این حس خواب که معمولا بعد از خوردن به سراغ آدم می‌آید به خواب آلودگی بعد از غذا موسوم است.
۱. ارتباط بین هضم غذا و نیاز به استراحت
ممکن است خنده دار به نظر برسد، اما بسیاری از افراد این احساس خواب آلودگی را با کمبود انرژی اشتباه می گیرند درحالی که هضم غذا باعث می‌شود سیستم عصبی احساس نیاز به استراحت را در فرد ایجاد کند که به عنوان (پاسخ سیستم عصبی پاراسمپاتیک شناخته می شود). در نتیجه هضم غذا با استراحت و احساس آرامش ارتباط مستقیم دارد و به همین دلیل بسیاری از افراد بعد از خوردن غذا، احساس خستگی می کنند و این می تواند به دلایل مختلفی که در ادامه گفته می شود باشد.
۲. هدایت جریان خون به سمت روده
ممکن است دلیل این احساس خستگی این باشد که بعد از خوردن غذا انرژی و جریان خون به سمت روده هدایت میشوند نه به سمت مغز.
بعد از خوردن یک وعده‌ی غذایی حجیم، جریان خون به روده هدایت می‌شود تا از منابع مورد نیاز برای هضم غذا استفاده شود. این بدان معناست که در جا‌های دیگر همچون مغز جریان خون کاهش مییابد و ممکن است باعث ایجاد خواب آلودگی در فرد شود.
در طب چینی از این پدیده به عنوان منحرف شدن جریان خون از مغز به معده و طحال یاد می شود که نه تنها خون به روده منتقل می شود بلکه از انرژی هم در فرایند هضم غذا استفاده خواهد شد.
غذا‌هایی که خستگی بعد از غذا را بیشتر می‌کنند
بعضی موارد خاص باعث می شوند که بدن مستعد صرف انرژی بیشتر برای هضم غذا شود و بنابراین، احساس خستگی در فرد بیشتر می‌شود که بعضی از این موارد عبارتند از:
- نواقص:
اگر نواقص خاصی در اسید معده، آنزیم‌های گوارشی یا مواد مغذی بدن وجود داشته باشد، بدن برای هضم غذا نیاز به صرف انرژی بیشتری دارد. همچنین، هضم ضعیف نیز به معنای آن است که ذرات بزرگی وارد قسمت‌هایی از دستگاه گوارش شوند که نباید به آنجا راه پیدا می کردند. درچنین وضعیتی در دیواره‌های روده کوچک احساس سوزش ایجاد می شود که منجر به استرس درونی و صرف انرژی بیشتر برای هضم غذا خواهد شد.
- خوردن غذا‌های دیر هضم:
هضم غذا‌های خام و سرد طولانی‌تر از غذا‌های گرم و پخته است. به همین دلیل ممکن است، افرادی که از رژیم غذایی خام و سرد پیروی می کنند بعد از خوردن غذا بیشتر احساس خستگی کنند. رژیم غذایی خام و سرد فقط برای کسانی که هضم قوی و بسیار خوبی دارند و می توانند به راحتی این مواد غذایی را هضم کنند مناسب است.
- خوردن یک وعده غذایی بسیار سنگین:
هضم غذای سنگین سخت‌تر و زمان بر‌تر از هضم غذای اندک است. همچنین نیازمند صرف انرژی وایجاد جریان خون بیشتر در روده است و در نتیجه بعد از خوردن یک وعده غذایی سنگین احساس خستگی بیشتری به سراغ فرد می آید.
- پایین بودن همیشگی سطح انرژی:
اگر سطح انرژی موجود در شخص همیشه کم باشد، صرف انرژی زیاد برای هضم غذا باعث می‌شود که فرد بعد از خوردن غذا احساس خستگی بیشتری کند.
- وجود نقص و مشکل درطحال:
در طب چینی وجود نقص در طحال یکی از دلایل متدوال در ضعیف بودن هضم است.
راه حل‌های پیشنهادی:
غذا به خوبی جویده شود:
این امر باعث می شود که دستگاه گوراش راحت‌تر غذا را هضم کند و انرژی کمتری صرف هضم غذا شود.
اطمینان حاصل کردن از اینکه بدن از سطح مناسبی از مواد مغذی برخوردار است. مصرف مولتی ویتامین‌ها روشی عالی برای حفظ وضعیت مواد مغذی لازم برای بدن است.
بهتر است برای ارزیابی وضعیت تغذیه، به یک متخصص تغذیه مراجعه شود. همچنین با انجام آزمایش خون براحتی می توان از میزان مواد مغذی موجود در بدن آگاه شد.
اطمینان حاصل کردن از اینکه ایا بدن از تولید اسید معده و آنزیم‌های هضم مناسبی برخوردار است یا خیر؟
استفاده از قرص‌هایی که حاوی مواد مغذی خاص برای تولید اسید معده و آنزیم‌های گوارشی لازم هستند. روی (۴۰-۴۵ میلی گرم در روز) از اهمیت ویژه‌ای برای تولید اسید معده برخوردار است.
غذا خوردن در یک محیط آرام
دلیل این امر آن است که غذا خوردن در شرایط استرس زا (مثل بحث کردن همزمان هنگام خوردن غذا و یا خوردن غذا در حال تماشای تلوزیون) باعث می شود که مغز تصور کند باید بدن را برای انجام زد و خورد آماده کند و در نتیجه، انرژی مورد نیاز برای هضم غذا به جای به کار گیری در دستگاه گوارش به اندام‌های دیگر مانند ماهیچه‌ها هدایت می شود و در نتیجه هضم غذا سخت‌تر انجام می شود.
