جایگاه موضوع «ایران» در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

پژوهش خبری: سیاست خارجی هر کشوری بر انتخابات ریاست جمهوری آن تاثیرگذار است. با توجه به مداخلات گسترده ایالات متحده آمریکا در سراسر جهان این تاثیر به مراتب بیشتر و تعیین کننده‌تر است. مردم در هر دوره از انتخابات ریاست جمهوری، سوگیری سیاست‌های گروه حاکم بر کاخ سفید را ارزیابی می‌کند و به حامیان و بعضاً معترضان به آن سیاست‌ها رای می‌دهند. البته لابی‌ها و رسانه‌های ذی نفوذ در شکل‌دهی به افکار عمومی اهمیت زیادی دارند. چه بسا یک لابی قدرتمند که سیاست خارجی گروه حاکم را با منافع کشور مد نظر خود در تضاد می‌داند، با تبلیغات خود حقایق را طور دیگری به نمایش بگذارد و اذهان را به سوی فرد مورد نظر خود هدایت نماید.

بعد از جنگ جهانی دوم و حضور فعال آمریکا در معادلات جهانی، چگونگی مقابله با کمونیسم، موضوع اصلی در رقابتهای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری بود. بعد از فروپاشی شوروی اما، موضوعاتی همچون شیوه تعامل با چین، اروپا و روسیه، مهار کشورهایی که منافع آمریکا را به خطر می‌اندازند به ویژه ایران و نیز صلح خاورمیانه و مقابله با تروریسم اهمیت بیشتری دارد.

ایران در راهبرد سیاست خارجی آمریکا

مقامات آمریکایی موضوع ایران را با سه مسئله سلاح هسته‌ای، تروریسم و صلح خاورمیانه گره زده‌اند که در هر مقطع یکی از این مسائل برجستگی خاصی می‌یابد و بحران را در روابط دو جانبه گسترش می‌دهد. در دوران حیات جمهوری اسلامی استراتژی واحدی بر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران حاکم بوده است. دموکراتها و جمهوری‌خواهان هر دو، نظام جمهوری اسلامی ایران را تهدیدی علیه منافع و ارزش های ایالات متحده ارزیابی می‌کنند و هر یک در دوران حکومت اقداماتی را در جهت تقابل با ایران انجام داده‌اند. تقابل با ایران به ویژه بعد از 11 سپتامبر و با روی کار آمدن نومحافظه‌کاران جمهوری‌خواه شدت بیشتری گرفت؛ به نوعی که رسانه‌های آمریکایی و صهیونیستی دائما از طرح حمله آمریکا به ایران خبر می‌دادند.

شکست‌های پیاپی آمریکا در منطقه معادله را تغییر داد و آمریکا ناچار شد از تهدیدات خود علیه ایران دست بردارد. به فرموده مقام معظم رهبری «همه‌ واقعیت‌های منطقه‌ نشان‌دهنده‌ این است که آمریکا در اهداف خود در این منطقه و در بیرون این منطقه شکست خورده است. آمریکا در سوریه شکست خورد، آمریکا در عراق شکست خورد، آمریکا در لبنان شکست خورد، آمریکا در قضیه‌ فلسطین شکست خورده است، آمریکا در غزّه شکست خورده است، آمریکا در تسلّط بر مسائل افغانستان و پاکستان شکست خورده است، در بین آن ملّتها منفور است؛ در خارج از این منطقه هم همین‌طور است؛ آمریکا در اوکراین شکست خورده است؛ سال‌های متمادی است شکست پشتِ سرِ شکست »

در واقع دستیابی به توافق هسته‌ای شاهدی است بر نیاز آمریکا به ایران، برای ساماندهی وضعیتی که با سیاست‌های غلط آمریکا در منطقه ایجاد شده است؛ اگر چه این کشور با فرار به جلو کماکان اتهاماتی واهی را علیه ایران مطرح می‌کند.

 انتخابات ریاست جمهوری 2016 و موضوع ایران

شکست جیمی کارتر دمکرات از دونالد ریگان جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری 1980 برای نخستین‌بار تاثیر ایران را بر مسائل داخلی آمریکا آشکار کرد. با توجه به شکست سیاست های کارتر در خصوص انقلاب اسلامی و تسخیر لانه جاسوسی این کشور در ایران، افکار عمومی آمریکا با انتخاب مجدد وی به ریاست جمهوری آمریکا مخالفت کرد. در دوره‌های بعد، هر چند که تاثیر ایران به این وضوح نبود، اما مسائل مربوط به کشورمان در مناظرات نامزدها بسیار پررنگ بوده است. از جمله در سال 2012 در بحث سیاست خارجی، موضوع ایران بیشترین اهمیت را پیدا کرد، به نحوی که در مناظره سوم دو کاندیدا در عرض نود دقیقه، در هر دو دقیقه یک بار نام ایران بیان شد ^.

