معاون صنایع عمومی وزارت صمت گفت: ایجاد محدودیت‌ها یا ممنوعیت‌ها برای این بوده است که تولیدکنندگان برای تولید و عرضه بیشتر فرصتی داشته باشند تا فرصت داشته باشند توانمند شوند.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، برنامه میز اقتصاد با موضوع ممنوعیت واردات لوازم خانگی؛ موافقان و مخالفان و با حضور آقای برادران معاون صنایع عمومی وزارت صمت، آقای مناقبی رئیس مجمع عالی واردات، آقای هاشمی رئیس انجمن صنایع لوازم خانگی ایران (استودیوی دیگر) و آقای حسین هرورانی کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (ارتباط اینترنتی) برگزار شد.
آقای مصطفی بزرگ نسب مجری: در خبر‌ها داشتیم در این چند روز هم همکارانم در خبر‌ها گفتند یکی از نکات مهمی که رهبری روی آن تاکید داشتند در دیدار‌های اخیرشان این بود که رقابت واقعی در انتخابات شکل بگیرد. همه گروه‌های سیاسی بیایند در انتخابات به مثابه یک مسابقه شرکت بکنند، طیف ها، دیدگاه‌ها و نظریات جریان‌های مختلف سیاسی بیاید در وسط میدان و باهم یک رقابت واقعی داشته باشند. روی همین کلیدواژه برنامه‌های خیلی مختلف و متعددی تقدیم حضورتان شده است. امروز می‌خواهیم در مورد موضوعی صحبت کنیم که سر آن مخالف و موافق خیلی زیاد است. بحث ممنوعیت واردات است. مشخصا امروز می‌خواهیم درباره لوازم خانگی صحبت کنیم. به هر حال رای شما تاثیرگذار خواهد بود بر این دیدگاه که آیا واردات لوازم خانگی داشته باشیم مجلس آینده که روی کار آمد به همین شیوه وضعیت صادرات و واردات لوازم خانگی ادامه داشته باشد یا تغییراتی داشته باشد به هر حال این تاثیرگذار خواهد بود در میز اقتصاد امروز.
مجری: چرا می‌گوییم مجلس آینده می‌تواند در کیفیت و نوع صادرات و واردات مشخصا حوزه‌ای که در آن صحبت می‌کنیم اثرگذار باشد چند تا قانون مختلف داریم یک دیدگاه این است که خیلی هم روی آن تاکید شده است ما هر چیزی که در داخل کشور تولید می‌شود به اندازه‌ای که نیاز کشور را برطرف کند وارداتش ممنوع است قانون استفاده از حداکثر توان تولید داخلی یک قانون دیگر هم داریم که می‌گوید هرگونه محدودیت را شما در روی ممنوعیت کالا نباید ایجاد بکنید و صرفا می‌توانی از ابزار‌های تعرفه‌ای مثلا استفاده کنید. در این دو دیدگاهی که وجود دارد موافقان و مخالفانی هر کدامش وجود دارد.
مجری: آقای برادران شما موافق وارداتید یا بر ممنوعیت واردات تاکید دارید؟
آقای محمدمهدی برادران معاون صنایع عمومی وزارت صمت: این جا در مقام کارشناس نیستم در مقام مجری قانونم و ممکن است سلیقه شخصی ام چیز دیگری باشد، اما در هر صورت در مقام اجرا براساس مصوبات جمعی که تصمیم گیری می‌شود در قوانین مختلف و در مجموعه دولت باید از نظر خودم بیان کنم.
مجری: پس هر دو را بگویید.
برادران: اشکالی ندارد آمادگی دارم که ابعاد مختلف موضوع را به عنوان فرد تبیین کنم، اما چیزی که محل اجرا خواهد بود تصمیم گیری جمعی است چه در قالب مجلس شورای اسلامی چه در قالب تصمیمات هیات دولت یا کمیته ماده یک یا سایر حوزه‌ها دنبال خواهد شد. موضوع لوازم خانگی بیش از این که بحث ممنوعیت ایجاد بشود به نوعی مواجه با تحریم شدیم و تولیدکنندگانی که در داخل کشور از تولیدکنندگان خارجی فعالیت می‌کردند خب در قالب برخی از بدعهدی‌ها کشور را ترک کردند و منجر به این شد که در یک مقطعی با محدودیت لوازم خانگی در کشور مواجه بشویم و اساسا مردم دچار چالش بشوند در حدی که در ابتدای دولتی که ما حضور پیدا کردیم یکی از وزرای دولت سابق در بیان وضع موجود نوشته بود که باید لوازم خانگی هم مشابه خودرو قرعه کشی شود و مثلا مردم در نوبت باشند تا به این موضوع دست پیدا کنند.
برادران: پس در یک مقطعی عزم بر این شد که تولیدکنندگان داخلی حمایت شوند و اگر قرار است که دچار این بدعهدی‌ها نشویم تولیدکننده مطمئن باشد که تا یک محدوده‌ای از زمان حمایت خواهد شد برپایه این نه تنها در حوزه لوازم خانگی برخی از حوزه‌های دیگر به نوعی ایجاد ممنوعیت شد در واردات تا تولیدکننده بتواند برنامه ریزی برای سرمایه گذاری کند برنامه ریزی برای این بکند که بتواند سهم بازاری در بازار داخلی کسب کند و احیانا بتواند نام و نشان خودش را در معرض انتخاب بگذارد مساله‌ای وجود دارد این است که برخی از نام و نشان‌های تجاری بین المللی در کشورمان صاحب سهم بازار بودند و نام و نشان شان به نوعی شناخته شده است، اما برخی از تولیدکنندگان مان به نوعی این فرصت عرضه را نداشتند یا فرصت عرضه شان کم بوده باید ایجاد اعتماد به این مشتری و آن تولیدکننده برای این که نام و نشان تجاری بتواند آن جایگاه ویژه خود را پیدا کند به نوعی ممکن است زمان ببرد.
مجری: الان آقای برادران به عنوان معاون صنایع عمومی وزیر صنعت موافق واردات است در حوزه لوازم خانگی یا مخالف واردات؟
برادران: براساس اجرای مصوباتی که داریم در برخی از حوزه‌ها اجازه واردات می‌دهیم مثلا حوزه‌هایی که الان محدودیت تولید داریم مثل کولرگازی الان ممنوعیتی نداریم هر کسی می‌تواند حتی محصول نهایی را وارد کشور کند در برخی حوزه‌ها.
