اختلاف فاحش اعتبارات هواشناسی ایران با چین، عربستان و ترکیه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما شبکه خبر در برنامه صف اول خود موضوع توجه به مدیریت تغییرات آب و هوایی را با حضور خانم دکتر تاجبخش رئیس سازمان هواشناسی کشور بررسی کرد.

سوال :  این پدیده علمی نو که شما بیشتر توضیح خواهید داد که چیست برای همه مردم چرا اتفاق نیفتاد یا چرا تاثیر آن بر کشور ما طبق پیش بینی ها نبود؟
تاجبخش : پیش بینی های هواشناسی اساسا مبتنی بر حل معادلات دیفرانسیل جو به روش های ریاضی است و آنچه که از اسم این کار هم پیدا است این کار پیش بینی است یعنی شواهدی را ما رصد می کنیم آنها را می بینیم و بر اساس آن پیش بینی هایمان را صادر می کنیم .
تقریبا از اردیبهشت ماه ما الگوهای پیش بینی پاییز و زمستان امسال را رصد می کردیم می توانم بگویم به طول اجمال غالب مدل هایی که هم خودمان اجرا می کردیم و هم اطلاعات آن را از اجرای مدل های سایر کشورها می گرفتیم نشان می دهد که در منطقه ی خاورمیانه و از جمله کشور ایران ، افزایش بارش به خصوص برای بخش غربی کشور وجود دارد و تا شهریورماه همین وضعیت ادامه داشت ما معمولا هر ۴۵ روز، دو ماه یک بار این اطلاعات را از طریق وزارت محترم راه و شهرسازی خدمت هیئت دولت ارائه می‌کنیم آنچه که دیدیم و بر اساس شواهد بود افزایش بارش بود، البته همین افزایش بارش هم اساسا بر پایه‌ی احتمالات است و در منطقه‌ی عرض‌های میانه که کشور ما هم واقع است با احتمال ۶۰-۷۰ درصد این‌ها احتمال وقوع دارند بنابراین با همین ادبیات در شورای عالی آب هم گزارش شد.
راهکار‌هایی که در دنیا برای این پیش بینی‌ها هست و از آن‌ها استفاده می‌شود به چشم یک ابزار به آن نگاه می‌شود یعنی وسیله‌ای است برای ارتقاء فعالیت‌هایی که مرتبط با این پیش بینی‌ها باشد. اساسا نمی‌توانیم فعالیت هایمان را در حوزه‌های مختلف بر اساس پیش بینی‌ها انجام بدهیم باید سناریو‌های مختلفی در حوزه‌های مختلف مثل آب، مثل کشاورزی، مثل محیط زیست تعریف بشود که این احتمالات اگر بوقوع پیوست با سناریوی به وقوع پیوستن و اگر محقق نشد با سناریوی بدبینانه پیش برویم که در آخرین جلسه‌ای که در شورای عالی آب هم در حضور آقای رئیس جمهور بود همین مطلب عنوان شد و روی سناریوی بدبینانه هم تاکید شد بخصوص که انشاالله در حوزه‌های کشاورزی مدیریت منابع آب و محیط زیست که سه تا حوزه‌ی اصلی هستند که با اطلاعات هواشناسی در ارتباط هستند سناریو‌های بدبینانه در دستور کار قرار بگیرد که کمترین خسارت وارد بشود.
قطعا ما خودمان بیشتر از همه تمایل داریم که این پیش بینی‌ها به وقوع بپیوندد، ولی گاهی اتفاقاتی در جو می‌افتد که پیش بینی پذیری را پایین می‌آورد یکی از مهم‌ترین آن‌ها همین افزایش دمایی است که سال ۲۰۲۳ اتفاق افتاد و سال ۲۰۲۳ را به گرم‌ترین سال تاریخ کره زمین تبدیل کرد و این باعث شد که اساسا الگو‌های جو حداقل در منطقه‌ی خودمان که با دقت رصد کردیم خیلی منطبق با آنچه که از اردیبهشت ماه می‌دیدیم پیش نرود.
در مهرماه حدود ۱۲ میلیمتر یک کمی هم بیشتر از میانگین‌های بلندمدت بارش کشور بیشتر بود در آبان این به حدنرمال رسید، آذرماه شرایط بسیار بدی داشتیم یعنی اگر همچنان وضعیت مهر و آبان پیش می‌رفت تقریبا پیش بینی‌ها محقق می‌شد در آذر آنچه که اتفاق افتاد رکورد بود در کشور و در منطقه‌ی ما و البته در دنیا، ما گرم‌ترین تابستان را هم تجربه کردیم، احتمالا گرم‌ترین پاییز را هم در سال ۲۰۲۳ داشتیم و انشاالله داده‌های زمستان هم بیاید شاید همین اتفاق تکرار بشود.
من دو نمونه از اطلاعاتی را که درطی همین روز‌های اخیر با توجه به حساسیتی که روی این مسئله است بررسی کردم، ما داده‌های جو را در لایه‌های مختلف اطلاعاتش را جمع آوری می‌کنیم، میانگین دمای ایستگاه مهرآباد در ارتفاع تقریبا ۵ و نیم کیلومتری که معروف است به تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال و مشخصا میانه‌ی جو میانه‌ی آن لایه‌ای که ما فعالیت‌های جوی را در آن در نظر می‌گیریم، حدود ۵ درجه از میانگین‌های بلند مدت گرم‌تر بود. تراز ۷۰۰ هکتوپاسکال که حدود ده هزار پایی حدود سه هزار و ۳۰۰ متری است هم همین اتفاق برایش افتاده بود، این به این معنی است که کل ستون جو از سطح زمین تقریبا تا لایه‌های بالایی یک گرمای بی سابقه‌ای اتفاق افتاد که متاسفانه در هیچکدام در مدل‌های پیش بینی تا این حد دیده نشده بود ما در بعضی از شهرستان‌ها از جمله پارس آباد رکورد دمایی داشتیم حدود ۱۹ درجه‌ی سانتیگراد ما افزایش دما را در بعضی از روزها داشتیم و این واقعا در آذرماه بی سابقه بود و ماکسیمم دما را به ۳۰ درجه در پارس آباد که تقریبا یکی از بالاترین ایستگاه‌ها و شمالی‌ترین ایستگاه‌های کشور است تجربه کردیم. این یک تجربه جدیدی بود برای همه ما.
به نظر می رسد می تواند یکی از پیامدهای تغییر اقلیم باشد که در منطقه ی ما این طوری ظهور کرد و تا این حد در مدل های پیش بینی عددی دیده نشده بود و آذر بسیار شرایط بدی را از لحاظ بارشی تجربه کردیم .
سوال : آیا پیش بینی پذیری هواشناسی به امکانات زیاد گره خورده یا  بیش از امکانات به دانش روز وابسته است؟