استفاده از سرکه سیب
خوردن یک لیوان آب حاوی یک قاشق غذا خوری سرکه سیب می تواند به تولید اسید معده کمک کند و روند هضم غذا را راحت‌تر کند که البته این یک راه حل موقت برای تولید بهتر اسید معده می باشد و بهتر است که مواد مغذی لازم بدن به اندازه کافی دریافت شود تا تولید اسید معده به خودیِ خود انجام شود.
درمان خستگی بعد از غذا
مصرف بیشتر غذا‌های گرم و پخته شده به جای خوردن غذا‌های سرد و خام. این یک راه حل مناسب برای کسانی است که هضم مواد غذایی در بدنشان کندتر انجام می‌شود.
بیشتر کردن تعداد وعده‌های غذایی و سبک‌تر کردن حجم غذا به جای خوردن ۳ وعده غذایی سنگین در روز که در این روش هضم آسان‌تر انجام شده و انرژی مصرفی برای آن کمتر خواهد بود.
در صورت کم بودن همیشگی سطح انرژی بدن بهتر است که به پزشک مراجعه شود.
به یک متخصص تغذیه و یا یک پزشک طب سنتی مراجعه شود تا دلیل کم بودن انرژی بدن فرد را بررسی کنند. انرژی موضوعی پیچیده است که به دلایل مختلفی می‌تواند در افراد کاهش پیدا کند.
خستگی بعد از غذا ممکن است به دلیل عدم تعادل قند خون باشد.
خوردن زیاد کربوهیدرات‌های ساده مانند: (برنج سفید، شکر، نان سفید، سیب زمینی سفید) به ۲ دلیل اصلی می‌تواند باعث احساس خستگی شود:
الف. آزاد شدن سریع قند با افت سریع انرژی اتفاق می افتد:
کربوهیدرات‌های ساده قند‌ها را به سرعت در بدن آزاد می کنند. تمام این قند‌هایی که به یکباره آزاد شده اند به سرعت در سلول‌های بدن قرار می گیرند تا قند خون را در سطح لازم حفظ کنند (سطح هموستاتیک). بعد از پایین آمدن قند خون، فرد دوباره احساس خستگی می‌کند که این پایین آمدن قند خون به دلیل بالا آمدن بیش از حد آن از لحاظ فنی، "هیپوگلیسمی واکنشی" نامیده می شود.
آنچه که بدن به آن نیاز دارد وجود یه جریان قندی است که به آرامی آزاد شود تا سطح انرژی فرد را برای طولانی مدت حفظ کند. میتوان این کار را با چند روش مشخص که در زیر آمده انجام داد:
ب. کربوهیدرات‌های ساده برای افزایش سطح سروتونین که یک پیش ماده برای ملاتونین است شناخته شده اند که ملاتونین یک هورمون تحریک کننده خواب است.
راه حل‌های پیشنهادی
از خوردن موادغذایی که منبع کربوهیدرات‌ها ساده هستند مانند (برنج سفید، نان سفید، آرد سفید و سی زمینی سفید خودداری شود) و در عوض مواد غذایی سبوس دار و کربوهیدرات‌های پیچیده که قند را به آرامی آزاد می کنند جایگزین شوند. اصطلاح دیگر برای این منابع غذایی، غذا‌های دارای شاخص گلیسمی کم یا غذا‌های کم فشار گلیسمی است.
خوردن پروتئین در هر وعده غذایی. این امر به ترشح کندتر قند در بدن کمک کرده و باعث می شود انرژی فرد مدت بیشتری حفظ شود.
گنجاندن دارچین در وعده‌های غذایی مصرفی شخص. این امر به تعادل سطح قند خون کمک می کند.
در صورت داشتن مشکل عدم تعادل قند خون، مکمل‌های مربوط به آن مصرف شود.
در صورت پایین آمدن ناگهانی قند خون بلافاصله بعد از خوردن غذا لازم است که شخص آزمایش قند خون بدهد تا بررسی شود دلیل آن چیست. ممکن است شخص مستعد ابتلا به بیماری هیپوگلیسمی، هایپر گلیسمی، مقاومت به انسولین و یا دیابت باشد.
احساس خستگی و خواب آلودگی بعد از خوردن غذا می تواند نشانه این باشد که بدن در هضم غذای خاصی مشکل دارد، زیرا به آن حساسیت دارد. حساسیت غذایی می تواند بعد از خوردن غذا درفرد احساس سنگینی، نفخ و خستگی ایجاد کند که شایع‌ترین نوع حساسیت غذایی مربوط به گندم و لبنیات است؛ اگرچه حساسیت غذایی می تواند شامل خیلی از مواد غذایی دیگر نیز باشد.
راه حل‌های پیشنهادی
فرد باید به غذا‌هایی که می خورد و احساسی که بعد از خوردن آن غذا به او دست می دهد دقت کند تا دریابد به کدام نوع از مواد غذایی حساسیت دارد و سپس با نخوردن آن غذا تا چند هفته نسبت به داشتن حساسیت به آن اطمینان حاصل کند. این راهکار چیزی بین ۳ تا ۴ هفته زمان می برد.
حساسیت غذایی معمولا با مشکلات اساسی از قبیل هضم ضعیف و یا بالا آوردن همراه است.
مصرف دارو با وعده غذایی
برخی از دارو‌ها عوارض جانبی مثل احساس خستگی و خواب آلودگی ایجاد می کنند. اگر همراه با وعده‌ی غذایی، دارویی مصرف شود، ممکن است احساس خواب آلودگی بعد از غذا ناشی ازآن باشد.