چالش‌های قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقایان ابوالفضل نصیری؛ مدیرکل ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیردولتی و محمدحسن پیرزاده مدیرکل امور مجلس قوه قضائیه در برنامه بالاتر امروز شبکه خبر 
قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه را واکاوی کردند.

مقدمه: قانون ممنوعیت به‌کار‌گیری واژگان، عناوین و اصطلاحات بیگانه سال ۱۳۷۵ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید؛ اما نگاهی به فضای عمومی جامعه، سردر مغازه‌ها و برخی بسته‌بندی کالا‌ها نشان می‌دهد این قانون بعد از حدود ۳۰ سال، آن چنان که باید و شاید اجرایی نشده، امروز در برنامه بالاتر موانع اجرای این قانون را با حضور دو تن از کارشناسان به گفتگو خواهیم نشست.

سؤال: آقای پیرزاده آیا این خلأ قانونی که در این قانون وجود دارد باعث شده است که بعد از حدود ۳۰ سال هم‌چنان ما شاهد باشیم این قانون آن طور که باید و شاید اجرایی نشده یا نه قانون مشکلی ندارد، در اجرا با مشکلاتی مواجه شدیم؟
محمدحسن پیرزاده؛ مدیرکل امور مجلس قوه قضائیه: دیروز؛ ۲۵ اردیبهشت روز زبان فارسی، گرامیداشت و پاسداشت زبان فارسی به مناسبت سالروز تولد حکیم ابوالقاسم فردوسی در نظر گرفته شده، این نشان دهنده این است که در نظام جمهوری اسلامی ایران در بین مردم فرهنگ دوست پاسداشت زبان فارسی اهمیت بالایی دارد؛ با این اهمیتی که زبان فارسی در فرهنگ کهن ما دارد، باید ببینیم آیا متناسب با این اهمیت و احترامی که ما باید به زبان اصیل، شیرین و پویای فارسی خودمان بگذاریم، در نظام تقنینی، قانونی؛ چه قانون اساسی، چه قانون عادی، آیا این شأن و جایگاه را ما توانسته‌ایم به رسمیت بشناسیم یا در نهایت اگر به رسمیت شناختیم، توانستیم آن را اجرا و عملی کنیم؟

توانستیم به سمتی پیش برویم که در گذر زمان در اثر توسعه علم و تکنولوژی، در جهت تهاجم و تعارضات فرهنگی که در اثر توسعه جامعه بشری پیش آمده، آیا این اصالت حفظ شده یا نشده؟ اگر به نگاه قانون اساسی مراجعه کنیم؛ به عنوان یک قانون بنیادی و اساسی در کشور جمهوری اسلامی ایران، یک اصل مهم و اساسی در قانون اساسی پیش بینی شده که اصل ۱۵ قانون اساسی است. این یک نوع چراغ راه ریل گذاری برای همه ارکان نظام، دستگاه‌های اجرایی و حتی مردم به عنوان شهروندان که باید بر اساس قانون اساسی برگرفته از رأی و نظر مردم است به آن احترام بگذاریم. اصل ۱۵ می‌گوید زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران؛ فارسی است.

این به عنوان یک سند بنیادین باید مورد احترام واقع شود. در اصولی که در قانون اساسی آمده ما مواجه با قوانین عادی دیگری ازجمله قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب سال ۱۳۷۵ است. این ماده واحده در سال ۱۳۷۵ با چندین تبصره که حدود ۱۰ تبصره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده، آن چه از این قانون می‌شود برداشت کرد و آن چه که نظر مقنن را می‌خواهیم مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار دهیم، با آیین نامه اجرایی آن که در حدود ۱۷ تا ۱۸ ماده تصویب شده و ملاک عمل برای همه مردم و دستگاه‌های اجرایی و هم ارکان؛ چه بخش خصوصی یا دولتی در آن وظایف و تکالیفی دارند، باید از آن تبعیت کنند.

اگر ما فرهنگ‌سازی داشته باشیم در حوزه احترام به قانون و اطلاع رسانی به معنای واقعی و به نوعی دغدغه داشته باشیم برای زبان اصیل فارسی خودمان که یادگار نیاکان، بزرگان، آباء و اجدادی و کهن ایرانی است؛ اگر به صورت دغدغه درآمد و همه ارکان و بخش‌های جامعه به آن پرداختند، طبیعتاً قانون اگر خوب هم وجود داشته باشد ولی مجریان خوبی نداشته باشد، یا فرهنگ‌سازی نشود، یا دغدغه مردم نباشد، طبیعتاً قانون به مرحله اجرا در نیاید. ولی اگر قانون بد هم باشد یا قانون نباشد باز هم اگر مردم از نظر فرهنگی به آن ملتزم شوند به آن اعتقادات سنتی خودشان، طبیعتاً می‌تواند آثار مثبتی داشته باشد.

