عضو هیات علمی گروه زراعت دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در عرصه کشاورزی از نظر آب بسیار شکننده هستیم و نتوانستیم به اقتدار لازم برسیم و از این نظر باید در سیاستگذاری‌های کشاورزی تجدید نظر کرد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای استان خوزستان، محمدرضا سیاهپوش با بیان اینکه کشاورزی در جهان بسیار توسعه یافته است، اظهار کرد: چالش‌ها و مشکلات زیادی در بخش کشاورزی داریم درحالی که این بخش، بخش استراتژیک و تامین‌کننده امنیت غذایی کشور است. باید به کشاورزی توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
وی ادامه داد: تولید محصولات کشاورزی از ضروریات اصلی حیات بشر بوده، هست و خواهد بود. ناظر بر این واقعیت، در سازمان فضایی ناسا یکی از دغدغه‌های اصلی، تامین غذای فضانوردان در فضاپیما‌ها و سکونت احتمالی بشر در کرات دیگر است بنابراین یکی از بخش‌های مهم تحقیقاتی این سازمان مرتبط با کشاورزی است که فعالیت‌های تحقیقاتی زیادی در زمینه آن در حال انجام است. حقیقت آن است که بدون غذا ادامه حیات برای بشر در هیچ جایی میسر نیست.
عضو هیات علمی گروه زراعت دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در تولید محصولات کشاورزی باید به اقلیم منطقه توجه خاصی کرد. اکوسیستم مناطق مختلف در کره زمین شرایط محیطی خاص خود را ایجاد کرده‌اند که این مساله باید در سیاستگذاری تولید محصولات کشاورزی همواره مد نظر قرار گیرد. قطعا برنامه‌ریزی و سیاستگذاری در اقلیم سرد و یخبندان، معتدل و پرباران، گرم و خشک و ... یکسان نبوده و هر یک ملزومات خاص خود را در تولید محصولات کشاورزی دارد. با توجه به اقلیم آب و هوایی خشک و نیمه خشک کشورمان، برنامه‌ریزی کشاورزی نیز باید منطبق بر شرایط اقلیمی خاص آن باشد؛ بنابراین استفاده بهینه از آب و کشت گیاهان مناسب آب و هوای کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
الگوی کشت بر اساس اقلیم خشک و نیمه خشک نیست
سیاهپوش افزود: متاسفانه سیاستگذاری‌های کشاورزی متناسب با اقلیم و آب و هوای کشور نبوده است و از گیاهانی استفاده نشده که مناسب با اقلیم خشک و نیمه خشک باشد. اکنون به مرحله‌ای رسیده‌ایم که کاملا تابع شرایط هستیم به این معنا که الگوی کشت بر اساس میزان بارش تنظیم می‌شود و در صورت مناسب نبودن بارش الگوی جایگزینی نداریم و در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که برای کشاورزان منع کشت ایجاد کنیم.
استاد دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان کرد: علیرغم اینکه به تلاش متخصصان کشور بسیار امیدواریم ولی باید بگویم که در عرصه کشاورزی از نظر آب بسیار شکننده هستیم و هنوز نتوانسته‌ایم به اقتدار لازم برسیم. باید در سیاستگذاری‌های کشاورزی تجدیدنظر کرد و با جدیت و برنامه‌ریزی مشخص، اقدام کرد.
ضرورت توجه به مطالعات علمی و نظرات متخصصین کشاورزی
وی بیان کرد: سیاستگذاری در بخش کشاورزی و تعیین الگوی کشت نباید محدود به برنامه‌ریزی وابسته به مدیران و مقطعی باشد بلکه باید جامع و آگاهانه با اعمال نظرات متخصصان و بر اساس مطالعه علمی و میدانی و به عنوان یک نقشه راه باشد. با وجود آنکه تا حدی دیر شده است، اما هر زمان اقدام شود موثر خواهد بود و باید از توانمندی‌های متخصصان داخلی بهره برد.
این محقق اظهار کرد: با وجود تاکید مقام معظم رهبری بر اهمیت توجه به فناوری و مقوله دانش‌بنیان و مطرح شدن دانش بنیان کردن کشاورزی، اما هنوز به طور عملیاتی چیزی دیده نشده است. تنها از طریق علم و فناوری است که می‌توان نیاز‌های کشور را مرتفع کرد. حقیقت آن است که نیازمندی‌های بخش صنعت اعم از صنعت نفت و گاز، فولاد، پتروشیمی و ... زمانی مرتفع شد که به متخصصان و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی جهت رفع مشکلات اطمینان کردند. هنوز این اتفاق در بخش کشاورزی صورت نگرفته است. هنوز نظرات و دستاورد‌های متخصصین و دانش‌بنیان‌های بخش کشاورزی جدی گرفته نمی‌شود.
