معاون متوسطه وزارت آموزش و پرورش گفت: سهم مهارت آموزی در سال تحصیلی ۱۴۰۲- ۱۴۰۳ به ۳۹ و هفت دهم درصد رسیده که امسال با برنامه ریزی در پایه دهم به ۴۵ درصد می‌رسد تا بتوانیم تا پایان برنامه هفتم به سهم ۵۰ درصدی برسیم.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، شبکه خبر در برنامه صف اول برنامه‌های معاونت متوسطه آموزش و پرورش در سال تحصیلی جدید را با محمدمهدی کاظمی معاون متوسطه وزارت آموزش و پرورش بررسی کرده است.
مقدمه مجری: شهریور ماهی است که تقریبا همه خانواده‌ها منتظر هستند تا فرزندان شان تحصیلات را شروع کنند که در دوره ابتدایی و متوسطه و چه در حوزه دانشگاه.
اما امروز در برنامه صف اول میزبان یکی از مسئولین محترم هستیم تا از برنامه‌های طراحی شده در این حوزه جویا شویم که برای میلیون‌ها دانش آموزی که دوره متوسطه را در آموزش و پرورش شروع می کنند موثر واقع شود، آقای دکتر محمد مهدی کاظمی، معاون متوسطه آموزش و پرورش.
سوال : چند دانش آموز در حوزه متوسطه داریم؟
کاظمی: براساس پیش بینی‌هایی که انجام می‌شود از دانش آموزان که پایه ششم وارد پایه هفتم دوره اول متوسطه می‌شوند تا دانش آموزانی که از پایه هفتم و ارتقا در پایه‌های مختلف صورت می‌گیرد، برآورد این است که شش میلیون و هفتصد هزار دردوره متوسطه داریم که بالغ بر سه میلیون و هشتصد هزار نفر در دوره اول متوسطه است، سه میلیون و بیست هزار نفر دردوره دوم متوسطه.
سوال: نسبت به سال گذشته تغییری در آمار به وجود آمده است، یعنی افزایشی یا کاهشی پیدا شده است یا نه؟
کاظمی: جمعیت دانش آموزان دوره متوسطه صد هزار نفر در مجموع نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
سوال: یکی از موضوعات این است که دانش آموزان در متوسطه می‌روند به سمت انتخاب رشته تحصیلی، یک گله مندی که وجود دارد این است که کارنامه‌ها دیر به دست شان می‌رسد. یک مقداری در این زمینه چالش برای هم دانش آموزان و هم خانواده‌ها ایجاد می‌شود و امسال وضعیت چطور است؟
کاظمی: قبل از این که به این موضوع بپردازم یک مقدمه‌ای از بحث بازگشایی مدارس و پروژه مهر عرض کنم.
بازگشایی مدارس فرآیندی است که یکی از کلان پروژه‌ها و کلان برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش است که همه برنامه‌های آموزش و پرورش هم واحد‌های مختلف نوسازی، چاپ کتب درسی، فضا، تجهیزات، مدیران مدارس، توانمندسازی نیروی انسانی و همچنین در تعامل و ارتباط با سایر دستگاه‌ها، از جمله فرمانداری، استانداری ها، راهبر و سایر بخش‌ها که در مناطق و در سطح استان فعال هستند به گونه‌ای یک برنامه فرهنگی – اجتماعی است در کشور.
طبیعتا همه تلاش‌ها صورت می‌گیرد برای این که ما اول مهر سال تحصیلی را آغاز کنیم و وارد یک فرآیندی بشویم که تازه آغاز حرکت ماست در طول فرآیند آموزشی و بهبود فرآیند‌های یادگیری.
گام اول بحث تهیه زیرساخت‌های لازم است که موضوع آمادگی فضا، تجهیزات، ساخت فضا، شاداب سازی مدارس، ساماندهی نیروی انسانی، چاپ کتاب‌های درسی که بیش از ۱۵۶ میلیون جلد کتاب در کل آموزش و پرورش برای دانش آموزان تولید می‌شود و همه این فرآیند‌ها انجام شده و این اقدامات صورت می‌گیرد که مهر بانشاطی داشته باشیم.
ولی اینها مسائل سخت افزاری است، از همه مهمتر باب نرم افزاری قضیه است که ما باید آرامش را به خانواده‌ها و دانش آموزان بدهیم که سال تحصیلی، سال خیلی خوبی هم برای دانش آموزان باشد و آغاز شود و هم اقداماتی که از قبل باید انجام بشود.
یکی از موضوعات مسئله هدایت تحصیلی است و شناسایی استعداد‌های دانش آموزان و زمینه سازی برای یک انتخاب مناسب که در دوره اول متوسطه اتفاق می‌افتد.
سوال: برای خانواده‌ها و برای دانش آموزان سبب ایجاد چالش می‌شود این است که برگه‌های هدایت تحصیلی به دلایل مختلف یکی این که دیر برگه‌های امتحانی تصحیح می‌شود در برخی از مناطق و ممکن است درس‌های جبرانی داشته باشند دانش آموزان تا ماه شهریور، به همین دلیل این برگه‌ها دیر به دستشان می‌رسد، الان شما برای این که این مشکل مرتفع شود چه کردید؟
کاظمی: موضوع بحث هدایت تحصیلی یک فرآیند است و اقدامات متفاوتی و ابزار‌های مختلفی هم برای شناسایی استعداد‌های دانش آموزان هست، اعم از این که موضوع هدایت تحصیلی ، علاقه و استعداد و هم نیاز‌های کشور است.
