معاون اشتغال وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه نرخ بیکاری در دولت شهید رئیسی تک رقمی شد گفت: در این دولت ۲۵ استان کشور ما کاهش نرخ بیکاری را داشتند این در حالی بود که نرخ مشارکت اقتصادی هم افزایشی بود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، آقای محمود کریمی بیرانوند معاون اشتغال وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی ۱۲ تیر ۱۴۰۳ در برنامه صف اول در شبکه خبر به موضوع جهش تولید با مشارکت مردم پرداخت .
مقدمه مجری: امشب قصد داریم در برنامه در خصوص موضوع مهم اشتغال و بحث‌های مبتلابه این موضوع مثل بحث تامین مالی، شعار سال و پیش نیاز‌های تحقق شعار سال، مشاغل خانگی و مسائلی که این روز‌ها فضای اشتغال کشور با آن سر و کار دارد.
سوال: در ابتدا یک تصویری از وضعیت اشتغال کشورمان به مخاطبان مان بدهیم، الان در چه شرایطی قرار داریم و بیشتر این اشتغال در چه گروه‌هایی چه از لحاظ جنسیتی بخواهیم حساب بکنیم، از لحاظ سنی بخواهیم حساب کنیم در چه مشاغلی بیشتر هست؟ یک فضایی، یک تصویری از حوزه اشتغال کشور بفرمایید تا بعد برویم سراغ سوالات بعدی.
بیرانوند: من فکر می‌کنم برای این که یک تصویر کلانی از حوزه اشتغال کشور بتوانیم بعنوان خلاصه عملکرد دولت مردمی سیزدهم، دولت شهید رئیسی ارائه بدهیم، به چند تا شاخص مهم باید اشاره بکنیم، مبتنی بر آمار رسمی هست که مرکز آمار این‌هایی که بنده عرض می‌کنم خدمت شما، ارائه شده، یک توضیح مختصر این که حتما مردم عزیز می‌دانند که مرکز آمار ایران در سال ۴ بار نرخ بیکاری و انواع آن و مشتقات آن را در سال ارائه می‌دهد و یک جمع بندی هم پایان سال اتفاق می‌افتد، این گزارشی که بنده عرض می‌کنم از ابتدای دولت شهید رئیسی تا به امروز هست، گزارش فصل بهار ۱۴۰۳ هنوز اعلام نشده توسط مرکز آمار و مبنا قرار نمی‌گیرد. دولت مردمی سیزدهم نرخ بیکاری را در عدد ۹ و ۶ دهم درصد یعنی پایان ۱۳۹۹ تحویل گرفت و در پایان ۱۴۰۰ این عدد به ۹ و ۲ دهم درصد رسید، در سال ۱۴۰۱ عدد به ۹ درصد رسید و در سال ۱۴۰۲ عدد نرخ بیکاری کل به ۸ و یک دهم درصد رسید که این عدد ۸ و یک دهم درصد کمترین نرخ بیکاری هست که ما بعد از انقلاب داشتیم سالانه، یکی دیگر از متغیر‌های مهم که اثرگذاری قابل توجهی در بازار کار دارد، نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال است، یکی از این بازه سنی از آن بازه‌های سنی حساس است برای مردم که این عدد هم از ۲۳ و ۶ دهم در ۱۴۰۰ به ۲۱ و ۲ دهم درصد رسید، یکی دیگر از متغیر‌های بسیار مهم که خوب است امروز هم راجع به آن یک کمی صحبت بکنیم مسئله نرخ بیکاری فارغ التحصیلان است یعنی چه تعداد از فارغ التحصیلان در بازار کار در جستجوی شغل هستند و شغل پیدا نمی‌کنند؟ این عدد هم به کمترین میزان خودش رسید و از ۱۳ و ۷ دهم درصد به ۱۱ و ۸ دهم درصد رسید و کاملا سیر نزولی داشت و متغیر.
سوال: این آمار تان حدود دو سال می‌شود درست است؟
بیرانوند: سه ساله است
سوال: از ابتدا تا انتهای...
بیرانوند: این‌هایی که عرض می‌کنم سالانه است، چون نیمه دوم ۱۴۰۰ هم دیگر دولت شهید رئیسی مستقر شده بود، کابینه ایشان مستقر شده بود و ما مبنای ۱۴۰۰ را هم قرار دادیم، اشتغال ناقص، نرخ اشتغال ناقص یعنی چه؟ یعنی آنهایی که آن درصدی از شاغلان که دنبال کار تمام وقت می‌گردند ولی کار تمام وقت پیدا نمی‌کنند، این عدد هم به کمترین میزان خودش یعنی ۸ و ۲ دهم درصد رسید، همه اینها در حالی بود که نرخ مشارکت اقتصادی هم از نزدیک ۴۰ درصد به ۴۱ و ۳ دهم درصد رسید، چرا نرخ مشارکت اقتصادی مهم است؟ نرخ مشارکت اقتصادی می‌شود تقسیم جمعیت فعال به جمعیت در سن کار، یعنی چه؟ یعنی اگر نرخ مشارکت اقتصادی افزایشی باشد، کسانی که در بازار امید به یافتن شغل در بازار کار وجود دارد، خلاصه اش می‌شود این، تعریفش می‌شود این اگر بخواهم تفسیرش بکنم، اگر نرخ بیکاری کاهشی باشد و نرخ مشارکت اقتصادی هم افزایشی باشد، این یعنی بهترین حالت ممکن، یعنی هم امید به یافتن شغل در بازار کار وجود دارد و هم آن کسی که دنبال شغل می‌گردد شغل خود را هم پیدا می‌کند، این حالتی بود که در سه ساله دولت شهید رئیسی اتفاق افتاد یعنی ما انواع نرخ بیکاری زنان، مردان، فارغ التحصیلان، ناقص و نرخ بیکاری استانها را کاهشی داشتیم و این در حالی بود که نرخ مشارکت اقتصادی هم افزایشی بود.
