نگاهی به پس زمینه های تصمیم روسیه به خروج نیروهای نظامی از خاک سوریه

پژوهش خبری : هنوز مشخص نیست که روسیه کدام واحدهای نظامی خود را از سوریه خارج می‌کند و آیا به حملات هوایی خود در سوریه پایان خواهد داد یا نه. اما بعد از دوره‌ ترک مخاصمه در سوریه که تا الان هفده روز دوام داشته و همین طور صحنه‌آرایی سیاسی برای مذاکرات صلح، رئیس جمهوری روسیه می‌داند که تنش‌زدایی در مرحله کنونی می‌تواند باعث افزایش اعتبار او به عنوان کسی شود که واقعا به دنبال راه حلی برای پایان درگیری‌ها است.

خروج نیروهای نظامی روسیه از خاک سوریه

........................................................

ارتش روسیه از سوریه عقب نشینی می کند و از این کشور خارج می شود. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه روز دوشنبه به ارتش روسیه دستور داد بخش اصلی نیروهای روسیه در سوریه، از این کشور عقب نشینی کند. او گفت که دخالت نظامی روسیه در سوریه، اهداف خود را به میزان زیادی محقق کرده است.

آیا پوتین با اوباما بر سر سوریه، معامله کرده است؟

..................................................................

اعلام ناگهانی و بدون پیش زمینه کاخ کرملین درباره خروج نیروهای نظامی از خاک سوریه و بازگشت آنها به کشورشان، علاوه بر ایجاد شوک در میان افکار عمومی و دامن زدن به شایعات گسترده درباره علت این اقدام (که حجم بالای مطالب طنز تولید شده در فضای مجازی شاهدی بر آنهاست)، فعالین سیاسی و رسانه‌ای را هم به گمانه‌زنی درباره علت واقعی این اقدام واداشت؛ اقدامی که همانند ورود جنگنده‌های روسی به جنگ با گروه‌های تروریستی در سوریه، همه را غافلگیر کرد.

در این میان، یکی از تحلیل‌های رایج در میان رسانه‌ها، تاکید بر انجام یک معامله میان مسکو و واشنگتن بر سر سوریه و دریافت امتیاز کرملین از کاخ سفید برای توافق با ادامه گفتگوهای صلح به منظور کنار زدن احتمالی بشار اسد و یا زمینه‌سازی برای تجزیه کشور سوریه است.

این طیف از تحلیلگران معتقدند که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه به منظور کسب دست برتر در منازعات منطقه‌ای و همچنین درگیر کردن ایالات متحده با مساله مبارزه با تروریسم در منطقه غرب آسیا – که نهایتا منجر به کاهش تمرکز واشنگتن بر بحران اوکراین و مساله شبه جزیره «کریمه» می‌شود – وارد سوریه شد و حالا و پس از کسب امتیازات لازم از طرف غربی، در حال بازگشت و عقب‌نشینی از مواضع نظامی خود در این کشور است.

با این حال، بررسی دقیق فضای منطقه و همچنین رصد تحلیلی اوضاع جبهه‌های نبرد در سوریه، خط بطلانی بر این تحلیل می‌کشد؛ تا جایی که حتی خبرنگار تلویزیون دولتی انگلیس در مسکو نیز آن را رد کرده و درباره ماهیت این اقدام می‌نویسد: «لئونید راگوزین، تحلیلگر مسایل سیاسی روسیه که با کرملین میانه خوبی ندارد، درباره این اقدام پوتین می‌گوید: مسئله حل معضل سوریه بدون حضور بشار اسد از دستور کار خارج شده؛ نیروهای هوادار آمریکا به حاشیه رانده شده اند؛ اوکراین از سرخط خبرها به قعر خبرها افتاده و بحران اوکراین به دلخواه روسیه منجمد شده. مسئله کریمه دیگر در دستور کار قدرت های جهانی نیست. شیشه اتحادیه اروپا زیر فشار بحران مهاجرت ترک برداشته و دور نیست روزی که یخ تحریم هایش علیه روسیه هم آب شود... مخالفان داخلی روسیه درهم شکسته شده اند و اوکراین به عنوان الگو برای مردم روسیه دیگر جاذبه ای ندارد. قرار نیست انقلابی صادر شود... او (پوتین) نه یک جنگ که سه جنگ را برد. و ما باختیم.»