در آزمون‌هایی در این راستا این علاقه مندی دانش آموزان سنجیده می‌شود و توانمندی دانش آموزان و بخشی هم غیر از این که نظر مشاور، نظر اولیاء، نظر معلم و نظر خود دانش آموزان اخذ می‌شود بخشی هم براساس نمرات و عملکرد تحصیلی دانش آموزان است که نهایتا منجر می‌شود به یک برگه هدایت تحصیلی که در اختیار دانش آموزان قرار می‌گیرد.
دانش آموزانی که در خردادماه نصاب قبولی را در امتحانات کسب کرده باشند، برگه هدایت تحصیلی در نیمه تیرماه، در اختیار دانش آموزان قرار دادیم و دانش آموزان تقریبا از نیمه دوم تیرماه می‌توانستند ثبت نام خودشان را انجام دهند ولی اولویت بندی شده بود.
اولویت الف و اولویت ب، دانش آموزان که اولویت الف را کسب کرده بودند، تا ششم مردادماه می‌توانستند ثبت نام خودشان را در همان رشته‌ای که مورد علاقه شان بود ثبت نام کنند چه در شاخه نظری، چه در شاخه فنی – حرفه‌ای و یا کاردانش، براین اساس ثبت نام دانش آموزان انجام شد.
تعدادی از دانش آموزان نصاب قبولی را کسب نکرده بودند، در آن عملکرد تحصیلی و شرایط ارتقا و گذر از پایه نهم به پایه دهم را نداشتند، این دانش آموزان باید در امتحانات شهریور ماه شرکت و همان کلاس‌های جبرانی که شما اشاره کردید.
آزمون ما همیشه همه ساله از زمان ما که درس می‌خواندیم تا هم اکنون در شهریور ماه برگزار می‌شود، برای این که فرآیند طولانی نشود و دانش آموزان بتوانند نتایج امتحانات شان را دریافت کنند و همچنین برگه هدایت تحصیلی، درخواست از شورای عالی آموزش و پرورش که امسال مصوب شد که ما امتحانات جبرانی را در شهریورماه برگزار کنیم به جای آن تا پایان مردادماه انجام شود.
این مصوبه فرآیندش طی شد و نهایتا ما ابلاغ کردیم، چون ما یک ماه زمان، چهار هفته زمان آموزش کلاس‌های جبرانی بود که برای دانش آموزان انجام شد.
این چهار هفته انجام شد، برخی از استان‌های ما تقریبا تا پایان مردادماه که تقریبا اکثریت استانها بر همین اساس بود اوراق تصحیحش انجام شد و مجددا برگه هدایت تحصیلی در شهریور تقدیم شان کردیم.
از جمله استان اصفهان و یکی از استان‌های آذربایجان ، چون در اختیار استانها بود، برآن اساس آزمون‌ها تمام شده و نهایتا طی همین روز‌ها از هفته گذشته آغاز شده و تا پایان این هفته برگه هدایت تحصیلی در اختیار دانش آموزان قرار می‌گیرد و ثبت نام هم می‌توانند دانش آموزان متناسب با آن برگه هدایت تحصیلی انجام دهند.
فقط این را بگویم که امسال همه فرآیند‌های ثبت نام دانش آموزان، کلاس بندی دانش آموزان، امتحانات دانش آموزان سعی بر این شد که یک ماه زودتر انجام شود و ما امسال نسبت به سال گذشته حدود بیست روز فرآیند ثبت نام مان نسبت به سال گذشته جلوتر است.
دیگر دانش آموزان مشکلی ندارند، آن دانش آموزان که برگه هدایت تحصیلی دراختیارشان نبود الان مراجعه کنند و برگه هدایت تحصیلی را دریافت کنند که حداکثر حدود بیست تا سی درصد دانش آموزان بودند، مابقی دانش آموزان مطابق عملکرد تحصیلی شان در خرداد برگه هدایت تحصیلی را داشتند.
برخی ازمدارس، مدارس خاص بود و تابع آزمون بود که باید انجام می‌شد که مثل مدارس استعداد‌های درخشان و نمونه دولتی که آزمون داشت و طی نتایج آزمون اعلام شد این دانش آموزان هم تقریبا از مردادماه دیگر می‌توانستند ثبت نام شان در پایه دهم درمدارسی که قبول شدند داشته باشند.
سوال: الان بیشتر دانش آموزان رغبت به کدام رشته‌ها دارند، معمولا به علوم تجربی و برخی ریاضی – فیزیک، رغبت بیشتری نشان می‌دهند، الان وضعیت همین است یا تغییراتی در آن ایجاد شده امسال؟
کاظمی: طی سال‌های گذشته یک تقاضای کاذب برای رشته تجربی بود و ما یک توزیع نامتوازنی را در دوره متوسطه دوم شاهد بودیم که هم در شاخه نظری این توزیع نامتوازن بود و هم شاخه فنی – حرفه‌ای و شاخه کاردانش مهارتی در هنرستان‌ها.