سوال: الان که بحث اشتغال ناقص را مطرح کردید، یک تعریف بکنید اصلا الان در دولت آقای رئیسی آیا آن تعریف اشتغال تغییر کرد؟ چون یک زمان بحث بود می‌گفتید ما به هر کسی در هفته یک ساعت شاغل باشد ما آن را شاغل محسوب می‌کنیم آن تعریف اشتغال را این آماری که دارید می‌دهید بر مبنای کدام تعریف اشتغال است.
بیرانوند: من یک توضیحی بدهم، اولا که استاندارد تعریف نرخ بیکاری ارتباطی به دولت‌ها ندارد، نه این دولت، دولت‌های قبل هم من که دارم عرض می‌کنم، مرکز آمار بر اساس، البته خود مرکز آمار باید بیاید تخصصی‌تر و دقیق‌تر توضیح بدهد ولی بنده خلاصه اش را عرض می‌کنم، مرکز آمار بر اساس تعریفی که سازمان جهانی کار برای همه کشور‌ها ارائه می‌دهد، آن می‌شود مبنای نرخ بیکاری در همه کشور‌ها، چرا مبنا یکی می‌شود؟ چون اگر مبنا‌ها یکی نشوند شما نمی‌توانید کشور‌ها را با هم مقایسه بکنید، چون هر کسی یک مبنایی دارد، مبنای نرخ بیکاری در دولت شهید رئیسی هیچ تغییری نکرد.
سوال: منظورم این بود که این آماری که از شما می‌خواستم بینندگان ما متوجه بشوند که این آمار بر اساس همان تعریف ثابت است.
بیرانوند: همان تعاریف است و هیچ تغییری نکرده استاندارد‌ها هیچ تغییری نکرده، متغیر‌ها هیچ تغییری نکرده، طرح‌های آمارگیری بر همان مبنا دارند انجام میشوند و فقط از سال ۱۳۹۶ یک تغییر کوچک اتفاق افتاد که آن هم به دولت قبل برنمی گردد عرض کردم به آن تعریف استاندارد بین المللی برمی گردد که قبل از آن جمعیت ده ساله و بالا مبنا بود برای جمعیت در سن کار که این مبنا در سال ۱۳۹۷ به بعد تغییر پیدا کرد به جمعیت ۱۵ ساله به بالا یعنی ۱۵ سال به بالا را آمدند مبنای جمعیت قرار دادند گفتند چه کسی در سن کار است که برویم ببینیم بیکار است یا نه؟ کسی که ۱۵ سال به بالاست، علت آن هم این بود که می‌گفتند سن ۱۰ سال تا ۱۵ سال اگر هم شاغل باشد بعنوان کودک کار در نظر گرفته می‌شود لذا اصلا مبنا در سراسر کشور‌های عضو سازمان جهانی کار تغییر کرد، و بعد از آن مرکز آمار آمد همه نرخ‌های بیکاری قبل از ۱۳۹۷ را هم بر همین مبنا تغییر داد، یعنی، چون در محاسباتشان بود تغییر داد لذا الان ما این که می‌گوییم نرخ بیکاری ۸ و یک دهم درصد کمترین نرخ بیکاری است، پس از انقلاب این مبنا‌ها هم تغییر کرد یعنی همه سال‌های گذشته هم با این استاندارد جدید مورد تطبیق قرار گرفتند.
سوال: در این وضعیت اشتغال کدام استانها از لحاظ اشتغال وضعیت بهتری داشتند؟ کدام استانها با کمبود نیروی کار مواجه هستند؟ از این اطلاعات هم اگر دارید بفرمایید.
بیرانوند: یک عدد بگویم، در دولت شهید رئیسی ۲۵ استان کشور ما کاهش نرخ بیکاری را مستمرا تقریبا داشتند و این یکی از خبرهای خیلی خوب بود میانگین نرخ بیکاری استان‌های زاگرس نشین که همیشه جزو نرخ‌های بالا بود در این دولت تک رقمی شد یعنی برای اولین بار استان‌های زاگرس نشین که استان‌های نسبتا کمتر توسعه یافته تری نسبت به سایر استانها هستند هم کاهشی بود، این نشان می‌دهد که توزیع کاهش نرخ بیکاری در سراسر کشور و بین همه استانها نسبتا متناسب بوده، یعنی معنی آن این می‌شود که تلاش‌های دولت، سیاست‌های دولت، این جور نبوده که برود در یکسری استان‌های خاص و آنجا فقط اثر خودش را بگذارد بلکه میانگین کل کشور آمده پایین، عدالت کاهش نرخ بیکاری اصطلاحا رعایت شده، من چند تا عدد را خوب است استانها را برای شما بخوانم، مثلا استان آذربایجان شرقی را که نگاه می‌کنیم نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۷، ۱۱ درصد بوده، در سال ۱۴۰۲ این عدد رسید به ۷ و یک دهم درصد، مثلا در استان آذربایجان غربی هم ما مثال بزنیم، نرخ بیکاری سال ۱۳۹۷ یعنی دولت دوازدهم ۱۴ و ۸ دهم درصد بود، این عدد در ۱۴۰۲ به ۶ و ۸ دهم درصد رسید، کمترین نرخ خودش در سال‌های اخیر، یا استان اردبیل را که نگاه می‌کنیم، نرخ بیکاری در سال ۱۴۰۰ دولت ۱۰ و ۳ دهم درصد تحویل گرفت و به ۱۰ و ۲ دهم درصد کاهش پیدا کرد و سایر استانها هم به همین شکل.
