرفته شود، تاکید کرد: گواهی سپرده ارزی می تواند در تحویل معاملات آتی یا نقدی مورد استفاده قرار بگیرد و بهتر است به عنوان یک ابزار تحویل به آن نگاه شود. بنابر این این اوراق به عنوان یک ابزار کمک کننده و تکمیل کننده برای فرآیند معاملات آتی ارز محسوب می شود که لزوما معاملات آتی ارز وابسته به آن نیست.
وی درباره چشم انداز معاملات گواهی سپرده ارز به عنوان ابزار تحویل و تسهیل کننده معاملات گفت: اکنون گواهی سپرده برای سکه طلا، جو و ذرت استفاده می شود، ولی در آینده روی سایر محصولات صنعتی و معدنی ،پتروشیمی و برای ارز به عنوان ابزار تسهیل کننده استفاده خواهد شد و توسعه خواهد یافت.
*اوراق مجوز واردات، عرضه و صادرات کالا
سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالا در توضیح دومین مصوبه کمیته فقهی سازمان بورس گفت: در حال حاضر مجوزهای واردات و صادرات برخی کالاهای خاص از سوی نهادهای مشخصی از قبیل وزارتخانه ها به افراد حقیقی و حقوقی جهت واردات یا صادرات برای مدت محدود واگذار می شود. در این میان تجارب سایر کشورها نشان می دهد که نهادهای ذیربط دولتی برای واگذاری مجوز واردات و صادرات، اقدام به حراج مجوزها کرده و متقاضییان مجوزها در حراج اقدام به خرید آن می کنند.
ناصرپور افزود: این مجوزها دارای سررسید معین است و برای این که بازار ثانویه آن را در صورت وجود بتوان مدیریت کرد، از نظر سررسید و حجم واردات استاندارد هستند.
به گفته وی، مزیت این روش حذف رانت و نیز صرف درآمدهای حاصل از آن به منظور توسعه و بهبود بخش های مرتبط است.
سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالا در این زمینه مثالی زد و گفت: فرض کنید مصرف سالانه یک محصول در داخل کشور سه میلیون تن است و دو میلیون تن آن در داخل تولید می شود. بنابراین دولت اقدام به دادن مجوز برای واردات یک میلیون تن از کالای مذکور می کند و به منظور جلوگیری از واردات بی رویه از محدودیت های تعرفه ای استفاده می کند.
وی افزود: به طور مثال دولت اعلام می کند واردات محصول مذکور تا یک ملیون تن با تعرفه پایین اتفاق بیفتد و برای واردات بیشتر از یک میلیون تن، تعرفه بیشتری به آن تعلق بگیرد.
به گفته ناصرپور از طریق معاملات اوراق مجوز واردات، عرضه و صادرات کالا می توان جلوی رانت در این روند را گرفت. برای مثال افرادی که یک میلیون تن از محصول را با تعرفه 4 درصد وارد کرده اند به نسبت افرادی که پس از پر شدن سقف واردات یک میلیون تن اقدام به ورود محصول به کشور کرده اند - به دلیل تعرفه بالاتر- سود بالایی می برند؛ بنابراین دولت ها برای جلوگیری از این روند،مجوز واردات محصولات را در قالب حراج به فروش می گذارد که این روش می تواند برای مجوزهای صادرات و عرضه کالاها هم صورت گیرد.
*خانه دار شدن 5860 نفر از طریق بازار سرمایه
5860 نفر با استفاده از263 هزار و 159 اوراق حق تقدم تسهیلات مسکن در هفته پیش وارد فرایند دریافت تسهیلات از بانک مسکن شدند.
ارزش معاملات حق تقدم تسهیلات مسکن در هفته منتهی به 4 تیر ماه 221 میلیارد ریال بود.
معاملات حق تقدم تسهیلات مسکن از سال 89 در شرکت فرابورس ایران آغاز شده است که هم اکنون بیش از 20 نماد حق تقدم تسهیلات مسکن در این شرکت معامله می شود.
براساس بخشنامه بانک مسکن، نرخ سود تسهیلات خرید خانه، فروش اقساطی و جعاله تعمیر مسکن از 18.5به 17 درصد کاهش یافته و نرخ سود تسهیلات مشارکتی نیز 21 درصد تعیین شده است.