با برنامه ریزی صورت گرفته هدف گذاری کردیم که یک توزیع متوازن بین شاخه‌ای داشته باشیم و آن هدف گذاری که در برنامه ششم و هفتم پیش بینی شده که سهم آموزش‌های فنی حرفه‌ای روند پنجاه درصدی داشته باشد که سهم رشته‌های مهارتی در دو – سه سال گذشته حدود ۵ درصد افزایش پیدا کرده است و تقاضا در شاخه نظری هم در گذشته بیشتر برای رشته علوم تجربی بود با برنامه ریزی و جلسات مشاوره‌ای الان رشته ریاضی فیزیک الان مورد استقبال قرارگرفته است و سهم رشته ریاضی فیزیک طی ده سال روند کاهشی داشت و حدود به ۴ درصد است و الان روند بیش از ۱۶ درصد و امسال به سهم ۱۸ تا ۱۹ درصد در رشته ریاضی فیزیک می رسیم.
استقبال از هنرستان به دلیل موضوع اشتغال مهارت و بازار کار خیلی افزایش پیدا کرده است و خانواده‌ها و دانش آموزان به این نتیجه رسیدند که شاید مدرک دانشگاهی ملاک برای جذب افراد به بازار کار نیست بلکه مهارت هاست، از طرف دیگر نیاز بازار کار امروز اقتضا می‌کند که ما توجه بیشتری به رشته‌های مهارتی داشته باشیم.نه لزوما در هنرستان‌ها حتی مهارت آموزی به دانش آموزان دوره اول و دوره دوم نظری، یکی از ساحت‌هایی که در سند تحول به آن اشاره شده است، ساحت اقتصادی و حرفه‌ای است، ما باید تمرکز کنیم بر این ساحت که توانمندی‌های مهارتی دانش آموزان مان را ارتقا دهیم.
این مهارت‌ها، اعم از مهارت‌های شغلی، مهارت‌های حرفه‌ای، مهارت‌های ورزشی، مهارت‌های ارتباطی هست؛ که در دوره‌های مختلف متفاوت است.
متناسب با اقتضا و سن دانش آموزان باید این برنامه ریزی صورت بگیرد و براساس هدفگذاری که انجام شد ما خوشبختانه در اردیبهشت آیین نامه‌ای را در دولت هیئت وزیران تصویب شد که براساس این آیین نامه هدف گذاری تا پایان برنامه هفتم چه میزان سهم مهارتی دانش آموزان باشد.
در دوره متوسطه اول ده درصد برنامه درسی باید به سمت مهارت‌ها سوق پیدا کند و سازمان پژوهش متناسب با این موضوع باید برنامه ریزی کند.
سوال: الان اگر این هدف برنامه محقق شود شما به اندازه کافی مرکز آموزشی دارید، وقتی علاقه مندی به رشته علوم تجربی زیادتر می‌شود گاهی اوقات با کمبود فضای آموزشی برای این دانش آموزان که به این رشته علاقه‌مند هستند مواجه هستند و ممکن است که یک دانش آموزی علاقه‌مند باشد که به رشته علوم تجربی برود ولی فضای آموزشی برای آن دانش آموز وجود نداشته باشد در بعضی از مناطق یا شهرستان‌ها؟
کاظمی: در شاخه نظری مشکلی نداریم، به دلیل این که ما در حال حاضر حدود ۶۰ درصد دانش آموزان – ۶۱ درصد دانش آموزان در رشته نظری تحصیلی می‌کنند، قراراست در برنامه هفتم پیشرفت سهم شاخه نظری به حدود ۵۰ درصد برسد و بالعکس در آموزش‌های فنی – حرفه‌ای و هنرستان‌ها این سهم افزایش پیدا کند.
طبیعتا باید فضای لازم را پیش بینی کنیم، هم فضاو هم امکانات دیگر از جمله نیروی انسانی، تجهیزات را در نظر بگیریم.
براساس پیش بینی صورت گرفته تا پایان برنامه هفتم باید حدود هزار و ۴۰۰ هنرستان ایجاد کنیم که برخی از تغییر کاربری فضا‌های آموزشی یا توسعه هنرستان‌های موجود که در همین هنرستان‌ها با ایجاد کارگاه که فضا اقتضا می‌کند این فضای جدید را افزایش دهیم.
بخشی از طریق ایجاد هنرستان‌های جوان با مشارکت سایر دستگاه‌ها می‌توانیم داشته باشیم، از جمله نیروی انسانی، فضا و تجهیزات لازم، با توجه به این توسعه‌ای که اتفاق افتاده است در دو سال گذشته بیش از دویست و سیزده هزار به جمعیت دانش آموزان هنرستانی اضافه شده است و ما لزوما توسعه کمی مدنظرمان نیست.
آموزش مهارتی، پرهزینه است و اصل این آموزش‌ها مبتنی بر مهارت‌هایی است که به دانش آموزان ارائه می‌شود و ما باید امکانات و تجهیزات لازم از جمله فضای کارگاهی و تجهیزات را داشته باشیم.
ما برای مهر امسال حدود هزار و صد و بیست میلیارد تومان معادل این قضیه تجهیزات خریداری شده است که در اختیار هنرستان‌ها قرار خواهد گرفت، در طول دو سال گذشته حدود ده هزار نیروی انسانی برای هنرستان‌ها جذب شدند.