سوال: در کدام استانها ما کمبود نیروی کار داشتیم؟
بیرانوند: مسئله کمبود نیروی کار واقعا در دولت شهید رئیسی به یک چالش تقریبا تبدیل شد، بحمدالله بخاطر حضور فعال بخش خصوصی و بخش مردمی و بخش تولیدی و امیدی که به کارکردن پیدا کردند، ما در خیلی از استان هایمان واقعا مسئله تامین نیروی کار داشتیم، مثلا ما در استان‌های سمنان، در استان‌های بوشهر، در استان یزد، در استان آذربایجان شرقی، در استان آذربایجان غربی اینها مواردی هستند که خود بنده حقیر و وزیر محترم کار در سفر‌های استانی خود کارفرما‌ها مراجعه می‌کردند اصلا بنده آمار و ارقام‌ها را کنار می‌گذارم، مثلا استان چهارمحال و بختیاری که من خوب است نرخ بیکاری آن را هم برای مردم عزیز بخوانم، نرخ بیکاری استان چهارمحال و بختیاری در سال ۱۳۹۷، ۱۷ و ۴ دهم درصد بوده، که خیلی عدد بالایی است، این نرخ در ۱۴۰۲ رسیده به ۱۰ و ۷ دهم درصد یعنی تقریبا بیش از ۷ درصد ما در این استان محروم کاهش نرخ بیکاری را داشتیم، کمتر توسعه یافته کاهش نرخ بیکاری داشتیم، در همین استان چهارمحال و بختیاری یک سفری قبل از شروع سال ۱۴۰۳ بنده خودم داشتم به شهرک‌های صنعتی، آنجا یکی از دغدغه‌های بنگاه‌ها و کارگاه‌های تولیدی که خودشان به بنده مراجعه می‌کردند تامین .. یعنی می‌خواهم بگویم در استان چهارمحال و بختیاری ...
سوال: بحث همکار متخصص بود یا ...؟
بیرانوند: هر دو حالت آن بود ما هم مسئله تامین نیروی کار ساده را داشتیم و هم مسئله تامین نیروی کار متخصص، این را ما ریشه یابی کردیم واقعا، در سال ۱۴۰۳ من یادم هست آخرین جلسه شورای عالی اشتغالی که خود آقای شهید رئیسی تشریف داشتند این مسئله به شور گذاشته شد، گفته شد که آقای دکتر، آقای رئیس جمهور این مسئله دارد کم کم به یک بحران تبدیل می‌شود و آنجا ایشان وزارتخانه‌های علوم، وزارت آموزش و پرورش را حتی مامور کردند و وزارت کار را که بیایید بررسی کنید که برای چه این اتفاق دارد می‌افتد؟ و بسیاری از استان‌های دیگر که ما واقعا با این مسئله روبرو بودیم. مثلا من یک استان دیگر را مثال بزنم استان لرستان که همواره نرخ‌های بیکاری بالا داشته از ۱۳ و نیم درصد در سال ۱۳۹۷ به ۱۱ و ۹ دهم درصد رسیده، یعنی این هم حتی جزء استان‌هایی بود که کاهشی بود و یکی از دستورات ویژه شهید رئیسی که معاون اجرایی مامور شد آن را پیگیری بکند و چندین جلسه هم برای آن برگزار شد، در سفری که شهید رئیسی به استان چهارمحال و بختیاری داشتند ایشان آنجا دستور دادند که یک کارگروهی ویژه برای نرخ بیکاری استان‌های زاگرس نشین تشکیل بشود.
سوال: یک آمار دیگری مانده بود که در خصوص جمعیت اشتغال و جمعیت بیکار
بیرانوند: عرض می‌کردم که یکی دیگر از اعدادی که ما می‌توانیم خیلی مورد توجه قرار بدهیم این است که تعداد بیکاران کشور و تعداد شاغلان کشور آیا در این بازه زمانی افزایشی بوده یا کاهشی بوده؟ که این هم بسیار مسئله مهمی است، این در حالی است که خود جمعیت افزایشی بوده یعنی جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر ما در سال ۱۳۹۷، ۶۱ میلیون نفر بوده که می‌شود جمعیت در سن کار، این عدد در ۱۴۰۲، بیش از ۶۴ میلیون نفر بود، یعنی جمعیت در سن کار ما افزایش پیدا کرده، اما این در حالی است که جمعیت بیکار ما در سال ۱۳۹۷، ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بوده، ۲۹۸ هزا رنفر یعنی نزدیک ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر جمعیت بیکار داشتیم این عدد در سال ۱۴۰۲، رسیده به ۲ میلیون و ۱۴۸ هزار نفر
سوال: منظور شما از جمعیت اشتغال
بیرانوند: یعنی جمعیت بیکار، یعنی مثلا نرخ بیکاری اگر ۸ و یک دهم درصد است، ۲ میلیون و ۱۴۸ هزار نفر از جمعیت در سن کار ما بیکارند، اما این عدد در سال ۱۳۹۷ حدود ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بوده و این در حالی است که جمعیت در سن کار آن زمان کمتر از جمعیت در سن کار الان هم بوده این دو تا عدد هم مهم است.
سوال: یک بحثی داشتید راجع به مدارس مهارت محور، آن به کجا رسید؟ تاکید حضرت آقا هم بود بسیار بر این موضوع.
بیرانوند: یکی از موضوعات خیلی مهمی که در دولت شهید رئیسی خود شخص ایشان در جلسات شورای عالی اشتغال و در بازدیدهایشان و در سخنرانی هایشان، ابلاغیات شان خیلی مورد تاکید قرار می‌دادند مسئله مهارت آموزی بود، اتفاقات بسیار خوبی افتاد، مهم‌ترین مسئله‌ای که در دولت شهید رئیسی رشد قابل توجهی داشت، این بود که مجوز آموزشگاه‌های آزاد فنی و حرفه‌ای تا قبل از این دولت نزدیک به ۱۰ ماه طول می‌کشید یعنی یک نفری که می‌خواست چند تا مهارت را به جامعه هدف آموزش بدهد، ۱۰ ماه حداقل طول می‌کشید که مجوز بگیرد این عدد در رشدش در پایان ۱۴۰۲ بیش از ۱۱۰۰ درصد بود، یعنی مجوز‌های آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای بسیار توسعه پیدا کرد، یکی دیگر از اتفاقات بسیار خوب این بود که در دولت شهید رئیسی با تاکید ایشان و اقدامات بسیار خوب سازمان آموزش‌های فنی و حرفه‌ای مراکز آموزش مهارت در دانشگاه‌ها تاسیس شد.
