رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی با اشاره به رشد شتابان تجارت الکترونیکی در کشور و سه برابر شدن حجم مبادلات آن در ۲ سال گذشته گفت: خوشبختانه رشد ۷۴ درصدی در تجارت الکترونیک را شاهد بودیم به طوری که ۱۶۷۹ هزار میلیارد تومان در پنج ماهه امسال رشد داشته‌ایم.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، توسعه تجارت الکترونیک فرصت‌ها و چالش‌ها با حضور آقایان امین کلاهدوزان رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی بهنام نیکمنش معاون بازرسی و نظارت اتاق اصناف ایران و مهدی امیدوار سخنگوی اتاق اصناف ایران در برنامه میز اقتصاد امروز بررسی شد.
مجری: کشور ما همپای سایر کشور‌ها تجارت الکترونیک در حال رشد و توسعه است و آماری هم که منتشر شده نشان می‌دهد که در ۵ ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل اعداد و ارقام مناسبی در این رشد و توسعه حاصل شده و به دست آمده ببینیم نمودار را، این نمودار نشان دهنده ارزش معاملات تجارت الکترونیکی است که در واقع مقایسه‌ای است بین ۵ ماهه اول سال ۱۴۰۳ با مدت مشابه سال قبل مشاهده می‌کنید در ۵ ماهه اول سال ۱۴۰۲ این ارزش معاملات تجارت الکترونیک ۱۱۰۸ هزار میلیارد تومان بوده، اما در ۵ ماهه اول سال ۱۴۰۳ این رقم می‌رسد به ۱۶۷۹ هزار میلیارد تومان این به چه معنا است به این معنا که در ۵ ماهه اول سال ۱۴۰۳ تجارت الکترونیک معاملات تجارت الکترونیکی نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۵۰ درصد افزایش داشته نمودار دیگری هم داریم ببینیم در این نمودار تعداد اینماد صادر شده را باز به شکل مقایسه‌ای ملاحظه می‌کنید در ۵ ماهه اول سال ۱۴۰۲، ۳۳۳۹۵ اینماد صادر شده این رقم در ۵ ماهه اول سال ۱۴۰۳ می‌رسد به ۴۰۵۴۸ باز این به این معنا است که در ۵ ماهه اول سال ۱۴۰۳ تعداد اینماد صادر شده نسبت به مدت مشابه سال قبلش افزایش حدود ۲۰ درصدی داشته گزارشی ببینیم باز می‌گردیم در این باره بیشتر صحبت خواهیم کرد.
میهمانان برنامه در استودیو آقای امین کلاهدوزان رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی حضور دارند و آقای بهنام نیک منش معاون بازرسی و نظارت اتاق اصناف ایران آقای کلاهدوزان ابتدا خدمت شما باشیم اعداد و ارقام را عرض کردم خدمت بینندگان و در ابتدای برنامه در این باره توضیح می‌فرمایید که تحولات سال‌های اخیر در تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال به چه ترتیب بوده؟
کلاهدوزان: بله همان طوری که شما اشاره کردید روند در چند سال اخیر به خصوص رشد بسیار بسیار خوبی را در ایران شاهد بودیم و تجربه کردیم در سال گذشته یعنی سال ۱۴۰۲ یک رشد ۷۴ درصدی را تجربه کردیم که بالغ شد به ۳۲۰۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی شرکت‌های تجارت الکترونیکی و امسال هم رشد ۵ ماهه اول سال نشان می‌دهد که امسال هم انشاالله همین رشد را شاهد هستیم روند ادامه دارد و چه بسا این رشد اضافه‌تر هم بشود همینطور تعداد شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند هم در حال حاضر رشد خیلی خوبی را داشته تقریباً ما دو سه سال گذشته هر سال حدود ۲۰ درصد ۲۵ درصد رشد را در این شرکت‌ها شاهد بودیم از لحاظ تعدادی و از لحاظ اقبال مردم به حوزه تجارت الکترونیک هم تعداد تراکنش‌های ایجاد شده توسط مردم خرید‌هایی که انجام می‌دهند از طریق اینترنت از طریق وب سایت‌ها و طریق اپلیکیشن‌های مختلف این را هم ما شاهد هستیم که یک رشد ۳۴ درصدی را ما در سال ۱۴۰۲ شاهدش هستیم نسبت به سال ۱۴۰۱.
سوال: تعداد شرکت‌ها را که فرمودید در حوزه تجارت الکترونیک الان چقدر است رشد چقدر بوده مثلاً در یک سال؟
کلاهدوزان: ما در حال حاضر که داریم صحبت می‌کنیم بیش از ۲۵۰ هزار شرکت فعال در حوزه تجارت الکترونیکی داریم که دارای نشان ایننماد هستند از وزارت صمت تعداد دیگری هم شرکت هستند که فعالیت می‌کنند ولی زیر نظر وزارت صمت کار نمی‌کنند و از لحاظ هم تعداد و هم از لحاظ حجم گردش مالی‌شان معمولاً اینها شرکت‌های بسیار کوچکتری هستند.
سوال: الان چه رشدی داشته‌اند نسبت به سال قبل؟
کلاهدوزان: نسبت به سال قبل ما اگر نگاه کنیم از لحاظ تعداد پنج ماهه را اگر بخواهم خدمت شما عرض کنم ما از لحاظ تعداد نزدیک به ۲۱ درصد رشد داشتیم نسبت به سال گذشته ۵ ماهه ۱۴۰۳ نسبت به ۵ ماهه ۱۴۰۲ یعنی ما از تعداد اگر سال ۱۴۰۲ را هم بخواهیم با هم مقایسه کنیم با سال ۱۴۰۱ ما از تعداد ۱۴۱ هزار شرکت در انتهای سال ۱۴۰۲ رسیدیم به ۲۱۰ هزار شرکت در انتهای سال ۱۴۰۲ و الان که دارم صحبت می‌کنم ۲۵۰ هزار شرکت دارای اینماد هستند.