ما امسال برای دوره متوسطه ۲۴ هزار و ۸۸۹ نفر نیرو جذب خواهیم کرد که بخشی از اینها در آزمون پذیرفته شدند و الان وارد دوره مهارت آموزی یک ساله شدند که از این تعداد حدود هشت هزار نفر هنرآموز هستند مربوط به هنرستان‌ها.
همان نکته‌ای که اشاره کردید و آن زیرساختی است که هم فضا و هم نیروی انسانی که ما باید آماده کنیم و هم منابعی است که پیش بینی شده است در بودجه سال ۱۴۰۳ که تخصیص پیدا خواهد کرد و یک رونقی به مهارت‌های آموزشی و کارگاهی، چه در هنرستان‌ها و چه در کارگاه‌های دوره متوسطه خواهد داد.
سوال: برنامه هفتم توصیه کرده یا پیش بینی کرده است که شش میلیون دانش آموز مهارت‌های شغلی، هنری و ورزشی داشته باشند، اجرای این موضوع که به صورت قانون است و وزارت آموزش و پرورش باید تدبیر کند برای اجرای آن، شاید ما را در مسیر انتخاب دبیرستان یا هنرستان قرار می‌دهد.چگونه این مسیر میسر می‌شود که ما برویم به سمت مهارت آموزی.
سند تحول به یک رقم ۴۵ درصد مدنظر قرار داده است، شما الان به این رقم نزدیک شدید و آیا افزایشی متناسب با سند تحول در گرایش دانش آموزان به هنرستان‌ها مشاهده می‌شود؟
کاظمی: با کار‌هایی که انجام شده است، کار‌های مشاوره‌ای، کار‌های فرهنگی و اقداماتی که هم وزارت آموزش و پرورش انجام داد و همچنین برنامه‌هایی که از طریق صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده است، ما روند افزایشی را به سمت آموزش‌های مهارتی داریم.
استقبال گسترده‌ای از آموزش‌های هنرستانی می‌شود، البته باید زیرساخت‌های لازم و آمادگی از دوره ابتدایی شروع بشود در دوره متوسطه اول تثبیت شود و نهایتا ما طی یک فرآیندی دانش آموزان را به انتخاب مناسب و مطلوب برسانیم.
در برنامه ریزی که انجام شد، سهم آموزش‌های هنرستانی در سال تحصیلی ۱۴۰۲- ۴۰۳ به ۳۹ و هفت دهم درصد رسیده است که نزدیک به سهم ۴۰ درصدی است و امسال ان شاءالله با برنامه ریزی که صورت پذیرفته است، هدف گذاری کردیم که سهم دانش آموزان هنرستانی در پایه دهم به ۴۵ درصد برسد و ان شاءالله بتوانیم تا پایان برنامه هفتم به این سهم ۵۰ درصدی برسیم که بالغ بر یک میلیون و هفتصد هزار دانش آموز خواهد بود و حدود ۵۰۰ هزار باید به جمعیت دانش‌آموزی ما اضافه شود این سهم را محقق کنیم. بر اساس پیش‌بینی‌هایی که صورت گرفته ما در سال تحصیلی ۱۴۰۳، ۱۴۰۴ حدود ۴۹۰ هزار دانش آموز هنرستانی پیش بینی کرده‌ایم که داشته باشیم ظرفیت‌های لازم ایجاد شده، برخی از رشته‌ها در برخی منطقه ها ممکن است وجود نداشته باشد این را عرض کنم که آموزش‌های مهارتی به گونه‌ای است که هم مبتنی بر آمایش و بوم منطقه صورت می‌گیرد و هم به دلیل اینکه پرهزینه است ما امکان این را نداریم که شاید در همه مناطق همه رشته‌ها را ایجاد کنیم، چون اگر همه رشته‌ها در همه مناطق اجرا شود طبیعتاً بازار کارش اشباع خواهد شد و لذا مبتنی بر آمایش و برنامه‌ریزی‌هایی که صورت می‌پذیرد ما رشته‌ها را متناسب با بوم و آمایش منطقه‌ای ایجاد می‌کنیم ممکن است در سطح شهر تهران مرکز استان یا هر شهر و شهرستانی همه رشته‌ها وجود نداشته باشد این رشته‌ها مبتنی بر آن منطقه است خوب یک جایی یک منطقه‌هایی باید رشته کشاورزی توسعه پیدا بکند طبیعتاً آن رشته‌های حوزه کشاورزی و زمین‌های کشاورزی را افزایش خواهیم داد و هنرستان‌ها به خصوص در برخی از استانها به صورت شبانه روزی ما هم هنرستان عادی داریم و هم هنرستان شبانه روزی که بستری را فراهم می‌کند که دانش‌آموزان در این هنرستان‌ها تحصیل بکنند.
