احتمال مداخله نظامی عربستان و ترکیه در سوریه/ چرا؟

سخنگوی وزارت دفاع روسیه دیروز پنج شنبه اعلام کرد مسکو اسناد و مدارک محکمی در اختیار دارد که نشان می دهد ترکیه برای دخالت نظامی در سوریه آماده می شود. همزمان یکی از مشاوران وزیر دفاع عربستان سعودی هم گفت: این کشور آماده است در صورت تصمیم ائتلاف تحت فرماندهی آمریکا به آغاز هرگونه عملیات زمینی در سوریه، در چنین عملیاتی مشارکت کند. ژنرال احمد عسیری سخنگوی ائتلاف تحت فرماندهی عربستان سعودی علیه یمن افزود: ما معتقدیم عملیات هوایی راه حل مناسب نیست و عملیات هوایی باید با عملیات زمینی همراه شود.
این تحرکات و اظهارات در حالی مطرح می‌شود که روز چهارشنبه نخستین دور مذاکرات صلح سوریه طی دو سال گذشته به حال تعلیق درآمد. علت آن نیز شدت یافتن پیشروی‌های ارتش سوریه با حمایت متحدان منطقه‌ای و جنگنده‌های روسی در برابر تروریست‌ها و شورشیان است.
در آخرین پیشروی، نیروهای دولتی مسیر اصلی تامین تدارکات شورشیان را به شهر حلب قطع کردند، شهری که به لحاظ راهبردی از اهمیت زیادی برخوردار است و پیش از آغاز جنگ در سوریه بزرگ ترین شهر این کشور بود. حلب در حدود 50 کیلومتری جنوب مرز ترکیه یک منطقه راهبردی مهم در جنگ سوریه به شمار می رود و اکنون به دو منطقه تحت کنترل دولت سوریه و مخالفان تقسیم شده است. بسیاری از شورشیان در حال جنگ در داخل و اطراف حلب از روابطی نزدیک با ترکیه برخوردارند. سه روز حملات هوایی گسترده روسیه طی این هفته به ارتش سوریه و متحدانش کمک کرد یک مسیر مهم تامین تدارکات شورشیان را در شمال غرب این شهر قطع کنند.
برخی گزارش های امروز نیز حاکی از آن بود که شبه نظامیان طرفدار حکومت سوریه همچنین موفق شدند محاصره شهرهای شیعه نشین نبل و الزهرا را بشکنند.
روزنامه واشنگتن پست امروز درباره اهمیت و ابعاد این پیشروی‌ها نوشت: با توجه به تحولات اخیر در جنگ سوریه، به نظر می رسد شورشیان به از دست دادن شهر حلب و شکست در جنگ چند ساله سوریه نزدیک شده اند. پایگاه اینترنتی این روزنامه آمریکایی همچنین افزود: از دست دادن حلب- بزرگ ترین شهر سوریه و یکی از مهمترین بخش های شهری که دست کم تا حدی تحت کنترل شورشیان قرار دارد- به معنی شکست بزرگی برای نزدیک به پنج سال شورش علیه بشار اسد رئیس جمهور سوریه خواهد بود. شورشیان تقریبا همه بخش های حلب را از زمانی که در سال 2012 به آن حمله کردند، تحت کنترل داشته اند. اشغال حلب به دست شورشیان ارزیابی های اطلاعاتی آمریکا را به این سمت سوق داده بود که آنها سرانجام می توانند دولت دمشق را سرنگون کنند.
یورو نیوز تصریح کرد: "پیشروی‌های نظامی ارتش سوریه در مناطقی که تاکنون در کنترل شورشیان بود بر روند مذاکرات کنفرانس صلح سوریه تاثیرگذار بوده است".
بشار الجعفری رئیس گروه مذاکره کننده حکومت سوریه در مذاکرات در کنفرانسی خبری درباره خارج شدن مخالفان از مذاکرات گفت: "تحولات نظامی که در سوریه روی داده مهم بوده است. باید بگویم مخالفان بعد از آنکه متوجه شده‌اند محاصره دو شهر نبل و الزهراء شکسته شده است تصمیم گرفتند از مذاکرات خارج شوند". جالب این که در مقابل، ریاض حجاب هماهنگ کننده مخالفان سوری در مذاکرات صلح سوریه در ژنو، به محض آنکه وارد ژنو شد در کنفرانسی خبری گفت از حکومت سوریه می خواهد اقدامی انجام دهد که حاکی از حسن نیت آن باشد.  وی افزود ما به ژنو آمدیم تا به جهان نشان دهیم این رژیم و متحدانش به راه حل سیاسی باور ندارند.