مجری: در لوازم خانگی الان یخچال، تلویزیون و این‌ها ممنوع است.
برادران: برخی از حوزه‌ها با این که ما تولید داریم ممکن است در حوزه انرژی و مدیریت مصرف انرژی تولیدات فعلی اگر خودشان را تطبیق بدهند با استاندارد‌های جدیدی که تبیین شده مثلا استاندارد جی را تبدیل به‌ای می‌کنیم از ابتدای سال آینده اگر این یعنی به عبارتی دیگر‌ای فعلی می‌شود جی سال آینده از حیث مدیریت انرژی، اگر آمدند به سطح استاندارد جدید توانستند‌ای را حفظ کنند بازهم ضرورتی ندارد که واردات را تسهیل کنیم در این حوزه.
مجری: یعنی موافق ممنوعیت هستید؟
برادران: نه، من موافق واردات مشروطم و دارای زمان و مدیریت شده.
مجری: این نظر شخصی تان است، چون نظر وزارت صنعت فعلا این است که واردات لوازم خانگی ممنوع است چیزی که داریم می‌بینیم. یخچال، تلویزیون.
برادران: نه، شما نظر وزیر صنعت، معدن و تجارت هم ملاحظه کنید در بیانی گفتند که این ایجاد محدودیت‌ها یا ممنوعیت‌ها برای این بوده که تولیدکنندگان مان فرصتی داشته باشد برای تولید بیشتر برای عرضه بیشتر و برای این که بتواند خودشان را فرصت داشته باشد برای این که توانمند شود برداشتی وزیر صنعت، معدن و تجارت این است که تولیدکنندگان مان در خیلی عرصه‌ها توانمند شدند این فرصت در حد کافی داده شده و آمادگی رقابت هم دارند در خیلی از حوزه‌ها چه در حوزه قیمت چه در حوزه کیفیت و چه در حوزه‌های مختلف که الان بحث اختلاف در این نیست که ما هیچ وقت از ممنوعیت مطلق دفاع نکردیم واردات بی رویه هم حل مشکل نیست و هیچ کسی تولید داخلی را فدای واردات نخواهد کرد یا اشتغالی که امروز ایجاد شده برای ما بسیار ارزشمند است که ما باید با تدبیر تصمیم گیری در این حوزه انجام بدهیم.
مجری: شما چطور شما موافق وارداتید مخالف وارداتید یا مثل آقای برادران فکر می‌کنید باید مشروط باشد به این شیوه‌ای که الان شاهدشیم؟
آقای علی رضا مناقبی رئیس مجمع عالی واردات: هر فردی که در هر کجای دنیا زندگی می‌کند قطعا تولید ملی کشورش تاج سر ملت و کشور است این را قطعا بدانید که این وجود دارد و من به عنوان یک واردکننده یا به عنوان رئیس مجمع عالی واردات که صحبت می‌کنم قطعا من هم ارج می‌نهم به تولید ملی، ولی تولید ملی می‌خواهم بگویم که بحثی پیدا می‌کند که چه چیزی تولید ملی است آیا ما مجازیم که هر چیزی را تولید کنیم این مجاز که می‌گویم نه از بابت این که غلط است یا درست است آیا برای ما صرفه اقتصادی دارد که هر چیزی تولید کنیم یا نه؟ لذا باید این را مدنظر قرار بدهیم و از همه مهم‌تر ما در این جا باید منافع عده خاصی را درنظر بگیریم یا این که نه باید منافع آحاد ملت را درنظر بگیریم، چون منافع مردم در اولویت است. خب ما با ممنوعیت به طور کامل مخالفیم ممنوعیت ایجاد رانت می‌کند و ایجاد شرایطی را بوجود می‌آورد که مردم کشور را مستاصل می‌کند و حق انتخاب را از آن‌ها می‌گیرد.
مجری: در حوزه لوازم خانگی چه جوری است الان؟
مناقبی: آمار می‌دهیم اولا میزان ارز که قبلا واحد‌های تولیدی داشتند تولیدشان را انجام می‌دادند حالا به هر نحوی که صورت می‌گرفته صورت می‌گرفته تا قبل از اردیبهشت ۱۳۹۷ را دارم خدمت تان می‌گویم تولیدشان داشته انجام می‌شده یک میزانی برای واردات ارزبری در کشور داشتیم امروز باید نگاه کنیم آیا ما میزان ارزبری کالایمان را در رابطه با بخش تولید و کالایی که داریم انجام می‌دهیم کمش کردیم یا این میزان افزایش پیدا کرده و آیا ما باید برای این که عده‌ای را ببینید این‌ها یک میزانش می‌تواند شعار باشد هیچ کسی با اشتغال آفرینی و مردم را به کار گرفتن هیچ کسی مخالفتی ندارد.
مجری: یک خرده اگر دقیق‌تر پاسخم را بدهیم ممنون می‌شویم این که به این شیوه الان داریم درباره لوازم خانگی صحبت می‌کنیم به عنوان نمونه‌ای که در بخشیش ممنوعیت وجود دارد شما الان موافق این نوع ممنوعیت به این شیوه در لوازم خانگی هستید؟
مناقبی: نه، امروز شما دارید عملا در بازار می‌بینید آیا ما قبول داریم که قاچاق کالای لوازم خانگی در کشور وجود دارد یا وجود ندارد یک موقع می‌گویید قبول نداریم می‌گویم برویم در میدان ببینیم که وجود دارد یا ندارد. هیچ هم نمی‌توانیم بگوییم این لوازم قاچاقی که الان در کشور وجود دارد مال ۵ سال پیش است، چون کسی از ۵ سال پیش امروز کالا‌هایی که در سطح بازار می‌بینید همه را وقتی بارکدش را بزنید چه آن‌هایی که فیک است چه آن‌هایی که درست است می‌بینید که تولید روز است پس ما عملا بخش تولید نتوانسته نیاز جامعه را از نظر کمیت جامعه را ارضا نکرده پس کمبود را دارد از همه مهم‌تر ما باید ببینیم بابت این کاری که داریم می‌کنیم چه هزینه‌ای را داریم به خانوار و خانواده کشورمان داریم تحمیل می‌کنیم. آیا کیفیتی که امروز لوازم خانگی مان دارد تولید می‌شود نمی‌خواهم انگی بچسبانم، ولی باید در عمل ببینیم آیا ما امروز می‌توانیم آن میزان کارآیی لوازم خانگی تولیدی را با آن کالایی که در جا‌های دیگر تولید می‌شده به کشور می‌آمده از نظر مدت زمانی با هم قیاس کنیم آیا می‌توانیم کنارهم قرار بدهیم. آیا آن خدمات پس از فروشی که لوازم خانگی وارداتی داشت آیا امروز داخلی هایمان دارند این کار را می‌کنند. احتمالا ممکن است دوستان الان بگویند بله صددرصد همین است و این است، ولی باید برویم در عمل ببینیم.