سوال: شرایط صدور اینماد الان به چه ترتیب است و یک سری چالش‌ها در این حوزه است که می‌خواهم واردش بشوم الان به چه ترتیب است شرایط صدورش چه چیز‌هایی لازم است چه کار‌هایی باید انجام شود؟
کلاهدوزان: اینماد مشخصا نشانی است که بر اساس مقرراتی که وضع شده باعث می‌شود که شرکت‌ها و کسب و کار‌ها بتوانند درگاه اینترنتی درگاه پرداخت اینترنتی شان را فعال کنند عمده کسب و کار‌هایی که ما باهاشون سر و کار داریم عمدتاً جنس کسب و کار‌های صنفی محسوب می‌شوند البته یک سری کسب و کار‌ها هستند مثل کسب و کار‌هایی که در حوزه‌های مالی کار می‌کنند که زیر نظر بانک مرکزی هستند حوزه‌های سلامت هستند زیر نظر وزارت بهداشت و حوزه‌های دیگر ولی عمدتاً اکثر این کسب و کار‌ها کسب و کار‌های صنفی هستند که زیر نظر قانون نظام صنفی در اصل فعالیت خودشان را انجام می‌دهند طبیعتاً قبل از اینکه درخواست صدور اینماد را بکنند باید مجوز فعالیتشان را از نهاد مربوطه داشته باشند اینماد شناسنامه‌ای رابرای آن کسب و کار تشکیل می‌دهد و بر اساس آن شناسنامه مردم می‌توانند تعداد شکایاتی که آن کسب و کار داشته احیاناً اگر تعلیق شده دفعات تعلیقش و سابقه آن کسب و کار و آدرس آن کسب و کار صاحب امتیاز آن کسب و کار را مشاهده کنند بر اساس جمیع این اطلاعات می‌توانند تصمیم بگیرند که از این وب سایت خرید بکنند یا نه.
سوال: آقای نیک منش خدمت شما هم عرض خدا قوت دارم درباره این رشد و توسعه تجارت الکترونیک کسب و کار‌ها که هیچ بحثی نیست ولی سر به سر با این رشد و توسعه شکایات در این حوزه هم بسیار است مثل خریدی انجام می‌شود آن چیزی که خریدار شده تحویل داده نمی‌شود و موارد مختلف اولاً بیشترین شکایاتی که در این حوزه است چه چیز‌هایی است و بعد از آن هم برویم سراغ اینماد؟
نیک منش: ما بر حسب قانون نظام صنفی اتاق اصناف ایران در سال ۱۳۹۶ با آیین نامه اجرایی ماده ۸۷ قانون نظام صنفی اتحادیه‌ای را تاسیس کردند به عنوان اتحادیه کسب و کار فضای مجازی این اتحادیه از سال ۹۶ خدمت شما عرض کنم که شروع به فعالیت کردند به ساماندهی فعالان اقتصادی صنفی حوزه کسب و کار فضای مجازی در این حوزه شروع به صدور پروانه کسب شروع به شناسایی افرادی که شاید فاقد پروانه کسب سابقاً بوده‌اند و عملاً با یک اینماد داشتند فعالیت می‌کردند قانون نظام صنفی ملزم کرده که این صدور پروانه کسب توسط این اتحادیه صنفی انجام شود در حال حاضر الحمدالله با حضور خود آقای کلاهدوزان که مدیر توسعه تجارت الکترونیک وزارت صمت هستند تعاملات خیلی خوبی را با اتاق اصناف ایران با اتحادیه صنف کسب و کار فضای مجازی ما دارند.
ما در حال حاضر از لحاظ رشد بخواهیم بگوییم در دو سال اخیر یعنی از سال ۱۴۰۱ به بعد یعنی ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ همین ۵، ۶ ماهه ما روند رشد صدور پروانه کسب با توجه به تسهیل قانون صدور مجوزها و عرضم به حضور شما تعاملات خوبی که با وزارت صنعت معدن و تجارت داشتیم اتحادیهمان در صدور پروانه کسب رشد خیلی خوبی داشتند شناسایی خیلی خوبی را انجام دادند و نسبت به سنوات گذشته ما شاید یک رشد ۴۰ درصدی را در صدور پرونده کسب در این دو سال اخیر نسبت به سنوات گذشته داشته‌ایم این فعالان هم ۷۵ درصدشان توزیعی هستند ۲۵ درصد از این فعالین ما هم ارائه خدمات دارند انجام می‌دهند از این افرادی که پروانه کسب گرفتند و در حوزه خود کسب و کار فضای مجازی دارند فعالیت می‌کنند در استان تهران متمرکز ۴۹ درصد هستند ۵۱ درصدشان در سایر استانها هستند خواستم یک عرض کوچکی داشته باشم نسبت به اینکه این افراد در کدام حوزه و در کجا‌ها مستقر هستند در بحث رسیدگی به شکایات در حال حاضر خود همین اتحادیه و بازرسی اتاق اصناف ما عرضم به حضور شما فعالیت خیلی خوبی را در این زمینه دارند ما شکایاتی که امسال برای ما آمده.
سوال: فراوانی می‌خواهم ببینم کدام بیشتر است؟
نیک منش: فراوانی بیشتر در عدم تامین کالا و ارائه خدمت به موقع است من نوعی من کسب کار فضای مجازی یک کالایی را به فروش می‌رسانم می‌گویم ظرف ۲۴ ساعت تحویل می‌دهم ولی متاسفانه یک ذره با تاخیر مواجه می‌شود این باعث نارضایتی مصرف کننده نهایی می‌شود و آن خریدار.