براساس اطلاعیه فرابورس، سقف تسهیلات خرید و ساخت مسکن از محل اوراق گواهی حقتقدم استفاده از تسهیلات مسکن برای زوجینی که تاریخ عقد آنها از اول فروردین85 و بعد از آن باشد (مشروط به استفاده نکردن از تسهیلات طرح 92) از 500 میلیون ریال به سقفهای جدید افزایش پیدا کرده است، بهطوریکه سقف تسهیلات برای هر پلاک ثبتی در تهران 100 میلیون تومان و در مراکز استانها و شهرهای بالای 200 هزار نفر مبلغ 80 میلیون تومان است که در این صورت اوراق مورد نیاز برای تهران 200 برگه و برای شهرهای بالای 200 هزار نفر 160 برگه و برای سایر مناطق شهری که 60 میلیون تومان برای هر پلاک ثبتی است، 120برگه خواهد بود.
سقف فردی تسهیلات خرید و ساخت مسکن از محل گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن در تهران 60 میلیون تومان و در مراکز استانهای بالای 200 هزار نفر مبلغ 50 میلیون تومان است که تعداد اوراق مورد نیاز در تهران 120 ورقه و در مراکز استانها 100 ورقه است.
استفاده از سقفهای تسهیلاتی مذکور از محل گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن صادرشده از نمادهای « آبان 94» و بعد از آن امکان پذیر است. پرداخت تسهیلات از محل اوراق گواهی حقتقدم استفاده از تسهیلات مسکن صادر شده در نمادهای مهر 94 و قبل از آن صرفا تا سقفهای تسهیلات قبلی (50 میلیون تومان برای زوجین و 35میلیون تومان برای سایر اشخاص) امکان پذیر خواهد بود.
متقاضیان میتوانند از طریق خرید اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن به تعداد مورد نیاز در نمادهای آبان 94 به بعد، خرید اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن قبلی در نمادهای مهر 94 و قبل از آن تا سقفهای تسهیلات قبلی 350 میلیون ریال برای هر یک از زوجین، خرید مابهالتفاوت از محل اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن جدید در نمادهای « آبان 94»و بعد از آن و همچنین پرداخت دو فقره تسهیلات برای خرید یک واحد مسکونی توسط زوجین مستلزم خرید 6 دانگ یک واحد مسکونی از سوی زوجین است، از این مزایا بهرهمند شوند.
*تامین مالی 2 هزار میلیارد ریالی پتروشیمی شیراز از طریق بورس کالا
شرکت پتروشیمی شیراز فردا به منظور تامین سرمایه در گردش خود اقدام به انتشار اوراق سلف موازی استاندارد اوره در بورس کالای ایران می کند.
ارزش کل این تامین مالی 4000 میلیارد ریال است که در دو مرحله انجام می شود و فردا نوبت نخست آن به ارزش 2000 میلیارد ریال انجام می شود.
مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه بانک ملت، از انتشار اوراق سلف موازی استاندارد اوره شرکت پتروشیمی شیراز خبر داد و گفت: با توجه به تصویب پذیرش و انتشار اوراق سلف اوره در هیأت پذیرش بورس کالا، اوراق مزبور به ارزش دو هزار میلیارد ریال در بورس کالا عرضه خواهد شد.
علی قاسمی ارمکی ضمن اشاره به مزیتهای تامین مالی از بازار سرمایه نسبت به بازار پول و ضرورت حرکت نظام مالی کشور به سمت بازار سرمایه، افزود: آن دسته از بنگاههای اقتصادی بزرگ که نیازمند منابع مالی با حجم بالا برای پیشبرد فعالیتهای اقتصادی خود هستند، نمیتوانند به راحتی و با نرخ مناسب مبالغ مزبور را از طریق نظام بانکی تامین کنند، میتوانند با مراجعه به بازار سرمایه، منابع مالی مورد نیاز خود را از طریق ابزارهای مالی اسلامی موجود فراهم کنند.
از سوی دیگر بورس، زمینه تامین منابع مالی را برای بنگاههای اقتصادی بزرگ در حجم بالا و با نرخ مناسبتر نسبت به نظام بانکی فراهم میکند.