مجری: این سه نکته‌ای که گفتید آقای برادران می‌گویند نکته ارزی که همیشه اولین بحث برای ممنوعیت هاست می‌گویند آقای مناقبی که به نظر می‌رسد که بیشتر شده قاچاق که می‌خواستیم جلویش را بگیریم می‌گویند هنوز در بازار است آخریش که اشاره کردند کیفیت محصول چه پاسخی برای این دارید، چون تحت یک شرایطی و طبیعتا این شرایطی که شاهدشیم.
برادران: براساس آمار می‌گویم همان سال ۱۳۹۷ تولید یخچال فریزرمان یک میلیون و ۲۹۹ هزار تا بوده الان به دو میلیون و ۷۰۰ هزار تا رسیدیم یعنی بیش از صددرصد، در ماشین لباسشویی ۵۵۹ هزار تا بوده الان شده یک میلیون و ۶۷۱ هزار یعنی ۸۵ درصد رشد، در آن سال ظرفشویی فقط ۳۵ هزار تا داشتیم که امروز رسیدیم به ۱۸۳ هزار تا ۱۶۵ درصد رشد و در مجموع این وضعیت در تلویزیون همین طور ۸۰۶ هزار تا بوده امروز یک میلیون و ۹۲۴ تا بیش از ۵۰ درصد رشد نسبت به و همچنین در حوزه‌های مختلف، در حوزه کولرگازی ۹۷ هزار بوده به ۲۷۲ هزار تا رسیده بیش از ۲۰۰ درصد رشد و در لوازم خانگی کوچک دو میلیون و ۵۰۰ تا تولید داشتیم امروز بیش از ۵ میلیون و ۴۶۶ هزار تا بیش از ۱۶۰ درصد رشد.
مجری: قاچاق چی؟
برادران: نگاه کنید وجود قاچاق این را قبول دارم فرمایش آقای مناقبی را که وجود قاچاق خودش یک پیام می‌دهد که ما در جایی ضعف داریم حالا این ضعف از نظر آقای مناقبی این است که در حوزه کیفیت است من می‌گویم که دوستان مان در حوزه کیفیت در همین سال‌های اخیر رشد بسیار خوبی در رضایت مشتری و ضمانت را افزایش دادند تولید را هم که گفتم، اما در هر صورت یک مقدارش هم بابت این است که همیشه این نگاهی که ممکن است مثلا مرغ همسایه در هر صورت غاز است هنوز در فرهنگ مان به نوعی ریشه دارد یعنی هنوز بر برخی از باور‌ها این است که باید حتما یک نام و نشان خارجی در یک تولید ملی نصب شده باشد تا این خریداری شود. این اصلاح این فرهنگ زمان می‌برد و ایجاد اعتماد متقابلی که بین تولیدکننده و مصرف کننده است زمان می‌برد البته جا‌هایی که مزیت دارد.
مجری: فکر نمی‌کنید ما فرهنگ سازی نکردیم ممنوعیت کردیم یعنی گفتیم به جای این که فرهنگ سازی کنیم گفتیم فقط می‌توانی از این داخلی استفاده کنی به این شیوه جلو آمدیم.
مناقبی: اختیار را از مردم در این راستا گرفتید دیگه.
برادران: متوجهیم که هم حجم تولید بالا رفته برخی حجم تولید بالا می‌رود یعنی مردم دارند انتخاب می‌کنند هم سطح رضایت بالا رفته هم سطح تنوع بالا رفته محصولاتی که اصلا در بازار نداشتیم یعنی ابتدا شما دقت کنیم مثلا در مایکروویو اصلا تولید نداشتیم لوازم خانگی کوچک خیلی هایش را نداشتیم همین ظرفشویی، خطوط جدیدی که جدیدا در همین دو سال و نیم ۳۲ خط جدید توسعه‌ای یا خط راه اندازی مجدد را خط جدید توسعه‌ای داشتیم این‌ها سرمایه گذاری که شده همین امسال یک برنامه جدید که باز با مجموعه تولیدکنندگان صورت گرفته بیش از ۱۰ همت الان سرمایه گذاری جدید دارد برنامه ریزی می‌شود این‌ها اقداماتی است که ناظر بر حوزه تولید است، اما گفتم اساسا این گونه نیست که مطلق ممنوعیت بعضی جا‌هایی که زمینه نداریم و رضایت مشتری جزو حقوق مشتری است باید رعایت شود این همیشه گفتیم و از روز اولی هم که در این سمت آمدم همان هفته اول هم به این اشاره کردم که این امر مقدسی نیست که بگوییم مادام العمر می‌خواهیم واردات را ممنوع کنیم در یک مقطعی تصمیم گیری شده بستگی به شرایط ممکن است تصمیم گیری دیگری شود البته تصمیم گیری سلیقه فردی افراد ملاک نیست منافع افراد ملاک نیست منافع ملی و تصمیم گیری جمعی ملاک خواهد بود.
مجری: نظر شما چیست فکر می‌کنید تولیدکنندگان توانستند که نیاز‌های مصرف کننده را تامین بکنند، آیا توانستیم که در این صنایعی که داریم صحبت می‌کنیم پیشرفت کنیم اساسا این ممنوعیت لازم بوده و کار صحیحی بوده یا خیر باید جور دیگری سیاست گذاران و سیاست مداران مان تا این جای راه کار را پی می‌بردند.