سوال: یکی از راهکار‌هایی که در دنیا هم برای دانشگاه‌ها و هم برای هنرستان‌ها تدبیر می‌کنند این است که بر اساس زیست بوم عمل می‌کنند، نکته دوم اینکه هنرستان‌ها را در جوار کارخانجات و یا واحد صنعتی تولیدی و یا مزارع کشاورزی احداث می‌کنند که دسترسی به آن راحت باشد و آنجا کارورزی و کارآموزی خودشان را ادامه بدهند آموزش و پرورش در این زمینه کاری کرده که این مسیر را طی کند؟
کاظمی: بسیار نکته مهم و درستی را اشاره کردید ببینید ما باید یک تغییر حکمرانی در حوزه آموزش مهارتی داشته باشیم در اصل آموزش مهارتی باید مبتنی بر بازار برنامه‌ریزی شود باید ذینفعان اصلی را در نظر بگیریم ذینفعان اصلی کارخانه‌دار‌ها هستند صنایع هستند اتحادیه‌ها هستند صنوف مختلف هستند لذا با این نگاه ما در دو سال گذشته هنرستان‌های جوار را ایجاد کردیم و بیش از ۱۰۰ هنرستان جوار و وابسته در سراسر کشور ایجاد شد خب طبیعتاً این موضوع هم نیازمند به فرهنگسازی و هم زیرساخت لازم است که این زیر ساخت‌ها پیش بینی شود و مشوق‌هایی در نظر گرفته شود آیین نامه‌ای که تحت عنوان آیین نامه تقویت و توسعه مهارت آموزی دانش آموزان در هیئت وزیران تصویب شد در چند ماده‌اش اشاره دارد به اینکه ما توسعه هنرستان‌های جوار را داشته باشیم و بر اساس فصل هشتم سند تحول که همه دستگاه‌ها و نهاد‌ها باید کمک کنند که سند تحول اجرایی شود کارخانجات که زیر مجموعه وزارتخانه‌ها و یا بخش خصوصی هستند دولت تسهیلاتی برایشان قائل شود و همچنین در قوانین مجلس پیش بینی شده هم در قانون برنامه هفتم و هم در همین آیین نامه پیش‌بینی شده و امسال ما حداقل ۱۰ هنرستان جوار دیگر در چند استان ایجاد خواهیم کرد که اینها زمینه اشتغال پذیری بیشتر را هم فراهم می‌آورد طبیعتاً کارخانه و اتحادیه و بنگاه اقتصادی که می‌آید و ایجاد هنرستان می‌کند دارد تربیت نیروی انسانی برای صنعت خودش را انجام می‌دهد و ما هم فرصت‌هایی را فراهم کرده‌ایم در حال حاضر بخشی از برنامه درسی را در اختیار خودشان قرار می‌دهیم که داریم آیین نامه را تغییر می‌دهیم بر اساس آیین نامه‌های موجود ۱۰ درصد برنامه درسی را کارخانجات می‌توانند در برنامه‌ریزی درسی آموزش و پرورش را تغییر بدهند ولی اگر ما یک جایی یک رشته جدید بخواهد حتی متناسب با آن ظرفیت صنعت ، رشته جدید ایجاد می‌کنیم سال گذشته این اتفاق افتاد یک رشته یک صنعتی آمد در صنایع سنگین هم بود اعلام کردند که ما اینقدر نیاز بازار کار است با مشارکت خودشان رشته ایجاد شد و دارند رشته را ارائه می‌کنند تجهیزاتش را نیروی انسانی‌اش را دارند تامین می‌کنند طبیعتاً فارغ التحصیلان هم در همان صنعت جذب خواهند شد لذا زمینه اشتغال پذیری را بیشتر خواهد کرد و امیدواریم که با حمایت‌هایی که از کارخانجات خواهد شد اعم از موضوعات مشوق‌ها و تسهیلاتی که قائل خواهند شد بتوانیم زمینه افزایش بیشتر این هنرستان‌ها را داشته باشیم که در جوار کارخانه‌های ما هنرستان‌ها ایجاد شود و ما هم آموزش مهارتی بدهیم و هم آموزشی را که بخشی آموزش شایستگی‌های عمومی و شایستگی‌های پایه و مسائل پرورشی است ارائه کنیم.
سوال:آموزش و پرورش به این نتیجه رسیده و این انعطاف را دارد که اگر مثلاً رشته‌هایی مثل کار و دانش در برخی از رشته‌ها دیگر الان بازار کاری برایش وجود نداشته باشد یا بسیار اندک باشد این رشته‌ها را تعطیل کند یا کنار بگذارد و رشته‌های جدیدی که الان بازار کار زیادی دارد الان در حوزه آی‌تی طبعاً بازار کار بسیار گسترده‌تری به وجود آمده و برخی از رشته‌های دیگر در حوزه کار و دانش رغبت چندانی وجود ندارد شما به عنوان کسی که سیاست گذاری کرده‌اید در این زمینه این انعطاف را دارید؟
کاظمی: بله این موضوع هم در حوزه معاونت آموزش متوسطه هست و هم در حوزه سازمان پژوهش و هم شورای عالی آموزش و پرورش که البته نیازسنجی در حوزه معاونت آموزشی صورت می‌گیرد و با مشارکت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی برای ایجاد رشته‌های جدید. ما در سال تحصیلی گذشته بیش از ۵۰ رشته‌ای که شاید برخی از مهارت‌ها و استاندارد‌های مهارتی‌اش منسوخ شده بود و نیاز بازار کار نبود این رشته‌ها حذف شدند از مجموعه رشته‌های مهارتی ما و برنامه‌ریزی شده که متناسب با آن رشته‌هایی از مجموعه خود رشته‌های موجود فنی و حرفه‌ای معرفی شدند البته برخی از رشته‌ها هم تقاضا شده و درخواست شده که این رشته‌ها ایجاد شده عرض کردم سال گذشته ما با مشارکت یک صنعتی یک رشته‌ای را ایجاد کردیم الان همین موضوع در پیشنهاداتی که از بخش‌های مختلف آمده برخی از هنرستان‌های کارخانه‌هایی که آمده‌اند هنرستان جوار ایجاد کرده‌اند در حال حاضر همین رشته‌های موجود را دارند استفاده می‌کنند ولی پیشنهاد رشته جدید دارند که ما گفتیم بروند این پیشنهاد رشته جدیدشان را مکتوب کنند طرح اولیه اش را ارائه کنند که تا انشاالله زمینه سازی برای تصویب این موضوع را بتوانیم داشته باشیم آموزش و پرورش این آمادگی را دارد.