سوال: بعضاً وقتی خریداری شده آن تحویل نمی‌شود یعنی یک چیز دیگری خریداری شده ولی یک چیز دیگری تحویل داده می‌شود؟
نیک منش: یا گاهاً بر فرض مثال خیلی از کسب و کار‌ها شاید باشند حتی صنفی هم نباشند ما الان یک سری از مشکلاتی که در حال حاضر در سطح فضای مجازی داریم این است که شاید خیلی‌ها فقط اینماد را گرفتند و دیگر نیامده‌اند به سمت صدور پروانه‌ای کسب و می‌آیند با یک سایتی مثلاً یک قالی در معرض فروش می‌گذارند دیگر نمی‌گویند ابعاد این قالی چقدر است مثلاً می‌آیند پولی که می‌گیرند قالی ۹ متری را مبلغش را می‌گیرند و بعد موقع تحویل می‌آیند یک قالی یا فرش ۶ متری را می‌آیند تحویل می‌دهند این باعث نارضایتی می‌شود یعنی آن چیزی که تبلیغ می‌کنند و یا اینکه بر فرض مثال یک جنسی را با یک برند آ می‌آورند و بعد عرضم به حضور شما با برند ب می‌آیند می‌فروشند به خاطر این قضیه این نارضایتی این شکلی ما در سطح عموم داریم در حال حاضر.
سوال: الان چاره‌اش چیست؟
نیک منش: آن دسته از شکایت‌هایی که افراد صنفی که در کسب و کار فضای مجازی هستند دارای پروانه‌ای کسب از اتحادیه هستند هم بازرسی اتاق اصناف و هم اتحادیه صنف کسب و کار فضای مجازی ما زود شناسایی می‌کنند و با سرعت شکایت را بررسی می‌کنند احقاق حق صورت می‌گیرد ولی متاسفانه یک سری سایت‌هایی است که شاید حتی اینماد هم نگرفته باشد ولی مردم عزیز ما مصرف کنندگان عزیز ما باید بدانند امروز خرید از افراد صنفی که دارای پروانه کسب کسب و کار فضای مجازی هست باید بگیرند ما حتی دیروز در دادستانی جلسه‌ای که داشتیم در حال حاضر یکی از مشکلاتی که الان واقف است موقع اسباب حمل و نقل اسباب و اثاثیه منازل ست و مستاجر نشین‌ها هستند.
سوال: و خیلی هم فراگیر است؟
نیک منش: بله خیلی هم فراوانی است متاسفانه متاسفانه ما در حال حاضر یک سری از افراد ناشناس داریم به روز با سایت‌های مختلف دارند برای خودشان یک تبلیغاتی را انجام می‌دهند و خواهش من از همین تریبون از کسب و کار‌های فضایی مجازی این است که اگر قرارداد با افرادی می‌بندند و می‌خواهند تبلیغی را برای ارائه خدمات انجام بدهند برای افرادی که دارای پروانه کسب هستند این قرارداد منعقد شود و این تبلیغ در شرکت‌های کسب و کار مجازی تبلیغشان صورت بگیرد که مردم بشناسند و بدانند که این افراد حتماً دارای پروانه کسب هستند متاسفانه یک سری فاقد پروانه کسب.
سوال: حالا آن کسی که دارای پروانه کسب است و از آن شکایت شد و مثلاً یک نشان تجاری را فروخته و یک چیز دیگری تحویل داده و همین دست شکایاتی که شما گفتید در واقع چقدر زمان رسیدگی به این است که چقدره رسیدگی می‌کنید به این شکایت که واصل شود به اتاق اصناف؟
نیک منش: ما به سرعت و با کمترین زمان ممکن رسیدگی را انجام خواهیم داد در حال حاضر هم ما تعداد بازرسی که صورت گرفته در همین ۵ ماهه سال جاری ما ۵۵۴۶ فقره تعداد بازرسی صورت گرفته از این تعداد بازرسی‌هایی که صورت گرفته احراز تخلف ۲۰۴ فقره شده و به سازمانی مثل سازمان تعزیرات حکومتی و سایر مراجع قضایی عرضم به حضور شما ارجاع شده.
سوال: زمانش چقدر است یعنی ۷۲ ساعته رسیدگی می‌کنید؟
نیک منش: در کمترین زمان شاید بعضی از شکایت‌ها ما کمتر از سه ساعت هم در روز داشتیم که رسیدگی صورت گرفته بسته به نوع شکایت دارد و روند رسیدگی ولی در کمترین زمان ما دیگر در نهایت باید ظرف یک هفته احقاق حق صورت بگیرد و به این شکایت‌ها رسیدگی شود و آن فردی که خاطی است برخورد قانونی را باهاش انجام بدهند ما یک شکایتی را که امسال در سال جاری ۵ ماهه داشتیم شکایت‌های دریافتی ما ۳۵۹۸ فقره شکایت دریافتی داشتیم بالغ بر ۲۵۰۰ فقره از این پرونده‌ها مختومه شده منجر به صلح و سازش شده و طرف عرضم به حضور شما رضایت شاکی را جلب کرده اسباب قانونی و جنبه عمومی تخلفات هم به مجازات خودش رسیدگی شده نزدیک به هزار فقره در حال بررسی است.
ما از این ۳ هزار و خرده‌ای در همین ۵ ماهه سعی کرده‌ایم ۲۵۰۰ تا را مختومه کنیم یعنی پرونده‌ها را منجر به تعیین به تکلیف کنیم می‌خواهم این را عرض کنم که در حال حاضر فقط و فقط من یک خواهشی از جناب عالی دارم این است که ما برای اینکه و یک برخورد قاطعی با یک سری از افراد متخلف در این زمینه و سوء استفاده گر داشته باشیم همه دستگاه‌ها باید یک هم افزایی و تعامل همراهی و همکاری خیلی خوبی را با هم داشته باشند و در یک زمان مشخصی این همافزایی باید صورت بگیرد.
سوال: الان کجا فکر می‌کنید همکاری نمی‌کند؟
نیک منش: نه همکاری همه عزیزان دارند از پلیس فتا از پلیس محترم اقتصادی از پلیس اماکن انتظامی، چون فقط خود اتحادیه به تنهایی نمی‌تواند یک ضمانت اجرایی برخوردی را به نحو احسن داشته باشد یک همافزایی باید همه این دستگاه‌ها نسبت به همدیگر داشته باشند تا ما یک برخورد قاطعی را با متخلفین داشته باشیم.