از سوی دیگر، پایگاه آمریکایی «بلومبرگ» نیز این اقدام پوتین را نمای آشکاری از یک نقشه پنهانی می‌نامد که تاکنون چندین بار موفق شده تا ایالات متحده را زمین‌گیر کند. اما علت واقعی این اقدام چه بوده است؟

ارائه یک پاسخ قطعی به این سوال قطعا غیرممکن یا تاحدود زیادی سخت خواهد بود؛ چرا که فاکتورهای متعددی در معادله چند مجهولی بحران سوریه دخالت دارند و قطعا بدون درنظر گرفتن و محاسبه تک تک آنها نمی‌توان به جواب قطعی رسید اما موضوعی که در این رابطه قابل بیان است و می‌توان با استناد به تحلیل آن، پاسخی نسبی برای سوال فوق یافت، بررسی وضعیت میدانی در صحنه نبرد است.

در زمانی که جنگنده‌های روسی وارد حریم هوایی سوریه شدند و مواضع معارضان دولت بشار اسد را بمباران کردند، ارتش کلاسیک این کشور با وجود تمام حمایت‌های مردم و تشکیل گروه‌های شبه نظامی مردمی برای استقامت در جنگ‌های شهری، در موضع تدافعی قرار داشت و طولانی شدن زمان جنگ باعث فرسایش نیروها و تجهیرات آن شده بود؛ بسیاری از مناطق این کشور در کنترل تروریست‌ها بود و در مجموع، وضعیت میدانی به نفع داعش و همراهانش بود.

حالا و پس از گذشت حدود شش ماه از آغاز عملیات نظامی مسکو در سوریه، ارتش مجددا ماهیت تهاجمی خود را بازیافته و در عرصه میدانی نیز دستاوردها و فتوحات فراوانی داشته است که شاید شکسته شدن محاصره دو شهرک «نبل و الزهرا» در شمال حلب پس از چهار سال را می‌تواند نماد اصلی این احیای مجدد قوای نظامی و مردمی سوریه دانست. در واقع سوریه توانست به کمک جنگنده‌های روسی و مستشاران ایرانی، ورق را در صحنه عملیاتی به نفع خود برگرداند و با دست پر و بدون پذیرش هیچ پیش شرطی وارد مذاکرات صلح ژنو که زیر نظر سازمان ملل برگزار می‌شود، شود.

سناریویی که کاخ کرملین در سوریه اجرا کرد، بی شباهت با سناریوی هدایت شده در اوکراین نیست. پوتین در ماجرای بحران کریمه هم ابتدا به صورت سخت و چکشی – اصطلاحی که رسانه‌های آمریکایی از آن برای توصیف حضور نظامی روسیه در اوکراین استفاده کردند – وارد ماجرا شد اما پس از وارد کردن چند ضربه عمیق به مخالفان و تقویت دولت مستقر در اوکراین (که نهایتا منجر به برقراری دومین قرارداد آتش‌بس در شهر «مینسک» شد)، عقب نشست و به عنوان هدایت‌گر، جایگاه خود را به یک ناظر تغییر داد؛ رویکردی که به نظر می‌رسد در ماجرای سوریه نیز در حال پیاده‌سازی است.

از سوی دیگر، وزارت دفاع روسیه نیز در همان ابتدای حضور نظامی در خاک سوریخ با صدور بیانیه ای اعلام کرده بود که عملیات ضد تروریسم روسیه تا زمانی که ارتش سوریه در حالت هجومی قرار بگیرد، ادامه خواهد داشت.

در این زمینه، شاید بد نباشد که از منظر رسانه‌های نزدیک به کاخ سفید هم ماجرا را تماشا کنیم؛ جایی که بلومبرگ درباره این تصمیم ولادیمیر پوتین می‌نویسد: «شاید این اقدام مسکو بتواند ارزش روبل روسیه را در برابر دلار آمریکا بالا ببرد اما قطعا پوتین هنوز با جنگ سوریه کار دارد و ماجرا تمام نشده است.

مصاحبه یورونیوز انگلیسی با بشار الجعفری

........................................................

مذاکرات صلح بر سر جنگ داخلی سوریه، روز دوشنبه و در آستانه پنجمین سالگرد اعتراض غیرخشونت آمیز گروه هایی از مردم سوریه علیه دولت بشار اسد در ژنو برپا شد. بسیاری از این دور مذاکرات در مقر سازمان ملل متحد، به عنوان آخرین فرصت برای جلوگیری از ریخته شدن خون های بیشتر در این بحران انسانی یاد می کنند. فایزه قارح،خبرنگار یورونیوز با بشار الجعفری، رئیس هیات مذاکره کننده از سوی دولت سوریه گفتگو کرده است.