سوال: یعنی سخت‌گیری در دادن مجوز‌ها در این حوزه وجود ندارد؟
کاظمی: نه یک فرایندی باید طی شود تا رشته‌ها برود پس از طراحی برنامه درسی‌اش تدوین شد نهایتاً برود در شورای عالی آموزش و پرورش تصویب شود عرض کردم ما داریم آیین نامه‌ای را در شورای عالی آموزش و پرورش تصویب می‌کنیم که هم رشته‌های موجود بتوانیم تا سقف بین ۴۰ تا ۵۰ درصد برنامه درسی را در اختیار آن صنعتی که می‌آید هنرستان جوار ایجاد می‌کند مثلاً یک صنعتی می‌آید در حوزه خودرو رشته‌ای را بخواهد داشته باشد همین رشته مکانیک خودرو جوابگو است ساختار کلیش جوابگو است ولی می‌گوید که من ۳۰ درصد برنامه درسی را می‌خواهم متناسب با صنعت خودم جابجا کنم ما داریم مجوزی می‌گیریم از شورای عالی آموزش و پرورش آیین نامه‌ای رفته ارسال شده به شورای عالی آموزش و پرورش که در صورت تصویب تا حداکثر ۵۰ درصد برنامه تخصصی را به صنایع واگذار کنند و آنها پیشنهادات خودشان را برای رشته جدید ایجاد کنند ما این بستر را فراهم کرده‌ایم و این آمادگی را داریم برای ایجاد رشته‌های جدید سخت‌گیری لازم متناسب با چارچوب برنامه درسی ملی و چهارچوب مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش باید باشد.
سوال: میانگین نمرات طبق نمرات امتحان نهایی طبق برنامه هفتم قرار است که سالانه نیم نمره افزایش پیدا کند الان میانگین چقدر است برای رشته‌های مختلف؟
کاظمی: ببینید ما یک تغییری در شیوه پذیرش دانشگاه داشتیم مصوبه‌ای را شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب کرد که بر اساس این پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی لزوماً کنکور نیست و از ۴۰ درصد شروع شد تا ۶۰ درصد که در کنکور ۱۴۰۳، ۵۰ درصد سوابق تحصیلی تاثیر قطعی دارد لذا ما تغییر در شیوه برگزاری امتحانات نهایی را داشتیم و امتحانات نهایی از خرداد ماه ۱۴۰۲ متفاوت با گذشته برگزار شد و بیشتر به سمت سطوح عمیق‌تر مفاهیم یادگیری رفت .
سوال: به جای تست زنی و گزینه‌ای را انتخاب کردن به سمت مفاهیم رفت؟
کاظمی: بله به سمت مفاهیم و یادگیری عمیق‌تر و سطوح یادگیری عمیق‌تر پیش رفت لذا ما سال گذشته با یک افتی در میانگین نمرات مواجه بودیم که این طبیعی بود، چون تغییر سبک برگزاری امتحانات نهایی و تاثیری که تاثیر قطعی بود و دانش آموزان شاید کم توجهی هم می‌کردند به امتحانات نهایی بیشتر تمرکزشان بر تست زدن بود که آنجا هم بیشتر تکنیک حاکم است نه یادگیری محتوای برنامه درسی لذا بر اساس پیش بینی که صورت گرفت هدف گذاری شده بود که میانگین نمرات امتحانات نهایی در سال ۱۴۰۳ نیم نمره افزایش پیدا کند ولی ما در برخی از رشته‌هایمان تا یک نمره اضافه شده میانگین هشت دهم نمره امسال نسبت به گذشته میانگین نمرات افزایش پیدا کرد امیدواریم با برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته ما در همین راستا برنامه‌هایی را برای توانمندسازی معلمان داشتیم فعالیت‌های گروه‌های آموزشی که در همین راستا جا دارد از همه معلمان عزیز و گروه‌های آموزشی تشکر کنم که آمدند تحلیل کردند میانگین نمرات را و در اختیار مدارس و معلمان عزیز و بزرگوار قرار دادند و برنامه‌هایی که به صورت ویژه از جمله طرحی را تحت عنوان طرح پویش جهاد علمی اجرا کردیم که بهترین دبیران تهران آموزشی را برای دانش آموزان سراسر کشور به ویژه برای مدارس شبانه روزی و مناطق کمتر برخوردار صورت گرفت و با اقداماتی که انجام شد ما امسال شاهد افزایش میانگین هشت دهم درصد نمره‌ای نسبت به سال گذشته بودیم و امیدواریم با برنامه‌ریزی که انجام شده و انجام خواهد گرفت برای سال آینده روند هم فرایند‌های یاددهی یادگیری ما ارتقا پیدا کند و ما بتوانیم افزایش میانگین نمرات را به مرور انشاالله تا پایان برنامه هفتم داشته باشیم.