سؤال: ما خلأ قانونی نداریم، قانون کامل است؟
پیرزاده: این قانونی که وجود دارد ما در یک آسیب شناسی و بررسی کارشناسی باید به این نتیجه برسیم آیا در حدود و ثغور این قانون چه قانون اساسی، چه قانون عادی، چه آیین‌نامه اجرایی آیا این دغدغه در بین ارکان مختلف و بخش‌های مختلف وجود دارد یا نه؟ به عنوان یک نمونه، طبیعتاً این قانون اساسی که با رأی و نظر مردم، قانون عادی از سال ۷۵، آیین‌نامه اجرایی از سال ۷۸ تا الان، در حدود دو سال، دو سال و نیم اخیر به عنوان مثال یکی از ارکان یا دستگاه‌های اجرایی که در چه قانون، چه آیین‌نامه، تکلیفی بر به معنای واقعی؛ ترویج و صیانت از زبان فارسی داشته، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بود. طبیعتاً در این دو سال و نیم اخیر که ما شاهد یک برنامه تحت عنوان پاسداشت زبان فارسی یا زبان معیار در صدا و سیما هستیم، به معنای واقعی در بین افکار عمومی، طبقات مختلف جامعه و مسئولین، این به عنوان یک معیار، شاغول یا برنامه‌ای کنترل کننده اظهارات، بیانات، نطق‌ها و نوشته‌ها است. همین دور روز پیش که در صحن علنی مجلس، رئیس وقت در مورد یک موضوعی صراحتاً و مجدداً به این که یک اصطلاحی بیان شد، اعلام کرد که این موضوع مغایرت دارد، ما مواجه با برنامه معیار، می‌خواهیم ببینید که آن بحث فرهنگ سازی، دغدغه‌مندی و در اولویت قرار دادن، می‌تواند مؤثر باشد که صدا و سیما گام‌های مهمی برداشته که به نظر می‌رسد جایگاه‌های دیگری و ظرفیت‌های دیگری هم می بایست ایجاد شوند.

سؤال: این برنامه هم جهت اجرایی کردن همین سند بالادستی است، پس نتیجه می‌گیرم قانون به نظر شما جامع و مانع است؟
پیرزاده: جمع بندی در این بخش این باشد که ما قانون داریم، در همین قانون هم دستگاه‌های اجرایی قسمت‌های دیگری تحت عنوان شورای حفظ و صیانت از زبان فارسی دارند که باید ببینیم آیا آنها به تکالیف خود عمل کردند؟ آیا دغدغه آنها هم وجود دارد مثل دغدغه فعلی صدا و سیما یا نه؟

سؤال: به نظر شما، آیا قانون خلأ دارد یا نه؛ جامع و مانع است؟
نصیری:  بازرگانان و نماینده‌ای که حین تصویب این قانون در این جلسه حضور داشت، اما ۲۸ سال گذشته، ما هم از نظر تقنینی در اینها مشکل داریم، ماده شش مشکل دارد، ماده ۱۵ مشکل دارد.

سؤال: می‌توانید بفرمایید چه مشکلی دارد؟
نصیری: یکی را بگویم؛ ماده ۱۵ در آیین‌نامه قانون می‌آید اجازه می‌دهد می‌گوید اگر یک دستگاهی در تعیین نام با آن متقاضی به یک اختلافی خوردند، مثلاً آمد در اداره ثبت شرکت‌ها گفت من یک اسمی را می‌خواهم بگیرم مثلاً فرض کنید هارمونی که یک کلمه خارجی است، می‌گوید به نظرم ایرانی است، ما می‌گوییم نه خارجی و فرانسوی است، در این زمان ما باید استعلام کنیم از فرهنگستان، مکاتبه می‌کنیم، این قانون می‌گوید تا سه ماه فرصت دارد جواب دهد. ما که صاحب شرکت هستیم با توجه به الزاماتی که در تجارت جهانی داریم، تأسیس را رساندیم به زیر یک روز، برای تاجر یک ساعت هم یک ساعت است، ولی فرصت دارد سه ماه دیگر به ما نامه را جواب بدهد، یعنی باید بدود تا گرچه فرهنگستان زبان و ادب فارسی تلاش خود را کرده زیر سه هفته به ما جواب دهد، یکی از مشکلات قانونی این است.

سؤال: قانوناً می‌توانسته سه ماه نگه دارد.
نصیری: این خلأ را بردارند. ما نمی‌گوییم کل قانون ایراد دارد. این خلأ است. ما الان در برنامه بازطراحی که هفته قوه قضائیه رونمایی می‌شود؛ تعیین نام هوشمند می‌شود، یعنی تاجر می‌تواند در خانه‌اش بنشیند ۴۰ ثانیه تعیین نامش را انجام دهد، یعنی به او می‌گوییم می‌توانی بگویی یا مجوز لازم داری یا به او با ایمیل و جیمیل کمک می‌کنیم. ما به او بدهیم، دوباره بخورد به فرهنگستان، دو هفته، سه هفته معطل می‌شود، می‌خواهد جنس خود را به بازار عرضه کند، افراد را بیاورد، تجارت کند؛ یکی از خلأهایش؛ این است.

سؤال: اگر یک اسمی آمد مثل همین هارمونی که مثال زدید و فرانسوی است و خودتان هم یقین دارید این کلمه فرنگی است، آیا باز باید استعلام بگیرید یا نه خودتان می‌توانید جواب دهید. ما می‌گوییم نمی‌شود، اگر اصرار کرد طرف، گفت نه به نظر من می‌شود، ما به خاطر احترام به ارباب رجوع، استعلام می‌کنیم، امضا از او می‌گیریم، شماره می‌زنیم و به فرهنگستان می‌دهیم، فرهنگستان هم نیرویش آن قدر زیاد نیست، تلاش هم می‌کند، واقعاً ما تشکر هم می‌کنیم ضمن تبریک به آقای حداد عادل و تیم‌شان که خیلی کمک کردند، ولی ظرف دو هفته یا سه هفته به ما جواب می‌دهند، ولی برای این تاجر؛ یک ساعت هم، یک ساعت است.
تاجر که اصرار دارد بر اسم فرنگی؛ سه هفته هم معطل بماند.
نصیری: این جا می‌شد پیش بینی کنند باید جواب دهی، بانک داشته باشی؛ این خلأ است.

