مدیرعامل بورس کالا: پایان روش های سنتی با اوراق بهادارسازی معاملات کالاها

مدیرعامل شرکت بورس کالا 6 عامل را در فروش اعتباری بر ترازنامه موثر دانست و گفت: کاهش حساب موجودی کالا، افزایش حساب ها یا اسناد دریافتنی به مقدار بیشتر از کاهش موجودی کالا، افزایش در اقلام دارایی های کوتاه مدت، وجود اقلام با نقدشوندگی پایین در ترازنامه (حساب یا اسناد دریافتنی)، ایجاد تنگنای نقدینگی برای شرکت های تولیدکننده و نیاز به تامین مالی با هزینه های بالا از جمله عوامل اصلی در فروش اعتباری در ترازنامه است. 

وی با بیان اینکه معاملات اعتباری و خرید دین در 3 مدل قابلیت اجرا دارد، گفت: مدل اول همانند انتشار اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالا و اوراق خزانه اسلامی (بدون حضور نهاد واسط) است. مدل دوم هم مثل مدل پیشنهاد شده برای اوراق بهادار با پشتوانه رهنی (با حضور نهاد واسط) است. آخرین مدل نیز شامل تشکیل صندوق سرمایه گذاری مشترک و تنزیل اعتبار اسنادی ریالی یا ارزی توسط صندوق (عدم انتشار اوراق خرید دین) بوده است.

سلطانی نژاد خروج دارایی های غیر نقدشونده از ترازنامه، افزایش اقلام مرتبط با وجوه نقد، خروج از تنگنای نقدینگی و عدم نیاز به تامین مالی به دلیل فروش اعتباری را از جمله آثار انتشار اوراق بر ترازنامه اعلام کرد.

وی با برشمردن مزایای انتشار اوراق خرید دین گفت: بازارمحور بودن این اوراق در شرایط تنگنای مالی بانک ها، کاهش احتمال صوری بودن دین با توجه به تاکید فقه بر صوری نبودن دین به دلیل شفافیت معاملات در بورس کالا، تامین مالی تولیدکنندگان به دلیل انتشار اوراق توسط تولیدکنندگان عرضه کننده کالاهای اساسی در بورس کالا، سازوکارهای کم هزینه مدیریت ریسک اعتباری اوراق بر اساس رویه های موجود در بورس کالا از جمله مزایای انتشار اوراق خرید دین است. 

وی ادامه داد : بررسی سابقه های مالی و تاریخچه بورس های کالایی نشان می دهد، معاملات از بازار نقدی شروع شده و نسل بعدی معاملات در بورس های کالایی، معاملات مبتنی بر اوراق بهادار است که معاملاتی نظیر فوروارد و سپرده کالایی با خاصیت هایی که دارند، مربوط به نسل دوم بورس های کالایی می شوند. 

وی ادامه داد: بعد از این معاملات به منظور برآورده شدن نیاز فعالان بازار کالا و مالی، قراردادهای فیوچرز ( اتی )و آپشن ( انتخابی) طراحی شد که امروزه مورد استفاده همگان بوده و ضروری است راهی که سایر کشورها در جهت توسعه بورس های کالایی و بازارهای مالی رفته اند، در کشور ما نیز طی شود. 

وی اظهار داشت: معاملات اعتباری می تواند در ترازنامه شرکت ها تاثیر گذار باشد، به طوری که فروش اعتباری، موجودی کالا را کاهش داده و در نتیجه حساب های دریافتنی را افزایش می دهد. 

سلطانی نژاد در ادامه با اشاره به سابقه موفق اوراق خزانه در انتشار اوراق دین گفت: این اوراق بهادار با پشتوانه رهنی هستند، اما شرکت های تولیدی هم می توانند این اوراق را منتشر کنند، مثلا قرارداد اعتباری یک تن میلگرد با سررسید مشخص، قابلیت قرارداد اعتباری اوراق بهادار شدن دارد و می تواند به بازار ثانویه ارجاع داده شود. 

مدیرعامل بورس کالای ایران در خصوص معاملات اعتباری و خرید دین افزود: این معاملات به دو صورت با حضور یا عدم حضور نهاد واسط می تواند انجام شود، به طوری که شرکت هایی که فروش و عرضه هایی مستمر و عمده با خریداران عمده دارند، می توانند بدون حضور نهاد واسط اقدام به فروش اوراق دین با تاریخ سررسید بدهی ناشی از فروش کنند. این معاملات با حضور نهاد واسط، سررسیدهای متنوع و مختلف را شامل می شود، به طوری که شرکت مبالغی از پول های سررسید شده را دریافت و سرمایه گذاری می کند که به دلیل نرخ بهره های رایج در بازار، سبب ایجاد ریسک می شود که این ریسک به وجود آمده باید مورد توجه قرار گیرد. به این ترتیب عرضه کننده، اسناد دریافتنی را به نهاد واسط می فروشد و بعد اوراق منتشر و عرضه می شود. 

به گفته دکتر سلطانی نژاد در این مدل اسناد با سررسیدهای مختلف و متنوع با ریسک به وجود می آید و نهاد واسط باید همواره در حال گرفتن بازخوردها باشد. 

وی همچنین در ادامه به مدل سومی نیز برای معاملات اعتباری و خرید دین اشاره کرد و گفت: در رینگ صادراتی فروشندگانی هستند که فروش نقدی ندارند و اکثر محصولات خود را با خدمات مالی به فروش می رسانند، در این مواقع به تامین منابع مالی برای خریدار نیز فکر می شود، به طوری که عملیات تنزیل اسناد مربوط به خرید کالا به صورت اعتباری توسط بانک ها انجام می شود، اما می توان صندوق سرمایه گذاری وجود داشته باشد و با جمع آوری ارز و منابع از مردم و سرمایه گذاران خارجی، اقدام به انتشار اوراق با عملیاتی سودآور کند. به گفته دکتر سلطانی نژاد، هر سه مدل انتشار اوراق، علاوه بر افزایش وجوه نقد و مدیریت ریسک فروشندگان، برای تولیدکنندگان تامین مالی کرده و احتمال صوری بودن دین را کاهش می دهد. گفتنی است در پایان این کنفرانس مدیرعامل بورس کالای ایران به همراه برخی از اساتید حاضر در جلسه، جوایزی به مولفان و ناشران برتر سال در حوزه مالی اهدا کرد.