بانک مرکزی، تنها نهاد ناظر بر بازار سکه و ارز است

همچنین ، هرگونه فعالیت در حوزه صرافی فقط با کسب مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران میسر بوده، صرافی‌ها باید از این بانک مجوز فعالیت دریافت کنند.

بر اساس مصوبات شورای پول و اعتبار، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، دستورالعمل‌های خاص را برای فعالیت در حوزه صرافی تهیه می‌کند. از این‌رو، صرافی‌ها از شمول صنوف خارج بوده و اتحادیه، کانون و انجمن آنها نیز نمی‌تواند صنفی و وزارتخانه‌ای باشد.

همچنین معاونت امور اقتصادی و بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت، رسته صرافی از رسته‌های تحت پوشش اتحادیه صنف طلا و جواهر حذف و تمام پروانه‌های کسب صادره از سوی آن اتحادیه در رسته سکه و صراف باطل و هرگونه فعالیت در حوزه صرافی صرفاً منوط به کسب مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران شده‌ است.

2- بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ، مبادرت به هرگونه عملیات مربوط به ورود، خروج، خرید، فروش، حواله ارز بدون کسب مجوزهای لازم از این بانک را از مصادیق قاچاق ارز تعیین کرده در مواد مختلف به تشریح مصادیق قاچاق ارز و مجازات‌های تعیین شده پرداخته است:

الف. ورود، خروج، خرید، فروش و حواله ارز بدون رعایت ضوابط تعیینی ازجانب دولت و بدون مجوزهای لازم از بانک مرکزی از مصادیق قاچاق ارز محسوب می شود.

‌ب. شخصی که بیش از سه بار مرتکب قاچاق شود و ارزش کالا یا ارز قاچاق در هر مرتبه بیش از ده میلیون (10،000،000) ریال باشد، قاچاقچی حرفه ای تلقی خواهد شد.

‌ج. قاچاق سازمان یافته جرمی است که با برنامه‌ریزی و هدایت گروهی و تقسیم کار ازجانب یک گروه نسبتاً منسجم متشکل از سه نفر یا بیشتر که برای ارتکاب جرم قاچاق، تشکیل یا پس از تشکیل، هدف آن برای ارتکاب جرم قاچاق منحرف شده است صورت می‌گیرد.

‌د. نگهداری، عرضه یا فروش کالا و ارز قاچاق ازجانب واحدهای صنفی یا صرافی‌ها تخلف، محسوب و مرتکب علاوه بر ضبط کالا و ارز به ترتیب زیر جریمه می‌شود:

الف ـ مرتبه اول: جریمه نقدی معادل دو برابر ارزش کالا یا بهای ریالی ارز قاچاق؛

ب ـ مرتبه دوم: جریمه نقدی معادل چهار برابر ارزش کالا یا بهای ریالی ارز قاچاق؛

ج ـ مرتبه سوم: جریمه نقدی معادل شش برابر ارزش کالا یا بهای ریالی ارز قاچاق و نصب پارچه یا تابلو بر سردر محل کسب به عنوان متخلف صنفی و تعطیل محل کسب به مدت شش ماه.

‌ه. شخص مرتکب قاچاق ارز علاوه بر ضبط ارز، مشمول جریمه نقدی ارز ورودی، یک تا دو برابر بهای ریالی آن و جریمه نقدی ارز خروجی، دو تا چهار برابر بهای ریالی آن و جریمه نقدی خرید، فروش یا حواله ارز، دو برابر بهای ریالی آن خواهد شد.

‌و. اگر قاچاق از جانب شخص حقوقی ارتکاب یابد، مرجع صدور حکم نسبت به ضبط کالا و یا ارز قاچاق مکشوفه اقدام می‌کند و شخص حقوقی، علاوه بر محکومیت به جزای نقدی، حسب مورد به دو تا چهار برابر حداکثر جریمه مقرر برای شخص حقیقی، به‌ترتیب زیر محکوم می‌شود:

الف- در مورد قاچاق کالای غیرممنوع و ارز در مرتبه اول ممانعت از فعالیت شخص حقوقی از یک تا دو سال و در مرتبه دوم انحلال شخص حقوقی

ب- در مورد قاچاق کالای ممنوع و یا سازمان یافته، انحلال شخص حقوقی

تبصره 1- افراد موضوع این ماده محکومیت قطعی می‌یابند و تا پنج سال مجاز به تأسیس و مشارکت در اداره شخص حقوقی نیستند.

تبصره 2- اگر منافع حاصل از قاچاق به شخص حقوقی تعلق یابد و یا برای تأمین منافع شخص حقوقی به قاچاق اقدام گردد، جریمه‌ها از محل دارایی شخص حقوقی وصول می‌شود.

3- هموطنان به منظور بهره‌مندی از هرگونه خدمات مربوط به صرافی از قبیل خرید یا فروش مسکوکات طلا و ارز و همچنین ارسال و دریافت حواله های ارزی صرفاً از طریق صرافی‌های دارای مجوز از این بانک که فهرست آنها در پایگاه اطلاع رسانی بانک به نشانی www.cbi.ir بخش بانکها و مؤسسات اعتباری مجاز قابل دسترس است، اقدام کنند.

4- هرگونه اظهار نظر رسمی درباره حوزه سکه و صرافی در حیطه وظایف و اختیارات این بانک بوده و تنها تشکل مجاز و مورد تأیید بانک مرکزی در حوزه صرافی‌های دارای مجوز معتبر از سوی بانک مرکزی، کانون صرافان ایرانیان است.