استان تهران در معرض گسترش اراضی بیابانی
سرپرست امور بیابان ادارهکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران گفت: این استان دارای حدود 105هزار هکتار اراضی بیابانی است.
به گزارش
خبرگزاری صداو سیما از ادارهکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران ابوالفضل ناظری افزود: از این مساحت حدود 75 هزار هکتار تحت تأثیر فرسایش بادی و حدود 30 هزار هکتار در محدوده کانونهای بحرانی فرسایش بادی قرار دارند.
وی به اقدامات انجام شده درخصوص مقابله با پدیده بیابانزائی اشاره کرد و گفت: عملیات بیابانزدایی در استان تهران بر اساس مطالعات و طرحهای تهیه شده از دهه 40 در منطقه ابردژ شهرستان ورامین به منظور کنترل فرسایش بادی و تثبیت ماسههای روان که بعنوان یکی از مهمترین مصادیق بیابانزائی است آغاز شد و تاکنون 9 هزار هکتار از اراضی بیابانی این منطقه در قالب کشت گونههای بیابانی (تاغ، آتریپلکس و گز) زیر پوشش عملیات بیابانزدایی قرار گرفته است. که این اقدامات تأثیر به سزایی در کنترل گرد و غبار و جلوگیری از حرکت ماسههای روان به روی ریل راهآهن سراسری تهران- مشهد داشته و همچنین باعث جلوگیری از وارد شدن آسیبهای جدی به تأسیسات و خطوط مواصلاتی منطقه شده است.
ناظری گسترش اراضی بیابانی در استان تهران را نگرانکننده دانست و افزود: در اثر استمرار خشکسالیها و فعالیتهای معدنی و بهرهبرداری بیرویه از عرصههای موجود در دهه اخیر و همچنین فعالیتهای انسانی بر شدت کانونهای بحرانی فرسایش بادی استان تهران افزوده شده که از جمله میتوان به افزایش شدت روند بیابانزائی در شهرستان ملارد اشاره داشت که منشأ گرد و غبار پایتخت نیز به شمار میرود.
وی افزود: برای مقابله با این موضوع و کند کردن روند بیابانزائی، مطالعه منطقه و انجام اقدامات بیولوژیکی با هدف کنترل شرایط بیابانی و تقویت پوشش گیاهی از سال 1390 با همکاری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، دفتر عمران سازمان ملل (UNDP) و استانداری تهران طی تفاهمنامه سه جانبه اجرای طرح مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه پایدار روستایی (طرح بین المللی ترسیب کربن) در شهرستان ملارد با هدف توانمند سازی جوامع محلی و ارتقاء معیشت و همچنین ساماندهی گروههای توسعه روستایی و تشکیل صندوقهای خرد اعتباری و تعاونی تولیدی، توزیعی در سطح 70هزار هکتار به مرحله اجرا درآمده است.
وی تصریح کرد: با توجه به توسعه اراضی بیابانی در استان تهران، در حال حاضر پیشبینی انجام مطالعات شناسایی کانونهای بحرانی و مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی در شهرستانهای ری، پاکدشت و پیشوا در دستور کار این ادارهکل قراردارد.
سرپرست امور بیابان استان تهران خاطرنشان کرد: سال گذشته از محل اعتبارات ملی و استانی حدود 700 هکتار در شهرستانهای ملارد و ورامین عملیات نهالکاری با کاشت گونههای سازگار با مناطق بیابانی همچون تاغ و آتریپلکس انجام شده و اقدامات حفاظت و صیانت از جنگلهای دستکاشت موجود، پروژههای مراقبت و آبیاری، مبارزه با آفات و امراض، هماهنگی و نشست با جوامع محلی و اعطای وام از محل ذخیره صندوقهای توسعه روستایی و جذب کمک اعتباری از محل دفتر عمران سازمان ملل به اعضاء صندوقهای طرح مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه روستایی (ترسیب کربن) از اهم برنامههای بخش بیابان این ادارهکل بوده که انجام شده است.
ناظری گفت: پدیده تخریب سرزمین در سالیان اخیر به عنوان یکی از چالشهای جدی برای بسیاری از کشورهای جهان به شمار میرود و کشور ایران نیز با توجه به اینکه در کمربند خشک و نیمه خشک قراردارد با این پدیده روبرو است و گسترش این پدیده که حاصل عوامل طبیعی و غیر طبیعی (انسانی) است خطرات نگران کننده ای را متوجه اکوسیستم های حیاتی در مناطق در گیر کرده است.
وی افزود: دخالت ها و بهرهبرداریهای بیرویه جوامع انسانی از منابع طبیعی تجدید شونده (آب، خاک، جنگل و مرتع) و غیره زمینه ساز تخریب سرزمین و توسعه بیابانزائی گردیده و همچنین فاکتورهایی همچون خشکسالیها، کاهش نزولات جوی، از بین رفتن پوشش گیاهی، کاهش کمی و کیفی شدید منابع آب سطحی و زیرزمینی و فرسایشهای آبی و بادی باعث تشدید بیابانزائی میگردد که متعاقب آن بروز تنگناها و ناهنجاریهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بعضاٌ سیاسی را در مناطق درگیر بهمراه خواهد داشت.
ناظری اضافه کرد: این پدیده هم اکنون متأثر از عوامل طبیعی و غیر طبیعی ، مرزهای سیاسی و جغرافیائی را در نوردیده و زبانههای آن علاوه بر مناطق خشک، نیمه خشک، و بیابانی، سایر مناطق نیمه مرطوب و در برخی موارد مرطوب را فرا گرفته است.
سرپرست امور بیابان استان تهران به پیامدهای ناشی از این پدیده اشاره کرد و گفت: گسترش فقر و کاهش درآمد اقتصادی جوامع محلی بویژه دامداران و کشاورزان، بیکاری نیروهای مولد و مهاجرت به شهرها، بروز ناهنجاریهای اجتماعی و فرهنگی و غیره از جمله پیامدهای حاصل از این پدیده است.
وی افزود: ضرورت ایجاب میکند علاوه بر طرحهای بیابان زدایی که بر اساس مطالعات در مناطق بیابانی به مرحله اجرا درمیآید، باید با بسیج جوامع محلی و مشارکت آنها برنامه هایی را اجرا کرد که با کمترین هزینه و در حداقل زمان علاوه بر پاسخگویی به نیازهای معیشتی جوامع محلی در مواجهه با خطرات تخریب اراضی و پوشش گیاهی، کاهش و مهار گرد و غبار معلق در جو و جذب آن توسط اندامهای هوایی پوشش گیاهی ایجاد شده تحقق یابد.
17 ژوئن از سوی کنوانسیون جهانی مقابله با بیابانزائی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی مقابله با بیابانزائی نامگذاری گردیده که همه ساله همزمان با این روز مراسم و برنامههای متنوعی در اکثر کشورهای عضو این کنوانسیون با هدف آگاهی بخشی و آشنایی افکار عمومی با مقوله بیابان، پیامدهای ناشی از آن و اقدامات صورت گرفته و در دست اقدام برای مقابله با پدیده بیابانزائی برگزار میشود.
امسال نیز 28 خرداد مصادف با 17 ژوئن روز جهانی مقابله با بیابانزائی است که شعار امسال این روز نیز تحت عنوان «حفاظت زمین و احیاء اراضی با مشارکت مردم» در نظر گرفته شده است.