سامانه مودیان، بستر اصلی اجرای مالیات بر ارزش افزوده

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مهدی موحدی رئیس مرکز تنظیم مقررات سازمان امور مالیاتی در برنامه صبح بخیر ایران ،شبکه یک سیما درخصوص سامانه  مودیان و اخذ مالیات بر ارزش افزوده گفتگو کرد. 

سوال: ما بحث مالیات را شروع کردیم، یک مقدمه از آنچه که جلسه پیش مطرح شد تا بحث امروز که مالیات بر ارزش افزوده است را شروع بکنیم.

موحدی: ما در هفته گذشته آمدیم و راجع به پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان صحبت کردیم به عبارت دیگر پیاده سازی قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، این مفهوم شاید یک کمی سخت و سنگین و ثقیل باشد بکار بردن قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، کلیت آن چیست؟ کلیت آن این است که ما می‌خواستیم تمام آن فاکتور‌های دستی که مورد استفاده قرار می‌گرفت قبلا در واقع فروشندگان این فاکتور‌های دستی را در اختیار خریداران قرار می‌دادند الان لازمه اش این است که این فاکتور‌های دستی را طبق یک استاندارد‌هایی که سازمان امور مالیاتی مشخص می‌کند این فاکتور‌ها را با نام صورتحساب‌های الکترونیک در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بدهد. چرا این اتفاق رقم بخورد؟ برای این که ما بتوانیم مالیات بر ارزش افزوده را مطالبه کنیم، کما این که این مالیات قبلا هم بوده، از سال ۸۷ تا الان بوده، اما از سال ۸۷ تا به حال به شکل دستی و رسیدگی‌های دستی صورت می‌گرفته افراد باید هر سه ماه یک بار می‌آمدند، اظهارنامه ارائه می‌دادند، اما لازمه اش این است که بواسطه‌ی پیاده سازی این قانون اگر افراد بیایند و صورتحساب‌های الکترونیک خودشان را ارسال بکنند به جای آن فاکتور‌های سنتی، دیگر نیازی به ارائه‌ی اظهارنامه ندارند، اگر همه‌ی صورتحساب‌ها و همه‌ی فاکتورهایشان و اصطلاحا همه‌ی فروش‌های خودشان را در قالب صورتحساب‌های الکترونیک ارائه بدهند دیگر نیازی نیست به این که اظهارنامه بدهند.

سوال: این سه ماه یک بار هم که می‌گویید سال‌ها است آن هم به صورت الکترونیکی بود ثبت سامانه می‌کنید؟

موحدی: بله به شکل الکترونیکی بود، اما نیاز بود که مدارک و مستندات، فاکتور‌ها ناظر به فاکتور‌های فروش بارگذاری می‌شد در اختیار مامور مالیاتی قرار می‌گرفت و مامور مالیاتی در قالب یک رسیدگی اصطلاحا دستی می‌آمد و مالیات را مورد محاسبه قرار می‌داد، مالیات بر ارزش افزوده را لازمه اش این است که ما یک کمی صحبت کنیم راجع به قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان به عنوان بستر اجرای مالیات بر ارزش افزوده، این که مالیات بر ارزش افزوده اصلا چیست و چگونه مطالبه می‌شود؟ شاید بتوان گفت یکی از پراقبال‌ترین پایه‌های مالیاتی که در کل دنیا وجود دارد مالیات بر ارزش افزوده است بعنوان اسم اختصاری VAT گفته می‌شود، مالیات بر ارزش افزوده را ما از سال ۱۳۸۷ به بعد داشتیم این مالیات بر ارزش افزوده یک مالیات بر مصرف کننده است، یا مالیات بر مصرف است، یعنی چه کسی این مالیات را پرداخت می‌کند؟ مصرف کننده نهایی، مثلا فرض کنید بنده و شما می‌رویم یک کالایی را می‌خریم این کالا را قیمت درج شده روی این کالا را می‌بینیم آنجا نوشته قیمت با لحاظ مالیات بر ارزش افزوده مثلا فلان مقدار، متوجه می‌شویم که این کالایی که ما خریداری کردیم کالایی است که آمدیم و خودمان پرداخت کردیم بعنوان مصرف کننده، این مبلغ را پرداخت کردیم. پس طبیعتا پولش را داریم ما پرداخت می‌کنیم، زمانی که ما داریم پرداخت می‌کنیم عملا پرداخت کننده نهایی مالیات بر ارزش افزوده چه کسانی هستند؟ آن مصرف کنندگان نهایی هستند.

سوال: الان روی خیلی از مواد خوراکی و مواد غذایی دو تا قیمت دارد نوشته ق. ت و ق. م.

موحدی: این را می‌توانیم بگوییم مربوط به فعالیت وزارت صمت است که دارد قیمت تولید کننده و قیمت مصرف کننده را می‌زند، به این معنا که قیمت تولید کننده و آن هزینه تمام شده‌ی این کالا چه مقدار بوده، بالاخره آن سودی که بگوییم آن حلقه نهایی و آن خرده فروش دارد دریافت می‌کند یا در زنجیره دارد دریافت می‌شود این چیست؟ این یک کم متفاوت از مفهوم است. آن چیزی که هست بسیاری از مواد خوراکی ما، بسیاری از کالا‌های اساسی ما، بسیاری از کالا‌هایی که مردم بعنوان کالا‌های اساسی آن را می‌شناسند، معاف از مالیات است یعنی معاف از مالیات بر ارزش افزوده است، اصلا مالیات ارزش افزوده ندارد، فرآورده‌های کشاورزی، فرآورده‌های دامی، مثلا فرض کنید، شیر، پنیر، ماست، اینها معاف از مالیات است یعنی مالیات بر ارزش افزوده به این‌ها تعلق نمی‌گیرد پس بنابراین مالیات بر ارزش افزوده زمانی که می‌گوییم مالیات بر مصرف بواسطه این معافیت‌هایی که وجود دارد قاطبه‌ی مردمی که مصرف کننده‌ی این کالا‌های اساسی هستند این مالیات ارزش افزوده را پرداخت نمی‌کنند.

