کشورهای ساحلی خزر مانع از توسعه طلبی امریکا شوند

به گزارش واحد مرکزی خبر، علی اکبر ولایتی در نشست «منافع بهینه ایران در دریای خزر چیست و چگونه تأمین می شود؟» افزود: ناتو و امریکا در پی گسترش و توسعه قلمرو خود به سمت شرق هستند که دریای خزر نیز در این حوزه قرار دارد.
وی حضور نظامی امریکا و ناتو در افغانستان را نشان دهنده تمایل این کشورها برای توسعه طلبی آنان به سمت شرق دانست.
ولایتی با اشاره به تاریخ تحولات حوزه دریای خزر گفت: این دریا در اغلب دوره های تاریخی دریای همکاری بوده است و در سال های اخیر نیز پس از شکل گیری کشورهای مشترک المنافع روابط دوستانه ای میان ایران و این کشورها برقرار شد.
وی افزود: موضوعاتی مانند حسن همجواری، دین و زبان مشترک با این کشورها ایجاب می کرد که با آنان روابط خوبی داشته باشیم.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به برگزاری پنجمین اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر در سال 93 در روسیه تأکید کرد: بسیار مهم است که در این اجلاس موضوعات مربوط به دریای خزر خیلی مهمتر و حساستر از چهار اجلاس پیشین سران این کشورها مورد توجه قرار گیرد.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه به پرسش های کارشناسان حاضر در این نشست پاسخ گفت.
تا توافق پنج کشور ساحلی دریای خزر، قراردادهای 1921 و 1940 معتبر است
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: تا زمانی که پنج کشور ساحلی دریای خزر درباره رژیم حقوقی این دریا به توافق نرسند، قراردادهای 1921 و 1940 معتبر است.
علی اکبر ولایتی در نشست «منافع بهینه ایران در دریای خزر چیست و چگونه تأمین می شود؟» در پاسخ به پرسش کارشناسان افزود: قرارداد 1921 میان ما و شوروی سابق امضا شد که بر اساس آن، استفاده از دریای خزر میان ایران و این کشور مشترک بود.
وی قرارداد 1940 میان ایران و شوروی سابق را مکمل قرارداد 1921 دانست و اضافه کرد: پس از آن، هیچ قراردادی میان ما و شوروی و نیز کشورهای جدیدالتأسیس امضا نشد و هر سخنی در این باره گفته شود هیچ نتیجه و اثر حقوقی ندارد زیرا پنج کشور باید در این باره با هم توافق کنند.
ولایتی با اشاره به دیدگاه‌های مختلف درباره رژیم حقوقی دریای خزر گفت: برخی کشورها معتقدند منابع و زیرسطح این دریا باید تقسیم شود و آب ها مشترک باشد اما برخی کشورها معتقدند آب‌ها نیز باید تقسیم شود و سؤالات اصلی درباره تقسیم این دریا همچنان پابرجاست.
وی افزود: اظهار نظر کردن در این باره بدون مشورت و جذب موافقت دیگر کشورها اگر نگوییم مضر است، حداقل کمکی هم به این موضوع نمی کند.
ولایتی گفت: به عنوان نمونه، مسئولان جمهوری آذربایجان می گویند ایران حدود 2000 کیلومتر مرز دریایی در جنوب و 800 کیلومتر در خزر دارد و خواستار سهم بیشتری از دریای خزر هستند اما اینکه استدلال نشد، بسیاری کشورها در خشکی هستند که جبر تاریخی و وضع جغرافیایی آنان را به وضع کنونی رسانده است.
وی تصریح کرد: پس از فروپاشی شوروی سابق و ایجاد کشورهای جدید، هنوز کاری در این باره صورت نگرفته است.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به پرسش دیگری گفت: بدون تردید، دریای خزر، میراث بشری است که برای برخورد با مسائل آن، حتما باید با دقت، احتیاط و قوت عمل کرد.
وی افزود: این طور نیست که سیاسی شدن مسائل دریای خزر یا سیاسی نشدن آن، انتخاب ما باشد.
