نقاشی قهوه خانه‌ای که گونه‌ای از نقاشی سنتی ایران است، در چند دهه اخیر رو به فراموشی رفته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، شاید نام نقاشی قهوه خانه‌ای برای برخی آشنا باشد، برخی هم که آشنایی کمتری با هنر‌های تجسمی دارند، با شنیدن این نام ممکن است بگویند نمی‌دانیم از چه صحبت می‌کنید.
اما قطعا همه ما با دیدن تصاویری که شامل شمایل هاست متوجه می‌شویم که منظور از نقاشی قهوه خانه‌ای دقیقا کدام تابلوهاست.
بر اساس منابع و مقاله‌های موجود در فضای مجازی، نقاشی قهوه خانه‌ای از سنت قصه خوانی، مرثیه سرایی و تعزیه خوانی در ایران گرفته شده است.
سعید مصیبی هنرمند نقاش هم درباره تاریخچه این هنر گفت: در زمان‌های قدیم که مردم در زورخانه ها، حمام‌ها و یا قهوه خانه‌ها جمع می‌شدند، نقاشان در یک گوشه از این دورهمی ها، مشغول کار و نقاشی بودند به همین دلیل این نقاشی‌ها به نقاشی قهوه خانه‌ای معروف شد. این نقاشی در اصل خیالی نگاری است و از نقاشی‌های سنتی ایران گرفته شده است.
وی در خصوص جزئیات تابلو‌های قهوه خانه‌ای توضیح داد: مضامین این هنر، قصه‌های حماسی مانند داستان‌های شاهنامه، قصه‌های قرآنی شامل جنگ‌های حضرت علی (ع) و داستان‌های عاشورا و همچنین آداب و رسوم ایرانی‌ها را شامل می‌شود.
یک پرده کامل قهوه خانه‌ای ۷۲ موضوع و ۳۶۵ تصویر دارد. در مرکز تصاویر، رشادت حضرت عباس (ع) در روز عاشورا روایت می‌شود. داستان‌های دیگر مانند شهادت حضرت علی اکبر (ع) و یا قصه یا مار غاشیه، بنا بر موضوع در یک گوشه تابلو کار می‌شود.
آنطور که این هنرمند می‌گوید، نقاشی قهوه خانه‌ای از دوران صفویه شکل گرفت و به مرور در دوران قاجار به اوج رسید. اما از دوره پهلوی دوم این گونه از نقاشی در دنیای هنر کمرنگ‌تر شد.
هاجر سلیمی نمین عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا، درباره دلایل فراموشی نقاشی قهوه خانه‌ای اینطور گفت: خوانش‌های غلط و برداشت‌های نادرست و ناقص از تابلو‌های قهوه خانه‌ای باعث شده که این هنر به حاشیه برود. برخی می‌گویند این تابلو‌ها مطابق با تاریخ نیست؛ در صورتی که اصلا اینطور نیست، خیالی نگاری را می‌توان پذیرفت، اما دور بودن مفاهیم این تابلو‌ها از اسناد تاریخ یک اتهامی بیش نیست.
وی افزود: متاسفانه جامعه دانشگاهی خیلی به هنر‌های سنتی به ویژه نقاشی قهوه خانه‌ای توجه نمی‌کند. البته برخی از دانشگاه‌ها در زمینه صنایع دستی و نگارگری فعالیت می‌کنند، اما این میزان کافی نیست. از طرفی گرایش بازار هنر هم به سمت هنر‌های انتزاعی و پست مدرن بیشتر شده است.
این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم حفظ نقاشی قهوه خانه‌ای در عصر حاضر افزود: نقاشی قهوه خانه‌ای یکی از حلقه‌های نقاشی سنتی است. این سبک باید حفظ شود، زیرا بسیاری از آموزه‌های این هنر در کتاب‌ها قید نشده و فقط از استادان به صورت سینه به سینه نقل شده است. سنت گرایان در یک نزاع با تفکر مدرن هستند که این موضوع باعث ایجاد تفکر پست مدرن می‌شود. تفکر پست مدرن می‌گوید که نمی‌شود سنت‌ها را یکباره کنار گذاشت. اگر می‌خواهیم‌خلاقیت داشته باشیم ابتدا باید به سنت‌های برسیم.
گفتنی است در فصل دوم نقشه مهندسی فرهنگی کشور هم آمده که حفظ و ترویج هنر‌های اسلامی و ایرانی باید در دستور کار قرار بگیرد.