تاجبخش : هر دو عامل نقش بسیار مهمی را دارند ، امکانات و تجهیزات هواشناسی اساسا بر می گردد به توسعه ی شبکه ی دیدبانی هواشناسی ، هر آنچه که شما داده و اطلاعات در سطح کشور در سطح منطقه در دنیا بیشتر بتوانید جمع آوری بکنید ، این داده ها به عنوان ورودی همین مدل های پیش بینی عددی از آن استفاده می شود ، قطعا در مناطقی از کره زمین که داده های ورودی بهتری دارند ، مدل ها بهتر پاسخ می دهند در جاهایی مثل منطقه ی ما که نه تنها در کشور خودمان ، در بعضی از کشورهای اطراف مان هم داده و اطلاعات خیلی متراکم نیست شبکه خیلی متراکم نیست مدل اجرا می شود ولی شاید خیلی به خصوص در شرایطی که این پیامدها هم اتفاق بیفتد پاسخ خوبی را از مدل ها نگیریم .
سوال : ما از لحاظ همین امکانات و تجهیزات مورد نیاز در چه وضعیتی هستیم در کل ؟
تاجبخش : ما تقریبا می توانم بگویم بسیاری از ادوات روز دنیا را در کشور داریم در حوزه ی هواشناسی اما مهم تراکم این شبکه ی دیدبانی است من به دو تا مثال فقط این جا بسنده می کنم تقریبا در۱۰-۱۱ کشور ما بررسی کردیم که هم کشور‌های توسعه یافته در آن است و هم کشور‌های در حال توسعه، در مورد ایستگاه‌های خودکار هواشناسی متوسط فاصله ایستگاه‌ها در این ۱۰-۱۵ کشوری که دیدیم حدود ۲۰ کیلومتر است در کشور ما صد کیلومتر است بنابراین یک اختلاف فاحشی در جمع آوری این داده‌هایی که با تراکم باشد در کشور داریم. یا مثلا شبکه‌ی رادار‌ها در بعضی از کشور‌ها به عنوان مثال در کشور همسایه ترکیه که مساحت آن تقریبا نصف کشور ما است حالا کمی بیشتر یا کمتر حدود ۱۷ رادار هواشناسی دارد کشور ما خیلی کمتر مجهز است علیرغم این که کشور ما مساحت بیشتری هم دارد یک اصل و اساس آن توسعه تجهیزات دیدبانی ما است که در بلند مدت در بانک داده و اطلاعات جمع آوری بشود و با عنوان ورودی مدل ها از آن استفاده بشود . بخشی هم دانش تخصصی است ما با توجه به این که عضو سازمان هواشناسی جهانی هستیم سعی می کنیم با اطلاعات و دانشی که در آنجا تولید می شود همکاران را مرتبط بکنیم قطعا ایرادهایی هم به دانش ما وارد است ما خودمان بهتر از هر کس می دانیم در کجاها گرفتاری هایمان بیشتر است ولی مسئله تجهیزات و داده و اطلاعاتی که از طریق این شبکه جمع آوری بشود و در اختیار مدل ها قرار بگیرد نقش اساسی دارد .
سوال : پیش بینی دارید که این تجهیزات تا چه زمانی به آن حد استاندارد مدنظر شما خواهد رسید ؟ در برنامه هفتم مثلا می توانید بگویید که چیزی دیده شده یا خیر ؟
تاجبخش : ما تلاش بسیار زیادی در سازمان هواشناسی در زمان نوشتن برنامه ی هفتم در مجلس انجام دادیم که بتوانیم در قالب یکی دو تا بند با توجه به موضوع پیامدهای تغییر اقلیم که ضرورت دارد شبکه دیدبانی ، شبکه پایش کشور ، شبکه قوی تری باشد به نوعی در برنامه بگنجانیم ، در کمیسیون های مرتبط رایزنی های زیادی انجام شد نهایتا متاسفانه هیچکدام از همان دو سه تا پاراگرافی که ما مدنظرمان بود در برنامه نیامد من امیدوار هستم که در برنامه ی بودجه سال ۱۴۰۳ که در دستور کار است حداقل برای سال آینده موضوعات مرتبط با هواشناسی حتما گنجانده شود و این مسئله که توسعه ی شبکه ی دیدبانی ما ضرورتی است از لحاظ این که بتوانیم پایش بهتری برای پارامترهای جوی داشته باشیم و به دنبال آن بتوانیم پیش بینی های بهتری به عنوان اصلی ترین محصولات سازمان هواشناسی صادر بکنیم و در اختیار کاربران تخصصی و کاربران عامه مان قرار بدهیم اتفاق بیفتد ، دنبال می کنیم از طریق کمیسیون های تخصصی که انشاالله هم دولت کمک کنند و هم مجلس که در بودجه سازمان هواشناسی یک جهش قابل ملاحظه اتفاق بیفتد حقیقتا ما دیگر از رشد گذشتیم باید در اعتبارات سازمان هواشناسی جهش اتفاق بیفتد .
سوال : می توانم برای این که عدد و رقم دست من و بقیه علاقه‌مندان و یا تحلیلگران و کارشناسان بیاید درباره چه عددی داریم صحبت می کنیم ؟
تاجبخش : اعتبارات سازمان هواشناسی در بخش تملک دارایی های سرمایه ای قطعا در مقایسه با آنچه که در بسیاری از دستگاهها اتفاق می افتد و کارشان پایش و دیدبانی است در حوزه های مختلف ، حالا ما در حوزه های علوم جوی هستیم بسیار کمتر است ، نکته حائز اهمیت این است که بسیاری از تجهیزات ما خرید خارج است و با توجه به نوسان قیمت ارز و مشخصا مسئله تحریم خیلی به سختی می توانیم این ها را تامین بکنیم و دنیا هم به شدت در حالا توسعه و پیشرفت است همانطور که گفتم امروز در حوزه ی ایستگاههای خودکار ما فاصله جدی با کشورهای توسعه یافته گرفتیم آخرین گزارش هایی که مرکز پژوهش های مجلس هم تولید کرده اختلاف فاحش اعتبارات سازمان هواشناسی ایران را با تقریبا چند کشور مختلف از جمله چین ، عربستان ، ترکیه ، هم در منطقه ، هم در خارج از منطقه مقایسه کرده ، شاید بعضی ها بیش از ده برابر از اعتبارات سازمان هواشناسی بیشتر هستند .سازمان هواشناسی می‌گویم چون خیلی وابسته به نرخ ارز است
با وضع امروز سالانه یک همت اگر سازمان هواشناسی اعتبارات عمرانی اش بتواند تامین شود می تواند ظرف مدت۵ سال حرفی برای گفتن داشته باشد در شبکه دیدبانی کشور و این داده ها بعد از چندین سال که جمع آوری بشود و یک بانک پایگاه داده مشخص قابل استناد و قابل استفاده ای بشود در مدل ها هم به کار ببندیم .