سوال: ارتباط تلفنی مان با آقای مهدی امیدوار سخنگوی اتاق اصناف ایران هم برقرار است ضمن خدا قوت خدمتتان آقای امید وار در واقع درباره میزان افزایش تجارت الکترونیک اعداد و ارقام را شنیدید فکر می‌کنید که این میزان افزایش چقدر می‌توانسته باشد و الان در واقع آن حداکثر است و یا می‌توانست بیشتر باشد و چالش‌های این حوزه چیست؟
امیدوار: من فکر می‌کنم آمار‌هایی که داریم نسبت به خیلی از کشور‌های حتی در حال توسعه ما آمار پایینی داریم در اقتصاد دیجیتال ببینید در پویایی اقتصاد الکترونیک یا اصطلاحا تجارت الکترونیک اقتصاد دیجیتالی یکی از تاثیرگذارترین عوامل خود سیاستگذاری‌های دولت است ببینید من به شماره اگر به شما بگویم ببینید یک زیر ساخت مناسب و بهینه برای اینکه ما اینترنت پایداری را داشته باشیم که دیگر جز بدیهی‌ترین نیاز‌ها است خودتان شرایط را می‌بینید در کشور بحث فیلترینگ را که اصلاً من صحبتش را نمی‌کنم یکی از مشکلات بزرگ که باعث شده اقتصاد دیجیتالی ما یک مقداری تحت تاثیر بیشتری قرار بگیرد در روند کاهشی‌اش تصمیم‌های آنی و سیاستگذاری‌های خلق الساعه‌ای که متاسفانه در حوزه بخش دولتی داریم و ناگهان فردایش اتفاق می‌افتد خیلی از کسب و کار‌های الکترونیکی را به دردسر و چالش می‌اندازد.
سوال: یک موردش را می‌شود مثال بزنید آقای امیدوار؟
امیدوار: مثلاً یک دفعه تصمیم می‌گیرند درگاه‌های الکترونیکی عوض شود تغییر پیدا کند یا یک دفعه‌ای تصمیم می‌گیرند بر اساس فیلترینگی که به وجود می‌آید یا شما در یک منطقه‌ای گستره اینترنت به واسطه زیرساخت‌هایش تغییر پیدا می‌کند یعنی چالش بزرگی برای سیاستگذاری‌های بخش فعالین این حوزه می‌شود مثلاً ببینید یکی از مشکلات دیگری که خیلی از حتی اتحادیه‌ها هم نسبت به آن گله دارند این است که چرا در بخش سیاستگذاری‌های توسعه تجارت الکترونیک در حتی وزارت صمت چرا ما را در سیاستگذاری‌هایشان دخالت نمی‌دهند، چرا بازار‌های خارجی و بین‌المللی را چرا نادیده باید بگیریم چرا از آن حریم خصوصی و محافظت داده‌ها دولت خودش را می‌کشد کنار. ببینید اینها سیاستگذاری‌هایی است که ما نیاز داریم که حمایت را در بخش دولتی داشته باشیم من خدمت آقای کلاهدوزان ضمن عرض ادب و احترام می‌گویم که متاسفانه شرایطی الان در بازار داریم که اینقدر این سامانه‌ها در حوزه کسب و کار زیاد شده و بعضاً بعضی‌ها نیمه رها شده یه کسی که می‌خواهد حتی در حوزه غیر مجازی یا در حوزه فیزیکی و حقیقی کار کند باید یک تیمی را بگذارد که این اطلاعات و این سامانه‌ها نظارتی را در بیاورد.
سوال: آقای امیدوار تا اینجا را که فرمودید پاسخش را بگیریم از آقای کلاهدوزان؟
امیدوار: من یک مطلب دیگر هم بگویم چرا دوستان در حوزه اینماد هر کسی بدون پروانه کسب به راحتی می‌تواند برود اینماد را بگیرد یعنی بنده به جای اینکه بروم در حوزه قوانین نظام صنفی پروانه کسب را بگیرم و شناسه دار شده بیایم فعالیت بکنم به راحتی بدون پروانه کسب می‌روم اینماد می‌گیرم و سایت می‌زنم و شروع می‌کنم به فعالیت بعد وقتی مشکلات پیش می‌آید اتاق اصناف بازرسی نظارت بروید سراغ کسی که اصلاً نمی‌شناسید این کجا است؟
سوال: می‌خواهید تا اینجا پاسخ را بگیرید بعد باز مسائل را مطرح کنید در خدمت شما خواهیم بود آقای کلاهدوزان مواردی را مطرح کردند آقای امیدوار از اینکه اصلاً این رشد ناکافی است تصمیمات آنی بحث زیرساختی لزوم حمایت دولت اینها را توضیح بفرمایید بعد صحبت‌های دیگرشان را می‌گیریم؟
کلاهدوزان: من خیلی متشکرم از آقای امیدوار نکاتی که اشاره کردند نکات بسیار بسیار صحیح است ما هم صحه می‌گذاریم روی اکثریت این موارد منتها زاویه دید را می‌خواهم با دوستان و بینندگان شما به اشتراک بگذارم و از این زاویه دید نگاه کنیم که برخلاف صحبتی که مطرح شد وضعیت فعلی ایران جایگاه فعلی ایران جایگاه بدی در حوزه تجارت الکترونیکی نیست من چند تا آمار خدمت شما عرض می‌کنم برای اینکه بتوانیم مقایسه کنیم وقتی می‌خواهیم بین کشور‌ها مقایسه کنیم وقتی عدد را به دلار تبدیل کنیم و به عنوان یک ارز مشترکی که قابل مقایسه شود الان ۳۲۰۰ همتی که من عرض کردم خدمت شما در پایان ۱۴۰۲ گردش مالی بوده تقریباً می‌شود ۶۰ میلیارد دلار گردش مالی تجارت الکترونیکی در منطقه شما مثلاً کشور امارات را نگاه می‌کنید سال ۲۰۲۳ هفت و نیم میلیارد دلار گردش مالی تجارت الکترونیکش بوده قطر ۴.۵ میلیارد دلار عربستان سعودی ۱۲.۵ میلیارد دلار بوده تنها کشوری که در منطقه از ما بالاتر بوده ترکیه بوده حدود ۸۰ میلیارد دلار بوده.