یورونیوز: مخالفان دولت در این مذاکرات خواستار دوره انتقالی و رفتن بشار اسد شده اند. آیا چنین درخواستی منجر به شکست مذاکرات می شود؟

وقتی شما درباره یک اپوزیسیون واحد حرف می زنید یعنی آن، همه مخالفان را نمایندگی می کند. هنگامی که این مخالفان به مخرج مشترک برسند آنگاه می توانیم این درخواست را قابل قبول بدانیم. همه مخالفان موافق این درخواست نیستند. تعیین پیش شرایط و تحمیل آن در گفت و گو غیرممکن است و به طور حتم مذاکرات را به شکست می کشاند. نکته دوم اینکه آنها در تلاش هستند تا برنامه غرب را پیاده کنند زیرا خواست رفتن رئیس جمهوری بشار اسد از بیرون می آید.

یورونیوز: شما می گویید که خواست مخالفان از بیرون آمده است. می توانید دقیقا بگویید این بیرون یعنی چه کسانی؟

این میهن برای همه سوری ها است؛ نه فقط من بلکه هیچ کس دیگری حق ندارد بخشی از کشور را به کشور ثالثی بسپارد. درست مثل برخی که تلاش می کنند که بازی ترک ها را با ایجاد منطقه ای جدا شده در شمال سوریه راه بیاندازند. کسی که چنین بخواهد، بازی ترک ها را می کند و اخوان المسلمین هم همین کار را کرد و می گویند که بازی قطر را کرد.

یورونیوز: چه کسانی مشوق نفوذ تروریست ها در سوریه هستند؟

به نظرم تکفیری ها، به طور مستقیم به اندیشه وهابی های عربستان سعودی مرتبط هستند. به همین دلیل ما می گوییم که کشورهای حوزه خلیج [فارس] در ریخته شدن خون مردم سوریه دخالت دارند زیرا آنها هستند که تامین کننده بستری برای اندیشه "تهدید دیگر کشورهای شرور” هستند و بنابر این به خودمان اجازه می دهند که دیگران را سر ببرند. این تفکر داعش، تفکر وهابی است که دست قطع می کنند و بازو و سر با شمشیر می زنند و این سنتی وهابی است. این گروه ها در فهرست سازمان های تروریستی هستند و دولت هایی آنها را تامین مالی می کنند. امروز دیگر بر کسی پوشیده نیست که ترکیه داعش را تامین مالی کرده و عبورشان را در سوریه تسهیل می کند. بر کسی پوشیده نیست که قطر و عربستان سعودی جبهه النصره را تامین مالی می کنند. آنها هزینه آموزش و سلاح را برعهده دارند. این ما نیستیم که چنین می گوییم بلکه گزارش شورای امنیت آن را تائید کرده است.

یورونیوز: آینده بحران سوریه را چگونه ارزیابی می کنید؟

ما به راه حل مستقل ملی خود افتخار کرده و دخالت خارجی را رد می کنیم. تنها دشمن ما اسرائیل است. نه این خاطر که آن اسرائیل است بلکه به دلیل اشغال سرزمین عرب ها از جمله اراضی سرزمین عزیزمان، جولان.

یورونیوز: چگونه پیمان آتش بس به کمک های بشردوستانه کمک کرده است؟

دولت سوریه ۷۵ درصد کمک های بشردوستانه به مردم این کشور را تامین کرده است. تمام کنفرانس هایی که گفته می شود در لندن، رم و پاریس برپا شده در واقع ظاهری هستند. در پشت آن تامین مالی چیزهای دیگر است نه برای کمک به مردم سوریه در داخل و نگهداری از پناهجویان در خارج از کشور.

یورونیوز: از نظر شما، اروپا چگونه باید با بحران سوریه مواجه شود؟

پیش از هرچیز، باید دخالت در امور داخلی سوریه را متوقف کند. دوم تحریم های وضع شده علیه مردم سوریه را لغو کند. سوم، سفارت هایشان را در دمشق بازگشایی کرده و شاهد باشند که چه در حال روی دادن است و نه اینکه اطلاعات را از منابع مخالفان دریافت کنند. اروپا اشتباه های زیاد و بزرگی مرتکب شده است.

مذاکرات صلح سوریه در ژنو تحت الشعاع خروج نیروهای روسیه از سوریه تصمیم غیرمنتظره رئیس جمهوری روسیه مبنی بر تخلیه نیروهای روس از خاک سوریه٬ در ژنو با استقبال نمایندگان مخالف بشار اسد روبرو شده است.