آقای حسین هرورانی کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (ارتباط اینترنتی): بحث ممنوعیت واردات یکی از بحث‌های چالشی است درخصوص گفته تان براساس آمار اگر بخواهم توضیحی خدمت بینندگان بگویم آمار وارداتی که گمرک اعلام می‌کند آمار کالای واسطه‌ای که مستقیما در فرآیند (قطع صدا) از سال ۱۳۹۷ تا هشت ماهه سال ۱۴۰۲ روندش تقریبا روند صعودی بوده یعنی نشان می‌دهد که تولیدی به معنای واقعی شکل نگرفته یعنی عمق ساخت داخل محصولات ملی مان آن قدری رشد پیدا نکرده یعنی آمارش نشان می‌دهد که کالای واسطه‌ای از ۲۷ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۷ رسیده به ۴۱ و ۸ دهم میلیارد دلار در سال ۱۴۰۱ یعنی این نشان می‌دهد که وابستگی مان به این کالای واسطه‌ای که مستقیما در فرآیند تولید نقش دارد بسیار افزایش پیدا کرده.
مجری: یک بار دیگر آمارتان را می‌گویید که دقیقا از چقدر به چقدر شده؟
هرورانی: از ۲۷ میلیارد دلار در سال ۹۷ رسیده به ۴۱ و ۸ دهم میلیارد دلار
مجری: همه صنوف را دارید می‌گویید.
هرورانی: بله، عملا اغلب این کالای واسطه‌ای در تولید یعنی در صنعت استفاده می‌شود.
مجری:، چون دارید درباره لوازم خانگی صحبت می‌کنید اگر آمار دقیق تری دارید بگویید.
هرورانی: اگر این را بخواهیم تعمیمش بدهیم در واقع می‌شود که همین نسبت را در لوازم خانگی خواهیم داشت یعنی عملا به یک صنعت مونتاژکار تبدیل شدیم تا یک صنعتی که واقعا عمق داشته باشد تولیدش و از نظر تئوری اقتصادی می‌آیند تولیدی تولید است که اولا منجر به صادرات بشود آن هم چه صادراتی، صادراتی که پایدار باشد و در مقیاس مشخصی بتوانیم صادرات انجام دهیم شما شاخص تنوع صادراتی و پایداری محصولات صادراتی را به خصوص در لوازم خانگی اگر مشاهده کنید می‌بینید که این گزاره تایید نمی‌شود یعنی ما نتوانستیم حتی در بازار داخل حالا به خاطر این فضا‌های محدودیتی که بوجود آمده مصرف کننده را مجبور کردیم که فقط از این کالا مصرف بکند در خارج از کشور هم نتوانستیم آن قدری بازاریابی بکنیم و بتوانیم سهم خودمان را از این بازار به دست بیاوریم پس بنابراین این نشان می‌دهد که این نگاه ممنوعیت یک سیاست شکست خورده است حتی این مخالف و مغایر سیاست‌های کلی برنامه‌های توسعه است در برنامه‌های توسعه پنجم و ششم داشتیم که وضع هر موانع غیرتعرفه‌ای که ممنوعیت واردات از جمله ممنوعیت موانع غیرتعرفه‌ای است در طول برنامه ممنوع است، ولی علی رغم این که این قوانین کاملا براساس سیاست‌های تجاری منطق بوده، ولی این قوانین نقض شده و نه تنها دولت و نه تنها مصرف کننده بلکه خود تولیدکننده هم متضرر شده به چه صورت ببینید الان کالای قاچاق آمارش تقریبا یک چیزی حول و حوش ۲۰ میلیارد دلار چیزی که اعلام می‌کنند که از جمله رقم عمده این‌ها محصولات لوازم خانگی است.
مجری: چقدر است می‌دانید از این ۲۰ میلیارد دلار که به آن اشاره می‌کنید اول این که آمار کجاست از کجا استناد کنید، چون آمار متفاوت است؟
هرورانی: ستاد قاچاق کالا و ارز را آماری که اعلام می‌کند در خوشبینانه‌ترین حالت از بین ۱۲ تا حالا ۲۴ میلیارد دلار، ولی حالا می‌گوییم که متوسط این‌ها را بخواهیم درنظر بگیریم حول و حوش ۲۰ میلیارد دلار قاچاق داریم.
مجری: چقدرش برای لوازم خانگی است؟
هرورانی: چون کشفیات متفاوت است آمار دقیقی ارایه نشده است دقیقا برای لوازم خانگی، ولی خب همین آماری که الان دارید در ستاد اموال تملیکی دارد به صورت مزایده برگزار می‌کند الکترونیکی می‌بینید که لوازم خانگی حجم گسترده‌ای را به خودش اختصاص داده این نشان می‌دهد که آمار قاچاق محصولات لوازم خانگی آن قدری کم نیست یک رقم چشمگیری است.
مجری: آقای عباس هاشمی که رئیس انجمن صنایع لوازم خانگی طبیعتا موافق ممنوعیت است، آقای هاشمی شما چرا موافق ممنوعیتید، چون نامه‌ای هم از اساسا شروع قضیه هم از نامه‌ای بود که تولیدکنندگان داشتند درخصوص ممنوعیت اساسا چرا موافق با ممنوعیت هستید؟
آقای هاشمی رئیس انجمن صنایع لوازم خانگی ایران (استودیوی دیگر): ببینید بحث‌هایی که دوستان مطرح کردند و مباحث لوازم خانگی و آماری که مرکز پژوهش‌های مجلس دادند این مباحث در شاخصه‌های کلان اقتصادی کشور باید درنظر گرفته بشود و وارد مباحث زیرمجموعه بشویم. الان واقعیت قضیه این است که در زنجیره جهانی تامین و ارزش به نوعی می‌شود گفت که مشارکت جدی نداریم و قطع ارتباط سیستماتیک تولیدکنندگان مان با برند‌های معتبر جهانی با تولیدکنندگان بزرگ جهانی به نوعی دقت است و دوستان در گزارش دیدم ما مخالف واردات تا ابدالدهر و به صورت غیرمنطقی قطعا موافق یا مخالف واردات نیستیم.
مجری: چه جوری مخالفید؟ از ۹۷ الان ۴۰۲ دارید به پایان می‌رسد نزدیک ۶ سال است که واردات لوازم خانگی تقریبا ممنوع است.
هاشمی: اولا این که واردات قانونی اش ممنوع است.
مجری: همین دیگه.
هاشمی: طبق توافقی که وزارت صمت با وزارت کشور انجام شده بخشی از واردات به صورت پیله وری یا مناطق آزاد طبق قوانین خودش آن کالا‌هایی را هم که دوست عزیزمان از مجمع واردات گفتند بخشیش هم از آن مناطق دارد واردات به صورت رسمی انجام می‌شود بحثم این است که بایستی همه زمینه‌های تولیدکنندگان داخلی را بایستی آماده بکنیم بستر فراهم شود بحث تامین مواداولیه بحث تامین نقدیگی شان بحث مبارزه با قاچاق و بهبود فضای کسب و کار این‌ها اتفاق بیفتد یک زمان بندی منطقی هم بایستی برای تولیدکنندگان داخلی به صورت هدفمند تعریف شده در اختیارشان قرار بگیرد بعد شروع کنیم قدم به قدم
مناقبی: تا چه زمانی فکر می‌کنید این کار باید ادامه پیدا کند.