پس از نمایان شدن نشانه هایی درباره آغاز پیروزی های ارتش سوریه و متحدان آن در برابر تروریست ها در هفته ها و ماه های اخیر، شاهد شتابزدگی مقامات غربی و متحدان سوری و منطقه ای آنها برای آغاز مذاکرات صلح سوری- سوری بوده ایم. علت آن نیز این بود که سیر تحولات در سوریه حاکی از آن است که گذشت زمان تنها به سود دولت و ارتش سوریه است. ضمنا شایان ذکر است چنین شتابزدگی پیش از این و در زمان پیشروی های تروریست ها و شورشیان در برابر ارتش سوریه دیده نمی شد.    
استفان دی میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، اعلام کرد مخالفت دولت سوریه با درخواست مخالفان برای اجرای قطعنامه های سازمان ملل درباره توقف حملات هوایی و امدادرسانی به مناطق مورد هجوم، به توقف مذاکرات منجر شده است. بنا به برخی گزارش‌ها این دور از مذاکرات همچنین با اختلافات درباره این که چه کسی را باید در نبردهای پیچیده سوریه، تروریست خواند، به بن بست خورده بود.
به گزارش دیروز رویترز "ارتش سوریه با کمک نیروی هوایی روسیه و متحدانش ازجمله جنبش حزب الله لبنان و نیروهای ایرانی در عملیات زمینی درحال بازپس گیری مناطق کلیدی در غرب این کشور است، جایی که مهم ترین شهرهای سوریه در آنجا واقع است".
این پیشروی‌های معادلات سیاسی را در مذاکرات صلح، به شدت به زیان تروریست‌ها و شورشیان و هم چنین متحدان منطقه‌ای و غربی آنها  تغییر داده است. بنابراین ادعا‌ها و تحرکات نظامی عربستان و ترکیه- چه مانور تبلیغاتی باشد و چه واقعیت داشته باشد- دو هدف را دنبال می‌کند: «بازگشت توازن نظامی بین تروریست‌ها و ارتش سوریه» و در نتیجه «بازگشت توازن سیاسی بین دو طرف در مذاکرات صلح».
این بخش از گزارش رویترز از این منظر ارزیابی می‌گردد: "هرگونه حمله ترکیه به سوریه باعث شدت گرفتن بیش از حد جنگی خواهد شد که پیشتر گریبانگیر کشورهای همسایه و همچنین دولت های منطقه ای و بین المللی شده است و از سوی دیگر ممکن است منجر به رویارویی مستقیم بین روسیه و یک کشور عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو ) شود".
جان کربی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا دیروز در نشست خبری خود در واکنش به موضع گیری تازه عربستان برای شرکت در عملیات نظامی سوریه برضد داعش گفت: "من این گزارش ها را ندیده ام با این حال ما به طور کلی از هر گونه کمک و همکاری بیشتر اعضای ائتلاف ضد داعش برای اقدام برضد این گروه استقبال می کنیم". اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا نیز روز پنجشنبه از پیشنهاد عربستان سعودی درخصوص مشارکت هرگونه عملیات زمینی در سوریه که به اصطلاح ائتلاف تحت فرماندهی آمریکا قصد انجام دادن آن را داشته باشد، استقبال کرد.
شایان ذکر است، در ماه‌های گذشته بخصوص پس از عملیات تروریستی در پاریس، مقامات غربی بخصوص مقامات آمریکایی و فرانسوی، بارها با اشاره به "اجتناب نیروی زمینی آنها از مداخله در سوریه" از کشور‌های عربی و منطقه درخواست کردند در سوریه مداخله زمینی کنند. آنها می‌دانند که تکلیف جنگ نه در آسمان بلکه روی زمین روشن می‌شود،‌ با این حال حاضر نبودند نه روی ارتش سوریه حساب کنند و نه هزینه‌های انسانی جنگ را خود تقبل کنند.
حساب کردن روی ارتش سوریه یعنی سیطره ارتش سوریه و جنبش حزب الله و ایران روسیه بر مناطق تحت اشغال داعش. بنابراین ضمن حمایت از نیروی نظامی متحد در میدان- مانند شورشیان اهل تسنن و کرد‌ها-  کشور‌های عربی را تشویق به مداخله نظامی در سوریه می‌کردند. هدف نهایی آنها نیز از این سیاست جایگزین کردن نیرو‌های متحد خود در مناطق تحت اشغال داعش بوده است.  

-----------------------------
بررسی و تحلیل/ عبدالرضا خلیلی