سوال: خیلی هم بالاتر بوده؟
کلاهدوزان: ۲۰ میلیارد دلار بله فاصله‌اش زیاده، اما من می‌خواهم جور دیگر نگاه کنم بگویم این ظرفیت ایران نیست ظرفیت ایران در هدفگذاری‌هایی که ما کردیم سه برابر این ظرفیت است از این جهت من قبول دارم که ما راه نرفته خیلی زیاد داریم یعنی اقدام‌های انجام نشده خیلی زیاد داریم که بخش عمده‌اش را شروع کرده‌ایم یعنی الان یک مسیر بسیار شتابانی که در دو سال گذشته سه سال گذشته شما می‌بینید ماحصل اقداماتی است که انجام شده، اما همانطور که عرض کردم فرمایشات جناب آقای امیدوار را من در چند مورد با هم خیلی هم عقیده هستیم مثل اینکه سیستم دولتی تسهیلگر باشد نه اینکه بیاید خلق الساعه یک تصمیمی را بگیرد و یک سری کار‌ها را در قالب بخشنامه یا ابلاغ و امثالهم انجام بدهد این مسیر در دو سال گذشته واقعاً اصلاح شده تا حد زیادی اصلاح شده یعنی هم قوانین خیلی خوبی را در این بحث داشتیم، قوانین تسهیل صدور مجوزها، قوانین مقررات مربوط به ابلاغ و بخشنامه‌ها و آئین نامه‌ها اینها چیز‌های مهمی بود که اتفاق افتاد.
اتفاق دیگری که در دو سه سال گذشته افتاده این بوده که ما سعی کردیم نقش تشکلها را پررنگ کنیم یعنی وقتی داریم صحبت از یک جمعیت ۲۴۰ هزار کسب و کاری می‌کنیم طبیعی است که دولت قرار نیست خودش ورود کند و اینها را ساماندهی کند در دنیا ساختار‌های خیلی خیلی متعالی وجود دارد که در ایران هم وجود دارد یعنی وجود داشته قوانینش موجوده، تشکلها و اتحادیه‌ها و انجمن‌ها و تشکل‌های صنفی می‌آیند در کنار نظارت دولت اصطلاحا ما می‌گوییم خود تنظیم گری شکل می‌گیرد یعنی خود اتحادیه مسئول می‌شود و نظارت را به عهده می‌گیرد و کار‌ها را انجام می‌دهد.
سوال: کسانی که می‌گویند بدون مجوز می‌آیند‌ای نماد می‌گیرند این به چه ترتیبی است؟
کلاهدوزان: این موارد همانطور که آقای نیک منش هم اشاره کردند در سال‌های گذشته این مسئله بوده حالا اشکالاتی از سمت اتحادیه وجود داشته و الان برطرف شده و خیلی با اتاق اصناف و اتحادیه هماهنگ هستیم، اما بخشی از این کسب و کار‌ها اصولا از اتحادیه قرار نیست مجوز بگیرند از بانک مرکزی، از وزارت بهداشت یا وزارت کار مجوزش را می‌گیرد، اما بخش عمده‌ای که باید از اتاق اصناف، باید از طریق اتحادیه‌ها باشد این هماهنگی شکل گرفته و به صورت مشترک با بخش‌های مختلف ما کارمان را انجام می‌دهیم.
موضوع دیگر هم در خصوص بحث شکایات و رسیدگی به شکایات مردم شما اشاره کردید، ما علاوه بر مکانیزمی که در خود اتحادیه وجود دارد یا در ساختار‌های نظارتی مثل سازمان حمایت از مصرف کنندگان وجود دارد خود ساختار‌ای نماد هم ساختار رسیدگی به شکایت مردم و مصرف کننده را دارد ما تقریبا ماهی هزار شکایت مردمی را بررسی می‌کنیم یعنی مردم می‌آیند روی سایتی خریدی می‌کنند به مشکل می‌خورند از قبیل مشکلاتی که اشاره شد و شکایت خودشان را اعلام می‌کند اگر کسب و کار ظرف مدت پنج روز این شکایت را برطرف نکند دچار تعلیق درگاهش می‌شود یعنی یا باید رضایت مصرف کننده را جلب کند یا باید استدلال کند که به این دلیل حق با مصرف کننده نیست که آن جا رسیدگی می‌شود و کارهایش انجام می‌شود ما الان به صورت متوسط ماهی هزار شکایت را غیر از زحمتی که خدمت دوستان در اتاق می‌دهیم، رسیدگی می‌کنیم و تقریبا ماهی هشت هزار نظارت روی این سایت‌ها اتفاق می‌افتد این خیلی عدد مهمی است نزدیک به سی نهاد نظارتی از طریق مرکز توسعه تجارت الکترونیکی نظارت را انجام می‌دهند.
سوال: آقای امیدوار نکته دیگری هم داشتید.
امیدوار: ضمن تشکر از توضیحات آقای کلاهدوزان، قطعا ما همه در کنار یکدیگر چه ما به عنوان تشکل بخش خصوص و متولی بازار در مجموعه اتاق اصناف در ایران در کنار صمت تمام تلاشمان این است که در نهایت خروجی را مردم استفاده کنند خواهشم این است که از این فضا استفاده کنیم، آقای کلاهدوزان یکی از بزرگترین سامانه‌های وزارت صمت که سامانه تدارکات دولت است کسی می‌آید داخل آن فعالیت می‌کند که شما اگر مجوز علمی خودتان را بگذارید به جای مجوز پروانه کسبتان راحت فضا برایتان ایجاد می‌شود می‌توانید فعالیت کنید، درست است که ما باید در حوزه کسب و کار فرآیند‌ها را آسان کنیم ولی لااقل به سمتی برویم که کسانی بیایند در سامانه‌های بزرگ کشوری فعالیت کنند که کمترین انتظار از خود وزارت صمت این است دارای پروانه کسب باشند.