هاشمی: یک ۵ سالی است این ممنوعیت وجود داشت از طرفی واردات هم به صورت قانونی و هم به صورت قاچاق وجود بوده.
مناقبی: قانونی چه جوری بوده این را بگویید خیلی برایم جالب است ته لنجی خودش اصلا خلاف است چیزی به نام ته لنجی در قانون تجارت نداریم ته لنجی یک معنی دارد آن هم معنیش این است که چیز‌هایی که موارد مصرفی بوده در لنج یا کشتی‌ها بوده برای امرار معاش افرادی که در آن کشتی یا لنج کار می‌کردند بیاد نه این که ۳۰ تا وانت اجازه بدهند بیاد این جلوی کار واردکننده قانونی شناسنامه دار گرفته شود تولیدکننده هم از آن طرف مطرح می‌کند که به قول همسایه‌ها یاری کنید تا من شوهرداری کنم خب این کار که عملی نمی‌شود.
هاشمی: از آقای مجری می‌خواهم که زمان را به نوعی می‌شود گفت که ببینید آقای مناقبی می‌گویند که این باعث حالا ته لنجی این بوده خیلی تعاریف دیگه‌ای وجود داشته.
مجری: چند درصد دقیق‌تر بحث کنیم چند درصد بازارمان را الان این وارداتی که به زعم شما قانونی است به این شکل دارد وارد می‌شود پوشش می‌دهد چه میزان است؟
هاشمی: چون نظارتی بر سقف آن واردات نبوده بنابراین کالا‌هایی که در بازار است هم قاچاق است هم آن‌هایی که از این مناطق وارد شدند.
مناقبی: در واقع نیاز جامعه است.
هاشمی: ببینید آقای مناقبی می‌فرمایند که این باعث ته لنجی این بوده، خیلی تعاریف دیگری وجود داشته.
مجری: چند درصد بازار ما را این وارداتی که به زعم شما قانونی است به این شکل دارد وارد می‌شود، پوشش می‌دهد؟ چه میزان است؟
هاشمی: به نظر من نظارتی بر سقف آن واردات نبوده بنابر این کالا‌هایی که در بازار است هم قاچاق است، هم آن‌هایی که از این مناطق وارد شدند.
مناقبی: در واقع نیاز جامعه است جناب هاشمی
هاشمی: نیاز جامعه است، ولی این را باید
مناقبی: یعنی انبوه است که این اتفاق می‌افتد
هاشمی: من این جوری امکان
محری: توضیح تان را بفرمایید؟
هاشمی: اشکال ندارد اگر می‌خواهیم دو طرفه، چون رشته کلام از دستمان درمی رود. اگر که قرار است دو طرفه باشد اشکالی ندارد شروع کنیم دو طرفه بحث کنیم.
هاشمی: بحث محدودیت تأمین منابع مالی شرکت‌هایی که
مجری: شما می‌فرمایید اگر محدودیت منابع مالی برطرف شود، قاچاق جلویش گرفته شود، همه حمایت‌های لازم که به آن‌ها اشاره می‌کنید از تولید کننده داخلی صورت بگیرد شما مشکلی با واردات ندارید؟ درست است؟
هاشمی: قطعاً، ولی پله پله. ما می‌توانیم برای این که شوک به جامعه وارد نشود با توجه به سرمایه گذاری‌هایی که آقای برادران هم اشاره کردند انجام شده و اکنون هم در شرف انجام است، ما می‌توانیم بحث واردات را از طریق صادرات لوازم خانگی شروع کنیم و سال به سال این را بتوانیم توسعه دهیم، اما
سوال: پیشنهاد شما چند ساله است؟
هاشمی: زمانش را می‌شود با تولید کنندگان .
سوال: شما نماینده تولید کنندگان هستید؟
هاشمی: الان ۵ سال است این اتفاق افتاده، پیشنهاد من این است که دو سال آینده هم مشروط بر اینکه زمینه‌های تولید داخل تسهیل شود، بهبود فضای کسب و کار اتفاق بیافتد و شاخصه‌های کلان اقتصادی کشور هم به همان میزان در جهت حمایت از تولید در واقع توسعه پیدا کند، قطعاً ما مخالف واردات تا ابدالدهر که نیستیم.
سوال: آقای مناقبی نظرتان چیست به هر حال از تولید کننده داخلی باید حمایت کرد؟
مناقبی: هر چه فرمودند بحث حمایت از تولید کننده بود، حمایت از مصرف کننده کجا قرار است قرار بگیرد. همه این اتفاقات دارد می‌افتد که مردم بتوانند زندگی خوبی کل مردم که خود تولید کننده هم جزیی از مردم است، ولی اینجا باید ببینیم آقای برادران یکسری آمار دادند، آقای برادران این آمار، آمار تولید است یا آماری است که روی کاغذ است این یک. این مهم است و دوم این که نیاز جامعه چقدر است؟
برادران: تولید کننده ما آمده به ازای این تولید فاکتوری که ثبت کرده مالیاتش را هم داده. نیاز جامعه در یخچال ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تا است در سال، میزان تولیدش ۲ میلیون و ۷۰۸ هزار تا ۸۷ درصد ما پوشش بازار را داشتیم. البته در ماشین لباسشویی ۷۱ درصد بازار را توانستیم پوشش دهیم، در ظرفشویی ۳۷ درصد بازار را پوشش دادیم به همین خاطر ما اعلام کردیم که می‌توانند برخی از حوزه‌های استان‌های مرزی اولویت شان مثلاً واردات در قالب کوله بری یا عرض شود که موضوعات دیگر بحث ماشین ظرفشویی مثلاًَ ما اجازه دادیم که وارداتش انجام شود.
مناقبی: ما الان هم صادر کننده هستیم و هم نیاز داخل را داریم تأمین می‌کنیم.