سالم مسلط سخنگوی گروه مخالفان دولت سوریه گفت: «فکر می کنم که تصمیم روسیه اگر در عمل پیاده شود اقدام مثبتی است. خروج تمامی نیروهای روسیه از سوریه گفت و گوهای صلح در ژنو را تحت تاثیر قرار می دهد. اما اگر تنها بخشی از این نیروها عقب رانده شوند این سوال مطرح می شود که باقیمانده نیروها در سوریه خواهند کرد.»

عبدالحکیم بشار٬ نماینده شورای ملی کردهای سوریه و عضو نمایندگان مخالف حاضر در گفت و گوهای ژنو با تاکید بر اداره فدرالی سوریه بعنوان بهترین راه ساخت سوریه جدید گفت: «جامعه بین الملل جدی تر از قبل است و این گفت و گوها را در دستور کار خود قرار داده است. تصمیم روسیه اقدام مثبتی بود برای ما تا حکومت سوریه را برای پذیرش راه حلی سیاسی تحت فشار قرار دهیم. ما در مسیر گذار سیاسی با مردم سوریه هستیم. ما مطالباتی داریم و فکر می کنیم که بهترین راه ساخت سوریه جدید ایجاد یک دولت فدرالی است.»

خبرنگار اعزامی یورونیوز از محل مذاکرات صلح سوریه در ژنو گزارش می دهد: «تصمیم رئیس جمهوری روسیه بحث و تبادل نظرها میان نمایندگان را در راهروهای سازمان ملل متحد تحت الشعاع قرار داده است. اما سول این است که این تصمیم چطور تصمیمات بازیگران صحنه سیاسی سوریه را در ژنو تحت تاثیر قرار خواهد داد.»

واکنش های مردم و تحلیلگران به خروج نظامیان روس از سوریه

..............................................................................

ساکنان شهر دمشق، خروج نیروهای نظامی روسیه از سوریه را پایان حمایت مسکو از دمشق نمی دانند. پایتخت سوریه همچنان تحت کنترل دولت بشار اسد است و به همین دلیل در این شهر، سیاستهای بشار اسد حامیان بسیاری دارد.مردم معتقدند که این اقدام روسیه، گامی مهم برای حرکت به سوی صلح و آشتی است.

یکی از ساکنان شهر می گوید: «چنین حرکتی نشان می دهد حضور روسیه در سوریه از روی دوستی بوده است و نه برای سلطه»

ثمر، خبرنگاری سوری نیز می گوید: «روسیه یک بازیکن معقول در موضوع سوریه است. آنها به اقتضای شرایط، نیروهایشان را کاهش می دهند.»

حسین رویوران، تحلیلگر سیاسی در تهران نیز در واکنش به سیاست اخیر روسیه می گوید: «من تصورم این است که اگر مذاکرات شکست بخورد روسیه بر می گردد. اگر آتش بس پایدار نماند و از طرف گروههای مختلف نقض شود، آن موقع بحث یکسره سازی نظامی به عنوان گزینه اصلی مطرح است که روسیه قطعا نقش مهمی در آن ایفا خواهد کرد.»

تئودور کاراسیک، مدیر مرکز تحقیق و توسعه موسسه خاور نزدیک در امارات متحده عربی نیز می گوید: «فکر می کنم این حرکت برای آینده اسد و متحدانش مهم باشد زیرا بر روند مذاکرات تاثیر می گذارد. روسیه مانند برادر بزرگتری است که گوش برادر کوچکتر را گرفته و به او می گوید چه کار بکند.»

درگیری های سوریه در حالی وارد ششمین سال خود شده است که طی پنج سال گذشته ۲۷۰ هزار کشته و میلیونها آواره بر جای گذاشته است.

آیا بازیگران بزرگتر بر سر سوریه مصالحه کرده اند؟

.................................................................

اولین گروه از جنگنده های روس از آسمان سوریه به پایگاههای خود در روسیه بازگشتند ولی هنوز تعدادی دیگر از آنها بر فراز منطقه پالمیرای سوریه در جولان بوده اند. البته تا اینجا استافان د میستورا فرستاده ویژه سازمان ملل متحد کاهش نیروهای روس در سوریه را تحولی مهم تلقی کرده و گفته که به موفقیت گفتگوها امیدوار تر شده است. اگرچه تصمیم غیر منتظره ولادیمیر پوتین برای کاهش نیروهایش در سوریه باعث تعجب بسیاری شد ولی ایران، آمریکا و چند کشور دیگر از آن استقبال کرده اند.