عضو هیات علمی گروه زراعت دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان کرد: اگر سیاست‌های موجود در حوزه مصرف آب در بخش کشاورزی به این ترتیب ادامه پیدا کند، به عنوان یک محقق حوزه کشاورزی، مشکلات اساسی برای نسل‌های آینده را پیش‌بینی می‌کنم.
این محقق ادامه داد: با سیاستگذاری‌های اشتباه، اراضی مستعد نیز از بین می‌رود، در حالی که زمین سرمایه‌ای نیست که با یک یا دو دهه قابل ترمیم و بازگشت باشد بلکه قرن‌ها نیاز است تا ترمیم شود. نمود بارز این اتفاق، نشست زمین در نقاط مختلف کشور است که به واسطه تخلیه بی‌رویه مخازن آب زیرزمینی در حال وقوع است. در نظر داشته باشیم که کشاورزی یکی از بخش‌های پرمصرف آب در کشور است. پس باید فکری اساسی کرد.
باید تفکر دانش‌بنیانی غالب شود
وی با اشاره به راهکار‌های موثر بیان کرد: بدون شک سازمان‌های تحقیقاتی و اجرایی بخش کشاورزی در کشور دلسوزانه تلاش‌های زیادی انجام داده‌اند و قطعا به دستاورد‌های بسیار خوبی رسیده‌اند ولی شواهد نشان می‌دهد که این دستاورد‌ها کافی نبوده و نیاز است که از سایر پتانسیل‌های دانشگاهی، مردمی و شرکت‌های دانش‌بنیان کشور بهره بیشتری گرفته شود. باید کارگروه‌هایی تشکیل شود تا برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان مدت و بلند مدت ارائه دهند. البته این اقدامات و برنامه‌ها زمانی ارزشمند خواهد بود که از حمایت‌های حاکمیتی نهاد‌های دولتی جهت اجرا برخوردار باشند. در غیر اینصورت برنامه بدون پشتوانه اجرایی عایدی برای کشور نخواهد داشت.
سیاهپوش بیان کرد: افزایش بهره‌وری آب در بخش کشاورزی با مدیریت منابع آب از طریق استفاده از سیستم‌های بهینه انتقال آب در شبکه‌ها و مزارع و استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار در کنار اصلاح الگوی کشت مناطق مختلف کشور از نظر بکارگیری گیاهانی با نیاز آبی کم مناسب اقلیم خشک و نیمه خشک کشور و اصلاح ژنتیکی ارقام زراعی و باغی با نیاز آبی کم، سیاستگذاری صحیح در واردات و صادرات محصولات کشاورزی، تنظیم صحیح قیمت محصولات کشاورزی و تشویق کشاورزان به بکارگیری الگو‌های مناسب کشت از راهکار‌های اصلی خروج از این بحران است.
استاد دانشگاه شهید چمران اهواز تاکید کرد: باید به هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه کشاورزی توجه ویژه کرد. باید به دانش‌بنیان‌ها میدان داد؛ البته توجه به دانش‌بنیان، تنها به برگزاری چند رویداد علمی محدود نیست بلکه توجه به دانش‌بنیان به معنای، غالب شدن تفکر دانش‌بنیان در پیکره بخش کشاورزی است.
سیاهپوش ادامه داد: فضای لازم برای حضور فناوران در بخش کشاورزی چندان فراهم نیست و به وضوح دیده می‌شود که اگر از متخصصان و فناوران در حوزه کشاورزی بهره گرفته نشود کماکان، کشاورزی از دیگر بخش‌ها عقب خواهد افتاد.
ضرورت حفظ سرمایه‌های توانمند داخلی
وی عنوان کرد: بسیاری از متخصصان کارآمد علیرغم تلاش‌های بسیار زیاد، اما به دلیل بسته بودن عرصه برای کار کردن، یا گوشه‌نشین شده‌اند و یا مجبور به مهاجرت شده‌اند و اکنون از توانمندی آنها استفاده نمی‌شود. این اتفاق برای کشور ما ناگوار است، چراکه این افراد سرمایه‌های ارزشمندی هستند که جایگزینی آنها سال‌ها طول می‌کشد و باید به متخصصان داخلی نگاهی ویژه داشته باشیم.
سیاهپوش عنوان کرد: کشاورزی پاشنه آشیل است، آب و امنیت غذایی اولین ضرورت در هر کشور است؛ بنابراین باید تلاش کرد و وضعیت را بهبود داد.