سوال :یک چیزهایی در فضای مجازی چند روز گذشته پخش شد درباره ی تفاوت بارش بین آن طرف مرز و این طرف مرز مثلا در سمت آذربایجان غربی و ترکیه ، این حرف ها اصلا چقدر می تواند درست باشد از نظر علمی ؟ و اساسا آیا جنگ اقلیمی در اشکال مختلف که صحبت آن می شود موضوعی است که در محافل علمی و دانشگاهی جهان قابل اعتنا باشد یا نه ؟
تاجبخش : به مسئله ای اشاره کردید که در فضای مجازی امروز خیلی راجع به آن صحبت می شود ، اساسا وقوع بارش ، تشکیل ابر ، فرآیندهایی هستند که در جو یک تعریف مشخصی دارند . یکی از اصلی ترین عواملی که کمک می کند سیستم های ناپایدار جوی شکل بگیرند ، وضعیت توپوگرافی منطقه یعنی حضور پستی بلندی ها در سطح زمین و میزان رطوبت است . این دو تا که باشند با شرایط ناپایدار جو که همراه بشود ، می تواند تولید بارش بکند اگر رطوبت نباشد این ها تبدیل به وزش باد و طوفان گرد و خاک و این ها می شود . شرایط ناپایدار در جو چطوری تعریف می شود ؟ زمانی که شما در راستای قائم حرکت داشته باشید معروف هستند به جریان های همرفتی اساسا ، یعنی چه زمانی این ها ایجاد می شود ؟ یعنی در لایه های پایین هوا گرم باشد و در لایه های بالا هوا سرد باشد هوای سرد سنگین است به لایه های زیرین بیاد و هوای گرم سبک است برود بالا و این جریان تشکیل بشود این جریان که تشکیل بشود اگر با رطوبت و این ها همراه باشد می تواند منجر به شکل گیری ابر و ناپایداری های همراه با ابرناکی و بارش و این ها باشد . یکی از عواملی که کمک می کند این الگوها شکل بگیرند اثرات توپوگرافی در سطح منطقه است مثلا موقعیت کوهستان ها ، یکی از عواملی که باز خیلی کمک می کند بارش ها زیاد باشد ، میزان رطوبتی است که به منطقه تزریق می شود .
کشور ترکیه اولا در عرض های تقریبا بالاتری از ما قرار دارد ، عرض پهنای کشور کوچک‌تر از ایران است ، دو دریای منبع رطوبتی قابل توجه مثل دریای مدیترانه در جنوب و دریای سیاه در شمال این کشور را تغذیه می کند ، بنابراین الگوهای جوی آن با ما متفاوت است بسیاری از سیستم های جوی که در آنجا فعال می شود اساسا نباید روی ایران فعالیت بکند ، می خواهم بگویم یعنی این که کشورها هم مرز هستند با هم الزامی برای این که سیستم های جوی مشابه داشته باشند نیست . سیستم هایی روی کشور ترکیه می توانند فعالیت بکنند از بخش های شمالی ترکیه خارج بشوند فقط شاید گاهی گوشه ای از نوار شمال غرب ما را تحت تاثیر قرار بدهند ، گاهی سیستم هایی هم هستند از روی دریای مدیترانه می آیند مشخصاً کشورهای غرب حاشیه غربی ما را مثل عراق ، سوریه ، ترکیه حتی ، جنوب ترکیه ، این ها را تمام پوشش می دهند و به ایران می رسند .
بنابراین در کشور ترکیه ممکن است اتفاقاتی بیفتد کما این که می افتد میانگین بارش کشور ترکیه سالانه بیش از ۵۰۰ میلیمتر است کشور ما حدود ۲۳۰ میلیمتر است ، دو کشور با دو اقلیم متفاوت هستند ، ضمن این که امسال با این گرمایشی که در خاورمیانه به خصوص اتفاق افتاد شرایط را کاملا متفاوت کرد .
سوال : پس در فاصله های کم هم این توجیه پذیر است بله ؟یعنی تفاوت بارندگی و تفاوت آن اقلیم در فاصله های کم؟
تاجبخش : قطعا
سوال : قطعا در دو تا کشور که خیلی فرق زیاد است
تاجبخش : قطعا همین طور است من دو تا مثال برای شما بزنم ، ما در تهران فاصله تهران و نوشهر تقریبا فاصله افقی آن ، حدود ۲۰۰، ۲۰۰ و خورده‌ای کیلومتر است، ولی در نوشهر چه شرایط بارشی داریم در تهران، چرا؟ چون رشته کوه البرز این وسط است بنابراین جریان‌هایی که از روی دریای خزر به عنوان یک منبع رطوبتی نسبتا کوچکتر نسبت به دو تا دریای دیگر، وارد شمال ایران می‌شوند، پس از برخورد به رشته کوه البرز در همان سمت بارندگی می‌دهند و به این سمت کوه خیلی وقت‌ها نمی‌آیند این باعث می‌شود که اقلیم این دو تا منطقه با هم بسیار متفاوت باشد. یا حتی نزدیک‌تر از آن دو تا شهر در استان چهارمحال و بختیاری مثل شهرکرد و کوهرنگ، در واقع هر دو در یک استان با فاصله حدود ۵۰ کیلومتر کمی بیشتر یا کمتر، ولی با پوشش برف کاملا متفاوت با همدیگر، میانگین پوشش برف در کوهرنگ حدود ۶۰ سانتی متر است میانگین پوشش برف در شهرکرد بسیار بسیارکمتر از این مقدار است اساسا عامل غیر جوی فعالیتی در آنجا ندارد که در یک فاصله ای به این کوچکی این همه اختلاف بارش برف در طول سال وجود دارد . توپوگرافی نقش بسیار مهمی دارد از لحاظ جغرافیایی ، عرض جغرافیایی و منبع تغذیه رطوبت کمک شایانی می کند بقیه ی موارد در واقع خیلی علمی نیستند ، شاید نگاه شبه علمی به آنها بتوانیم داشته باشیم .
سوال : مثلا خشکیدگی دریاچه ارومیه و گاز متان و این ها را می فرمایید ؟
تاجبخش : دریاچه ارومیه تقریبا از اواسط دهه۸۰ این اتفاق روند خشک شدن آن آغاز شد مربوط به سال‌های اخیر نیست، قطعا بخشی از این مشکلات هم مربوط به کم بارشی است کما این که ما در سال ۹۸ که بارش‌های خوبی در کشور داشتیم به واسطه سیلاب هایی هم که آمد مقداری از تراز دریاچه ارومیه را هم بالا آورد اما آن چیزی که اساسا روی دریاچه ارومیه امروز در محافل مسئولین مطرح است مسئله ی مدیریت منابع آب است در آنجا، هم احداث سدها ، هم افزایش سطح زیرکشت ، هم پایین آمدن تراز آب دریا و هم رعایت نکردن حق آبه های زیست محیطی و بسیاری عوامل دیگر شاید عامل اصلی تری بود نسبت به پیامدهای تغییر اقلیم که در آن منطقه اتفاق افتاد .
سوال : باز دوباره چون این ها شایعاتی است که در فضای مجازی منتشر می شود گاهی هم به یک منابع خارجی هم استناد می شود ممکن است ذهن بخش هایی از جامعه را درگیر بکند ولی ما نمی دانیم که این ها چقدر علمی است ؟ مثلا جنگ اقلیمی ، چقدر ممکن است این جنگ اقلیمی ؟
