؛ هم اکنون ایران با سرانه تولید میوه با بیش از 200 کیلوگرم در مقایسه با سرانه جهانی 84 کیلوگرمی متوسط جهان 2.5 برابر متوسط جهانی است، با این وجود، شاهد حجم بالایی قاچاق میوه در سال های اخیر هستیم به گونه ای که در سال 93 کشفیات میوه قاچاق 20 برابرسال 92 بوده است و این روند در سال 94 نیز همچنان افزایشی بوده است .
موضوعی که رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار با کارگران در هشتم اردیبهشت امسال بار دیگر به آن اشاره کردند و این موضوع را بلای بزرگ و سم تولید داخل برشمردند.
ایشان همچنین با انتقاد شدید از برخورد نکردن جدی با این مسئله تأکید کردند: «باید قویترین اشخاص را مأمور این کار کرد و دولت، ضمن تقویت دستگاههای ذیربط، با قدرت با قاچاق سازمانیافته مقابله و برخورد کند. البته منظور از مبارزه با قاچاق کالا، مقابله با کولهبرهای ضعیفی که در برخی مناطق اجناس کوچک را وارد میکنند، نیست؛ بلکه منظور قاچاقچیان بزرگی است که با دهها و صدها کانتینر، اجناس قاچاق، وارد کشور میکنند».
شاید این سؤال مطرح شود ورود میوه قاچاق به بازار داخلی در شرایطی که این میوه ها، کیفیت پایینتر و قیمت بالاتری نسبت به تولید داخلی دارد، قابلرقابت با تولیدات داخل نیستند و در نتیجه، ضربهای به آن نخواهد زد. این درحالی است که تجربه نشان میدهد میوههای قاچاق شده یا شأن نوبرانه دارند و یا خارج از فصل وارد کشور میشوند و در آن زمان هم میوه داخلی در بازار وجود ندارد که با آن رقابت کند.
بنابر این به جهت اصل جایگزینی اقتصاد سهمی از بازار میوههای فصل داخلی را به خود اختصاص داده و بازار تولیدات داخلی را به هم میزند. به همین علت، اختصاص تعرفههای بالا به میوه های وارداتی و مبارزه با قاچاق آن در کشورمان ضروریست.
قاچاق میوه در سایه قانون گریزی
طبق قانون تمرکز وظائف و اختیارات کشاورزی (اصطلاحا قانون انتزاع)، مسئولیت تنظیم بازار، واردات، بازرگانی، خرید و فروش محصولات کشاورزی و از جمله میوه به وزارت جهاد کشاورزی محول شده است. اما چون قانون به درستی و کامل اجرا نشده است، عملا ابزارهای قانونی کنترل قاچاق همچون سازمان تعزیرات و سازمان حمایت از مصرف کنندگان، گمرک همچنان در اختیار این وزارتخانه نیست و اقدامات
وزارت جهاد کشاورزی تنها به اعلام میوه های مجاز به دستگاه های مربوطه و نامه نگاری برای جلوگیری از قاچاق میوه محدود میشود.
محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی در این زمینه می گوید: «وزارت جهاد کشاورزی تولیدکننده میوه است و مسئولیتی در ارتباط با قاچاق میوه به کشور ندارد و پیش از این نیز ابلاغ و اعلام کردهایم که نباید هیچ میوهای به صورت قاچاق یا رسمی وارد کشور شود»
بر اساس ماده 3 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب سال 92، وزارتخانه های دادگستری، اطلاعات، امور اقتصادی و دارایی، کشور، امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی، نفت، جهاد کشاورزی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیروهای مسلح و سازمان تعزیرات حکومتی متولیان اصلی مقابله با قاچاق هستند.
مجموعه ای که به گفته علیرضا جمشیدی، رئیس سازمان تعزیرات حکومتی ، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز حتی یک بار هم با حضور تمامی وزرای مذکور در یک سال گذشته برگزار نشده است .
علل ورود میوه قاچاق
محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی معتقد است:" علت اصلی قاچاق میوه نابسامانی موجود در مرزهای کشور است .
وی می افزاید: «آنهایی که مسئول قاچاق در کشور و حفظ مرزها هستند باید در این رابطه اقداماتی انجام دهند»
البته برخی نیز براین باورند که قاچاق میوه در حد گسترده تنها از مبادی رسمی امکان پذیر است.
مهدی ابویی، معاون سابق ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز می گوید: «بخش زیادی از قاچاق میوه از طریق مبادی رسمی می تواند وارد شود و خیلی کمتر می توان از مسیرهای غیر رسمی وارد کرد برای اینکه هم فسادپذیر است و هم کیفیت آن به شدت خراب میشود»
این در حالیست که برخی از مسئولین واردات میوههای ممنوعه از مبادی رسمی را به صرفه نمیدانند چرا که تعرفههای بالای گمرکی صرفه اقتصادی آن را با مخاطره جدی روبرو میکند.