سؤال: یک خلأ دیگر بگویید که مقداری که آقای پیرزاده صحبت کردند، صحبت کنید.
نصیری: مسأله دوم که تقنینی است، من هنوز به اجرایی‌ها نرسیده‌ام؛ این است که در این قانون، گفتم ۲۸ سال قبل بود، ۲۸ سال قبل فضای مجازی نداشتیم مثل الان، اصلاً ندیدند که الان در کانال‌های مختلف پیام‌رسان‌های مختلف ایرانی و خارجی و تجارت الکترونیک، شما اگر نگاه کنید، بسیاری از تجارت‌ها از طریق الکترونیک انجام می‌شود. در این قانون ندیدند که ما چطور این قوانین را از این نظر بیاییم تأیید یا رد کنیم، هشدار دهیم، آموزش دهیم، کمک کنیم به تجار و بازرگانان.

سؤال: یعنی به روز نشده؟
نصیری: به روز نشده؛ اصلاً پیش بینی نکرده است.

سؤال: جواب شما را می‌شنویم.
پیرزاده: در پاسخ به فرمایشات دکتر نصیری که بالأخره جزو مراجعی است که به صورت میدانی و عملی با اجرای این قانون دست و پنجه نرم می‌کنند که طبیعتاً ممکن است دغدغه‌هایی داشته باشند. ولی می‌خواهم این را عرض کنم که آن چه دکتر به عنوان خلأ یا به قول معروف اشکال بر قانون مطرح فرمودند، به نظر می‌رسد اینها همه اشکالات اجرایی یا به نوعی هماهنگی بین دستگاهی است که اگر اینها به معنای واقعی آن اراده‌ای که بنده در بخش اول عرض کردم وجود داشته باشد در دستگاه‌های متولی امور، حکم قانون گذار و شأن نزول تصویب قانون، نگاهی به قانون اساسی داشته، همه اینها را اگر دغدغه برای خودشان در نظر بگیرند، طبیعتاً بسیاری از این مشکلات و موضوعات اجرایی می‌تواند مرتفع شود.

سؤال: همین تبصره ۲ ماده واحده؟
پیرزاده: بله، تبصره ۲ چه می‌گوید؟ حالا اگر تبصره یک را در نظر بگیریم، تبصره یک می‌گوید فرهنگستان زبان و ادب فارسی باید بر اساس اصول و ضوابط مصوب خود برای واژه‌های مورد نیاز با اولویت واژه‌هایی که کاربرد عمومی دارند، رأساً یا با همکاری مراکز علمی واژه‌گزینی یا واژه سازی کند و هر شش ماه یک بار گزارش فعالیت خود را به کمیسیون فرهنگی مجلس و کمیسیون‌های مربوطه اعلام کند. اگر ما ملتزم بر این حکم قانون باشیم، قانون به معنای واقعی درست اجرا شود، طبیعتاً ما این قدر زمان، فرصت و این مسائل را نداریم.

سؤال: در تبصره ۲ ماده واحده می‌گوید کلماتی که هنوز واژه فارسی معادل آن را فرهنگستان مصوب نکرده، مشمول این قانون نمی‌شود و مستثناء شده؛ این یک خلأ است.
پیرزاده: نه، ما باید در نظر بگیریم که قانون کی تصویب شده؟ قانون سال ۷۵ تصویب شده، از ۷۵ تا الان ما باید تبصره یک و دو را اجرا می‌کردیم، باید اجرا می‌شد.

سؤال: یعنی واژه‌ای نباید می‌داشتیم که معادل فارسی نداشته باشد.
پیرزاده: احسنت، ۲۷ سال زمان، زمان کمی نیست که الان، چرا در موارد نادر ممکن است مباحثی پیش بیاید بر اساس پیشرفت علم و تکنولوژی یک موضوعی حادث شود که برای آن یا فرهنگستان توجه به آن نکرده یا برخوردی نداشته یا استعلامی از آن نشده یا مصداقی در آن...، به نظر می‌رسد ما تبصره یک و دو را به معنای واقعی حکمش را درست اجرا کرده باشیم و اجرا کنیم؛ برای یک ماه، شش ماه، یک سال آینده دوباره مواجه با مشکلی که الان ممکن است با آن برخورد کنیم نداریم.

سؤال: این ضمانت اجرایی این دو بند کجا بود؟ به هر دلیلی فرهنگستان زبان این معادل‌ها را مصوب نکرد.
پیرزاده: به ضمانت اجرا هم می‌رسم، بحث همین ماده ۱۵ که آقای نصیری هم فرمودند. ماده ۱۵ اگر ما تبصره یک و دو قانون را به معنای واقعی در آن مخزن‌های مربوطه و بانک اطلاعاتی مربوطه ما به موقع به تکلیف قانونی خودمان عمل کنیم یا آن جا درج کرده باشیم، طبیعتاً موارد سه ماهه هم با یک سرچ، استعلام، دسترسی و بررسی آنلاین و برخط بالأخره از جانب دستگاه‌هایی که می‌توانند از آن بهره‌مند شوند، می‌تواند مرتفع شود، ضمن این که مطلبی که آقای نصیری هم می‌فرمایند؛ بیشتر بر‌می‌گردد به کمبود‌های اجرایی، مثلاً آقای نصیری می‌فرمایند من نیرو و این تعداد آدم ندارم، یا مثلاً ممکن است فرهنگستان به نوعی باز بگوید من نیرو ندارم که بتوانم؛ اینها همه مشکلات اجرایی یا به نوعی آن دغدغه‌مند بودن یا نبودن است، ولی در عینی حال از باب ضمانت اجرایی که می‌فرمایید.
نصیری: به نظر من، ضمن احترام به آقای پیرزاده، نه؛ این خلأ است. این قدر کلمات بسیط است، حتی اگر تبصره یک و دو خیلی هم عالی اجرا می‌شد که درست می‌فرمایند اجرا نشده، باز هم نیاز به استعلام بعضی کلمات می‌رفته، این را لااقل ما این سؤال را باید کنیم، چرا قانون‌گذار طی این ۲۸ سال نیامده این خلأ را در این ماده اصلاح کند، نگوید با توجه به پیشرفت تکنولوژی و این که همه الان برخط می‌شوند، همه وب‌سرویس می‌دهند، الزام کند.