سوال: در خصوص کمبود معلم چی ظاهراً برخی از آمار حکایت از این دارد که ما با کمبود معلم مواجهیم و آمار قابل توجهی هم است گرچه آموزش و پرورش آمده و یک تعدادی معلم جدید را جذب کرده الان وضعیت چطور است؟
کاظمی: الحمدلله با برنامه‌ریزی که صورت گرفت ما در دو سال گذشته جذب قابل توجهی را داشتیم هم در ورودی دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیری شهید رجایی و همچنین از طریق آزمون استخدامی که ماده ۲۸ بود تحت عنوان ماده ۲۸ مطرح است که از این عدد سال گذشته ۲۲۱۸۴ نفر در دوره متوسطه جذب شدند و امسال هم عرض کردم ۲۴۸۸۹ نفر در دوره متوسطه برای کسری نیروی انسانی جذب شدند از طرفی هم خروجی دانشگاه فرهنگیان که حدود ۲۰ هزار نفر است هر ساله حداقل ۲۰ هزار نفر به جمعیت معلمان ما اضافه می‌شود از فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان کمک می‌کنند که ما مشکلی در بحث نیروی انسانی نداشته باشیم موضوع نیروی انسانی مدیریت دارد می‌شود در مجموعه آموزش و پرورش و با برنامه‌ریزی‌هایی که انجام شده با جلسات متعددی که آقای دکتر کاظمی با جدیت دارند دنبال می‌کنند هر روز مسئله نیروی انسانی رصد می‌شود جلسات متعددی و امیدواریم که کمبود نیروی انسانی نداشته باشیم روش‌های مختلفی برای تامین نیروی انسانی وجود دارد بخشی که از نیرو‌های موظف ما هستند از دبیران و آموزگاران شاغل آموزش و پرورش و بخشی هم از طریق اضافه تدریس و یا حق التدریس نیرو‌های موظف است که تامین خواهد شد و در صورتی که ما در منطقه‌ای کمبود نیروی انسانی داشته باشیم از همکاران بازنشسته آموزش و پرورش استفاده خواهیم کرد مستحضرید که آموزش و پرورش با توجه به اینکه معمولاً نیرو‌های آموزش و پرورش از سن ۱۸ سال جذب آموزش و پرورش می‌شوند گذشته که در سنین پایین‌تر از طریق دانشسرا و مراکز تربیت و معلم دانشگاه فرهنگیان جذب می‌شدند طبیعتاً همکاران فرهنگی ما در سن ۴۸ سالگی ۵۰ سالگی حداکثر بازنشسته می‌شوند در زمانی که شاید اوج پختگی همکاران است برای آموزش و این هم ظرفیت بی‌نظیری است که ما بخشی را هم با مشارکت همکاران فرهنگی بازنشسته که به صورت حق التدریس کمک می‌کنند و با برنامه‌ریزی‌هایی که از سوی مقام عالی وزارت صورت گرفته انشاالله ما کمبودی در بحث نیروی انسانی نخواهیم داشت.
سوال: به صورت موقتی یا دائم مشکل کمبود معلم حل می‌شود؟
کاظمی: مسئله نیروی انسانی تابع دانش آموز است ما نمی‌توانیم هم همین امروز برای کمبود نیروی انسانی کل نیاز نیروی انسانی را طبیعتاً جذب کنیم، چون وقتی نیروی انسانی جذب می‌شود این نیرو تا ۳۰ سال نیروی آموزش و پرورش است و با توجه به اینکه ما تا حدود ۸ سال آینده حداکثر ۱۰ سال آینده روند افزایشی جمعیت دانش‌آموزی را مواجه هستیم بعد از آن جمعیت دانش آموزی رو به کاهش خواهد بود لذا بیشترین تعداد بازنشستگان ما طی این دو سه سال گذشته بودند ما پیک فشار جمعیت کسری نیروی انسانی‌مان در سال گذشته و در سال جاری است و در سال آینده هم با جذب‌هایی که صورت گرفته در دانشگاه فرهنگیان و هم با کاهش جمعیت دانش آموزی، چون الان در دوره ابتدایی روند کاهشی جمعیت دانش‌آموزی را در دوره ورودی ابتدایی شاهدش هستیم یعنی از پایه اول جمعیت داره دوباره کم می‌شود این تا می‌آید به دوره متوسطه برسد حدود ۶ سال ۷ سال دیگر خواهد بود و ما تا هفت سال آینده در دوره متوسطه با افزایش جمعیت دانش‌آموزی مواجه هستیم لذا با برنامه‌ریزی که صورت گرفته عرض کردم بخشی از نیرو را با جذب نیروی انسانی و بخشی را هم از طریق حق التدریس چه نیرو‌های موظف و چه نیرو‌های بازنشسته.