تاجبخش : اگر کشوری یا ظرفیتی در دنیا وجود داشته باشد که بتواند انرژی های عظیم سیستم های جوی را در اختیار بگیرد قطعا چیز پنهانی نیست این قدر این قدرت می تواند زیاد باشد که به راحتی می تواند اشاعه بدهد و حکومت بکند بر همه جا ، انرژی سیستم های جوی بسیار زیاد هستند و این که ما با یک فرآیندهای کوچک مقیاسی بخواهیم این ها را خیلی تحت تاثیر قرار بدهیم الزاما معنا ندارد اما اگر مفهوم جنگ اقلیمی پیامدهای تغییر اقلیم باشد و پیامدهایی باشد که ناشی از افزایش دمای کره زمین باشد ، بله کشورها می توانند به این مرحله از اختلاف نظر برسند چون پیامدهایش منجر به کاهش منابع آبی می شود ، کما این که ما می بینیم در منطقه ی ما یکی از اصلی ترین مناطق کره زمین است که تنش آبی دارد ، بخشی از این تنش می تواند محتمل از پیامدهای تغییر اقلیم باشد .
سوال : بعدا در این باره هم از شما خواهم پرسید که ما باید با این پدیده تغییر اقلیم چه کنیم و آیا فقط باید مثلا در مصرف صرفه جویی کنیم که این هم ممکن است یکی از لوازم باشد اما آیا فقط به این اکتفا باید بکنیم یا کار دیگری هم می شود کرد ؟ درباره  پدیده فون هم بفرمایید که چیست و چه تاثیری می تواند داشته باشد در حجم بارش های شمال غرب کشور ؟
تاجبخش : فون یک پدیده ی به قول هواشناس ها لوکال یا محلی است که در مقیاس های کوچک اتفاق می افتد مشابه آنچه که در حوزه ی در بحث هم گفتم بین تهران و استان های ساحلی شمالی اتفاق می افتد . جریان هوای گرم و مرطوبی از سمت دریای خزر به سمت جنوب حرکت می کند در برخورد با رشته کوه البرز شروع به صعود می کند چون توده هوا مرطوب است ضمن صعود رطوبت بیشتری جذب می کند چون سردتر می شود و همان طرف کوه بارش خودش را می دهد خنکی در همان طرف کوه است ، جریان هوا که به سمت جنوب کوه می آید به سمت جنوب کوه البرز که تهران و سایر استان ها واقع شدند یک جریان گرم و خشک است ، این باد گرم و خشک معروف است به باد فون ، می تواند در بسیاری از مناطق اتفاق بیفتد معمولا در مسیر جریان هوا آن قسمت از کوه که در مسیر جریان هوا است معروف است به سمت بادسوی کوهستان هوا معتدل و خوب است و در سمت دیگر که پشت به باد است و معروف است به بادپناه کوهستان هوا آن طرف مرطوب است این طرف گرم و خشک است .
سوال : در کوه بعضی وقت ها می بینیم یک طرف برف است کامل و انباشت برف است یعنی نه که فقط یک سفیدی باشد حتی بعضا ممکن است یک متر و دو متر برف باشد این طرف کوه کلا خشک است ، این همان است .
تاجبخش : بله گاهی اگر بسته به مقیاسی که داریم بررسی می کنیم می تواند در نتیجه همین پدیده باشد ما در رشته کوه البرز هم همین را داریم آن طرف منتها به جای برف، باران است چون دمای هوا خیلی پایین نمی آید بارش های قابل ملاحظه داریم این طرف کوهستان اصلا آنها را نداریم در سمت رشته کوههایی که در شرق ترکیه هم واقع شدند می تواند این پدیده در آن مقیاس مدنظر لحاظ بشود .
سوال : برویم سراغ آن سوالی که عرض کردم که ما باید چه کنیم با این پدیده تغییر اقلیم ؟ باید سازگار بشویم به مفهوم این که دست روی دست بگذاریم و فقط نهایتا بگوییم که مصرف را مدیریت بکنیم یا می شود بیشتر از این هم کاری کرد ؟
تاجبخش : در دنیا سازمانی است به نام هیئت بین الدول تغییر اقلیم زیر نظر سازمان ملل است و هم مسئله ی پایش تغییرات اقلیمی و هم راهکارهایی را که برای این وضعیت باید کشورها در پیش بگیرند در آن مطرح شده ، سه تا کارگروه اصلی دارد ، کارگروه اول آن راجع به علوم فیزیکی است در واقع فیزیک این کار صحبت می کند که همان پایش و پیش بینی های اقلیمی است . کارگروههای دوم در خصوص سازگاری با تغییرات اقلیمی ، راهکار‌هایی که مرتبط است، آسیب پذیری کشور‌ها و جوامع و تاب آوری کشور‌ها و جوامع راهکار‌هایی را ارائه می‌دهد، یکی از مهم‌ترین راهکار‌هایی که هست استفاده از ظرفیت‌های انرژی‌های پاک است که بسیار بسیار مطرح است و می‌تواند بعنوان یکی از اصلی‌ترین راهکار‌هایی که بتواند گرمایش هوا را تا حدی کاهش بدهد و کشور‌ها برای آن برنامه داشته باشند، مطرح می‌کند در آنجا، متناسب با ظرفیت کشور‌ها، جمعیت کشور‌ها، زیرساخت کشور‌ها، تاب آوری کشور‌ها را هم تعریف می‌کند و راهکار‌هایی را مشخص می‌کند که اگر کشور‌هایی مشخصا کربن بیشتری تولید می‌کنند چه مسیر‌هایی را برای کاهش این کربن باید بروند، سناریو‌های مختلفی برای تغییر اقلیم بسته به میزان تولید گاز‌های گلخانه‌ای تعریف شده، چون آنچه که اساسا باعث این گرمایش می‌شود تولید گاز‌های گلخانه‌ای است که بسیاری از کشور‌ها تولید می‌کنند و البته کشور ما هم جزو چند کشور بالای جدول است که گاز‌های گلخانه‌ای زیادی تولید می‌کنیم راهکار‌های متعددی از جمله استفاده از منابع انرژی پاک و ظرفیت‌هایی که منطبق با سازگاری جغرافیایی کشور‌ها باشد از راهکار‌هایی است که آنجا پیشنهاد می‌شود تمام کشور‌ها در حوزه‌های مختلف باید برنامه برای این کار داشته باشند، در مدیریت منابع آب شان، در حوزه کشاورزی که در واقع بخشی از مصارف آب در آنجا است، در حوزه صنعت، محیط زیست، بهداشت که پیامد‌های تغییر اقلیم جوامع را کمتر تحت تاثیر قرار بدهد، یکی از مهم‌ترین این پیامد‌ها افزایش رخداد مخاطرات جوی است ما می‌بینیم طی سال‌های اخیر بارش‌های سیل آسا در کشور بسیار بیشتر شده اند، طوفان‌های گردو خاک به مراتب بیشتر شدند، خشکسالی‌ها به مراتب بیشتر شده، شاید اگر الگو‌ها را تا چند ده سال آینده دنبال کنیم، تغییرات بارش مقداراً خیلی متفاوت نباشد، اما الگو و تیپ بارش‌ها بسیار فرق می‌کند.