سوال: این مدارس مهارت محور قبل از دانشگاه بود.
بیرانوند: این اتفاقات افتاد تا این که یک تفاهمنامه‌ای بین ۷ تا دستگاه امضا شد با محوریت وزارت کار که خود سازمان صدا و سیما هم یک طرف این موضوع بود و شبکه آموزش که از فرصت تابستان ۱۴۰۲ برای مهارت آموزی جمعیت‌های جوان استفاده بکند، این تفاهمنامه امضا شد در تابستان ۱۴۰۲ هم از طریق شبکه آموزش یک مقداری از آموزش‌ها انجام شد، هم در مراکز هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای یک پیشرفت‌های خوبی اتفاق افتاد، اما، چون برای اولین بار با همکاری ۷ تا دستگاه این کار شروع شده بود، یک مقداری در مسئله تامین مالی اجرای طرح شاید آنطور که باید و شاید حمایت نشد ولی با این حال تقریبا حدود ۴۰ درصد پیشرفت در تابستان ۱۴۰۲ داشتیم .
سوال: متولی کیست این جا؟ شما هستید یا سازمان فنی و حرفه‌ای؟
بیرانوند: محوریت سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای ذیل وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی است، اما مسئله تامین مالی طبق مصوبه شورای عالی اشتغال به عهده وزارت اقتصاد قرار داده شد. انشاالله امسال درصد پیشرفت آن بیشتر خواهد شد.
سوال: یک نکته خوبی که اتفاق افتاد این بود که مدت زمان مجوز‌ها کاهش پیدا کرد، درست است؟
بیرانوند: بله، چند تا اتفاق مهم در حوزه مشاغل خانگی افتاد در این دولت، همانطور که پخش هم شد در این کلیپ، خود شهید رئیسی در جلسات شورای عالی اشتغال خیلی تاکید می‌کردند روی این موضوع، ما یک توضیح بدهم که، ما دو تا ایده و دو تا نگاه به کسب و کار‌های خرد و خانگی داریم، یک نگرش این است که کسب و کار‌های خرد و خانگی و هزینه کردن برای آنها اهمیت ندارد در اقتصاد و باعث رشد اقتصادی نمی‌شود، اما این نگرش در دولت شهیدرئیسی اصلا مورد قبول نبود، کسب و کار‌های خانگی هم کم هزینه اند، هم پربازده اند هم زودبازده اند و هم می‌توانند یک جریان درآمدی حداقل متوسط برای خانواده داشته باشند در این حوزه .
سوال: حالا با اقدامات انجام شده در این سه سال الان سهم مشاغل خانگی از حوزه اشتغال کشور چند درصد است؟
بیرانوند: تقریبا میانگین سهم مشاغل ایجادی خانگی از کل اشتغال ایجادی در دولت شهید رئیسی به ۱۰ درصد رسید این عدد قبلا حداکثر ۳ الی ۴ درصد بود، دو سه تا عدد عرض بکنم، سال ۱۴۰۱، ۳ هزار میلیارد تومان تسهیلات برای حوزه مشاغل خانگی در نظر گرفته شد، سال ۱۴۰۲، ۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون، ۴ و ۸ دهم همت در نظر گرفته شد سال ۱۴۰۳ که الان در آن هستیم هم ۵ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده، این افزایش اعتبارات حوزه مشاغل خانگی و از آن طرف کاهش زمان صدور مجوز‌ها یعنی هم اعتبارات بیشتری به حوزه مشاغل خانگی پرداخت شد و هم مجوز‌ها به سرعت به صورت آنی و ثبت محور دارد صادر می‌شود این باعث شد که میل و اشتیاق فعالان اقتصادی و تولیدگران خانگی به حوزه مشاغل خانگی بیشتر بشود، ۸۰ درصد این عدد قابل توجه است، ۸۰ درصد مجوز‌ها و ۸۰ درصد اعتبارات حوزه مشاغل خانگی به زنان داده می‌شود یعنی اصلا انگار این حوزه مخصوص حوزه زنان است که در این دولت مورد توجه واقعا ویژه قرار گرفت، یک اقدام دیگر هم در حوزه مشاغل خانگی خیلی جدی پیگیری شد مسئله توسعه بازار اینها بود، همیشه یک مسئله‌ای مشاغل خانگی داشتند و الان هم دارند ولی کمتر شده این است که می‌گویند تولید بکنیم، کجا بفروشیم؟ چون لزوما کسی که در خانه تولید می‌کند که مغازه در اختیار ندارد.
سوال: الان برای توسعه بازارشان کاری کردید؟
بیرانوند: هم توسعه فیزیکی بازار بیش از ۱۵۰۰ بازارچه‌های فصلی و دائم در ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ فقط راه اندازی شد، همین اخیرا یک طرحی را وزارت صمت با همکاری وزارت کار راه انداخته که الان در مرحله آزمایشی است، حدود ۱۰۰ تا نانوایی دارد آزمایش می‌شود افتتاح آن همین دو هفته پیش بود که یک قفسه‌های متحد الشکلی یعنی هم شکلی قرار داده می‌شود تولیدگران خانگی همان محله از طریق عقد یک قراردادی با نانوایی که کاملا دوطرفه بین خودشان است محصولات شان را به صورت فیزیکی می‌توانند آنجا به فروش بگذارند این انشاالله در چند ماه آینده در ابعاد ملی گسترش پیدا خواهد کرد، یکی دیگر از اقداماتی که در حوزه مشاغل خانگی اتفاق افتاد توسعه فروش مشاغل خانگی با سکو‌های مجازی بود، حالا من اسم نبرم، با خیلی از سکو‌های مجازی پرطرفدار تفاهمنامه امضا شد و از آن محل هم مثل با سلام، مثل روبیکا، این‌هایی که معروفند و از این طریق هم خیلی از ...