برادران: چه چیزی را صادر می‌کنید؟ در کولر آبی
مناقبی: کولر آبی که تقریباً می‌شود گفت که خیلی جا‌ها دیگر منسوخ است. من یک سوال دارم، این که می‌فرمایید وارداتی که از طریق کوله بری اگر واردات ممنوع است ممنوعیت که یکی چیزی را می‌توانیم حرام یا حلال است واردات اگر ممنوع است دیگر ممنوع است ما نمی‌توانیم بگوییم کوله بری مجاز است.
برادران: آماری که برادر عزیزمان اشاره کردند در بحث پژوهشگاه، آمار کل واردات ایران را گفتند، ما الان بحث مان لوازم خانگی است و یک ایراد دیگر هم دارد بیان این نکته‌ای که اشاره کردند این است که ما وقتی که تولیدمان بالا می‌رود و وقتی از جنس میزان تولیدات مان بالا می‌رود مواد اولیه هم باز بیشتر لازم است ضمن این که ما یک بار در مورد عمق تولید اینجا صحبت کردیم با هم، هر چقدر ما عمق تولیدمان بالا می‌رود همزمان ما داریم تنوع به محصولات مان می‌دهیم یعنی یخچال‌هایی که قدیم ما تولید می‌کردیم با یخچال‌هایی که امسال تولید می‌کنیم متفاوت است قاعده کار ممکن است ارزبری بیشتری هم داشته باشد شما می‌خواهید امروز یخچال معروف به ساید بزنید یا می‌خواهید تلویزیون فورکی داشته باشیم یا مثلاً‌ای کیت داشته باشیم یا حوزه‌های دیگر به سمت
سوال: با این ممنوعیتی که گذاشتید تا اینجا توانستند به هر حال این تولید کننده را یک حمایتی کنید که یک حکمی داده باشیم که تولیدش افزایش پیدا کرده باشد؟
برادران: من یکی از عملکرد تولید کنندگان براساس آمار دفاع می‌کنم در صورتی که شما می‌فرمایید مردم، مردم همان‌هایی که در کار‌ها هم اشتغال هم ایجاد می‌کنند آن‌ها هم جزو مردم هستند و آن‌ها هم منافع ملی ما را باید تجربه کنند. از آن سمت من هم حداقل استحضار دارید که مشی ما از ابتدای ورود به دولت این بوده که مقابل انحصارات بایستیم، رقابتی ایجاد کنیم و به سمت این که حالا سلطان فلان، سلطان فلان بعضی وقت‌ها در مونیتور کشور در اقداماتی شده باشد این‌ها را به سمت رقابتی ببرد. الان در کشور ما در حوزه لوازم خانگی یک بازار رقابتی با ۳۰۰ واحد تولیدی است که شما می‌بینید.
برادران: من فکر می‌کنم که شما در سطح جامعه می‌بیند تابلو‌های تبلیغاتی که در فروشگاه‌های اقساطی می‌گذارد می‌گوید ما آمادگی داریم یک جایزه کامل را مثلاً با ۵۰۰ هزار تومان در یک هفته
مناقبی: تولید کننده نمی‌دهد
برادران: معلوم است که تولید نه، معلوم است که تولیدات ما بالا رفته
مناقبی: نه شاید جیب مردمان کوچک شده، نمی‌توانند تولید کننده هم نمی‌تواند امکان را بردیم در اختیار یک عده خاصی گذاشتیم.
برادران: ما برای همه واحد‌ها طرحی داریم انجام می‌دهیم که از تسهیلات بانکی استفاده کنند بحث من واحد خاص نیست، از تسهیلات بانکی استفاده کنند. نکته دیگری که باید اشاره کنیم این ۵ سالی که شما می‌فرمایید ممکن است خیلی برخی از تولیدات ما امسال تازه مثلاً ما در لوازم خانگی کوچک در همین نمایشگاه امسال ما محصولات جدیدی رونمایی کردیم که این‌ها نه قالب‌های تولیدی شان در کشور بود نه به این سمت رفته بودیم یعنی اینگونه نیست که هم در همان سال ۹۷ تمام محصولات شان را ارائه کردند و توانستند بسیاری از این اقدامات، اقداماتی که در همین سال جدید انجام شده خطوطی که فعال شده و این‌ها زمان می‌خواهد البته ما با دوستان در جلسات مختلف گفتیم در برنامه راهبردی هم به سمت مزیت رقابتی و توان رقابتی دنبال می‌کنیم از حوزه واردات هم واردات معقول، مشروط با تعرفه همیشه استقبال می‌کنیم که بتوانیم به رقابت معناداری برسیم.
مجری: پس یک جمع بندی داشته باشیم که الان وزارت صمت دولت سیزدهم به این جمع بندی رسیده است که در حوزه لوازم خانگی از اینجا به بعد دیگر ممنوعیت مطلق مثل سنوات گذشته نداشته باشد. درست است؟
برادران: ما اصلاً به این سمت حرکت خواهیم کرد که به سمت رقابتی‌تر شدن بازار حرکت کنیم، اما با حفظ مصالح.
مجری: آقای هرورانی نظر شما چیست؟
هرورانی: اگر خاطر شریف تان باشد زمانی که ممنوعیت واردات وضع شد با دو تا شرط در واقع این ممنوعیت وضع شد یکی این که قیمت‌ها افزایش پیدا نکند که شما شاهد این هستید که از زمانی که ممنوعیت وضع شد تا الان قیمت‌ها بیش از ۳۰۰ درصد افزایش قیمت داشته که حتی رهبر معظم انقلاب هم به این نکته اشاره کردند در صحبت هایشان که این شرط رعایت نشده و عملاً این فشار قیمتی که به مردم وارد شده باعث این شده که چه بسا اگر ما واردات داشتیم این فشار وارد نمی‌شود به مردم و نکته بعد این است که عمق ساخت داخل یعنی شرط دوم این است که عمق ساخت داخل افزایش پیدا کند که این هم آمار‌های خود وزارت صمت نشان می‌دهد که عمق ساخت داخل افزایش پیدا نکرده یعنی ما از راه‌های بهتر هم می‌توانستیم این رقابت را ایجاد کنیم یعنی با افزایش تعرفه ما می‌توانستیم در واقع این رقابت را ایجاد کنیم و این حمایتی از تولید داخل می‌خواستیم داشته باشیم را داشته باشیم.