مدیرعامل تامین سرمایه بانک ملت با اشاره به لزوم ایجاد تنوع در ابزارهای مالی اسلامی و در نظر گرفتن سلایق و ذائقههای مختلف سرمایهگذاران به منظور هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه، گفت: اوراق سلف موازی استاندارد در چارچوب تامین سرمایه در گردش شرکت پتروشیمی شیراز منتشر می شود. این اوراق با نام و معاف از مالیات بوده و هر ورقه سلف معرف ارزش ریالی یک تن اوره گرانول در روز عرضه اولیه اوراق سلف خواهد بود، بدین صورت که قیمت پایه دلاری هر تن اوره گرانول در نشریه FMB استخراج و با در نظر گرفتن نرخ تسعیر ارز بازار، قیمت عرضه اوراق مشخص می شود. وی افزود: قیمت ریالی هر قرارداد در رعایت دستورالعمل معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس کالا، حداقل 2 روز کاری قبل از عرضه در سایت بورس کالا منتشر خواهد شد.
شایان ذکر است علاقه مندان میتوانند این اوراق را از طریق شبکه کارگزاران دارای مجوز انجام معاملات در بورس کالا خریداری کنند. همچنین معاملات ثانویه این اوراق نیز حداکثر ده روز پس از پایان عرضه اولیه در بورس کالا قابل انجام خواهد بود.
قاسمیاظهار داشت: شرکت تامین سرمایه بانک ملت به عنوان مشاور پذیرش، متعهد پذیرهنویس و بازارگردان این اوراق، شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان به عنوان ضامن و شرکت کارگزاری بانک ملت نیز عاملیت فروش این اوراق را بر عهده دارند.
وی ضمن اشاره به امکان تسویه این اوراق از دو طریق تحویل فیزیکی اوره یا تسویه نقدی قرارداد سلف در سررسید ، افزود: طبق طراحی صورت گرفته، این اوراق قابلیت اعمال اختیار فروش و اختیار خرید تبعی را در سررسید یکساله اوراق به ترتیب برای سرمایهگذاران و شرکت پتروشیمی شیراز داراست.
وی ادامه داد: مهلت تسویه در دوره عرضه اولیه و معاملات ثانویه یک روز کاری پس از انجام معامله و تسویه نقدی در سررسید حداکثر پنج روز کاری پس از آخرین روز معاملاتی خواهد بود. همچنین تحویل فیزیکی دارایی پایه براساس ترتیبات مندرج در امیدنامه اوراق سلف صورت خواهد پذیرفت.
مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه بانک ملت اظهار داشت: شرکت تامین سرمایه بانک ملت به عنوان بازارگردان، نقدشوندگی اوراق را تا سررسید آن با سود روزشمار 23 درصد تضمین کرده است.
وی همچنین ضمن اشاره به سایر ویژگیهای اوراق سلف اوره افزود: با توجه به اختیار فروش تبعی در نظر گرفته شده برای خریداران اوراق، حداقل بازدهی این اوراق در سررسید و بر اساس قیمت ریالی آن، معادل 23 درصد روزشمار است.
همچنین امکان کسب سود مازاد بر حداقل تضمین شده تا سقف 24 درصد از دیگر مزایای این اوراق برای سرمایهگذاران است.
وی در بخش دیگری از اظهارات خود ضمن اشاره به مبانی علمی و فقهی قرارداد سلف اظهار داشت: سلف یکی از اقسام بیع است که براساس آن بهای کالا همزمان با انعقاد قرارداد پرداخت و اصل کالا در زمانی معین در آینده به خریدار تحویل میشود. طبق نظر فقها اگر در قرارداد بیع، برای تحویل کالا مدت تعیین گردد، معامله را بیع سلف می گویند. طبق مبانی فقه شیعه و اهل سنت، فروشنده نخست سلف (عرضهکننده)، با دریافت قیمت کالا، ورقه سلف را به خریدار می دهد که به سبب آن خریدار یا هر کسی که خریدار وی را به عرضهکننده حواله دهد، حق دارد در سررسید به عرضهکننده مراجعه کرده و مقدار معینی کالا تحویل بگیرد.
وی تصریح کرد: از آنجهت که در قرارداد، همه مشخصات کالا شامل حجم، نوع، محل تحویل و سایر مشخصات قرارداد معین و غیرقابل تغییر است و در بورس ها به عنوان بازار رسمی معامله می گردد سلف موازی استاندارد نامیده می شود.