جان کری برای بحث درباره سوریه به مسکو می رود

...............................................................

در پی تصمیم مسکو برای خروج بیشتر نیروهای نظامی این کشور از سوریه، جان کری وزیر خارجه آمریکا هفته آینده برای بحث درباره سوریه به مسکو خواهد رفت.

آقای کری گفت که تصمیم روسیه، توام با شروع مذاکرات سوریه در ژنو با میانجیگری سازمان ملل متحد، شاید "بهترین فرصت" برای پایان مناقشه باشد.

استفان دی میستورا، فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه، هم گفت که گفتگوها اکنون جان تازه ای گرفته است.

اولین هواپیماهای روسی روز سه شنبه سوریه را ترک کردند که یک روز پس از اعلام خروج بخش اصلی نیروها بود.با این حال نیکلای پانکف وزیر دفاع روسیه گفت که این کشور همچنان به حملات هوایی در سوریه ادامه خواهد داد.

آقای کری روز سه شنبه گفت: "امروز درحالی که پنجمین سالگرد شروع این جنگ هولناک از راه رسیده، ممکن است بهترین فرصت طی مدت های مدید برای پایان این جنگ دست داده باشد."

او از "فازی مهم" در گفتگوهای ژنو صحبت کرد.بازگشت خلبان روس با هواپیمای جنگی به روسیه

انتظار می رود آقای کری پس از بازگشت از سفری از کوبا به روسیه سفر کند.

در همین حال آقای دی میستورا که مشغول میانجیگری گفتگوهای ژنو است از تصمیم روسیه استقبال کرد.

او گفت:‌ "اعلامیه آقای پوتین درست در همان روزی که این دور از مذاکرات میان سوری ها در ژنو شروع شد یک تحول مهم است، که امیدواریم تاثیری مثبت بر پیشرفت گفتگوها داشته باشد."

با شروع خروج نیروهای روسی، گزارش شد که جنگنده های این کشور مواضع گروه دولت اسلامی (داعش) در نزدیکی شهر باستانی پالمیرا را کوبیده اند.

تلویزیون المنار لبنان و دیدبان حقوق بشر سوریه که در انگلیس قرار دارد گزارش دادند که نیروهای سوری با پشتیبانی هوایی جنگنده های روسی، به سوی شهر پیشروی کرده اند.

داعش مه گذشته پالمیرا را اشغال کرد و عمدا بخش هایی از این محوطه باستانی که جزو میراث جهانی یونسکو است ویران کرد.

روز سه شنبه تلویزیون روسیه، فرود هواپیماهایی در پایگاهی هوایی در حومه شهر ورونژ در ۵۸۰ کیلومتری جنوب شرقی مسکو را نشان داد که با استقبال مردم، فرماندهان ارتش و خانواده‎های خلبانان رو به رو‌ شد.

به گزارش تلویزیون روسیه بمب افکن های سوخو-۲۴، جنگنده های سوخو-۲۵ و سوخو ۳۴ و هلی کوپترهای جنگی درحال بازگشت به روسیه هستند.

مشاور سیاسی رسانه ای رئیس جمهوری سوریه:

.........................................................

خروج نیروهای روسیه با مشورت دولت سوریه بود.بثینه شعبان مشاور سیاسی رسانه ای رییس جمهوری سوریه گفت: سوریه، ایران، روسیه و حزب الله محور مقاومت در منطقه اند و اسراییل جایگاهی در میان نقش آفرینان منطقه ای ندارد.

وی همچنین افزود: سوریه از هیچ کشوری دستور نمی گیرد و در تصمیم گیری هایش مستقل است. خروج بخشی از نیروهای روسیه از سوریه برای ما غافلگیر کننده و یا نگران کننده نبود. این اقدام روسیه با مشورت دولت سوریه انجام شد. روسیه از ابتدا اعلام کرد که هدفش باقی ماندن در سوریه و یا حضور طولانی مدت نیست. روسیه با همکاری ارتش سوریه و متحدانش ایران و حزب الله موفقیت های زیادی در میدان به دست آورد. طی این مدت هماهنگی های بسیار خوبی میان روسیه و سوریه بوجود آمد که ادامه دارد. روسیه در مقایسه با ائتلاف آمریکا که هدفش مبارزه با تروریسم نیست، کارهای بسیار بزرگی انجام داد.

..........................................

پژوهش خبری//