سؤال: معادل فارسی وب‌سرویس می‌شود برخط؟
نصیری: فکر می‌کنم برخط می‌شود، شما باید در عرض یک روز جواب دهی، آن تاجر ما لذت می‌برد، دیگر کارش نمی‌ماند. 

سؤال: آقای نصیری ماده ۱۲ آیین نامه اجرایی همین قانون می‌گوید قبل از این که شما مراجعه کنید، یعنی وقتی افراد می‌روند پروانه تأسیس و مجوز کسب و کار می‌گیرند، خود اصناف این را دروازه‌بانی کنند که دیگر به سد شما برنخورند؟
نصیری: حالا اجرایی هم یکی دو مورد بگویم که جالب است، در مورد اجرایی دستگاه‌هایی که کار را از نظر اجرایی بعضا به اشتباه پیش می‌برند یا با مشکل و خیلی هم برای تجار و بازرگانان مشکل ایجاد می‌کنند این است مثلا ثبت احوال می‌آید اسامی را می‌دهد فرض کنید آتیلا می‌دهد، تیدا می‌دهد، آیهان می‌دهد، همین‌ها را فرهنگستان، این‌ها اسامی خارجی است.

سوال: خارجی است یا برای اقوام ایرانی است.
نصیری: فرهنگستان قبول ندارد به عنوان زبان فارسی نام را فرستادیم حالا چه مشکلی پیش می‌آید فرض کنید فرزندی دارم به نام آتیلا که اداره محترم ثبت احوال تایید کرده می‌خواهم بروم یک شرکت صرافی برایش انجام بدهم باز بکنم می‌آیم اداره ثبت شرکت‌ها می‌گویم به نام آتیلا و شرکا، چون باید یک اسم یک نفر باشد و شرکا می‌گوییم نمی‌تونیم آتیلا را فرهنگستان رد کرده ماده ۱۱۷ قانون تجارت نمی‌شود ببینید این تعارضات یا اسامی را فرهنگستان محترم می‌آید لی لی پوت را تایید کرد بعد رابین هود را رد کرده این تناقض دارد لی لی پوت رابین هود، کافه کازابلانکا تایید شده کافه پاریس تایید شده استعلام می‌کنیم و جواب به ما می‌دهند. همه مستندات موجوده.

سوال: فرهنگستان یعنی موافق کرده است اسم های خاص.
نصیری: کافه سئول را تایید نکرده این معارض است یعنی یا با کره جنوبی مشکل داریم با فرانسه مشکل نداریم می‌خواهم بگویم در اجرایی این‌ها مشکلاتی است که مردم را اذیت می‌کند یا تیوان یک زمان تایید می‌شود یک زمان تایید نمی‌شود این تعارضات اجرایی است.
پیرزاده: طبیعتا هر قانون بشری منشاء وحی که ندارد تصمیم یک مصوبه‌ای است که ناشی از فعل و اقدام و نظر و نیاز بشری است طبیعتا هیچ قانونی بدون نقض و ایراد نمی‌تواند باشد مطلق هم نمی‌شود به مطلب نگاه کرد.

سوال: اصلا فلسفه وجودی برنامه امروزمان همین است
پیرزاده: ولی این که همه امورات را که قانون برای آن تکلیف بار کرده آن را معطل بگذاریم یا کمک کاری قسمت‌های اجرایی به ضعف قانون به صورت مطلق محول کنیم این به نظرم بی انصافی است چرا؟ به خاطر این که تصویب قانون حالا درست است در کشورمان متاسفانه به عنوان کسی که مدت‌ها در حوزه ارتباط با قوه مقننه و در قوه قضاییه تجربه چندین ساله قضایی حالا دستی هم در امورات آموزشی در دانشگاه دارم یکی از آسیب‌های نظام تقنینی ما تولید و تورم قانون گذاری است.

عناوین و اصطلاحات یا به قول معروف عناوین قانون متعددی در کشور داریم که مجریان سردرگمند، قضات سردرگمند، قوانین با همدیگر ممکن است حتی تعارضاتی داشته باشد و حتی رویکرد قانون گذار امسال با سال آینده باهم متفاوت باشد این‌ها همه از آسیب‌های تصویب مکرر قوانین یا اصلاح مکرر قوانین است از این جهت به نظر می‌رسد که با دغدغه‌ای که آقای دکتر نصیری هم گفت اگر به وظایف و آن چیزی که این قانون برای دستگاه‌های اجرایی گذاشته به معنای واقعی درست و ملتزم به آن باشند نه از باب شعاری نه از باب این که بالاخره بگویند یک همچنین در قالب پوسته و ظاهر هم ممکن است یک کاری شده باشد ولی نتیجه بخش.