سؤال: مثل اين كه مثلاً زمستان كم بارش شود و تابستان بارشش بيشتر از هميشه.

تاجبخش: یا حتی دقیق‌تر بخواهیم بگوییم بارش‌ها از نوع سیلابی و رگباری شود، به جای این که در ۲۴ ساعت باران بیاید مثلاً در سه ساعت این بارش بیاید. بنابراین اگر زیرساخت مناسبی در کشور نباشد، این باران می‌آید تقریباً همه چیز را نابود می‌کند و از بین می‌برد. این ضرورت آن است که کشور‌ها موظف هستند برای این که بتوانند با این پیامد‌ها روبرو شوند و خسارت و تلفات کمتری داشته باشند، یکی از راهکار‌ها سازگاری است. سازگاری به معنی پذیرفتن و نشستن وضع موجود و این‌ها نیست، به معنای این است که با شرایط موجود در حوزه‌های مختلف، بهترین مدیریت را داشته باشیم تا بتوانیم از منابع سرزمینی مان بهترین بهره برداری را کنیم.

سؤال: ما درباره یکی از آن جایی که شما کار دارید با برنامه هفتم، با مجلس، با قانون بودجه صحبت کردیم، آن قسمت که مربوط به تجهیز سازمان هواشناسی است و تأمین نیازهایش که تأثیر دارد به هر حال با زندگی روزمره مردم؛ کمترینش، یک جای دیگر هم ممکن است شما کار داشته باشید با مجلس و آن این است که این مخاطرات تغییرات جوی، آب و هوایی و اقلیمی در برنامه هفتم آیا دیده شده یا خیر؟ و برای آن فکر شده یا خیر؟ اصلاً مسئولش شما هستید که این را گوشزد کنید یا دستگاه دیگری است که باید این کار را کند؟

تاجبخش: اساساً، چون دستگاه‌های نظارتی مثل سازمان محیط زیست، قدرت عملیاتی بیشتری در مدیریت و کنترل دارند، بخشی از فعالیت‌های مرتبط با برنامه ریزی برای دستگاه‌های مختلف که چه کار‌هایی را انجام دهند که یا سازگاری یا کاهش پیامد‌های مرتبط با تغییر اقلیم را داشته باشیم می‌تواند در سازمان محیط زیست تعریف شود، همان طور که رئیس این سازمان گفتند لایحه‌ای را تقدیم دولت کردند، ان شاء الله در مجلس هم برود و مصوب شود به صورت قانون در بیاید که بتوانیم از ظرفیت‌هایی که درکشور است بهترین استفاده را کنیم. اما شاید مهم‌تر از آن خیلی از دستگاه‌ها خودشان بدانند که در کجا‌ها بایستی سطح زیرکشت را کم کنند، چاه‌های غیرمجاز را تعدادش را کم کنند، سد‌های بیشتر از نیاز نزنند و دسترسی به سایر منابع آبی را حتماً بر اساس مطالعات و پژوهش‌های مرتبط انجام دهند. یکی از مهمترین حوزه‌هایی که مسأله تغییر اقلیم روی آن اثر می‌گذارد، حوزه آب است که منطقه ما و کشور ما در تنش آبی جدی قرار گرفته، موضوع فرونشست یکی از پیامد‌های کمبود آب‌های زیرزمینی است که امروز بسیاری از مناطق کشور با آن درگیر هستند.

سؤال: شما الآن راضی هستید از آن چیزی که به برنامه هفتم راه پیدا کرده؟  

تاجبخش: در بخشی از بند‌های برنامه هفتم در خصوص تغییر اقلیم و تهیه یک برنامه به طور مشخص صحبت شده، اما مسأله تغییر اقلیم علاوه بر برنامه ریزی در حوزه‌های مختلف، موضوع پایش اقلیم و تغییرات آن هم هست که مشخصاً جزو وظایف سازمان هواشناسی است. همان طور که گفتم سازمان هواشناسی ایران؛ مرجع ملی آن هیئت بین دول تغییر اقلیم در کشور است. چون ظرفیت‌های پایشی و تجهیزاتی در این سازمان درطی۶۰ تا ۶۵ سال گذشته فراهم شده و موضوع پایش تغییر اقلیم و پیش بینی‌های مرتبط با آن را در بازه‌های کوتاه مدت برای پیش بینی‌های روزانه، در بازه‌های فصلی و بلندمدت برای پیش بینی‌های اقلیمی، دهه‌ای یا سده ای، بر اساس این داده‌ها و اطلاعات لحاظ شود. بنابراین ضرورتاً تجهیز شبکه دیده بانی سازمان هواشناسی کشور؛ یکی از اصلی‌ترین ابزار‌هایی است که بتواند ما را در پایش وضعیت اقلیمی کشور کمک کند و راهکار مناسبی را در اختیار  تصمیم گیران کشور برای حوزه‌های دیگر قرار دهد که ما بدانیم الآن کجا‌ها بیشترین افزایش دما، بیشترین کاهش بارش، بیشترین تبخیر و تعرق و سایر پارامتر‌های جوی مرتبط را داریم.