من فکر می‌کنم باید برویم به سمتی که تسهیلگری کنیم به واسطه این که بتوانیم در حوزه کسب و کار مجازی و حقیقی کار کنیم ولی از آن طرف اگر در فضای مجازی یا سایتی که دارد تخلف کرد شدیدترین برخورد را با او کنیم و این فضا باید جور باشد‌ای نمادش را بگیریم و به سمتی برویم که آقا ما به راحتی در کنار شما هستیم بستر تجارت را برای شما فراهم می‌کنیم ولی اگر پا را فراتر از دستورالعمل‌ها بگذارید برخورد می‌شود امیدوارم با درایتی که در این دولت شریف است و فضایی که برای استفاده از بخش خصوصی و نگاه به مجموعه بازار و فعالین حوزه اقتصادی باشد ما بتوانیم در فعالیت‌های اقتصادی نقش بیشتری داشته باشیم مجموعه اتاق اصناف ایران همیشه پای کار بوده و الان هم قطعا در خدمت هستیم.
سوال: ممنون از شما، آقای نیک منش مواردی بوده که‌ای نماد دریافت کردند، اما مجوز نداشتند و با اینها برخوردی شده باشد، اصلا قابل تثبیت است؟
نیک منش: من پیرو فرمایش آقای امیدوار عضو هیئت رئیسه محترم اتاق اصناف ایران می‌خواهم عرض کنم ما در حال حاضر بابت صدور مجوز پروانه کسب فضای مجازی یک آئین نامه ماده ۸۷ قانون نظام صنفی را داریم و تبعیت از همین یک آئین نامه می‌کنیم، با توجه به این که خودتان استحضار دارید توسعه این کسب و کار به سمت نوین سازی، تکنولوژی اش هر روز در حال تغییر و تحول است نیازمند این هست که ما آئین نامه هایمان یا قوانین مثل قانون توسعه تجارت الکترونیک و دستورالعمل‌های اجرایی هم با سرعتی که این کسب و کار دارد انجام می‌دهد این قوانین هم باید با همان سرعت تغییر و تحول‌ها را باید انجام دهند.
ما در حال حاضر بازنگری آئین نامه اجرایی ماده ۸۷ قانون نظام صنفی را در دستور کار هیئت رئیسه محترم اتاق اصناف ایران قرار دادند و با خود هیئت مقررات زدایی و وزارت صمت در حال مذاکره و نشست‌های کارشناسی هستند، اما الان در حال حاضر چالش اصلی که ما در بحث‌ای نماد داریم،ای نماد را آقای کلاهدوزان صادر می‌کنند ولی این فرد دیگر اتحادیه کسب و کار فضای مجازی این را دیگر نمی‌تواند به موقع شناسایی کند که این فرد‌ای نماد گرفته و این فردی که‌ای نماد گرفته در واقع باید خودش به سمت اتحادیه بیاید پروانه کسب را باید بگیرد،ای نماد مجوز کسب نیست این را باید خیلی از عزیزان و فعالین اقتصادی در این زمینه باید بدانند که من اگر در حوزه صنفی دارم فعالیت می‌کنم از مرکز توسعه تجارت الکترونیک آمدم‌ای نماد گرفتم این‌ای نماد به منزله مجوز کسب نیست موقعی مجوز کسب است که از اتحادیه بگیرم و اتحادیه این مجوز را صادر کند اون وقت من می‌توانم فعالیتم رو قانونی انجام بدهم.
این جا ما در اصلاح این آئین نامه، ما در اصلاح آئین نامه در صدور پروانه کسب متاسفانه یکی از شرایطش نوشته داشتن‌ای نماد است، داشتن‌ای نماد همه را سوق می‌دهد به سمت‌ای نماد و دیگر به سمت اتحادیه نمی‌آیند. خواهش من این است که با توجه به این که دولت جدید هم واقعا عزم راسخ نسبت به این دارد که خیلی از امور اقتصادی را به تشکلها واگذار کند خواهش من از آقای کلاهدوزان این است که به عنوان مدیر این مجموعه و متولی کسب و کار در وزارت صمت این است که‌ای نماد حتی صدور‌ای نماد، چون نفس این عمل تصدی گری است، تصدی گری را واگذار کنند به تشکل خصوصی، بدهند به خود اتاق اصناف ایران، بدهند به خود اتحادیه کسب و کار فضای مجازی که هم‌ای نماد و هم پروانه کسب را خودش صادر کند وقتی هر دو را یک مرجع صادر کند شناسایی افراد و ساماندهی افراد در این حوزه دیجیتال به نحو احسن انجام خواهد شد.
سوال: در این حوزه آقای کلاهدوزان کاری دارد انجام می‌شود؟
کلاهدوزان: بله دقیقا رویکرد ما همین است که تشکل‌های قانونی کاملا تقویت شوند و همین مسیر را هم داریم طی می‌کنیم، گروه‌های کالایی منتخب شروع شده یعنی کسانی که‌ای نماد داشتند را ما سوق دادیم به این سمت که بروند پروانه کسبشان را هم بگیرند این رشدی هم که اشاره کردند بخشی اش مربوط به همین است البته برای خود کسب و کار هم خیلی خیلی مثبت‌تر است یعنی ما این را فقط به عنوان مسیر قانونی نگاهش نمی‌کنیم داریم به عنوان مسیری نگاه می‌کنیم که خود کسب و کار تقویت شود، کسب و کار وقتی یک تشکل منسجم قوی داشته باشد می‌تواند در مقابل مسائلی که برایش پیش می‌آید خوب نمایندگی اش را بکند آن تشکل و کارهایش را راحت‌تر پیش ببرد.
یک نکته دیگر هم بگویم، ما الان در قسمت‌های مختلفی ضعف یا نبود مقررات و ضابطه داریم یعنی اینها موارد جدی است ما اگر به عنوان چه تشکل ها، چه اتحادیه، چه اتاق اصناف، چه وزارت صمت اقدام نکنیم برای این که این فضا‌های اصطلاحا خاکستری، فضا‌هایی بوده که مثلا ده سال پیش برایش مقررات گذاری شده الان اقتضائات ده سال پیش نیست باید تغییر کند و بازنگری شود اگر سرعت لازم را به این ندهیم بعدا به مرور زمان به مشکل می‌خوریم.