سوال: آن طرف هم خیلی از مشاغل خانگی هم احساس نمی‌کنید ما نیاز به یک یکپارچگی داریم، چون الان مثلا بنیاد تعاون، بهزیستی، کمیته امداد، بحث اشتغال در سپاه پاسداران اینها همه دارند می‌آیند کمک می‌کنند و تسهیلات می‌دهند که مشاغل خانگی را در روستا‌ها، شهر‌ها و استان‌های مختلف راه بیاندازند و تقویت کنند، بعضی مواقع می‌بینید یک فردی از دو جا می‌رود و تسهیلات می‌گیرد و نکته مهم آن این جااست که این تسهیلات هدفمند نیست در مشاغل مورد نیاز ما، منظور من از یکپارچگی این است که ما همه اینها را ببریم در یک قالب و هدفمند و مدیریت شده جلو برویم، برای این کار اقدامی شده؟
بیرانوند: خیلی نکته دقیقی است، قانون این مسئله را تدبیر کرده، قانون ساماندهی مشاغل خانگی ۱۳۸۹ مجلس، دقیقا برای همین مسئله تصویب شده بود و بنده به ضرس قاطع عرض می‌کنم تا قبل از دولت شهید رئیسی جدی گرفته نشد، حوزه مشاغل خانگی تا قبل از دولت شهید رئیسی منزوی بود.
سوال: آنطور که باید مورد توجه نبود.
بیرانوند: وقتی رئیس جمهور یک کشور چند بار روی مشاغل خانگی تاکید کند، بازدید‌های مشاغل خانگی داشته باشد مصوبات شورای عالی اشتغال مشاغل خانگی داشته باشد این یعنی این که این موضوع برای این دولت مهم است، مثال می‌زنم، در قانون مشاغل خانگی تدبیر شده که یک دبیرخانه‌ای تحت عنوان دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی در وزارت کار تاسیس بشود، این دبیرخانه تا قبل از این دولت اصلا تشکیل جلساتش جدی گرفته نمی‌شد ولی ما چند جلسه حداقل ۴ الی ۵ جلسه دبیرخانه مشاغل خانگی را تشکیل دادیم، همه این دستگاه‌هایی که شما اشاره فرمودید می‌آیند در قالب این دبیرخانه، الان اعتبارات مشاغل خانگی، ساماندهی، سیاستگذاری و اعتبارات فقط از طریق دبیرخانه اتفاق می‌افتد، همه هم عضو دبیرخانه اند، وزارت صمت، وزارت میراث، وزارت جهاد، خود کمیته امداد، خود سازمان بهزیستی، منابع کاملا هدفمند می‌رود یکی از اتفاقات خیلی مبارک همین نظارتی که شما می‌فرمایید، برای اولین بار وزیر اقتصاد و وزیر کار دستورالعمل نظارت بر مشاغل خانگی را با هم ابلاغ کردند به استانداران، یعنی نظارت بر تخصیص اعتبار به افراد در حوزه مشاغل خانگی آمد در صدر اولویت‌های استانها و یک دستورالعمل ابلاغ کردند که این اعتبارات بالاخره حداقل انحراف را داشته باشد، یک ویژگی اعتبارات حوزه نهاد‌های حمایتی و مشاغل خانگی دارد، برخلاف اذهان و برخلاف ذهنیت عمومی که عرض کردم آن نگرشی که دنبال مشاغل خرد و خانگی نیست این را تزریق می‌کند به جامعه، تسهیلات حوزه مشاغل خانگی و نهاد‌های حمایتی مثل امداد، برکت، سازمان بهزیستی و سازمان بسیج سازندگی و اینها، هم کمترین نکول را دارند و هم کمترین انحراف را دارند، شما بروید مقایسه بکنید عدد انحراف مشاغل تسهیلات خیلی کلان را با عدد انحراف تسهیلات خرد، اصلا قابل مقایسه نیستند این دو تا.
سوال: ما این جا هم باید اولویت بندی بکنیم، مدیریت بکنیم و هدفمند اینها را ببریم در مسیر توسعه، یادم هست بنیاد حیات طیبه علمای جهان اسلام که تقریبا می‌شود بگویید تمام اینها را هماهنگ کردن و یکپارچه کردن و تحت یک پوشش درآوردن مشاغل خانگی را انجام دادند و همه این فضایی را که ما می‌خواهیم در مشاغل خانگی مدیریت بکنیم، انجام دادند و توافقنامه‌ای را هم با وزارت کار بستند، اینها یعنی رفتن به سمت سمن‌ها و کمک گرفتن از تشکل‌های مردمی چقدر به نظر شما می‌تواند کمک کند به تقویت اشتغال خانگی؟
بیرانوند: من یک عددی را اجازه بفرمایید اصلاح بکنم، در قسمت قبلی بنده عرض کردم که مجوز آموزش‌های آزاد فنی و حرفه‌ای ۱۱ ماه طول می‌کشید اشتباه کردم این عدد ۸ ماه بود در دولت قبل، اصلاح بکنیم جانب انصاف هم رعایت شود، این نکته شما کاملا نکته درستی است، ما برای حل این مسئله هم در قانون مشاغل خانگی یک ادبیاتی داریم تحت عنوان پشتیبان مشاغل خانگی، پشتیبان مشاغل خانگی یعنی کسی که زنجیره تولید را از شناسایی، آموزش مهارت تا فروش را بعهده می‌گیرد، ذیل پشتیبان یک تعداد افراد مستقل مشاغل خانگی مشمول تولید میشوند، این فرد پشتیبان حالا چه بانو باشد چه آقا باشد، مسئول فروش محصولات هم هست، ما در ابلاغیه ۱۴۰۲ اجبار کردیم ۵۰ درصد تسهیلات مشاغل خانگی باید به حوزه پشتیبان‌ها تخصیص پیدا کند که هم انحراف پایین بیاید هم مسئله فروش آنها حل بشود.