در انتخابات پیش رو نیز که هم اکنون در مرحله رقابت های درون حزبی قرار دارد، جهت‌گیری دولت هشت ساله اوبامای دمکرات در خصوص ایران زیر ذره بین قرار گرفته است و هر یک از نامزدها تلاش می‌کند نسبت خود را با این سیاست مشخص نماید. استفان والت استاد روابط بین الملل دانشگاه هاروارد معتقد است هیچ یک از افراد حاضر در انتخابات درون حزبی از دانش لازم در زمینه سیاست خارجی برخوردار نیستند. او می‌افزاید این نکته البته در مورد شخص خودمحوری چون دونالد ترامپ جای تعجب ندارد، اما سخنان هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق هم نشان می دهد که وی نیز در مسیر صحیح قرار ندارد.

ریچارد هاسرئیس شورای روابط خارجی آمریکا هم این نامزدها را فاقد درایت لازم برای حل مسائل سیاست خارجی می‌داند. به اعتقاد هاس، خاورمیانه به آشوب کشیده شده است. چهار کشور شامل سوریه، لیبی، عراق و یمن در مراحل مختلف فروپاشی دولت قرار دارند و در این میان داعش و سایر گروه‌های تروریستی بیش از همگان منتفع شده‌اند. اما نامزدهای هیچ یک از دو حزب به این موارد مهم در سخنرانی‌ها و مناظرات خود نپرداخته‌اند. در حالیکه پرداختن به این موضوعات در مقام رئیس جمهور به مراتب دشوارتر از صرف مطرح کردن آنها در مناظرات انتخاباتی است .

ـ نامزدهای دمکرات و ایران

هیلاری کلینتون نامزد مورد حمایت نخبگان و فعالان حزب دموکرات تاکید کرده است که موضعی محتاطانه در قبال نزدیک شدن به ایران خواهد داشت. به نظر می‌رسد در صورت انتخاب وی روابط ایران و آمریکا در همین سطح باقی می‌ماند و محتمل است اختلافات در موضوعات منطقه‌ای و حقوق بشر تشدید نیز شود. کلینتون می‌گوید:

«ایرانی‌ها همچنان تندروترین رژیم در دنیا هستند که قصد نابودی اسرائیل را دارند. بنابراین مندیپلماسی آمریکا را به گونه‌ای هدایت کردم که منجر به تحمیل فلج کننده‌ترین تحریم‌ها علیه ایران شد و متعاقبا آنها را مجبور به نشستن بر سر میز مذاکرات کرد. بنابراین من از توافقی که برنامه هسته‌ای ایران را نهایتا مهر و موم کرد، حمایت کردم.اگر من به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شوم هیچ گونه ابهامی وجود نخواهد داشت که در صورت دیده شدن هرگونه تخلف ایرانی‌ها از توافق هسته‌ای در راستای دستیابی به سلاح هسته‌ای با آن مقابله خواهم کرد حتی اگر به استفاده از گزینه نظامی منجر شود.»

برنی سندرز دیگر نامزد دمکرات نیز عنوان کرده است الگوی اوباما در قبال روابط با کوبا را در مورد ایران اجرا خواهد کرد. اگر چه وی ریشه مشکلات کنونی در روابط دو کشور را به مشارکت آمریکا در کودتای 28 مرداد 1332 عنوان کرده است، اما اظهارات تندی علیه ایران داشته است:

«هیچ‌کس به ایرانی‌ها اطمینان نمی‌کند. اگر آنها توافق را اجرا نکنند ما دوباره آنها را تحریم خواهیم کرد. ما می‌توانیم اروپایی‌ها را مجددا جهت تحریم ایران با خود همراه کنیم. اگر ایران به حمایت از گروه‌هایی که هویت اسرائیل و همین‌طور غرب را تهدید می‌کنند ادامه دهد، ما باید توافق را پاره کنیم و اگر آنها اقدامی انجام دهند که به سلاح هسته‌ای آنها را نزدیک کند من به عنوان فرمانده کل قوا هر کاری را انجام خواهم داد تا ایران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای باز دارد . آنها حامی تروریسم هستند و ما باید به این مسئله رسیدگی کنیم. اما سال‌ها پیش عده‌ای از مردم می‌گفتند رابطه با کوبا ایده احمقانه و بدی است. آنها کمونیست و دشمن ما هستند. اما چه شده؟ تغییر فرا رسید. »

  نامزدهای جمهوری‌خواه و ایران

برخلاف نامزدهای دمکرات که از اقدام دولت دمکرات اوباما در قبال ایران حمایت می‌کنند، نامزدهای جمهوری‌خواه جهت‌گیری این دولت را در خصوص ایران ضعیف و نادرست می‌دانند.