رمضان رویین تن، مدیر کل دفتر میوههای سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی معتقد است: بازارچههای مناطق مرزی و مناطق آزاد از نظر ظاهری و اسمی با هدف ایجاد رونق اقتصادی و اشتغال در مناطق مرزی ایجاد شدهاند و مجوز واردات پیلهوری به همین جهت به مرزنشینان داده شده است، اما پیلهوری حتی ترانزیت میوه به سرپوشی برای قاچاق این محصولات تبدیل شده است.
آماربالای قاچاق میوه نشان میدهد که این حجم واردات قاچاق میوه قطعا نیازمند سازماندهی گسترده ای دارد.
ولی اله افخمی راد، رئیس سازمان توسعه تجارت با تاکید بر اینکه واردات میوه در حجم بالا از طریق پیله وری امکانپذیر نیست، می گوید: «میزان واردات محصولات پیله وری به حدی پایین است که درسال به 100 میلیون دلار نیز نمیرسد» این دقیقا همان نکته ای است که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیرشان با کارگران مورد تاکید قرار داده بودند.
ایشان تاکید کرده بودند که منظور از مبارزه با قاچاق کالا، مقابله با کولهبرهای ضعیفی که در برخی مناطق اجناس کوچک را وارد میکنند، نیست؛ بلکه منظور قاچاقچیان بزرگی است که با دهها و صدها کانتینر، اجناس قاچاق، وارد کشور میکنند.
اثرات قاچاق میوه
واردات غیرقانونی میوه از طریق بازارچه مرزی و یا از طریق واردات پیلهوری، احتمال واردات انواع آفت میوه را نیز به همراه دارد. به عنوان نمونه، یکی از این آفات که بیشترین تهدید را برای باغات میوه کشور دارد، آفت مگس میوه است که طبق آمارهای اعلام شده ازجانب محمد غفوری،
مدیر حفظ نباتات سازمان جهادکشاورزی کردستان، پارسال بیش از هزار هکتار از باغات این استان به این آفت وارداتی آلوده شدهاند.
آفتی که در استان های مازندران، گیلان، آذربایجانغربی و شرقی نیز خسارت های فراوانی به باغات وارد کرده است.
محمدعلی طهماسبی، معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی می گوید: میوه های قاچاق به دلیل اینکه در قرنطینه قرار نمیگیرند، آفات دارند و اگر در مبادی قانونی قرار بگیرند، به علت داشتن آفاتی که در کشور ما وجود ندارد، مجوز واردات نمیگیرند .
به علاوه افزایش قیمت میوه یکی دیگر از آثار قاچاق است. قاچاقچیان میوه علاوه بر میوههای معمول، مبادرت به واردات میوههای خارج از فصل میکنند و از آنجا که این میوههای وارداتی در فصلی که قاچاقچیان آن را وارد میکنند، در کشور تولید نمیشود، بنابراین با سوء استفاده از این موقعیت، میوه را با قیمت بسیار بالا عرضه میکنند.
راهکارهای مقابله با قاچاق میوه
به اعتقاد کارشناسان سه گزینه برای مقابله با قاچاق میوه وجود دارد؛ نخست اینکه سازمان تعزیرات حکومتی با اعمال نظارت درنقطه آخر و سطح خرد و انواع میوه فروشی ها انجام دهد به گونه ای که جریمه سنگین عرضه میوه قاچاق عرضه کنندگان را از فروش ان بازدارد.
ایجاد شفافیت اطلاعات در حوزه تجارت و ایجاد امکان ردیابی محصولات وارداتی از مرحله خرید تا حمل ،بارگیری، انبارداری، عرضه ، فروش و گردش مالی در تمامی بخشها از جمله در تجارت میوه می تواند زمینه را برای شناسایی محصولات قاچاق فراهم کند در همین زمینه راه اندازی سامانه هایی مانند پرتال کشاورزی که در آن اطلاعات تولید، تجارت و انبارداری محصولات کشاورزی یکپارچه شوند امکان ردیابی محل تولید یا واردات و عرضه و قیمت انواع محصولات را فراهم میکند.
و بالاخره به منظور کاستن از آثار زیست محیطی واردات میوه قاچاق واردات میوه از مسیر پیلهوری نیز متوقف شود یا حداقل واردات پس از طی مراحل قرنطینهای با نظارت دقیق صورت پذیرد.
گزارش از طلاجوران