سوال: یکی از حوزه‌هایی که حداقل زیرساختش مرتبط است با توسعه تجارت الکترونیک، صورت حساب‌های الکترونیکی هستند، موضوع شفافیت ومسائل دیگر است، در این حوزه چه کار‌هایی انجام شده است؟
کلاهدوزان: حوزه صورت حساب‌های الکترونیکی را همانطور که می‌دانید تکلیف کسب و کار‌های منتخب است که این صورت حساب‌ها را هم صادر و هم ارسال کنند. شفاف‌ترین شاید بتوانیم بگوییم بخش اقتصاد ایران همین شرکت‌های تجارت الکترونیکی هستند یعنی شما یک خرید ساده را هم که انجام می‌دهید همان زمان برای شما رسیدش در سایت صادر می‌شود یا ایمیل می‌شود یا به شما نمایش داده می‌شود یا بعضا حتی پیامک هم می‌کنند پس ما در حوزه تجارت الکترونیکی می‌توانیم بگوییم که صدور صورت حساب الکترونیکی الان دارد در اکثر شرکت‌ها انجام می‌شود.
سوال: اگر بخواهیم مصداقی بگوییم کجا دقیقا؟
کلاهدوزان: شما اکثر خرید‌هایی که انجام می‌دهید مثلا فرض کنید یکی از سایت‌هایی که می‌خواهید بروید یک لیوان بخرید همان زمان می‌توانید
سوال: این که اینترنتی خرید می‌شود درست، ولی مثلا در حوزه گوشی تلفن همراه قرار بود این کار انجام شود و گفتند زیرساخت هایش هم فراهم است در این خصوص گزارشی ببینیم.
سوال: آقای کلاهدوزان گزارش را دیدیم قرار بود اجرایی شود الان زیرساختش فراهم است؟ به چه ترتیب است؟
کلاهدوزان: همان طوری که در گزارش هم بود زیرساخت از سال گذشته آماده است و ما در تهیه این زیرساخت هم به جای این که برویم به سمت ایجاد یک سامانه جدید بر سامانه‌های دولتی آمدیم از بخش خصوصی کمک گرفتیم یعنی پلت فرم‌ها، سکو‌های بخش خصوصی شرکت‌ها
سوال: پس چرا الان راه اندازی نمی‌شود؟
کلاهدوزان: به هر حال پیاده سازی اش ما در قسمت زیرساخت باید تهیه می‌کردیم که زیرساخت تهیه کردیم البته کار‌های بسیار خوبی در وزارت صمت انجام شده و در حال انجام هم است اخیرا هم قائم مقام وقت ابلاغیه مربوطه اش را زدند اینهایی که من اطلاع دارم، اما به هرحال مسیر اجرایی یک مقدار فراز و نشیب‌های خاص خودش را دارد و دارد انجام می‌شود یعنی کار متوقف نیست.
سوال: زمانش را می‌شود بگویید که از چه زمانی است؟
کلاهدوزان: به نظرم باید آن واحد مربوطه اش آن مجموعه که دفتر تخصصی اش است در این مورد صحبت کنند.
سوال: این سامانه شفافیت فروشگاهی هم از موضوعات دیگر است که از اسفندماه ۱۴۰۱ ابلاغ شده، توضیح کوتاهی بفرمائید که اولا سامانه شفافیت فروشگاهی چیست؟
کلاهدوزان: سامانه شفافیت فروشگاهی کاری است که براساس رعایت حقوق مصرف کننده پیش بینی شده، وزارت صمت متولی پیاده سازی اش است، به معنی ایجاد یک سامانه، به معنی یک درگاهی که مردم مراجعه کنند نیست یک زیرساخت فنی است که در اصل همان پلت فرم ها، شرکت‌هایی که هستند یا فروشگاه‌هایی که به شفافیت فروشگاهی متصل هستند داده هایشان را با این زیرساخت تبادل می‌کنند و مصرف کننده نهایی منتفع می‌شود.
سوال: مشخص هم می‌شود که چه کسی است یعنی از ابتدای زنجیره کالایی اگر کد رهگیری داشته باشد مشخص می‌شود که این کجا تولید شده و کجا آمده و کجا به فروش رسیده است.
کلاهدوزان: اگر کد رهگیری داشته باشد بله اگر نداشته باشد هم حداقل به آن مصرف کننده اطلاع داده می‌شود که این خرید به اسم شما دارد انجام می‌شود حالا بسته به نوع کالا ممکن است بازه قیمتی عادلانه اش را هم به اصطلاح اطلاع رسانی کند یا ممکن است آن کالا قیمت گذاری نشده باشد که بحثش مجزا است.
سوال: الان این سامانه شفافیت فروشگاهی در چه مرحله‌ای است و به کجا رسیده است؟
کلاهدوزان: بحث زیرساخت فنی اش که به عهده مرکز بوده همان پارسال در حوزه‌های مختلفی ایجاد شد حتی در حوزه برخی از حوزه‌ها مثل لاستیک و روغن موتور بازه‌ای از آن استفاده هم شد و اتصالش برقرار شد و الان زیرساخت آماده است و ما مشکلی در آن طرحی که پیاده سازی شد مشکلی از لحاظ اجرا نشد. چیزی که ما داریم دنبال می‌کنیم این است که کار را دولت تصدی گری اش را انجام ندهد یعنی این تبدیل نشود به یک سامانه جدیدی که کل فروشگاه‌ها بخواهند بروند در آن سامانه اطلاعاتشان را وارد کنند.
سوال: با سامانه مودیان هم مرتبط است؟
کلاهدوزان: بله کاملا مرتبط است و اطلاعات را ارسال می‌کند.
سوال: یعنی دوباره کاری نیست؟
کلاهدوزان: بله نباید بشود.
سوال: الان می‌فرمائید که زیرساخت آماده است فقط باید اجرا شود.