سؤال: وقتی که درباره موضوعی مثل تصادفات صحبت می‌شود، می‌گویند که ما اگر پیشگیری کنیم خیلی ارزان‌تر برای ما تمام می‌شود، مثلاً حوادث رانندگی و تلفات و آثار و پیامدهایش، شبیه این را درباره مثلاً فرض کنید که خود نظام سلامت داریم، می‌گویند پیشگیری بیماری ارزان‌تر است نسبت به درمان، اگر واقعاً بخشی از اعتبارات حوزه درمان بیاید به سمت پیشگیری، کارمان در آینده راحت‌تر خواهد بود. درباره سازمان هواشناسی هم شاید این یک نگاه باشد که اگر هواشناسی کارش را درست انجام دهد در بحران‌هایی که بعد به وجود می‌آید ما هزینه‌های کمتری را باید بپردازیم، آیا چیزی از هزینه‌های مدیریت بحران در کشور  پرداخت می‌شود بخشی از اعتباراتش به هواشناسی، سهمی آیا می‌رسد به هواشناسی برای آن پیشگیری یا برای آن پیش بینی به موقع؟

تاجبخش: همان طور که گفتید شاید یکی از اصلی‌ترین بحران‌های موجود در کشور ما، بحران‌های جوی و اقلیمی باشد، آن چه که سازمان‌های مرتبط با بحران را ازجمله سازمان مدیریت بحران، سازمان‌های امداد و نجات، اورژانس و سایر دستگاه‌ها در زمان وقوع بحران‌های جوی و اقلیمی وارد عمل می‌شوند. اگر پیشگیری می‌شد و با پیش بینی‌های بهتر می‌توانست از مخاطرات ناشی از آن جلوگیری شود، هزینه‌های کمتری داشتیم. در حوزه مدیریت بحران؛ قانونی است که اعتبارات مشخصی را برای دستگاه‌ها لحاظ کرده است، در ماده‌ای از این قانون راجع به اعتبارات صحبت شده، فکر می‌کنم سازمان هواشناسی بجز یک مورد در موضوع نجات دریاچه ارومیه درطی سال‌های گذشته بخش خیلی کوچکی از اعتبارات مدیریت بحران به آن رسیده، اما اصلی‌ترین موضوع ما؛ مسئله وظایفی است که در قانون مدیریت بحران و هوای پاک به عهده ما گذاشته شده که تکمیل شبکه دیدبانی ماست که باید این کار انجام شود تا بتوانیم سامانه‌های هشدار بهتری داشته باشیم، متأسفانه در این حوزه ما هنوز اعتباراتی را دریافت نکرده ایم، با اینکه وزیر کشور هم این را به سازمان برنامه و بودجه منعکس کردند در اوایل سال، ولی در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ هنوز اعتباری را ما نگرفتیم. آن چه در حوزه پیشگیری انجام دادیم، چون اساساً کار ما در  بحث پیشگیری از مخاطرات است، بر اساس اعتبارات خود سازمان هواشناسی انجام شده، آنچه که به خود سازمان از طریق سازمان برنامه و بودجه و مدیریت برنامه ریزی کشور تعلق می‌گیرد، اما وضعیت‌های فعلی که در اقلیم و جو با آن مواجه هستیم می‌طلبد که این شبکه پایش را تقویت کنیم. این با پیشگیری‌های معمولی و بارش‌های معمولی که سال‌های قبل اتفاق می‌افتاد، دهه‌های قبل اتفاق می‌افتاد یا خشکسالی‌هایی که به این کرات نداشتیم، شرایط فرق کرده، مسأله تغییر اقلیم مسئله خیلی جدی‌ای است و یکی از ابزار‌هایی که راه را باز می‌کند برای تصمیم گیری بهتر، پایش مداوم آن است.
سؤال: بحث تجهیزات و ادوات و نیاز‌هایی است که سازمان هواشناسی با آن مواجه است در بودجه و عملاً شما می‌فرمایید که در اعتبارات مربوط به مدیریت بحران سهمی ندارید؟

 تاجبخش: تقریباً می‌توانیم بگوییم جز یکی دو مورد.

سؤال: از طرفی گفتید این ادوات و تجهیزات بیشترش خارجی است و ناچار به واردات آن هستید، چیزی نیست که داخل کشور بتواند تولید شود؟ آیا با شرکت‌های دانش بنیان وارد تعامل شدید که ببینید می‌توانند بسازند این را یا نه؟

تاجبخش: ما از طریق معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به منظور تأمین منابع مالی تجهیزات مرتبط با هواشناسی و انعقاد قرارداد با شرکت‌های دانش بنیان برای شاید۸ تا ۹ تا از مهم‌ترین ابزارهایمان مثل رادار‌های هواشناسی، سنجنده‌های گرد و خاک، ایستگاه‌های فرودگاهی مان، یک سامانه‌ای که در مرکز پیش بینی مان استفاده می‌شود، در مرکز پیش بینی ستاد و همه استان‌ها استفاده می‌شود و چند سازمان دیگر، تفاهمنامه‌ها و موافقتنامه‌هایی را امضا کردیم. خیلی خوش بین بودیم که این‌ها انجام شود، متأسفانه فکر می‌کنم از سال ۹۸ و ۹۹ این اقدام شروع شده در سازمان هواشناسی، چون منابع خودمان آن قدر نبود که بتوانیم بخشی از آن را اختصاص دهیم به این کار و تقریباً منابع ما جبران کار‌های روتین و روزمره مان را می‌تواند انجام دهد، منابع مالی از طریق معاونت علمی و فناوری قرار شد تأمین شود، کمک‌های فنی را هم همکاران بنده در سازمان هواشناسی به شرکت‌ها اعلام کردند. جلسات بسیار متعددی را گذاشتیم، امیدوار هستم بتوانیم حداقل طی سال‌های آتی یکی دو تا از دستاورد‌های اصلی را در این حوزه از ظرفیت‌های بومی کشور تأمین کنیم.

سؤال: تا یکی دو سال آینده؟

تاجبخش: امیدوار هستم.

سؤال: یک قانون هوای پاک داریم در ماده ۲۶ قانون هوای پاک، تکلیفی به عهده وزارت راه که بخشی از آن مربوط به سازمان هواشناسی است با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، گذاشته شده که حداکثر ظرف مدت دو سال بعد از ابلاغ این قانون که سال ۹۶ تصویب شده، شبکه ملی هشدار و پیش آگاهی رخداد‌های سیل، طوفان و گرد و غبار را تکمیل کند. این قانون اجرا شده این ماده اش یا خیر؟