سوال: یعنی در واقع نهاد‌هایی مثل بنیاد که دارند این فضا را مدیریت می‌کنند.
بیرانوند: ما مشابه این الگو را هم در بهزیستی داریم، هم در بسیج سازندگی داریم هم در کمیته امداد داریم هم در قانون مشاغل خانگی تحت عنوان پشتیبان داریم که این مسئله را ببیند یکی دیگر از موضوعاتی که کل زنجیره ارزش مشاغل خانگی را نظارت می‌کند و اجرا می‌کند تعاونی‌های تامین نیاز هستند، تعاونی‌های تامین نیاز یعنی تعاونی‌های شهرستانی شکل می‌گیرند، این تعاونی‌های شهرستانی می‌آیند یک تعاونی استانی شکل می‌دهند، این تعاونی‌های استانی با هم یک اتحادیه تعاونی‌های تامین نیاز کشوری شکل می‌دهند.
سوال: در حوزه ماشین‌های سنگین را هم این را من دیدم که آن قطعات را خودشان وارد بکنند .
بیرانوند: این الگو در حوزه تعاون خیلی توسعه پیدا کرد، الگوی تعاون بهترین حالت و مطلوب‌ترین حالت تقسیم منافع اقتصادی بین ذینفعان تعاونی است یعنی ما در مشارکت سهم آورده مهم است در تعاونی نه، در تعاونی کارکردن مهم است، در مشارکت فقط پول آوردن مهم است، عرض من این است که الگوی تعاونی هم اسلامی‌تر است هم مطابق با فرهنگ کشور ما است.
سوال: من فکر می‌کنم مهم‌تر از این که دولت کنار می‌آید و کار دست خود مردم می‌شود.
بیرانوند: بله دولت کاملا کنار می‌آید و هیچ تصدی گری توسط دولت در این حوزه انجام نمی‌شود الا نظارت بر انحراف، ما ۳۱ تعاونی تامین نیاز مشاغل خانگی کشور را تشکیل دادیم در همین سه سال، البته ما که تشکیل ندادیم مردم تشکیل دادند ما بستر سازی را انجام دادیم، موانع را برداشتیم که این اتفاق مبارک هم افتاد، امیدوارم که در همین چند ماهه پیش رو که الان تعاونی‌های استانی شکل گرفتند زمان این است که اتحادیه کشوری تعاونی‌های تامین نیاز هم انشاالله تعالی شکل بگیرد و همین خودش آن زنجیره کاملی که شما هم مثال زدید کل آن زنجیره کامل را شامل می‌شود.
سوال: بحث شعار سال جهش تولید با مشارکت مردم من یک توضیحی بدهم وقتی که داریم شعار سال که حضرت آقا تعیین کرده‌اند در واقع ما نوعی روایت سازی استراتژیک داریم که حاکمیت به هر حال تصمیم می‌گیرد که آن نظام حکمرانی خودش را در آن مسیر تنظیم بکند و هرجا هم داریم صحبت از مردم و حضور مردم می‌کنیم یعنی داریم مسائل کلان کشور را خارج از دولت می‌خواهیم حل کنیم که به هر حال چطور بگویم اجتماعی سازی مسائل کلان کشور از این جدا از بحث اشتغال در کل از پایه از اهمیت قابل توجهی برخوردار است که خوب ما هم باید ظرفیت سنجی کنیم هم باید اولویت بندی کنیم و تقسیم وظایف کنیم شما هم قبلاً در برنامه قبل فرمودید که برای شعار سال برنامه ویژه‌ای دارید چه کرده‌اید در وزارتخانه قرار است چه اتفاق‌هایی بیفتد الان در سه ماهی که گذشت چه اتفاق‌هایی افتاد؟
بیرانوند: خدا انشاالله شفاعت آقای شهید رئیسی را شامل حال ما کند واقعاً دولت شهید رئیسی مردمی بود دولتی در میان مردم و برای مردم بود اصلاً هیچ یک از اقداماتی که ما در حوزه اشتغال و کارآفرینی چه در جلسات شورای عالی اشتغال و چه در جلساتی که از مجموعه دولت پیگیری می‌شد همواره ایشان بر نقش مردم تاکید می‌کرد حقیقتاً بروزش هم این بود که شما می‌بینید که ایشان و دیدید که ایشان همیشه در بین مردم بودند ایشان فقط در سال ۱۴۰۱ در یک ساله اول دولتشان ۳۷ سفر استانی داشتند به برخی از استانها ۶ بار سفر کردند.
سوال: از لحاظ مردمی بودن همه ایشان را تایید می‌کنند؟
بیرانوند: واقعاً هم همین است حالا عرضم این است مگر می‌شود دولتی که مردمی باشد رئیس جمهورش مردمی باشد ارکانش مردمی باشد برنامه‌ای برای این حوزه نداشته باشد همین امسال که حضرت آقا شعار سال را تعیین فرمودند که جهت‌گیری کلی را در واقع تعیین می‌کند بلافاصله هیئت دولت یک مصوبه هیئت وزیران با یکی دو ماه کارشناسی مفصل اتفاق افتاد در دبیرخانه هیئت دولت و ابلاغ شد به همه دستگاه‌ها که هر دستگاهی برای جهش تولید با مشارکت مردم باید چه کار کند تعیین تکلیف کرد بلافاصله.
سوال: یعنی سند جهش تولید را تدوین کردند؟
بیرانوند: بله سند جهش تولید تدوین شد و ابلاغ شد برای اولین بار بود که این دولت اینقدر سریع برای تامین و رسیدن به هدف گذاری شعار سال اقدام می‌کرد.
سوال: این خیلی اقدام مثبتی است، چون ما همیشه شعار سال را داشتیم ولی نقشه راه برایش ترسیم نمی‌شد؟
بیرانوند: بله این شد نقشه راه عملیاتی هم نه کلیات که این ابلاغ شد به همه دستگاه‌ها و همه وزارتخانه‌ها.