پیرزاده: ماده ۱۰ همین آیین نامه اجرایی قانون می‌گوید دستگاه‌های اصلی مذکور در ماده دو این آیین نامه موظفند به منظور زمینه سازی برای اجرای قانون و این آیین نامه با تشکیل شورای حفظ و ترویج زبان فارسی به ریاست نماینده بالاترین مقام آن دستگاه ضمن هماهنگی و ارتباط با فرهنگستان این مطلبی که گفتم که فرهنگستان هم می‌تواند بر همین مکانیزمی که در ماده ۱۰ آمده اگر پیشنهادی بدهد پیشاپیش فرهنگستان مطالبه واژه سازی یا گزینه مناسب یا معادل سازی یا بالاخره واژه سازی شده باشد این همه مشکلات دستگاه‌های اجرایی متولی این موضوع هم حل می‌شود فرض مثلا یک دستگاهی به عنوان وزارت صمت ممکن است پیشاپیش یک اصطلاحی را تقاضای واژه گزینی کند که در بانک اطلاعاتی باشد که آقای نصیری فردای متقاضی شهروند مراجعه کردند بتواند از آن بانک اطلاعاتی استفاده کند پس این‌ها همه مکانیزم‌های اجرایی در این قانون و به نوعی اگر اجرا شود آن ضمانت اجرایی هم که، چون در شاید بگوییم که در افکارعمومی یا انتظارات مردم بیشتر از ضمانت اجرا بحث ورود قهری است همیشه ضمانت اجرا ورود قهری نیست ضمانت اجرا افکارعمومی است ضمانت اجرا نظارت فردی بر تک تک افراد بر اجرای قانون است من خود شهروند هم می‌توانم به تکلیف شهروندی خودم عمل کنم به جایی به اصطلاحی که بیگانه است بی جهت در محاورات عمومی مصطلح شده است آن را استفاده نکنم خودم می‌شوم مجری یا کسی، دوستی، فامیلی، اطرافی یا همکاری از یک اصطلاح خارجی استفاده می‌کند نظارت کند یعنی خودش ضمانت اجرا یعنی افکارعمومی هم خودش یک ضمانت اجرای قوی است که از آن جهت که گفتم اگر فرهنگ سازی کنیم دغدغه‌مند بکنیم مردم و مسئولین را.

پیرزاده: ماده ۱۰ که ادامه اش می‌گوید که ضمن هماهنگی و ارتباط با نسبت به شناسایی و اعلام ویژه‌های بیگانه که در آن دستگاه‌ها و واحد‌های وابسته به آن بکار می‌رود و پیشنهاد معادل سازی آن به فرهنگستان و یافتن راه حل‌های ترویج معادل فارسی تصویب شده تصویب فرهنگستان در دستگاه‌های متبوع خود اقدام کنند. این یک مطلب اگر همین دستگاه از آقای نصیری سوال می‌کنم به عنوان یک متولی برخورد با این نوع موضوعات باید ببینیم آیا همه دستگاه‌های اجرایی مصرح در این قانون آیا شورای حفظ ترویج زبان فارسی را دارند فعالند فعال نیستند به هر جهت دغدغه اصلا برایشان وجود دارد یا ندارد این‌ها را باید که به نظر می‌رسد که حتی صدا و سیما می‌تواند این‌ها را به عنوان مطالبه اجرای این قانون از دستگاه‌ها مطالبه بکند.

سوال: صورت بندی می‌کنم یک خلائی که آقای نصیری هم به آن اشاره کردند بحث فضای مجازی آمده یعنی اگر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات خودش به تاسیس این شورا اقدام می‌کرد و واژه گزینی می‌کرد شاید بسیاری از این واژه‌ها که در فضای مجازی مصطلح شده
پیرزاده: قبلا مثلا فرض می‌گویند که برای مجوز یک نشریه، مجوز یک روزنامه، مجوز یک هفته نامه، فرض مثلا می‌گویم قبلا به لحاظ آن شرایط حال حاکم بر انتشار جراید از طریق اوراق و این مباحث مجوزش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌دهد طبیعتا آن نظارت لازم را برای مدیریت، الان در حوزه مسایل کسب و کار و مجوزات تجاری و این مسایل مثلا اداره شرکت ثبت شرکت‌ها فرض مثلا در مورد بحث اسمش را نگوییم پلت فرم که در این جا فارسی سکو می‌گوییم سکو‌هایی که مجوز وزارت ارتباطات جای دیگر حتما آن‌ها در عناوین خودشان ملزم به رعایت این قانون و دادن مجوز برای دادن آن سکو با رعایت همه مفاد اجرای این قانون است می‌خواهم که ماده ۱۰ را از این جهت اثرش را بگویم که اگر می‌توانیم عمل کنیم موثر است در ماده ۱۱ همین آیین که الان شما ملتزم شدید و شما برنامه گذاشتید به عنوان صدا و سیما، ماده ۱۰ می‌گوید صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با ایجاد واحد مناسب در تشکیلات فعلی خود ضمن زمینه سازی برای اجرای این قانون و آیین نامه با جدیت از بکارگیری واژه‌های نامانوس بیگانه خودداری کنند و ضوابط دستور زبان فارسی معیار را در همه برنامه‌های خود رعایت کنند، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ملزم است واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان فارسی را پس از ابلاغ به کار بگیرد.