تاجبخش: تکمیل این شبکه در دستور کار ما است، یعنی ما وظیفه مان است که شبکه‌ای برای پایش مخاطرات جو ازجمله سیل، طوفان، گرد و خاک داشته باشیم، ضمن این که پیش بینی این هم به عهده ما است، بنابراین ما آن چه منابع داریم اساساً صرف همین کار می‌کنیم، یعنی بخشی را در حوزه سخت افزاری با تأمین ایستگاه‌های باران سنجی، ایستگاه‌های خودکارمان، رادار‌های هواشناسی برای سنجش و پایش سامانه‌های مرتبط با بارش؛ تأمین اعتبار می‌کنیم، بخشی را هم در حوزه نرم افزاری برای راه اندازی سامانه‌های هشدار استفاده می‌کنیم و موارد مرتبط مثل آلودگی هوا، گرد و خاک و غیره. آنچه که اعتبارات سازمان هواشناسی تا الآن جواب داده، سال گذشته سامانه بخش نرم افزاری اش را از طریق سامانه هشدار سیل برای۵۵۰ نقطه با اولویت‌هایی که وزارت نیرو به ما اعلام کرد راه اندازی کردیم یعنی در ۵۵۰ نقطه از کشور هنگام بارش بر اساس پیش بینی بارش و میزان حجم آبی که از رودخانه یا آن نقطه عبور می‌کند، میزان دبی آب پیش بینی می‌شود که آیا این میزان آب از رودخانه بیرون می‌زند یا نمی‌زند که بتوانیم بر اساس آن پیش بینی‌های هواشناسی را برای کاربرمان که مشخصاً وزارت نیرو است صادر کنیم. امسال در فاز دوم آن، تعداد نقاط را افزایش دادیم، قطعاً هزینه‌ها سنگین‌تر شده، اما این منافاتی با بخش تأمین سخت افزاری ندارد. مادامی که رادار‌های هواشناسی مان به تعداد مکفی نباشد، الآن تقریباً ما در بخش شرقی کشور یک رادار هواشناسی هم نداریم، ان شاء الله بتوانیم با همین اعتبارات تأمین و بخشی را راه اندازی کنیم. بنابراین در راستای اجرای قانون، سازمان هواشناسی تکالیفش را تقریباً انجام داده، بر اساس اعتباراتی که گرفته است. قطعاً اگر اعتبارات مشخصی در رابطه با این قانون یا مربوط به قانون مدیریت بحران که مشخص در همین زمینه است، یعنی تقریباً مفهوم هر دو یکی است، دریافت کنیم در همین راستا برای توسعه و ارتقاء و تجهیز سیستم‌های تجهیزاتی مان استفاده خواهیم کرد.

سؤال: اين شبكه ملي هشدار و پيش آگاهی رخدادهای مثلاً سيل، طوفان و گرد و غبار چقدر مربوط به همان شبكه شماست كه فرموديد؟

تاجبخش: اساساً همان است، بخشی نرم افزار است؛ عمدتاً با کاربری پیش بینی، یعنی پیش بینی گرد و خاک، پیش بینی سیل، پیش بینی آلودگی هوا، بخشی سخت افزار است که همین توسعه شبکه دیده بانی مان است.  

سؤال: حالا که هوش مصنوعی هم مُد شده، شما از هوش مصنوعی هم بهره می‌برید؟

تاجبخش: از سال‌های پیش در سازمان هواشناسی این موضوع مطرح شده، از زمانی که شبکه‌های فازی و ... مطرح بود با دانشگاه‌ها ارتباط داشتیم همچنان هم در این مسیر حرکت می‌کنیم، اما باز می‌گویم همان مشکل اعتباراتی است، قطعاً، چون بخشی از اعتبارات مان را باید صرف پژوهش‌های کاربردی طبق قوانین  کشور انجام دهیم، در همان سطح می‌توانیم عملیاتمان را پیگیری کنیم. البته در سازمان هواشناسی یک پژوهشگاه هواشناسی هم هست که زیرمجموعه سازمان است، برخی از کار‌های عملیاتی ما که به خصوص مرتبط با موارد قانونی و تکالیف قانونی ما باشد در آن پژوهشگاه انجام می‌شود که ان شاء الله بتوانیم روی هوش مصنوعی و کاربردهایش در این حوزه بیشتر فعالیت کنیم.

سؤال: اوضاع بقیه کشور‌های منطقه غرب و جنوب غرب آسیا چطور است؟ آن‌ها هم همین اندازه که ما درگیرش هستیم درگیر هستند؟

تاجبخش: در رابطه با مسائل اقلیمی؟

مجری: بله.

تاجبخش: قطعاً شما هر چه به سمت عرض‌های جغرافیایی یا کشور‌هایی بروید که توپوگرافی پیچیده‌ای دارند، پیامد‌های تغییر اقلیم در آن متفاوت‌تر خواهد شد. مثلاً در کشور‌هایی که در حاشیه خلیج فارس قرار دارند، چون در منطقه گرم و خشک هستند، مسئله سیلاب خیلی مسئله جدی؛ آن جا نمی‌تواند تلقی شود، چون میانگین بارش آن قدر نیست، گاهی شاید به صورت موردی سیلاب‌هایی در آن جا اتفاق بیفتد. کما این که دیدیم در کشور امارات و عربستان گاه سیلاب‌ها اتفاق می‌افتد، اما چون در عرض‌های جغرافیایی پایین هستند و توپوگرافی پیچیده و کوهستان‌های خیلی آن چنانی ندارند، شرایط تقریباً روال‌تر از منطقه ما انجام می‌شود. کشور  ما هم توپوگرافی بسیار پیچیده دارد و هم متأسفانه زیرساخت‌های فرسوده و نامناسب داریم، بنابراین از پیامد‌های تغییر اقلیم که همان طور که عرض کردم افزایش مخاطرات جوی است، تأثیرگذاری اش در کشور ما بیشتر است، قطعاً هر جا تراکم جمعیت هم بیشتر باشد، زیرساخت‌ها نامناسب‌تر باشند، اثر این موضوع بیشتر است. در حوزه مدیریتی هم کار‌های خیلی خوبی انجام ندادیم، تغییر کاربری اراضی یکی از اصلی‌ترین عواملی است که می‌تواند بسیاری از بارش‌هایی که اساساً سیلابی نیست، تبدیل به سیل کند.

سؤال: باز برویم سراغ مجلس و انتخابات پیش رو، در فضای پیش روی انتخابات شما چقدر با کسانی که خودشان را برای ورود به مجلس آماده کردند گفتگو کردید و موضوع کار خودتان را با آن‌ها در میان گذاشتید و برای آن‌ها تبدیل کردید به یک مسئله که از حالا که می‌خواهند بروند به مجلس به این تغییر اقلیم، به این وضعیت مسائل جوی، به مسائل خود هواشناسی و همان شبکه ملی که باید ان شاء الله تکمیل شود فکر کنند از همین حالا؟

