خراسان شمالی از استان‌هایی است که کشاورزی، سهم شایانی در اقتصاد آن دارد که در صورت عبور از چرخه سنتی، و نوسازی ادوات افزایش بهره وری در تولیدات آن رقم خواهد خورد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای خراسان شمالی؛ سال ۱۴۰۳ از سوی رهبر معظم انقلاب بعنوان سال جهش تولید با مشارکت مردم نامگذاری شد، در شعار امسال، مشارکت مردم، عنصر مهمی است که در حوزه‌هایی همچون کشاورزی، بدون کمک ابزار و لوازم آن تحقق نمی‌یابد.
بهره وری در بخش کشاورزی، با در نظر گرفتن عواملی حاصل می‌شود که توجه به کشاورزی مکانیزه یکی از آنهاست.
توسعه زیر ساخت‌های مکانیزاسیون در اولویت وزارت جهاد کشاورزی
ارتقای ضریب مکانیزاسیون کشاورزی، یکی از شاخص‌های کلان توسعه بخش کشاورزی و از سیاست‌های ابلاغی وزارت جهاد کشاورزی است به طوری که تنها پارسال با توزیع ۳۱ هزار دستگاه انواع تراکتور زراعی و باغی در کشور، این شاخص به ۱۷صدم اسب بخار در هکتار ارتقا یافت.
تنوع محصولات قابل کشت در ایران بسیار بالاست، اما افزایش بازده محصول و کیفیت تولید، نیازمند بهره گیری از علم روز و استفاده از ادوات و ماشین آلات زراعی نوین است.
تغییر الگوی کشت یکی از سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی در سال‌های اخیر برای بهره‌وری در بخش کشاورزی است. اجرای مطلوب این سیاست هم نیازمند ارتقای مکانیزاسیون است.
هم اکنون کشت مکانیزه برای گیاه دارویی زیره سبز انجام شده و این گیاه در سطح ۲۵۰۰ هکتار کشت شده است.
به گفته وحید صباغ مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با توجه به آغاز کشت ۱۱ هزارهکتار پنبه امسال در استان، استفاده از ماشین آلات در زمان کشت، علاوه بر افزایش سرعت، امکان کشت ردیفی موجب کاهش مصرف بذر می‌شود.
حفظ سلامت نیروی کار با بهره گیری از ظرفیت مکانیزاسیون
توسعه مکانیزاسیون، علاوه بر حفظ کیفیت محصول در برداشت کشتزارها، در حوزه برداشت محصولات باغی همچون گردو هم می‌تواند از مخاطرات جانی و آسیب‌های جسمی جلوگیری کند. هم اکنون در خراسان شمالی، هر ساله شاهد حوادثی، چون سقوط از درخت و تلفات جانی هستیم. سال گذشته سقوط جوان ۲۵ ساله در روستای گلی بجنورد از درخت گردو، موجب آسیب نخاعی به این فرد شد.
ضریب مکانیزاسیون خراسان شمالی بالاتر از میانگین کشوری
رییس اداره فناوری‌های نوین و مکانیزاسیون سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید ضریب مکانیزاسیون استاندارد استان خراسان شمالی با احتساب تعداد تراکتور‌های زیر ۱۳ سال هم اکنون ۳۴/۲ اسب بخار در هکتار و بالاتر از شاخص کشوری است.
هم اکنون ضریب اِستاندارد مکانیزاسیون در کشور، دو اسب بخار در هکتار است.
مشکل کار کجاست؟
بهشتی، ضریب واقعی مکانیزاسیون استان را با در نظر گرفتن تراکتور‌های خود گردان زیر ۱۳ سال و ۵۰ درصد تراکتور‌های با عمر بیشتر ۲۴/۳ اسب بخار اعلام می‌کند و می‌گوید خراسان شمالی در ضریب مکانیزاسیون، وضعیت مناسبی دارد، اما پراکنش نامناسب تراکتور‌ها در استان موجب شده تا این ظرفیت، آنطور که باید در خدمت جهش تولید و بهره وری در بخش کشاورزی نشود.