پیرزاده: شما الان در برنامه هایتان الان در این برنامه نظارت بر اجرای برنامه زنده‌ای می‌کنید که اگر جایی یک مهمانی هم مغایر با این موضوع یک اصطلاحی را استفاده می‌کند از طریق تذکر. اثرش را می‌خواهم بگویم، صدا و سیما به لحاظ آن جایگاه دانشگاهی که حضرت امام هم فرمودند و مخاطبین فراوانی که دارند الان در بحث این برنامه‌ای که هرچند کوتاه و هرچند کم‌تر ولی آثار عجیبی در جامعه گذاشته و خیلی جا‌ها به عنوان یک شهروند در خیلی از سخنرانی‌های رسمی و غیررسمی و علمی و فرهنگی و سیاسی و اجتماعی و اقتصادی حتی می‌بینم که به نوعی وقتی به یک اصطلاحی خارجی می‌بینیم هم حساسیت از باب خودشان و هم از بابت این که یک نظارت ضمانت اجرای قوی تحت عنوان صدا و سیما به عنوان ناظر است که نگوییم که به اصطلاحش این‌ها را خفت می‌کند و به مسیر قانونی خودشان هدایت می‌کند از این جهت می‌خواهم بگویم که با احترام به نظر آقای نصیری که ممکن است خلائی هم وجود داشته خلاء آن قدری نیست که به لحاظ ظرفیتی که این قانون دارد.

سوال: شما صحبت تان بیشتر ناظر بر این است که قانون مشکل ندارد ولی دستگاه‌ها به وظایف شان که در تیم قانون مکلف شده بودند اشاره‌ای نکردند.
پیرزاده: در حال حاضر بخش عمده‌ای که در فضای کلی کشور حاکم است مبنی بر رعایت قانون و اصطلاحات بیگانه، قوه قضاییه هم در ساز و کار نظارتی خودش اقداماتی انجام داده که در حوزه نظارت حقوق عامه و نظارت بر حقوق عامه در هر صورت قوه قضاییه این را هم به عنوان یک مطالبه و یک دغدغه دارد نظارت می‌کند که آثارش را خواهیم دید.

سوال: آقای پیرزاده می‌گوید که این قانون مشکل ندارد و دستگاه‌ها در وظایفشان به این قانون عمل نکرده اند آیا قانون مشکل داشته که دستگاه‌ها از زیر بار این تکالیفشان شانه خالی کردند یا نظارتی نبوده؟
نصیری: به عنوان نماینده بخشی از جامعه به عنوان بحث تجارت شاید از گروه‌های دیگری باشند در ارتباط با این قانون آن‌ها هم از نظر تقنینی و اجرایی حرف‌هایی داشته باشند خودمان که مطمئنیم خلاء‌های زیادی داریم و این که داریم می‌گوییم شاید کمکی باشد به تجار و بازرگانان، سال گذشته مطالعه تطبیقی برای ۱۰ کشور با کمک دانشگاه انجام دادیم یک سری مطاب خوب را به دست آوردیم یکی این بود که کشور چین در تعیین نام می‌آید آن هم عین ما یک سری قوانینی دارد که بحث زبان خودش حفظ شود، اما آمده گفته که کمک می‌کنم به تجار و بازرگانان خودم کلماتی که چینی نیستند و غیرچینی هم نیستند ولی معنایی هم ندارند بهشان می‌دهم برای کار تجارت و تولید کلمات زیبایی است ولی هیچ معنایی ندارد مثلا گوللیزو اصلا هیچ معنی ندارد مخالف اخلاق حسنه هم نیست همه را بررسی می‌کنیم این را می‌دهیم، اما در قانونمان می‌گوید باید حتما فارسی باشد و معنی داشته باشد ما می‌گوییم خلاء چرا می‌گوییم خلاء می‌گوییم این جا تجار و بازرگانان ده دوازده سال است مقام معظم رهبری می‌گوید تولید من دیدم آن تاجری که می‌آید دارد له له می‌زند برای این که شرکتی را تاسیس کند یا یک تغییر نامی در یک شرکت انجام بدهد به خاطر یک اسم منصرف می‌شود و می‌رود ما توانستیم از سال ۱۳۹۸ طبق آماری که داشبوردمان است در مباحث الکترونیکی تا آن موقع ۱۹ درصد نام‌ها را تایید می‌کردیم یک سری تسهیل و تسریع انجام دادیم و همه جوره ردشان نمی‌کنیم الان به میزان ۵۰ درصد رساندیم حدود ۵۰ درصد نام‌ها را تایید می‌کنیم کمکشان می‌کنیم می‌گوییم اعداد را هم می‌توانید استفاده کنید.

نصیری: الان در موقعیتی در جامعه جهانیم که خیلی‌ها تاثیرگذارند وزارت صمت، وزارت اقتصاد، قوه قضاییه، قوه مجریه و همه باید کمک کنیم در این شاید شما فکر کنید کار کوچیکی است نه اگر برای تجار، بازرگان و فعالان اقتصادی مسیر سبزی را باز کنیم بگوییم شما راحت می‌توانید شرکت تاسیس کنید، موسسات را تاسیس کنید، کاری تجاری تان را انجام بدهید و نام هم کمکت می‌کنیم بیشتر در این قانون مانع داریم یعنی می‌گوییم نمی‌شود سلبی (توجه توجه: در ساعت ۱۵ و ۳۸ دقیقه کلمه سلبی را چند بار گوش دادم چیز دیگری به گوشم نخورد) است نمی‌آییم کمک بکنیم این شورایی که آقای دکتر گفت کاملا درست گفت شورای پاسداشت زبان فارسی با عرض معذرت از بانیانش و آن‌هایی که اداره می‌کنند تقریبا شده دکوری باید بیاید وسط گود مشکلات را حل کند، جلسات مکرر بگذارد، هم داخل دستگاه‌ها با مباحث مختلف مثل مباحث تجاری، اولا ادعا می‌کنیم به این قانون از همه دستگاه‌ها بیشتر عمل می‌کنیم، امروز هم آقای حداد عادل در جلسه واژه گزینی اسم اداره ما را آورد که بیشترین مکاتبه را داریم بالغ بر ۳۰۰ مکاتبه در طول سال یعنی می‌گوییم می‌تونیم این را بدهیم یا نه خلاف قانون عمل نکنیم هزار تا هم نامه می‌دهد به ما فرهنگستان می‌گوید جا‌های دیگه این کار را کردند ما یکی داخل سامانه‌ها و نرم افزارهایمان لیست غیرمجاز داریم هر کدام را که فرهنگستان می‌گوید ندهید می‌گذاریم داخل آن می‌گوییم نمی‌شود بنابراین می‌خواهیم قانون را عمل کنیم ولی نقص، خلاء و مشکلات در آن می‌بینیم که باید بروزرسانی شود و خلاء هایش مرتفع شود.