سوال: آقای هاشمی شما بفرمایید؟ هم قیمت را مطرح کردند هم عمق ساخت داخل را؟
هاشمی: من اول عرایضم عرض کردم که این بحث صحبت‌هایی که می‌شود تابع شاخص‌های کلان اقتصادی کشور است، آیا من از دوست عزیزمان در مرکز پژوهش‌های مجلس سوال می‌کنم آیا فقط صنعت لوازم خانگی این بحث افزایش قیمت بوده یا بحث تورم سالانه افزایش قیمت‌های مواد اولیه و هزینه‌های تولید در تمام صنایع و چه دامی باشد، چه قیمت گوشت و مرغ و تخم مرغ و صنایع مختلف، این یک تابع شاخصه‌های کلان اقتصادی کشور است، این یک و دوم در مورد تعمیق ساخت داخل واقعاً این جفاست که اگر بگوییم ما در صنعت لوازم خانگی و قطعه سازی صرفه جویی ارزی اتفاق نیفتاده و یا تعمیق ساخت داخل صورت نگرفته.
مجری: آقای هاشمی جزئیاتش را هم بگویید تعمیق ساخت داخل چقدر صرفه جویی ارزی
هاشمی:آقای برادران اشاره کردند آمار تولیدی که مثلاً در سال ۹۷ در گروه‌های مختلف کالایی بود مشخص است، الان میزان ارزبری ما برای آن میزان تعداد محصولاتی که تولید شده چیزی حول و حوش یک و ۲ دهم یک و ۳ دهم میلیارد دلار است، یک مقایسه‌ای این را انجام شود ببینیم چقدر تعمیق ساخت داخل صورت گرفته که علیرغم افزایش بالای ۷۰ - ۸۰ درصدی میزان تولید ما میزان ارزبری مان افزایش چشمگیری نداشته بلکه کاهش هم داشته است.
سوال: آقای هرورانی: این نکاتی که فرمودند اگر واقعاً تولید داخل است پس چرا با افزایش نرخ ارز این افزایش پیدا کرده چه بسا بیشتر از افزایش نرخ ارز قیمت لوازم خانگی افزایش پیدا کرده پس این نشان می‌دهد که اسم تولید را نباید روی آن گذاشت اسم مونتاژ را باید روی آن گذاشت.
مجری: آقای برادران یک نکته‌ای دارند؟
برادران: وقتی یکی به عنوان پژوهشگر می‌آید در یک برنامه صحبت می‌کند از من کارمند اجرا یا یک فرد اطلاعات دقیق تری به برنامه بدهید، کلی اطلاعاتی که این عزیزمان به عنوان پژوهشگر دارند می‌دهند اطلاعات غلطی است.
مجری: در چه حوزه ای؟
برادران: همین اطلاعاتی که ایشان از ابتدا دادند تا همین الان به بحث کمک نمی‌کند و بحث را بیشتر. مثلاً الان ایشان می‌فرمایند که لوازم خانگی بیشتر از نرخ ارز افزایش قیمت پیدا کرده، قیمت ارز الان مشخص است، قیمت لوازم خانگی هم مشخص است، شما می‌توانید در نمودار مقایسه کنید.
مناقبی: قیمت ارز را کدام حساب می‌کنید؟ ۵۰ هزار تومانی
برادران: اینجا صحبت‌های ما ضبط می‌شود، در صورت بعد قابل این است که با نمودار‌های رسمی کشور مقایسه کنید.
مجری: اشاره آقای هرورانی به این بود که قیمت آقای هروانی اگر اشتباه می‌گویم اصلاح کنید، گفتند که میزان نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند؟ درست است آقای هرورانی؟
هرورانی: بله، بیشتر از نرخ است. ۹۷ تا الان مقایسه کنید به افزایش در واقع قیمت لوازم خانگی هم مقایسه کنید.
برادران: صبحت حضرت آقا فرمودید برمی گردد به دو سال و چند ماه قبل اولین دیداری که ما با جمعیت صنعتگران رفتیم خدمتشان نقد مقام معظم رهبری آنجا وارد بود بعد از آن دو سه بار دیگر رهبر معظم انقلاب صحبت کردند و اشاره کردند و حمایت کردند از تولید ملی خصوصاً تاکید به حوزه لوازم خانگی به عنوان یکی از تولیدات ملی قابل افتخار انجام دادند. پس ما اگر صحبتی می‌کنیم مستند می‌شود. تراز تجاری ما در این صنعت عرض شود که منفی یک و میلیارد دلار به ۷۲۵ میلیون دلار کاهش پیدا کرده یعنی من آمار را اینجا در این تلفن همراهم تمام اطلاعات را دارم می‌توانم هر سال شما می‌فرمایید می‌توانم میزان صادرات و واردات را برای شما اعلام کنم که ما چه میزان صادرات داشتیم، چه میزان واردات داشتیم ضمن این که اشاره کردیم ما هم تولید را افزایش دادیم هم تنوع تولید را افزایش دادیم هم سطح رضایتمندی مردم دیگر آن یخچال ثابت را که از تولید کننده ما نمی‌خرند یخچالی می‌خرند با ویژگی‌های بیشتر که آن ارزبری لازم دارد. با این همه اگر حالا ما نگاهی داریم نباید این نگاه من عرض کردم خود من از روز ابتدا نگاه شخصی ام را بیان کردم امروز هم وزیر محترم صنعت، معدن تجارت صراحتاً بیان کردند که ما بر پایه اعتماد به این صنعت و این که این صنعت را یک صنعت بالایی می‌دانیم آمادگی داریم که در سطح منطقه رقابت کنیم و این رقابت دو طرفه است یعنی هم واردات است، هم صادرات است الان هم پیمان‌هایی بستیم که آخرین پیمان را خود جناب آقای دکتر علی آبادی دو هفته قبل با حضور جناب آقای پوتین و سایر کشور‌های عضو اوراسیا بستند که در این پیمان خیلی از موضوعات در حوزه مبادلات تجاری حتی با تعرفه صفر ممکن خواهد شد. پس نگاه دولت رقابت است، شکستن این حصار است، اما ما به خاطر این که می‌خواهیم یک دیدگاه را به نوعی به سمتش برویم نباید از عملکرد یک جمع زیادی از صنعت کاران که فارغ التحصیلان دانشگاه‌های خود کشورمان هستند و افتخاراتی در حوزه طراحی، در حوزه تولید، در حوزه بهره وری ایجاد کردند و اشتغال می‌تواند همین امسال ۳۷۰ هزار تا شغل خالص جدید ایجاد شد که عمده شان همین حوزه نساجی و در حوزه لوازم خانگی و در حوزه صنایع عمومی بوده است، این‌ها افتخاراتی است که ما نباید بیاییم اینجا. من از پژوهشگرمان درخواست می‌کنم نمودار تورم مصرف کننده را با نمودار تورم تولید کننده مقایسه کنند، ما نمودار تورم تولید کننده در کشور از ۸۰ درصد ابتدای دولت امروز تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده و این معنی اش این است در همین صنعت لوازم خانگی ما دو تا، چون قیمت‌ها در خیلی از حوزه‌ها باید به نوعی باید اخذ مصوب کنند یک ۱۵ درصدی و یک ۳۰ درصد سرجمع افزایش قیمتی است که در این دو سال اخیر در این صنعت انجام شده است، حالا شما مقایسه کنید با بقیه صنایع و بقیه تولیداتی که در کشور بوده و این ماحصل.