ولایتی گفت: پیشتر، دستگاه تصفیه ای در باکو وجود داشت که فاضلاب این شهر را تصفیه می کرد اما پس از فروپاشی شوروی، این دستگاه از کار افتاد و مقادیر زیادی فاضلاب وارد دریای خزر می شود.
وی افزود: چند سال پیش، یکی از کشورهای ساحلی دریای خزر قراردادی با امریکایی ها برای همکاری در تربیت تفنگدار امضا کرد که زمینه مداخله امریکا را در این حوزه فراهم کرد. اگر قرار باشد ناتو در آینده جای پایی در این دریا داشته باشد، این نقطه عزیمت خطرناکی است.
ولایتی تأکید کرد: نباید مسائل حیاتی دریای خزر را تحت‌الشعاع مسائل سیاسی قرار داد اما گاهی خارج از اراده ما قرار می گیرد و ما ناچاریم با قصد سیاسی که ممکن است لزوما به نفع ما هم نباشد با آن مقابله سیاسی کنیم.
وی گفت: اگر می شد از این دریا فقط برای مسائل حیاتی، محیط زیست، انرژی و آبزیان استفاده کرد و هر یک از کشورهای ساحلی به حق خود قانع بودند، خیلی خوب بود اما قضایا نشان می دهد وضع دیگری حاکم است و ما هم باید در این باره قاطع و محتاط باشیم.
ولایتی افزود: اگر مراقب نباشیم ممکن است چهار کشور دیگر ساحلی دریای خزر تصمیماتی بگیرند که به نفع ما نباشد در آن صورت ممکن است در مقابل عمل انجام شده قرار بگیریم.
وی اضافه کرد: به این علت هم باید از منافع خود دفاع کنیم هم تا جای ممکن عوامل مثبت میان خود و تک تک این کشورها را افزایش دهیم تا بتوانیم از حقوق خود دفاع کنیم.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به پرسش دیگری گفت: در سال‌های 80-79 جمهوری آذربایجان با شرکت بریتیش پترولیوم قراردادی امضا کرد که برای استخراج نفت در سه نقطه از دریای خزر حفاری کند.
وی افزود: در این ماجرا، استخراج نفت مسئله ثانویه بود اگر آنان از آن نقاط نفت استخراج می کردند خط مرزی مورد نظرشان را تثبیت می کردند اما با اقدام ایران، کشتی های لرزه نگاری بریتیش پترولیوم از معرکه گریختند.
ولایتی گفت: این اقدام جمهوری آذربایجان در حالی بود که پس از قراردادهای 1921 و 1940 میان ایران و شوروی، نیمی از دریای خزر مربوط به ایران و نیمی از دریا مربوط به روسیه و دیگر کشورهای ساحلی جدید بود و پس از آن نیز قراردادی امضا نشده است.
وی افزود: ایران با استناد به این قرارداد قاطعانه جلو باکو و بریتیش پترولیوم ایستاد که این از افتخارات ماست.
ولایتی در پاسخ به پرسش دیگری گفت: ایران همزمان با همکاری با کشورهای ساحلی مراقبت می کند که مبادا گامی بردارند که تفسیر غیرمستقیمش این باشد که ایران می خواهد از حقش عقب نشینی کند.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به پرسش دیگری درباره اجلاس سران کشورهای ساحلی در روسیه در سال آینده اظهار داشت: باید مذاکرات فنی و کارشناسی برگزار شود تا آمادگی لازم برای حضور در اجلاس آستاراخان فراهم آید.
وی افزود: این توقع نیست که در اجلاس آستاراخان به نتیجه قطعی برسیم، معلوم است که کار به این بزرگی و پیچیدگی نیاز به زمان دارد.
ولایتی با تأکید بر لزوم پرهیز از افراط و تفریط در این باره گفت: همزمان با مراقبت از حقومان در دریای خزر باید مراقب همکاری با کشورهای ساحلی نیز باشیم زیرا قرار نیست اعمال تصمیم با توسل به زور باشد، راه دیگری جز توافق نیست که این منوط به استمرار گفتگوهاست.
مهدی سنایی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه نیز در این نشست سخنرانی کرد.