نگاهی به اهداف سفر نخست وزیر ترکیه به ایران

پژوهش خبری: احمد داود اوغلو نخست وزیر ترکیه طی یک سفر رسمی جمعه شب وارد تهران شد. در این سفر؛ "برات آلبایراق"، وزیر انرژی و منابع طبیعی، "مصطفی الیتاش" وزیر اقتصاد و دارایی، "عصمت یلماز" وزیر دفاع، "بولنت تفنگچی" وزیر گمرک و بازرگانی، "بینالی یلدیریم" وزیر ارتباطات و حمل و نقل، "جودت یلماز" وزیر توسعه ترکیه، "عبدالحمید گل" دبیر کل حزب عدالت و توسعه ترکیه و "بولنت توران" نماینده مجلس از این حزب نخست وزیر ترکیه را همراهی کردند. (سایت تی.آر.تی ترکیه، 15/ 12/ 94) نخست وزیر ترکیه هنگام ورود به فرودگاه مهرآباد تهران مورد استقبال وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفت.

احمد داوود اوغلو در نخستین سفر خود به ایران در سمت نخست وزیر ترکیه در مجموعه سعدآباد مورد استقبال رسمی اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور قرار گرفت. دو طرف علاوه بر بررسی مهم‌ترین مسائل منطقه ای، راهکارهای تحقق ارتقای مناسبات تجاری میان تهران-آنکارا به 30 میلیارد دلار را مورد بحث قرار خواهند داد. محمود واعظی رئیس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکیه در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما، گفت: پس از یک وقفه حدود 10 ماهه در روابط اقتصادی، سفر نخست وزیر ترکیه به تهران فصل جدیدی برای توسعه همکاری هاست. وی افزود: حجم مبادلات دو کشور پارسال 15 میلیارد دلار بود که امسال به 10 میلیارد دلار کاهش یافته است. با مذاکراتی که در زمینه همکاریها در حوزه انرژی، تجارت، پنجره واحد گمرکی، بانکی، حمل و نقل و ارتباطات در حال اجراست، پیش بینی می شود ظرف دو سال به هدف 30 میلیارد دلار مناسبات تجاری برسیم. واعظی با اشاره به ترسیم نقشه راه همکاریهای ایران و ترکیه گفت:« فعال تر کردن بخش خصوصی دو کشور هم از دیگر اهداف است. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: روابط ایران و ترکیه دوستانه، قدیمی و ریشه دار است که مسائل مقطعی سیاسی نباید در آن اثرگذار باشد. این نخستین سفر داود اوغلو به ایران در مقام نخست وزیری و نیز نخستین سفر در سطح نخست وزیر از ترکیه به تهران در دو سال اخیر است.» (خبرگزاری صداوسیما، 15/ 12/ 94)

اهداف سفر نخست وزیر ترکیه

دو کشور ایران و ترکیه از روابط دیرینه ای برخوردار هستند که چارچوب اصلی این روابط بر پایه موقعیت خاص استراتژیک در منطقه ‏استوار است. این موقعیت ناشی از نیاز متقابل ترکیه و ایران به همدیگر ارزیابی می شود.‏ بررسی تاریخ روابط سیاسی دو کشور نشانگر فراز و نشیب این مناسبات در تمام ابعاد بویژه ‏سیاسی بوده است. این ‏تغییرات به دلیل وجود تحولات منطقه ای و بین المللی، روابط دو کشور را از تداوم ‏روند طبیعی و منسجم کمتری برخوردار نموده ‏است. سفر نخست وزیر ترکیه به ایران را می توان در دو بعد سیاسی و اقتصادی بررسی کرد.

سیاسی

سفر "احمد داوود اوغلو" به ایران در شرایطی اتفاق افتاد که فضای سرد سیاسی در اثر ‏رویکرد متفاوت دولت ترکیه در بحران سوریه میان ایران و ترکیه از چندی پیش آغاز شده است. اما منافع مشترک و استراتژیک دو کشور در مسائل منطقه‌ای منجر به آن شده ‌است که دیدارهای دوره‌ای میان مسوولان رده بالای ‏سیاسی دو کشور تداوم یابد. با آغاز جنگ داخلی در سوریه هر دو کشور براساس گمانه زنی ها همدیگر را در ایجاد تنش در منطقه متهم کردند. این روند سایه‌ای از فضای سرد سیاسی میان دو کشور ایجاد کرد. این قضیه زمانی به اوج خود رسید که هرازگاهی در رسانه‌ها وجود ارتباط میان داعش با ترکیه و خرید و فروش نفت و تامین منابع مالی توسط این کشور مطرح می شد. به اعتقاد کارشناسان حوزه بین الملل یکی از اهداف این سفر داود اوغلو بحث بر سر آینده سوریه و آتش بس در این کشور خواهد بود. از سوی دیگر پیشنهاد فدرالیته کردن سوریه از طرف مسکو و حمایت رهبر اقلیم کردستان عراق از این پیشنهاد نیز می‌تواند یکی از محورهای بحث مقامات دو کشور باشد. زیرا موضوع خودمختاری کردها در منطقه، یک معضل امنیتی برای کشورهای منطقه به ‌ویژه ایران و ترکیه خواهد بود.

اقتصادی

با لغو تحریم ها و آغاز اجرای برجام، بازارهای ایران بر روی سرمایه گذاران خارجی همچون ترکیه باز خواهد شد. ترکیه به عنوان یک قدرت اقتصادی منطقه در شرایطی که ایران به سرمایه‌گذاری خارجی اهمیت می‌دهد و اولویت در جلب سرمایه‌گذاری را در راستای ‏جذب سرمایه‌گذاران کشورهای همجوار می‌شمارد، چنین سفری خود خواهد توانست برای این کشور بسیار ‏مفید و سودمند باشد. زیرا دولت ترکیه در شرایط کنونی با کسری بودجه 41 میلیارد دلاری روبروست. (روزنامه دنیای اقتصاد، 15 /12/ 94) هر دو کشور برای بالا بردن حجم تجارت خود به این همکاری اقتصادی نیازمند هستند. حجم همکاری های تجاری ترکیه با ایران در سال 2012 به حدود 22 میلیارد دلار رسیده ولی تا سال گذشته به دلیل تشدید تحریمها علیه ایران به کمتر از نصف کاهش یافت. "مصطفی الیتاس" وزیر اقتصاد ترکیه ماه گذشته به رویترز گفت: هدف آنکارا رسیدن به مرز 30 میلیارد دلار در روابط تجاری دو جانبه تا سال 2023 است. این نشریه افزود: یک منبع در صنعت خودروسازی ترکیه که اخیرا چندین بار از ایران دیدن کرده است، گفت: ایران فرصت های بسیار جدی ارائه کرده و آنها باب همکاری های آینده را به طور مفرط باز گذاشته اند. (ایرنا، 14/ 12/ 94) یکی از مولفه های مهم اقتصادی که جزو محورهای بحث دو طرف خواهد بود، تامین امنیت انرژی ترکیه است. تامین انرژی یکی از دغدغه های مهم دولت ترکیه است. بزرگترین ذخایر گاز و نفت جهان یعنی ایران و روسیه، در نزدیکی ترکیه قرار دارند. با توجه به تنش بین روابط ترکیه و روسیه، آنکارا در این سفر سعی خواهد کرد تا تهران را برای تامین امنیت انرژی این کشور متقاعد کند.

................................

پژوهش خبری / رحیم خجسته