سوال: یعنی آزمون جدید استخدامی در راه است امسال یا نه؟
کاظمی: برای سال ۱۴۰۳ هم طبیعتاً ما، چون هر ساله یک تعدادی نیروی خروجی در آموزش و پرورش داریم که همکارانمان به کسوت بازنشستگی نائل می‌آیند طبیعتاً باید نیروی انسانی جذب شود که برخی از طریق دانشگاه فرهنگیان و بخشی هم از طریق استخدام انجام خواهد شد.
سوال: دانشگاه فرهنگیان قرار بر این بود که تامین کننده دبیران و معلمان برای آموزش و پرورش باشد که به نظر می‌رسد که هنوز آنقدر فارغ التحصیل ندارد چه تدبیری اندیشیدید برای اینکه فرایند گزینش معلمان برای آموزش و پرورش یک فرایند منطقی و کاملاً متناسب با نظام آموزش و پرورشی جمهوری اسلامی باشد؟
کاظمی: ایده آل‌ترین شیوه جذب نیروی انسانی در آموزش و پرورش طبیعتاً از مسیر دانشگاه فرهنگیان است قانون برنامه هفتم هم طی یکی از مواد اشاره شده که آموزش و پرورش مسیر اصلی جذب نیروی انسانی‌اش از طریق دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی باشد عرض کردم افزایش سهمیه ورودی دانشگاه فرهنگیان مد نظر است که با زیرساخت‌هایی که برای فضا باید پیش بینی شود این دارد صورت می‌گیرد که ما جذب بیشتری را از طریق دانشگاه فرهنگیان داشته باشیم و دانشگاه فرهنگیان برنامه‌های توسعه‌ای دارد مصوباتی را داشتند در شورای عالی انقلاب فرهنگی که شیوه‌های جذب را متفاوت کرده‌اند که گزینش نیروی انسانی بهتری را داشته باشند از طریق دیگری هم یکی از بحث‌هایی که در دانشگاه فرهنگیان تصویب شده که از بین نخبگان آموزش و پرورش در اصل دانش آموزان که نخبگان قرآنی هستند نخبگان علمی هستند نخبگان ورزشی هستند بتوانیم جذب داشته باشیم این هم یکی از شیوه‌های پذیرش دانشگاه فرهنگیان است که یکی از این مسیر‌ها برای نخبگان علمی است که دانش آموزانی که در جشنواره‌های علمی پژوهشی که آموزش و پرورش دارد برگزار می‌کند از جمله جشنواره علمی پژوهشی پژوهش سرا‌های دانش آموزی که برگزار می‌شود و دانش آموزانی که می‌توانند رتبه کشوری کسب بکنند امتیاز دارند و بتوانند بدون کنکور از این مسیر جذب دانشگاه فرهنگیان بشوند و بخش عمده ظرفیت ما البته از طریق کنکور سراسری بوده که استقبال خوبی هم امسال در کنکور ۱۴۰۳ نسبت به دانشگاه فرهنگیان شد و تقریباً فکر می‌کنم تمام ظرفیت‌هایی که پیش بینی شده، چون دو تا سه برابر ظرفیت به مصاحبه دعوت شدند و نفرات برتر طبق نتایجی که از هفته گذشته اعلام شده در دانشگاه فرهنگیان پذیرفته شده‌اند.
سوال: الان دنیا به سمت ایجاد کلاس‌های هوشمند می‌رود اولاً در متوسطه اول این موضوع مهمتر است از دید شما یا متوسطه دوم و آیا شما برنامه‌ای در این حوزه دارید.
کاظمی: ببینید مسئله استفاده از تکنولوژی آموزشی و فناوری‌های آموزشی قطعاً در آموزش بسیار موثر و مفید خواهد بود یعنی البته فناوری‌ها و موضوع هوش مصنوعی جایگزین معلم و آموزش حضوری را نخواهد داشت ولی کمک می‌کند که فرایند‌های یاددهی و یادگیری ارتقا پیدا بکند و همکاران ما با استفاده از ابزار‌ها و تکنولوژی آموزشی و حتی هوش مصنوعی بتوانند آموزش با کیفیت‌تری را به دانش‌آموزان ارائه بکنند مقام معظم رهبری سه سال پیش تاکید فرمودند که ما باید جز ۱۰ کشور برتر دنیا در مقوله هوش مصنوعی باشیم در دیدار اخیر با هیئت دولت هم اشاره فرمودند که مسئله هوش مصنوعی را ما نباید بهره بردار باشیم و استفاده کنیم از فناوری که تولید می‌شود ما باید خودمان تولید کننده باشیم، لذا ما بر آن شدیم که موضوع بحث هوش مصنوعی را در آموزش و پرورش که از سنین پایین باید دنبال شود و در اصل از سنین ۹ سالگی عمدتاً باید آغاز شود در دوره اول متوسطه شروع کردیم آموزش برنامه نویسی و کد نویسی به عنوان مقدمه و دروازه ورود به هوش مصنوعی هست در دوره متوسطه اول آغاز شده گام اولش همانطور که شما تاکید فرمودید بنده معتقدم که از متوسطه اول ما باید آغاز کنیم اهمیتش هم طبیعتاً در دوره متوسطه اول بیشتر خواهد بود.