تاجبخش: دو کمیسیون مشخص در مجلس شورای اسلامی هست؛ کمیسیون عمران و کمیسیون کشاورزی که ما ارتباط مستقیم با آن‌ها داریم، البته با سایر کمیسیون‌ها هم به صورت موردی، حالا اگر اتفاقی در بخش اجتماعی پیش بیاید با سایر کمیسیون‌ها هم در ارتباط هستیم. کمیسیون انرژی هم در حوزه آب یکی از کمیسیون‌هایی است که با آن در ارتباط هستیم. در همه کمیسیون‌های مربوطه و با نمایندگانی که حساسیت روی مسئله آب و هوا، اقلیم و مخاطراتش دارند و نگران مبتلا شدن مردم به خسارت و تلفات ناشی از این پدیده‌ها هستند مکرراً صحبت کردیم. بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در مجلس کنونی یا مجلس آتی حساسیت نسبت به مسئله وضع هوا دارند، به شرایط جوی دارند، بسیاری از آن‌ها تأسیس ایستگاه‌های هواشناسی را در حوزه انتخابیه شان که گاهاً ممکن است وجود نداشته باشد، خواستار هستند. این نشان می‌دهد که مسأله جو، آب و هوا و پارامتر‌های جوی یک مسئله تعریف شده و مشخص برای نمایندگان مجلس است، چون مشخصاً با مردم در ارتباط هستند، مشکلات مردم را مرتبط با این حوزه می‌دانند. ما هم امیدواریم که بتوانیم در همین راستا هم در مجلس فعلی برای قانون بودجه سال پیش رو و هم برای مجلس آتی ان شاء الله رایزنی‌های بیشتری انجام دهیم و کما فی السابق بتوانیم این موضوع را در اولویت مسائل مورد نیاز مردم قرار دهیم. چون مسائلی مثل آب، هوا، خاک، سرمایه‌های سرزمینی ما هستند از بین بردن اینها، نابود کردن این‌ها با روش‌های نادرست مدیریتی، راه مناسبی را در اختیار تصمیم گیران قرار نمی‌دهد. باید همه دست به دست هم دهیم، کمک کنیم که بتوانیم بهترین راهکار را برای مدیریت منابع سرزمینی انجام دهیم.

سؤال: چرا مسئله‌ای مثل افزایش آلاینده‌های هوا آن چنان که باید حالا یا پیش بینی نمی‌شود یا این پیش بینی زودتر در فرایند تصمیم گیری کشور قرار نمی‌گیرد؟ بعضی وقت‌ها ساعت ۹ تا ۱۰ شب خبرش می‌آید که مدارس فردا تعطیل هستند، این آیا شما پیش بینی نمی‌توانید کنید، می‌گویید پیش بینی پذیر نیست، یا این که شما پیش بینی تان را می‌کنید ولی می‌رود و تا می‌خواهد آن فرایند اداری و حاکمیتی، آن حکمرانی اش طی شود به هر حال طول می‌کشد مثل بعضی مسائل دیگر؟

تاجبخش: بر اساس بندی از قانون هوای پاک که مرتبط با فعالیت‌های ما است، ما مکلف هستیم شرایط پایداری جو را ۹۶ ساعت جلوتر یعنی چهار روز جلوتر به وزارت بهداشت اعلام کنیم، این برای آلودگی‌های ناشی از سوخت‌های فسیلی است، موضوع گرد و خاک یک آیین نامه دیگری دارد. در این خصوص پیش بینی و اعلام هوای پایدار خیلی کاری با پیش بینی پذیری پایین نیست، کار خیلی سختی برای پیش بینی‌ها نیست که بتوانند پایداری هوا را پیش بینی کنند، هر چند چهار روز جلوتر معمولاً ممکن است تغییراتی اتفاق بیفتد، اما معمولاً چهار روز نه ولی سه روز زودتر این شرایط پایداری را اعلام می‌کنیم، پس طبق قانون ما مکلف هستیم به وزارت بهداشت شرایط پایداری هوا را گزارش کنیم. در این گزارش با توجه به جلسات کارشناسی که گذاشته شده، بولتن مشخصی در مرکز پیش بینی تهیه می‌شود چه در سطح ستاد، چه در سطح استان ها، اطلاعاتی که مورد نیاز وزارت بهداشت است، در آن بولتن مرتبط با ارتفاع لایه آمیخته، ارتفاع شرایط مساعد یا نامساعد جوی به اطلاعشان رسیده می‌شود، بعد از آن وزارت بهداشت باید درخواست برگزاری کمیته اضطرار را داشته باشد که تصمیم گیری شود در خصوص این که برای آلودگی هوایی که پیش رو است در کلانشهر مثلاً تهران چه تصمیمی اتخاذ شود؟ تا اینجا بر عهده سازمان هواشناسی است که این اطلاعات را به وزارت بهداشت بدهد و از آن جا به بعد دیگر وزارت بهداشت و دستگاه‌های مرتبط مثل استانداری.  

سازمان بحران، آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌های متولی مسئول هستند که نسبت به اقداماتی که برای این شرایط اضطرار در حوزه آلودگی‌های فسیلی جو تعریف یا پیش بینی شده اقدام کنند. بنابراین از آن جا به بعد دیگر مسأله اداری است و جزو مسئولیت‌های سازمان هواشناسی نیست. علیرغم این که همیشه هر وقت هوا آلوده می‌شود همه می‌گویند سازمان هواشناسی هوا را آلوده کرده، اساساً سازمان هواشناسی در آلوده کردن هوا یا پاک کردن آلاینده‌های جوی نقشی ندارد، ما فقط در پایش و پیش بینی این مخاطره جوی دخالت می‌کنیم، پیش بینی می‌دهیم که شرایط پایدار جو در کشور یا در یک شهری حاکم خواهد شد یا شرایط ناپایدار خواهد شد.

سؤال: یک همکاری داشتید شما سال‌ها پیش ما به او زنگ می‌زدیم که اوضاع هوا را بپرسیم می‌گفتیم چرا باران نمی‌آید شما چه کار دارید می‌کنید؟ پیش بینی شما درباره ادامه این سال بارشی چیست؟ با اطلاعاتی که تا این لحظه به شما رسیده است.

تاجبخش: ما کماکان بر اساس آن چه شواهد و اطلاعاتمان است همچنان صحبت می‌کنیم، چون کار ما یک کار علمی است و شواهد مستندات هم قابل ارائه است در هر زمانی که لازم باشد. آن چه نقشه‌های ما مجدداً نشان می‌دهند، به قول معروف سیگنال خاصی را ما برای زمستان نداریم، پیش بینی مان بارش‌های نرمال در برخی از نقاط به سمت همچنان کم بارشی است. نکته مهم‌تر این است که حتی اگر ما بارش‌های زمستانی فرانرمال هم داشته باشیم، این قدر کم بارشی در این آذر اتفاق افتاده که پوشش نخواهد داد وضع موجود را، بنابراین مهم‌ترین و اصلی‌ترین موضوع؛ مدیریت منابع آب است، کما این که با توجه به این که پوشش برف قابل ملاحظه‌ای هم تا الآن که تقریباً نزدیک اواسط دی ماه هستیم اتفاق نیفتاده، برف می‌دانید ذخیره آب برای تابستان سال آینده است، بنابراین این هم یک مقدار نگران کننده است و یک خرده چالش را جدی‌تر می‌کند، ما امیدوار هستیم که الگو‌ها از نیمه دوم بهمن شرایط خوبی را داشته باشد، اما آنچه فعلاً می‌بینیم چیز مشخصی از پربارشی روی نقشه‌ها نیست. کم بارشی خیلی زیادی هم نیست ولی با توجه به وضعی که فعلاً داریم و تقریباً سه سال و نیم تا چهار سال هم شرایط خشکسالی در کشور حاکم بوده، در مجموع روند خیلی خوبی را نخواهیم داشت.