مجری: ما یک جمع بندی آقای هرورانی را داشته باشیم. آقای هرورانی یک دقیقه جمع بندی بفرمایید؟
هرورانی: عرض من این بود که از ابتدای ممنوعیت یعنی از سال ۹۷ تا الان آمار‌ها مشخص است بیش از ۳۰۰ درصد ما افزایش قیمت داشتیم حالا ما به طور متوسط گفتیم چه بسا در برخی از صنایع لوازم خانگی به صورت مصداقی بیشتر از ۳۰۰ درصد افزایش داشته است. عرض من این است که ما اگر دنبال افزایش رقابت هستیم.
مجری: مصداق هم دارید الان به این افزایشی که دارید مثلاً قیمت ۹۷ و الان را داشته باشید؟
هرورانی: صحبت‌های من از سال ۹۷ تا الان بود، مصداق آن را باید بررسی کنم، ولی من به صورت گذرایی که مشاهده می‌کردم می‌دیدم بعضی از لوازم خانگی بیش از ۳۰۰ درصد افزایش داشته است حالا آماری که
برادران: اگر شما از سال ۹۷ می‌فرمایید این را مقایسه کنید با مثلاً ما در مواد اولیه در صورت تولید در سال قبل تا همین الان ما ۶۰ درصد در حوزه محصولات فولادی و در محصولات پزشکی افزایش داشتیم.
مجری: یعنی می‌گویید ماده اولیه شان گران شده؟
برادران: شما از سال ۹۵ تا شش سال قبل این عدد را با امروز مقایسه می‌کنید، از آن سال هر کالایی را شما در نظر بگیرید ۳۰۰ که هیچ ۴۰۰ درصد افزایش داشته است.
مجری: آقای هرورانی جمع بندی بفرمایید؟
هرورانی: آقای مهندس دو تا شرط گذاشته شده یکی این که قیمت‌ها افزایش پیدا نکند یعنی ثبات داشته باشد و این که ساخت داخل که متأسفانه هیچ کدام از این‌ها محقق نشده است یعنی اگر بخواهید مقایسه کنید خیلی دیگر از فاکتور‌های دیگر را می‌شود اضافه کرد.
مجری: مثل چه؟
هرورانی: یکی این که قیمت‌ها ثبات داشته باشد و دومین شرط این است که به عنوان ساخت داخل افزایش پیدا کند.
برادران: من از پژوهشگر محترم و برخی از دوستانی که فقط در حوزه دانشگاهی یا پژوهشی هستند حتماً به میدان بیایند واقعاً بیایند ببینند که مهندسان ما در عمق تولید دارند چکار می‌کنند و در چه قطعاتی من به عنوان فرد کوچک این صنعت هر جا می‌روم هر دفعه می‌بینم که واقعاً یک افتخار بیشتری دارند اضافه می‌کنند.
مجری: آقای هاشمی جمع بندی بفرمایید؟
هاشمی: آقای هرورانی یک مطلبی را مطرح کردند در کل درست است.
مجری: کدامشان در کل درست است؟
هاشمی: مثلاً می‌گویند اگر میزان عمق ساخت داخل بیشتر شده چرا مصرف ارزی بیشتر شده؟ ببینید برای این که مواد اولیه داخلی جناب آقای هرورانی پتروشیمی، مس، آلومینیم، فولاد تمام این‌ها مبنای محاسبه شان قیمت‌های جهانی است با حاشیه رقابت، بنابر این یک تولید کننده لوازم خانگی تولید کننده فولاد که نیست، مس که نیست، پتروشیمی که نیست، آلومینیم که نیست، یا حتی قطعه ساز که تولید کننده لوازم خانگی شما می‌فرمایید با شرط این که قیمتش را تغییر ندهد، وقتی یک قیمت مواد اولیه قابل دسترس مبنای محاسبه اش قیمت‌های جهانی است و به اضافه این که مواد خود افزایش دلار هم که وجود دارد که مواد اولیه یا قطعات وارداتی مان بر آن اساس است، تولید کننده لوازم خانگی، تولید کننده قطعه که نیست هر کدام از این‌ها کانسرت خودشان را دارند.
مجری: آقای مناقبی نظر شما چیست؟
مناقبی: یک چیزی را بگوییم از قول خود تولید کنندگان عزیز عرض کنم، چون من در حوزه فعالیت وارداتی تولید کنندگان هم در کنار ما هستند. امروز در لوازم خانگی طبق گفتار و آمار خودشان که دادند، چون اینجا از آوردن اسم یک کمی معذورم حدوداً بین ۶۰ تا ۶۵ درصد ارزش کالایی شان یعنی کالایی که باید بیاورند وارداتی است.
هاشمی: در کدام گروه کالایی؟
مناقبی: همین‌هایی که تولید داخل دارند
هاشمی: نه آقای مهندس گروه کالایی بفرمایید؟
برادران: ما در کولر آبی صد در صدیم، در بخاری ۹۷ درصدیم، در اجاق گاز ۹۴ درصدیم، در آبگرمن ۸۹ درصدیم.
مناقبی: یعنی ۹۴ درصد داخلی است
برادران: ۹۴ درصد اجاق گاز داخلی است حتی
مناقبی: اگر داخلی سازی است سوالم این است چرا باید قیمت اینقدر گران باشد، دلار را نیایید ۵۰ هزار تومان محاسبه کنید، چون اصلا و ابدا دولت دلار ۵۰ هزار تومانی را قبول ندارد، دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان جدیداً حالا تغییر کرده رسیده به بازار دوم.