کتاب در سالی که گذشت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، محمدهاشم اکبریانی نویسنده کتاب، وضعیت فروش کتاب در سال94 را رو به پیشرفت دانست و گفت: تعداد کتاب‌فروشی‌های دایرشده نشان می‌دهد تقاضا برای کتاب زیاد شده است و کتاب‌فروشی رو به گسترش است.

وی افزود: در شش تا هفت سال گذشته شاهد بسته شدن کتاب‌فروشی‌ها بودیم، اما در حال حاضر خوشبختانه شاهد گشایش و تاسیس کتاب‌فروشی‌ها هستیم و افرادی وجود دارند که در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند.

در سال‌های اخیر آمارهایی عجیب و البته متناقض از سرانه کتاب و کتابخوانی در کشورمان منتشر شده است، در آخرین آمارها، برخی از سرانه دو دقیقه در شبانه روز و برخی هفت دقیقه در شبانه روز خبر می دادند.

البته معاون فرهنگی وزیر ارشاد بارها این آمار و‌ ارقام‌ را تکذیب کرده است. 

سیدرضا صالحی امیری مشاور رئیس جمهور و رئیس کتابخانه ملی نیز با اشاره به اینکه 70 درصد کتاب‌های موجود در کتابخانه های عمومی در هشت سال قبل حتی یک بار نیز خوانده نشده‌اند، از ارائه آمارهای وقیحانه از سرانه مطالعه در کشور انتقاد کرد.

مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز گفته است: در هشت سال قبل 70 درصد کتاب‌هایی که در کتابخانه‌های عمومی وابسته به نهاد وجود داشته است، یک بار هم خوانده نشده است!

اما در کنار این‌ها شاید بسیاری از مردم و مسئولان آمار کتابخوانی را با فروش کتاب‌ها در کتابفروشی‌ها یا عضویت فعال در کتابخانه‌ها اندازه‌گیری کنند، اما در پس پرده کتاب‌های زیادی هستند که در فضای مجازی و به صورت الکترونیک رد و بدل می شوند.

نشر الکترونیک عبارتی است که این روزها بیشتر به گوش می رسد و به گفته مسئولان کتاب و فرهنگ، در سال 94، نشر الکترونیک شتاب بیشتری گرفت و این امر می تواند نویدبخش خبرهای خوب در سال‌های آینده برای افزایش آمار کتابخوانی در کشورمان باشد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی پیش نیز با اشاره به روی آوردن به کتابخوانی در فضای مجازی گفته بود: باید قبول کنیم که شرایط دنیا عوض شده است و همه به سوی امور دیجیتال رفته‌اند، برای من موبایلی هدیه آورده‌اند که صفحه‌ای مخصوص به کتاب داشت.

علی جنتی درباره گرانی نیز افزود: باید جایی رسمی، کتاب‌های دست دوم را بفروشد و کسانی که قدرت خرید کتاب نو را ندارند از آن بهره ببرند.

از نگاهی دیگر، مجید غلامی جلیسه مدیرعامل خانه کتاب فعالیت‌های حوزه نشر در سال 94 را بهتر عنوان کرد و دلیل آن را ثبات سیاسی در سطح بین الملل و پس از برجام دانست و گفت: امسال با افزایش 10 درصدی تعداد عناوین منتشر شده رو به‌رو بودیم و برای نخستین بار در هفته کتاب توانستیم ظرفیت های کتابخوانی را به رخ بکشیم.

وی استقبال مردم از جشنواره های کتاب مجازی با مشارکت 20 هزار نفر و اختتامیه جایزه کتاب سال و همچنین طرح عیدانه کتاب را بی نظیر دانست و افزود: ذائقه مردم در شیوه های مطالعه تغییر کرده است و از طریق سایت ketab.ir به صورت آنلاین کتاب فروشی مجازی را گسترش داده‌ایم.

غلامی جلیسه با اشاره به اینکه سال 94 نقطه عطف کتابخوانی و کتابفروشی الکترونیک بود گفت: نشر مجازی تنها راه توسعه کتابخوانی نیست، اما می تواند بستری برای کتابخوانی محسوب شود و در این سال برای 2500 ناشر در فضای مجازی زیرساخت ایجاد کردیم که برای رسیدن به نتیجه مطلوب باید زیرساخت را برای توسعه فروشگاه مجازی وسعت بخشید.

وی با اشاره به اینکه در بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، غرفه‌های نمایشگاه به تشکل های نشر واگذار شد افزود: این اولین و بهترین حرکت در نمایشگاه کتاب محسوب می‌شود زیرا خود تشکل های نشر برای فعالیت‌های خود تصمیم گیری کردند.