سوال:این مشخص می‌کند که ما چقدر در شعار سال در پایان سال می‌توانیم برآورد کنیم که چقدر درسوال سال موفق بوده‌ایم؟
بیرانوند: نکته‌ام همین است که شما در پایان سال صدا و سیما به نظرم همه این مصوبه هیئت وزیران را از دولت چهاردهم مطالبه بکند.
سوال: منتشر شده الان؟
بیرانوند: بله این ابلاغ شد به همه دستگاه‌ها به همه دستگاه‌ها ابلاغ شد حتماً دولت چهاردهم.
سوال: یعنی وظیفه هر دستگاه مشخص شده بیرانوند بله هر دستگاه مشخص شده هر دستگاه هم آمده آن وظایف و تکالیفی که برایش مشخص شده را بین زیر مجموعه‌اش در واقع تقسیم کرده. یعنی خودش آیین نامه اجرایی نوشته؟
بیرانوند:بله مثلاً در دستگاه وزارت تعاون آقای دکتر مرتضوی بلافاصله در واقع سند تحول و سند تکالیف جهش تولید با مشارکت مردم را به زیر مجموعه‌ها ابلاغ کرد که هر معاونتی و هر سازمانی که باید چه کاری انجام بدهد.
سوال: یعنی شما نظارت می‌کنید هر ماه و گزارش بگیرید؟
بیرانوند: بله اتفاقاً یک سامانه در وزارت کار من مثال بزنم در خود وزارتخانه ما با تاکیدات آقای وزیر یک سامانه برخطی راه‌اندازی شده که درصد پیشرفت تکالیف تحقق شعار سال را به صورت بر خط مرکز برنامه‌ریزی وزارت کار دارد از معاونت‌ها و سازمان‌ها پیگیری می‌کند، اما چند تا نکته را عرض کنم چه تکالیفی بر وزارت تعاون و رفاه و کار اجتماعی ابلاغ شد و چه وظایفی بر دوشش گذاشته شد من اختصاصی معاونت اشتغال دو سه تا تکلیف اساسی قرار داده شد بر دوش ما یکی راه اندازی و راه‌اندازی پایگاه‌های مردمی اشتغال آفرین بود که هم مصوبه شورای عالی اشتغال داشت و هم خودش شهید رئیسی بر اجرای آن تاکید داشتند که ما در سال ۱۴۰۳ هزار تا پایگاه مردمی اشتغال آفرین راه بیندازیم چیست پایگاه مردمی اشتغال آفرین یک پایگاهی است که در آن مسئله مهارت آموزی مسئله مجوز‌ها و تامین اعتبارات برای راه‌اندازی کسب و کار در قالب تعاونی پیگیری می‌شود که برای اولین بار هم در همین دولت در سال گذشته تقریباً حدود ۲۰۰ تا پایگاه مردمی راه‌اندازی شد به خاطر تحقق شعار سال که هم قالب تعاونی که حضرت آقا فرمودند و هم جهش تولید را در خودش دارد یکی دیگر از تکالیفی که بر ما بار شد ناظر بر دستور حضرت آقا که توسعه اقتصاد دانش بنیان برای جهش تولید و مشارکت مردم لازم است در راستای همین تکلیف مسئله کاهش قابل ملاحظه نرخ بیکاری فارغ التحصیلان جز تکالیف ما قرار داده شد خود معاونت اشتغال به این معنی که هر چقدر فهم دانش آموختگان در بازار کار افزایش پیدا بکند این یعنی توسعه دانش این یعنی جهش تولید هم همزمان با آن اتفاق می‌افتد ما برای آن چه کار کردیم حالا در همین سه ماه که فرمودید چه شد در حوزه بیکاری فارغ التحصیلان اولاً که یک مصوبه هیئت وزیران به پیشنهاد وزارت علوم آمد چند مصوبه شورای عالی اشتغال ابلاغ شد برای اولین بار دولت شهید رئیسی ۲۵ درصد از سهم اشتغال ایجادی خودش را، چون می‌دانید شهید آیت الله رئیسی قول دادند به مردم که سالانه یک میلیون شغل ایجاد شود که به لطف خدا به قولشان هم عمل کردند ایشان با آمار دقیق و صحت سنجی شده من می‌توانم خدمت شما گزارش بدهم امسال برای اولین بار در راستای تحقق شعار ما ۲۵ درصد از سهم اشتغال ایجادی را اجبار کردیم باید در حوزه فارغ التحصیلان باشد این عدد خیلی عدد قابل ملاحظه‌ای است چرا که در طول سنوات گذشته حداکثر ۷ تا ۸ درصد از سهم اشتغال ایجادی مخصوص فارغ التحصیلان بوده مثلاً برای تحقق این در قرارداد‌های عاملیت وزارت اقتصاد با همکاری وزارت اقتصاد بند‌هایی برای اعطای تسهیلات قرار داده شد که اولویت می‌رود سراغ فارغ التحصیلان یا کارفرمایی که فارغ التحصیل به کار می‌گیرد یا خود فارغ التحصیلی که برای راه‌اندازی یک کسب و کار دانش بنیان یا کسب و کار دیگر درخواست تسهیلات می‌دهد عرضم این است که ببینید در همین فرصت سه ماهه ما درصد پیشرفته سامانه رصدمان به لطف خدا جلوتر از سال گذشته است و در حوزه فارغ التحصیلان هم همین اتفاق افتاده.