دونالد ترامپ عملکرد اوباما در قبال ایران را بچگانه توصیف و اعلام کرده است که می‌تواند به توافقی بهتر دست یابد. البته ترامپ در موضع‌گیری‌های خود دچار نوسان است؛ گاه از الغاء توافق سخن می‌گوید؛ گاهی نیز لغو توافق را نادرست می‌داند. برخی از اظهارات ترامپ درباره ایران:

«اولویت شماره یک من از بین بردن توافق است. این توافق اگر چه ایران را در مسئله هسته‌ای تحت نظر قرار خواهد داد. اما اگر از من بپرسید که آیا این هر آن چه من می‌خواهم را برآورده می‌کنم، من می‌گویم خیر. من معتقدم ما باید دو هدف را در برخورد با ایران پیگیری کنیم. اولا باید با تحرکات و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه به شدت مقابله کنیم و در مرحله دوم درهای دیپلماسی را نبندیم. من سالهای زیادی را در تجارت گذراندم و امروز به شما می‌گویم که این توافق برای آمریکا غرب و خاورمیانه فاجعه‌آمیز است. ما با یک مشکل اساسی روبرو هستیم. ما در حال پرداخت150 میلیارد دلار به بزرگترین حامی تروریسم در جهان هستیم. ایران مشکل بسیار بزرگی برای است و دائما در حال رشد است. من خیلی خوب می‌دانم چطور مشکلات را حل کنم و برای همین است که می خواهم رئیس‌جمهور شوم. من جلوی سلطه‌جویی ایران در منطقه را خواهم گرفت و با روحیه تهاجمی ایران مقابله خواهم کرد .»

تد کروز هم مدعی است که برجام به ایران کمک می‌کند توانمندی هسته‌ای خود را گسترش دهد؛ بنابراین او با ورود به کاخ سفید توافق را لغو خواهد کرد. برخی اظهارات تد کروز درباره ایران:‌

«همان روز اول مسئولیتم، توافق هسته‌ای با ایران را پاره خواهم کرد. به موجب این توافق بیش100 میلیارد دلار به بزرگ‌ترین دولت حامی تروریست خواهد رسید که این یعنی بی‌اثر بودن کمک نظامی سالانه سه میلیاردی آمریکا به اسرائیل. اگر من رئیس‌جمهور شوم، بلافاصله تحریم‌ها را مجددا به ایران تحمیل خواهم کرد . من فکر نمی‌کنم که بتوانیم به ایران قول عادی شدن روابط را بدهیم. ما همچنان اختلافات زیادی با آنان داریم. آنها نباید دیگر بزرگترین حامی تروریست باشند. آنها نباید خاورمیانه را بی‌ثبات کنند، آنها باید از سوریه بیرون بیایند. آنها باید دست از حمایت حزب الله و حماس بردارند. آنها باید فرستادن موشک به نوار غزه را متوقف کنند. ما موضوعات متعدد دیگری برای حل کردن قبل از موضوع هسته‌ای داریم.

  نتیجه:‌ تداوم دشمنی آمریکا با ایران

مشاهده می‌شود که درخصوص ایران رویکرد کلان نامزدها تفاوت ماهوی با یکدیگر ندارد. مقام معظم رهبری نیز در سخنان اول فروردین در حرم مطهر رضوی(ع) فرمودند: «آمریکا به دلایل واضحی با ما دشمن است؛ همین‌طور که عرض کردیم، مرادمان سیاستمداران آمریکا و سیاست‌های آمریکا است. ... انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هم چند ماه دیگر - هفت هشت ماه دیگر- شروع خواهد شد و تا نُه ماه دیگر این دولت فعلی آمریکا عوض خواهد شد و هیچ تضمینی وجود ندارد که این دولتی که بعداً به‌ وجود خواهد آمد، همین تعهّدات اندکی را هم که این دولت [فعلی] کرده است عمل بکند. الان نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا در سخنرانی‌های انتخاباتی‌شان مسابقه گذاشته‌اند در بدگویی به ایران؛ خب این دشمنی است دیگر؛ دشمنی که شاخ‌ و دم ندارد.»

براین اساس راهبردهای حقیقی آمریکا در ساختار سیاسی آن کشور علیه ایران کاملا نشان می­ دهد که آمریکا همچنان به همان سیاست­ ها و استراتژی­ های تعریف شده برای منطقه به ویژه ایران ادامه خواهد داد و با تغییر رئیس جمهور فقط ممکن است شیوه اجرا تغییر کند.

سوال مهمی که دراین خصوص پیش می ­آید این است:

وضعیت افکارعمومی در آمریکا نسبت به مواضع خارجی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری چگونه است؟

آیا تمرکز نامزدها در تبلیغات خود بر موضوع ایران، پیام خاصی برای برخی کشورهای منطقه مانند عربستان دارد؟ 

............................................

پژوهش خبری//دارابی