مدیرعامل خانه کتاب گفت: پیگیری انتقال نمایشگاه بیست و نهم کتاب تهران به شهر آفتاب به عنوان اولین مکان تخصصی نمایشگاه که به اعتبار این رویداد کمک می‌کند، از جمله فعالیت های مهمی بود که در حوزه کتاب انجام شد.

گسترش و بهبود شبکه‌های توزیع کتاب و هوشمندتر کردن ایده‌های تبلیغاتی همچنان نیاز به توجه بیشتر مسئولان فرهنگی دارد.

گسترده‌تر شدن فعالیت پویش‌های مطالعاتی، مسابقات کتاب‌خوانی و رونمایی از کتاب‌هایی که رهبر معظم انقلاب بر آن‌ها تقریظ نوشتند، در کنار تبلیغ، ترویج و توسعه کتاب‌ها از طریق رسانه ملی و افراد مشهور به خصوص در فضای مجازی، از عوامل موفقیت فروش کتاب‌های شاخص سال 94 بودند.

نهاد کتابخانه های عمومی کشور نیز کارنامه پرباری را با نشست‌های کتابخوان خود در سال 94 داشت. 

سلسله نشست ـ پژوهش‌های نقد فیلم‌ با مضمون کتاب و مطالعه، با عنوان «به تماشای کتاب» با هدف جذب مخاطب به کتابخانه‌ها از سوی معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار ‌شد.

نشست ویژه کتاب‌خوان هنرمندان پیشکسوت، دوم اسفند با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، حجت‌الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی، احمد مسجدجامعی عضو شورای اسلامی شهر تهران، جمعی از هنرمندان و پیشکسوتان هنر کشور در هتل انقلاب تهران برگزار شد. 

نشست ویژه کتاب‌خوان ادیان توحیدی را نیز باید به این کارنامه اضافه کرد.

سلسله نشست‌های «کتاب‌خوان» با ابتکار نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با هدف ترویج و تبلیغ مطالعه در قالب معرفی کتاب برگزار شد و در آن کتابداران، نویسندگان، فعالان فرهنگی، اهالی رسانه، اعضای کتابخانه‌های عمومی و همه علاقه‌مندان تجربیات مطالعاتی خود را برای استفاده دیگر علاقه‌مندان کتاب و کتابخوانی به اشتراک گذاشتند.

محمد اله یاری معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز با بیان اینکه از ابتدای امسال جهش فعالیت‌های ترویجی نهاد کتابخانه‌ها با شروع جنبش کتابخوان در سراسر کشور پیگیری شده است گفت: دوره‌های آموزشی مشاوره‌های کتابدار و مدرسه خواندن از طرح‌هایی بود که سال 94 مجدانه در سرتاسر کشور اجرا شد.

وی افزود: معرفی 4000 جلد کتاب در حدود 2300 کتابخانه‌ سراسر کشور حاصل نتایج نشست کتابخوان در سالی که گذشت، بود.

با همه این‌ها توسعه فرهنگی دغدغه‌ای‌ است که بارها مسئولان فرهنگی بر آن تاکید کرده اند.

رئیس کتابخانه ملی با بیان اینکه کتاب در کشور ما مهجور است و کتابخوانی مورد تکریم مردم نیست گفت: تبلیغات راه صحیحی نیست، بلکه تغییر نگرش در مدیریت کشور می تواند بهترین راهکار در این مسیر باشد.

صالحی امیری افزود: ما توسعه صنعتی را عنوان کردیم، اما به جایی نرسیدیم و حالا توسعه فرهنگی را باید در اولویت کاری خود قرار دهیم.

عملکردهای دیگری که سال 94 در حوزه کتاب انجام شده است نباید از نظر پنهان بماند اما همچنان نیازمند توجه بیشتر دولت هستیم تا در کشور به توسعه فرهنگی برسیم.

همایش و سلسله برنامه های کتاب «هزار و یک شب» به مناسبت یکصد و هفتادمین سال ترجمه این کتاب، برگزاری چهار همایش عصر کتاب با محور تجلیل از فعالان و تلاشگران عرصه نشر و کتاب از دیگر رویدادهایی بود که در حوزه کتاب اتفاق افتاد که برخی از آن‌ها با گستردگی بیشتر انجام شد.

رونمایی از کتاب های مرتبط با حوزه دفاع مقدس و میزان استقبال از آن‌ها نیز در سال 94 رشد بیشتری داشت.

افزایش فروشگاه‌های کتاب الکترونیک و جدی‌تر شدن فعالیت آن‌ها، باعث اقبال ناشران به استفاده بیشتر از این ظرفیت جدید برای فروش و عرضه کتاب شد، که این موضوع یکی از ملاک‌های موفقیت حوزه کتاب و کتاب‌خوانی در سال 94 به شمار می‌رود.