سوال: آقای دکتر، چون فرصتمان کم است زیاد تا به آخر برنامه فرصت نداریم یکی در این بحث سند تحقق شعار سال یا حالا تدوین جهش تولید با مشارکت مردم این الان نظارتی که شما دارید می‌کنید دقیقاً به چه صورت است آیا دارید هر ماه گزارش می‌گیرید که دقیقاً طبق برنامه پیش بروند این دقیقاً به چه صورت است؟
بیرانوند: عرض کردم مرکز برنامه‌ریزی وزارت کار من فقط وزارت کار را می‌توانم عرض کنم خدمت شما مرکز برنامه‌ریزی وزارت کار یک سامانه برخط دارد که ۲۴ ساعته این سامانه داخلی وزارت کار از بین مدیران که در هر جلسه شورای معاونین اول هر جلسه شورای معاونین دستور آقای وزیر درصد پیشرفت مصوبات و تحقق شعار سال قرائت می‌شود کدام معاونت عقب‌تر از کدام سازمان جلوتر است یعنی اینقدر سختگیرانه در خود وزارت کار پیگیری می‌شود.
سوال: الان اگر بخواهید طبق برنامه دارید پیش می‌روید؟
بیرانوند: ببینید این را مرکز آمار در آخرین آماری که در جلسه قبلی شورای معاونین وزارت کار ارائه شد ما تقریباً حدود ۱۵ درصد پیشرفت در تکالیفی که خودمان داشتیم را محقق کردیم.
سوال: یک سوالی هم که در سوالات مطرح کرده بودند بحث اتباع بیگانه قانونی آنها الان در گرفتن مجوز به چه صورت هستند اصلاً در چه حوزه‌هایی می‌توانند مجوز بگیرند این را هم اگر می‌شود توضیح بدهید؟
بیرانوند: حوزه اشتغال اتباع خارجی کاملاً قانونمند و دارای روال خاص خودش است و هیچ مسئله‌ای ندارد ما الان باز در دولت آقای رئیسی تمام فرایند اخذ مجوز اشتغال اتباع خارجی بر خط شد یعنی ما قبلاً‌ها شما می‌رفتید جلوی ادارات کار صف‌های طولانی از اتباع.
سوال: منظورم از اتباع خارجی قانونی است به جز این دیگر سایر موارد شامل این موضوع نمی‌شود؟
بیرانوند: بله قانونی ما به کی می‌گوییم قانونی کسی که مجوز اقامت در کشور را داشته باشد کسی که مجوز اقامت در کشور نداشته باشد اصلاً مشمول اهدای مجوز شغل قرار نمی‌گیرد ما قبلاً‌ها در جلوی ادارات وزارت کار صف‌های طولانی از اتباع خارجی داشتیم برای اینکه دفترچه‌شان مهر بخورد همه این صف‌ها جمع شد در این دولت.
سوال: حالا این مجوز‌ها در چه حوزه‌هایی داده می‌شود؟
بیرانوند: در همه رسته‌ها ببینید دو مدل اهدای مجوز اشتغال اتباع خارجی داریم یک اینکه خود شخص تبعه خارجی در واقع درخواست می‌دهد که من پیش فلان کارفرما دارم کار می‌کنم و مجوز اینها سال به سال تمدید می‌شود یک حالت هم این است که شرکت‌های بزرگ خارجی نیروی متخصص وارد کشور می‌کنند که هر دو مورد با مراجعه به سامانه‌های وزارت کار کاملاً قابل تحقق است و نظارت سختگیرانه‌ای هم دارد برایش انجام می‌شود.
سوال:و سند چشم انداز ۱۴۰۳ تا پایان سال چشم انداز را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بیرانوند: ما طبق شعاری که آقای شهید رئیسی به مردم داده بودند امسال هم مسئله تحقق یک میلیون شروع را پیگیری کرده‌ایم ابلاغ شده به استانها در سراسر کشور به استانداران ابلاغ شده لحظه به لحظه با کد ملی اینکه چه شغلی برای چه کسی در چه نقطه‌ای با چه خدماتی ارائه می‌شود توسط وزارت کار دارد نظارت می‌شود در همین مدتی هم که جناب آقای دکتر مخبر سرپرست محترم ریاست جمهوری بودند یک جلسه شورای عالی اشتغال برگزار شد آنجا تک تک پیشرفت استانها و دستگاه‌ها گزارش شد.
سوال: یک دقیقه زمان داریم چقدر در تسهیلات بانکی توانستید موفق شوید؟
بیرانوند: ما در دولت شهید رئیسی بیش از ۱۶۰ هزار میلیارد تومان مخصوص حوزه اشتغال فقط تسهیلات پرداخت شد و یک جهش قابل توجهی.
سوال: یعنی تمام منابعی که تخصیص داده بودید وصول شد؟
بیرانوند: حوزه اشتغال را فقط عرض می‌کنم اینکه عرض کردم پرداختی بود پرداخت شد به ذینفعان نهایی و در این حوزه هم الحمدالله جهش قابل توجهی داشتیم.
سوال: در حوزه آموزش؟
بیرانوند: در حوزه آموزش ما هم پیشرفت‌های سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای را داشتیم هم هنرستان‌های فنی حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش و هم دانشکده‌های آموزش فنی و حرفه‌ای ذیل وزارت علوم هم الحمدالله اقدامات تحولی گسترده و قابل توجهی انجام دادند که نتیجه‌اش هم همین می‌شود که شما می‌بینید نرخ بیکاری فارغ التحصیلان هم به لطف خدا کاهشی بود.
سوال: بسیار عالی خیلی متشکریم از شما می‌خواهیم راجع به اصل ۴۴ هم صحبت کنیم، چون نیاز دارد بهش توجه کنیم ولی زمانمان تمام شده اگر در عرض ۳۰ ثانیه می‌توانید کوتاه بفرمایید؟
بیرانوند: خیلی ممنونم و واقعاً تشکر می‌کنم از صدا و سیما اصحاب رسانه در دولت شهید رئیسی همراه اشتغال بودند و موثر بودند در تحقق شعار‌هایی که ما داشتیم همین جا از مردم عزیز کشورم هم دعوت می‌کنم که انشاالله در روز ۱۵ تیر ماه حداکثری انشاالله پای صندوق‌های رای بیایید و سرنوشت خودتان را تعیین کنید که انشاالله همین مسیری که است با قوت بیشتری ادامه پیدا بکند.