سوال: یک قانون و قوانینی که بعد مصوب شده یا ما پذیرفتیم که اجرایش کنیم مثل قوانین بین المللی قانون مالدیو و پاریس که می‌گوید کالا‌ها مجازند برای بازار‌های صادراتی از نام فرنگی استفاده کنند و برخی‌ها معتقدند که این قوانین، چون قوانین بین المللی است مقدم است بر قانون اصلاحات بیگانه و زیر بار اجرایش نمی‌روند و یک مفری شده برای بعضی‌ها که می‌خواهند از اسامی فرنگی برای کالاهایشان استفاده کنند این را شما خلاء می‌دانید یا، چون قانون ما در این خصوص سکوت کرده است یا فکر می‌کنید نه به هر حال می‌شود این را هم یک جوری رفت.
پیرزاده: اول این که مطلبی که آقای دکتر نصیری گفت بالاخره به نظر می‌رسد در جهت حمایت از نظر ما است بیشتر از باب این که ایشان هم گله مندند در دستگاه‌هایی که باید به وظیفه خودشان عمل کنند و نکردند از این منظر بگویم که فکر می‌کنم که اگر با همین آهنگی که از صدا و سیما شروع شده بقیه دستگاه‌های نظارتی خودمان مثلا مجلس شورای اسلامی بیاید از فرهنگستان ادب فارسی سوال کند که در اجرای تبصره یک و دو شما چه تکالیفی انجام دادید و یا چرا تا الان به آن تکالیف قانونی خودت عمل نکردی یا در قوه مقننه یا حتی در قوه قضاییه سازمان بازرسی بیاید در اجرای ماده ۱۰ آیین نامه بالاخره براساس اصل ۱۷۴ قانون اساسی سازمان بازرسی کل کشور نظارت بر حسن اجرای قانون دارد یکی از مواردی که به عنوان دغدغه‌های احیای حقوق عامه است همین موضوع نظارت بر اجرای قانون منع به کارگیری اصطلاحات بیگانه است یا همان شورایی که پاسداشت زبان فارسی در دستور است این‌ها را همه را اگر بسیج کنیم طبیعتا آن ظرفیت‌های اجرایی را استخراج کنیم ظرفیت‌هایی که مغفول و مطلع مانده و تعطیل شده و یا بگوییم که خاک دارد می‌خورد در یک سازمانی آن‌ها را اگر احیا کنیم طبیعتا موتور محرکه اجرای این قانون.
اثرگذاریش و ضمانت اجرایش خیلی تقویت می‌شود.
پیرزاده: مطلبی که شما گفتید در مورد کالا‌های خارجی این قانون ناظر بر تولیدات و ناظر بر کارگاه‌های داخلی، ناظر بر فعالیت‌های اجتماعی، ناظر بر فعالیت‌های داخلی که از درون کشور ایجاد می‌شود برای واردات کالای خارجی که با یک علامت خارجی در ایران بخواهد بیاید عرضه کند که منعی ندارد

سوال: من تولیدکننده کالایم و می‌گویم بازار هدفم بازار صادراتی است
پیرزاده: برای بازار صادراتی قانون اجازه داده است.

سوال: برای بازار صادراتی قانون ماده و پاریس می‌گوید که می‌توانم از اسم فرنگی استفاده کنم یعنی می‌گویم من کالایی دارم این لیوان را دارم تولید می‌کنم در داخل یک اسم دارد برای بازار عراق که می‌خواهم صادر کنم یک اسم دیگر برایش می‌گذارم بعد از یک مدت همین کالا دوباره می‌آورم در بازار داخل عرضه می‌کنم می‌گویم بازار صادراتی ام خراب شده کالایم روی دستم مانده حالا اسمش را خارجی گفتم روی آن برچسب زدم می‌خواهم همین را بازار داخل بیاورم و عرضه کنم شما آن موقع چه بحث قانونی دارید که با آن برخورد کنید؟
پیرزاده: اگر بخواهیم این را به صورت مبنایی بررسی کنیم قانون گذار می‌گوید که در تولید داخل من تولیدکننده داخلی هم در کشور ثبت کردم کشورم را برایش علامت تجاری دارم، کارگاه دارم، کارخانه دارم، علامت تجاری می‌خواهم، اسم و نام گذاری کنم کالای تولید داخلی خودم را، برای داخل می‌خواهم استفاده کنم که این باید ملزم به اجرای قانون ولی اگر می‌خواهید

سوال: جمع بندی کنید؟
پیرزاده: جمع بندی من این است که آن موضوع اگر واردات کالای خارجی در داخل کشور باشد که قانون گزذر اجازه داده منعی ندارد برای صادرات کالای داخلی به خارج باید یک اصطلاح خارجی هم باز منعی نداریم. پس از این جهت بازهم قانون گذار به آن پرداخته، مطلبی که باز می‌خواهیم برویم به طرف احیای ظرفیت‌های موجود قانون فعلی و همه ارکان را بسیج کنیم و نقش قوه قضاییه هم در این موضوع بگویم خدمتتان این است که اخیرا هم دادستان کل کشور در ۱۸ بهمن ۱۴۰۲ نامه‌ای را مرقوم کردند خطاب به وزیر صمت و چند وزارتخانه مبنی بر این که در اجرای اصل پانزدهم قانون اساسی و قانون ممنوعیت بکارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه چکار کنند در جهت احیای حقوق عامه و نظارت بر حقوق عامه و از باب طرح نظارت بر طرحی که فعل احتمالی دستگاه اجرایی بر این موضوع نظارت کنند که بتوانند از این جهت به اجرای صحیح قانون توجه بکنند.