بهشتی با اعلام اینکه عمر مفید کمباین‌ها ۱۳ سال است می‌گوید: هم اکنون ۱۸۵ دستگاه کمباین در استان موجود است که عمر ۴۷ درصد آنها، بالا و عملا فرسوده است که این شرایط، موجب ریزش ۸ درصدی گندم در زمان برداشت می‌شود.
بنابراین، مالکی و پراکنش نامناسب ادوات مکانیزه در اراضی، یکی از مشکلات این بخش است.
کمباین‌های مهاجر
به گفته بهشتی هر ساله با رسیدن موسم برداشت گندم و جو در استان بیش از ۳۵۰ دستگاه کمباین برای برداشت محصول از استان‌های گلستان، مازندران، خراسان رضوی و فارس وارد شود.
بهشتی می‌گوید در سال‌های گذشته در ورود ادوات جدید همچون تراکتور و کمباین موفق بوده ایم، اما در خروج دستگاه‌های کهنه و فرسوده، تاکنون اقدامی نشده است.
زمین‌های خُرد، مانعی برای سَر راه مکانیزاسیون
یکپارچه سازی اراضی یکی از راه‌هایی است که می‌تواند همسو با ظرفیت مکانیزه موجب بهره وری در حوزه کشاورزی شود.
محمد عفتی کارشناس جهاد کشاورزی می‌گوید: با توسعه زیر ساخت‌ها از جمله تجمیع اراضی خرد، خاک ورزی و استفاده از گونه‌های متناسب با اقلیم منطقه می‌توان هزینه‌های اولیه را کاهش و تولید در واحد سطح را افزایش داد.
رضا قلی زاده مدیر جهاد کشاوزری شهرستان شیروان هم خرده مالکی را مانعی برای اجرای آبیاری نوین می‌داند و استفاده از ادوات نوین کشاورزی را برای ارتقای بهره وری مورد توجه قرار می‌دهد.
جهش تولید با توان اسب بخار
به گفته کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی، مکانیزاسیون کشاورزی با انجام بموقع عملیات زراعی، کاهش هزینه‌های تولید و افزایش بهره وری نیروی کار، موجب افزایش درآمد‌های این حوزه، با ارتقای کیفیت تولیدات و به تبع آن، افزایش صادرات می‌شود.
مکانیزاسیون، یکی از ارکان طرح ملی جهش تولید در دیمزار‌ها
یکی از طرح‌های پربازده وزارت جهاد کشاورزی که با هدف بهره برداری بهینه از منابع آبی و نزولات آسمانی، دو سالی است اجرا می‌شود، جهش تولید در دیم زار‌ها است؛ طرحی که امسال در ۱۴۰ هزار هکتار کشتزار خراسان شمالی اجرا شد.
یکی از پایه‌های اصلی این طرح که به باور کارشناسان، افزایش ۷۰ درصدی برداشت محصول در هکتار را به دنبال دارد، ارتقای تجهیزات کشاورزی است.
کشاورزان، به موازات دریافت بذر‌های اصلاح شده و سازگار با اقلیم منطقه از سازمان جهاد کشاورزی، خواستار پشتیبانی ادوات مکانیزه شده اند و ستاد اجرایی فرمان امام (ره) هم با اعطای ۱۵۰ میلیون تومان تسهیلات برای خرید دستگاه‌های کارنده، مستقیم از این طرح، حمایت می‌کند.
یکی از کشاورزان روستای دهگاه نرگسلو از توابع دهستان بدرانلو در شهرستان بجنورد می‌گوید سال گذشته با کمک بنیاد برکت و آموزش‌های کارشناسان جهاد کشاورزی و دستگاه کشنده‌ای که در اختیارش گذاشته اند توانسته عملکرد زمین زراعی اش را به ۱۰ برابر برساند.
کلام آخر اینکه
تحقق شعار سال، در گرو فراهم سازی شرایطی است از جمله ابزار و سرمایه و نیروی انسانی است.
به نظر می‌رسد یکپارچه سازی اراضی، نوسازی تجهیزات، متناسب بودن آن با خرد بودن اراضی و تقویت طرح جهش تولید در دیمزار‌ها که اتفاقا، همراستا با شعار سال هم هست، در کنار ادوات و ارتقاء ضریب مکانیزاسیون موجب بهره وری در بخش شعار سال شود.
نویسنده: سمانه بازرگان