کلاهدوزان: زیرساخت آماده است، دفاتر تخصصی براساس اولویتی که وزارت صمت تعیین کرده به تدریج به سامانه با کمک اتاق اصناف، اصناف را متصل می‌کنند و به تدریج این اصناف متصل می‌شوند و کارشان را انجام می‌دهند.
سوال: تا الان چقدر متصل شدند؟
کلاهدوزان: به نظرم باید از خود اتاق اصناف بپرسید.
سوال: آقای نیک منش تا الان چقدر متصل شدند و قرار است چقدر دیگر متصل شوند؟
نیک منش: در خصوص این سامانه شفافیت یا همین صورت حساب الکترونیکی هم که فرمودید ما در اتاق اصناف ایران بنا به سیاست گذاری که خود وزارت صمت انجام دادند، چون متولی این امر هم خود وزارت صمت هستند، برای اجرای این زیرساخت و برای این که این کار به نحو احسن انجام شود با مسئولین محترم وزارت صمت نشست‌های خیلی متعددی را گذاشتیم داریم گروه کالایی و رسته به رسته جلو می‌رویم. به یک دفعه نمی‌شود ما الان در حوزه لاستیک به فرض مثال استان قم، استان زنجان چند استان شروع کردند دارند الان انجام می‌دهند و مصرف کننده‌های ما هم دارند منتفع می‌شوند از این قضیه یا مثلا ما آخر هفته گذشته با وزارت جهاد در بحث میوه و تره بار ما همین سازمان میادین ما و فروشگاه‌های زنجیره‌ای.
سوال: ان‌ها که صورت حساب الکترونیک است، من سامانه شفافیت را می‌گویم
نیک منش: سامانه شفافیت ما، چون که فروشگاه‌های زنجیره‌ای ما هم صنفی هستند در حال حاضر مرحله اولیه ما از فروشگاه‌های زنجیره‌ای شروع کردیم و الحمدلله فروشگاه‌های زنجیره‌ای ما صد در صد متصل شدند و حالا به غیر از فروشگاه‌های زنجیره ای، رسته به رسته صنفی ما، ما یک کارگروه امور مالیاتی داریم که همین فروشگاه‌های صندوق فروشگاهی شفافیت و هم صدور فاکتور الکترونیکی را همه اینها را در آن کارگروه و کمیسیون تخصصی مالیاتی اتاق اصناف ایران در حال پیگیری است.
سوال: زمان بندی دارید که این تا چه زمانی کامل شود و به سرانجام برسد، غیر از فروشگاه‌های زنجیره ای، سایر فروشگاه‌ها هم متصل شوند؟
نیک منش: ما امید این را داریم که هرچه سریع‌تر این کار صورت بگیرد ولی با توجه به گستردگی و کثرت واحد‌های صنفی و شاید ما نزدیک به دو هزار و سیصد رسته صنفی داریم همه اینها باید در نهایت ملحق به این سامانه شوند، اتاق اصناف ایران با تلاشی که خود هیئت رئیسه محترم اتاق اصناف و عزم راسخی که در این زمینه دارند در کوتاهترین زمان سعی و تلاششان این است که انجام شوند.
سوال: کوتاهترین زمان کی است؟
نیک منش: من انشاالله اطلاعاتی را از آن کارگروه امور مالیاتی که تا چقدر روند را پیش بردند، چون شما یک دفعه این سوال را کردید امید این را داریم که حداقل ۴۰ تا ۵۰ درصد این کار را تا پایان سال پیش ببریم.
سوال: آقای کلاهدوزان گفتید سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی باید به ده درصد برسد براساس برنامه هفتم تا پایان این برنامه، الان چقدر است و به نظرتان این ده درصد تا پایان برنامه محقق می‌شود؟
کلاهدوزان: به نظر من که قطعا محقق می‌شود ما رشدی که در اقتصاد دیجیتال شاهد هستیم رشد بسیار بسیار شتابانی در ایران است، من در ابتدای صحبت هم عرض کردم چشم انداز بسیار خوبی داریم نیازمندی‌هایی دارد این مسئله، یکی این که یک مقدار ما بخش دولتی نگاهمان را نسبت به کسب و کار‌ها بازتر کنیم و به آنها اعتماد کنیم، اینها بخش خصوصی هستند در مواقع مختلف واقعا به کشور کمک کردند، در یک سری حوزه‌ها ما مقررات گذاری نیاز داریم یعنی باید ضوابط را تعیین کنیم که هنوز تعیین نشده ولی در حال انجام است.
سوال: این سهم الان چقدر است؟
کلاهدوزان: آخرین عددی که اعلام شده، چون این عدد را باید مرکز آمار رسمی اعلام کند ولی ۷ درصد در دوره گذشته اعلام شده و به نظر من که به ده درصد می‌رسد و انشاالله بیشتر از این هم خواهد شد با روندی که داریم می‌بینیم در رشد تجارت الکترونیکی بخش عمده اقتصاد دیجیتال، الان تجارت الکترونیکی است و قطعا می‌رسد.
سوال: آقای نیک منش جمله پایانی را بفرمائید.
نیک منش: در این فضای مجازی انصافا پلیس اقتصادی، پلیس فتا، پلیس اماکن انتظامی و بازرسان اتاق اصناف، سازمان حمایت، خود اتحادیه کسب و کار فضای مجازی و حوزه مرکز توسعه تجارت الکترونیک که زحمات زیادی را این چندسال اخیر مخصوصا در این یکی دو سال اخیر کشیدند خصوصا دادستانی هم که واقعا حمایت ویژه نسبت به این ضابطین هم داشتند تقدیر و تشکر می‌کنم، از مصرف کنندگان نهایی هم خواهش می‌کنم از کسانی که دارای پروانه کسب و کار فضای مجازی هستند یعنی‌ای نماد و غیر از آن کسانی که در صنفی هستند حتما باید پروانه کسب و کار صنفی داشته باشند و باید این پروانه را از اتحادیه کشوری کسب و کار فضای مجازی بگیرند، مصرف کنندگان نهایی ما هم توجه داشته باشند از این افراد خریدهایشان را انجام دهند که ما در رسیدگی به شکایت هم به مشکل برنخوریم.