سوال: جمع بندی نهایی این است قانون مشکل ندارد دستگاه‌هایی که مکلف شده اند، اجرا کنند.
پیرزاده: دیوان عدالت اداری هم به موجب یک رای بعد از رویه اخیری که صادر شده می‌خواهم از باب آن نظارت بر حسن اجرای قانون، دیوان عدالت اداری هم اخیرا یک مصوبه‌ای را ابطال کرده که در آن جا این قانون آیین نامه اجرایی منع به کارگیری اصطلاحات خارجی توسعه پیدا کرده بود که با نظر هیات عمومی دیوان ابطال شده این‌ها همه ظرفیت‌هایی است که اگر بخواهیم احیا کنیم هم در نظارت و هم در اجرا می‌توانیم شاهد ناظر اجرای صحیح قانون و اثرگذاری و احیای صیانت از زبان فارسی باشیم.

نصیری: می‌خواستم آن نکته‌ای که شما گفتید بگویم توضیح نمی‌دهم، چون فرصتم کم است. این قانون عزیزان مشکل دارد باید قبول بکنیم خلاء دارد مخصوصا برای فعالان اقتصادی، ماده ۶ آیین نامه ممنوعیت می‌آید می‌گوید اسامی که در مناطق بومی است در همان جا می‌توانیم به آن‌ها بدهیم مثال هیراد به معنی گسترده در کردنشین، اریحا در خوزستان، ایلدا در چهارمحال می‌خواهم بگویم چه اشکالی دارد ایلدا بیاید در فضای کشور شماره ثبت بگیرد، کار بکند، هیچ ایرادی از نظر ما به عنوان یک کمک کننده فعال اقتصادی ندارد قانون ایراد دارد اگر همین بینابین اصلاح کنند یعنی اصلاح می‌کنند همه دنیا این کار را می‌کنند هیچ ایرادی ندارد، این خلاء است.

سوال: الان اگر کسی در خوزستان این اسم را ثبت کند ولی محصولش را بیاورد در بازار داخلی بفروشد
نصیری: بیاید تهران به آن نمی‌دهیم آن جا به آن می‌دهیم

سوال: اسم را ثبت کند ولی محصولش را بیاورد در بازار داخلی بفروشد.
نصیری: اشکال ندارد می‌خواهد بیاید این جا یک محصول از تهران کار کند نمی‌توانیم به آن اجازه بدهیم فقط می‌گوییم در خوزستان گرچه ما یک ایرانیم دیگه، استان‌های مختلف همه باهم ارتباط دارند، الان شرکتی داریم در تهران است ولی کارش به طور کل در بندرعباس است خلاء بزرگ قانونی است خیلی از استان‌ها این مشکل را دارند نگوییم ایراد ندارد ایراد دارد خلاء دارد در اجرایی صدا و سیمای ماده ۱۱ که آقای دکتر اشاره کرد اجراییش را می‌گوییم می‌گوید آن شرکت‌هایی که معادل خارجی می‌سازند مثلا شرکت عینی ندارد اسم ببریم، چون دارد تبلیغ می‌شود الان شرکتی است که آقای فیگو تبلیغ می‌کند آلینوس این باید برای خارج باشد محصولات میهن فروت لند به عنوان شهر لند فروت لندش را گرفته اند که بیایند در خارج تبلیغ کنند نه در تلویزیون، می‌دانیم که بحث بازرگانی بحث مبالغ مالی و این‌ها مهم است ولی کار غیرقانونی است و از نظر اجرایی به مشکل برمی خورد.

نصیری: نباید تبلیغ کند دقیقا مخالف این قانون است الان آقای جلوداریان خیلی دارد تلاش می‌کند که مقامات مسئول از کلمات ولی ما داریم محصول در تلویزیون تبلیغ می‌شود کلمه سافتلن، کلمه اویلا این‌ها بهشان مجوز دادیم گفتیم برو خارج صادر کن نه ایران و ما در تلویزیون داریم تبلیغ می‌کنیم از این جور مثال‌ها زیاد است اگر می‌خواهیم به تولیدات و به اشتغال مان کمک کنیم همه باهم بنشینیم این قانون را در بحث نام، اصلاح بکنیم و فعالان اقتصادی هم کنار آن بنشینند از اتاق بازرگانی، از ثبت شرکت ها، از مالیکت، از اهل فن، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، از افراد حقوقی، آقای دکتر بنشینند بگوییم چکار کنیم هم برای پاسداشت زبان فارسی و هم به تولید لطمه نخورد الان خیلی از فعالان اقتصادی می‌خواهند بیایند جلو می‌ترسند می‌گویند این اسم را می‌خواهم نمی‌توانم بگیرم بیاییم یک کاری کنیم که بیاید جلو یک مسیر خوبی برایش باز کنیم که بتواند در تولید و اشتغال کشورمان فعال باشد.