سوال: این که مردم در این چرخه و در این سامانه چه نقشی دارند و چه چیز‌هایی را باید بدانند بفرمایید

موحدی: مردم در واقع همانطور که خدمت شما عرض کردم بعنوان مصرف کننده نهایی باید بیایند و این مالیات را پرداخت بکنند که پرداخت هم می‌کنند در این شکی وجود ندارد، اما آن کسانی که سازمان امور مالیاتی در واقع مردم و مصرف کنندگان نهایی این پول را به چه کسی پرداخت می‌کنند؟ به فروشندگان پرداخت می‌کنند، مصداق بارز آن رستوران یا به طلافروش دارند پرداخت می‌کنند مالیات بر ارزش افزوده را، این مالیات بر ارزش افزوده زمانی که به این فروشندگان پرداخت می‌شود حالا سازمان امور مالیاتی باید بداند که کدام فروشنده چه میزان کالایی را به مصرف کنندگان نهایی فروخته تا به ازای این برود و آن مالیات بر ارزش افزوده را از آن افراد بگیرد. یعنی آن مالیاتی که مصرف کننده نهایی، آن خریداران در اختیار فروشندگان قرار دادند.

سوال: در واقع فروشنده یک امانتدار است که این پول را از خریدار واقعی و مصرف کننده می‌گیرد به امانت قرار است که به امانت نگهدارد و پس بدهد به سازمان امور مالیاتی.

موحدی: بله، اما اینجا یک اتفاقی که می‌افتد بواسطه‌ی عدم وجود شفافیت یک عده‌ای هستند که مالیات ارزش افزوده را مطالبه می‌کنند و آن مالیات ارزش افزوده را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار نمی‌دهند. پس بهترین راه برای این که ما بتوانیم این مالیات ارزش افزوده را که مصرف کنندگان نهایی دارند آن را پرداخت می‌کنند بتوانیم دریافت کنیم چیست؟ این است که در این مسیر شفافیت ایجاد بکنیم، این شفافیت چگونه ایجاد می‌شود؟ این که هر فروشنده‌ای ملزم بشود صورتحساب‌های الکترونیکی را در ازای فروشی که خواهد داشت به مصرف کننده‌ی نهایی یا به هر کس دیگری آن را بیاید ثبت کند، یک تقاضا از همه‌ی آحاد مردم کشورمان می‌توانیم داشته باشیم که شما با فاکتور و یا با آن صورتحساب‌های الکترونیک کار بکنید یا مطالبه بکنید حداقل، یعنی مصرف کننده نهایی برود از جایی خرید بکند که فروشندگان آن صورتحساب الکترونیک بدهند در صورتحساب الکترونیک مشخص است که این کالا چه میزان است؟

موحدی: این یک کم برای مردم سخت است الان مثلا من می‌خواهم یک رستوران انتخاب کنم اصلا جزو اولویت هایم نیست که صورتحساب الکترونیکی باشد و برایم اصلا مهم نیست برای من کیفیت غذای آنجا و مکانی که هست این‌ها خیلی مهم‌تر است فکر نمی‌کنم خیلی بشود از مردم توقع داشت که بگردیم ببینیم حالا مثلا این فروشگاه ...

موحدی: بله یک کمی سخت است، چون هنوز این قانون آنچنان که باید تازه شروع شده است و اجرایی شدن آن از اول دیماه است و تقریبا قاطبه‌ی حتی صاحبان مشاغل ما را درگیر نکرده، بخش کمی از صاحبان مشاغل ما و طبیعتا کلیه‌ی اشخاص حقوقی مان درگیر شدند، اما به این واسطه ما شاید بتوانیم شرایط را دست به دست هم دیگر بتوانیم آماده بکنیم برای ...

سوال: یک مقدار شاید زمان ببرد، سال ۸۷ هم که مالیات بر ارزش افزوده اتفاق افتاد همان لحظه اول در جامعه جا نیفتاد و پذیرفتن آن یک کم طول کشید هم از طرف خریداران و هم از طرف فروشندگان و عمده و خرده فروشان و همه و همه، فکر می‌کنم این قانون هم یک کم زمان ببرد تا جا بیفتد.

موحدی: بله همین طور است ولی ما می‌خواهیم شرایطی را بوجود بیاوریم که احساس کنیم همراهی و هم آوایی همه‌ی افرادی که داخل جامعه هستند هم فروشندگان، هم خریداران، هم مصرف کنندگان و همه‌ی آحاد جامعه می‌توانند به پیاده سازی این بهتر کمک کنند.

مثلا فرض کنید ما اگر طلافروشی می‌رویم صورتحساب الکترونیکی که واجد شماره‌ی مالیاتی است که انشاالله در جلسات بعد راجع به این صحبت خواهیم کرد یک شماره‌ی مالیاتی ۲۲ رقمی است که روی آن فاکتور زده می‌شود و مشخص می‌کند که این فاکتور یک فاکتور تایید شده و مورد تایید سازمان امور مالیاتی است و آنجا مشخص است که این فروشنده آن میزان مالیات را قاعدتا دارد پرداخت می‌کند به سازمان امور مالیاتی.