بیماری‌های شبکیه ممکن است بر روی هر بخشی از شبکیه چشم تاثیر بگذارند و اگر آن‌ها درمان نشود می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز سمنان،️ ️شبکیه لایه‌ای نازک از بافت در دیواره پشتی چشم است و حاوی میلیون‌ها سلول حساس به نور و سلول‌های دیگر است که اطلاعات تصویری را دریافت و سازماندهی می کند. شبکیه اطلاعات را از طریق عصب بینایی به مغز منتقل می کند. بیماری‌های شبکیه چشم بسیار متفاوتند، اما بیشتر آن‌ها باعث بروز علائم بینایی می شوند. بیماری‌های شبکیه می توانند بر روی هر بخشی از شبکیه چشم تاثیر بگذارند که برخی از این بیماری‌ها قابل درمان هستند و در صورت عدم درمان بیماری شبکیه چشم، فرد ممکن است دچار افت شدید بینایی و حتی کوری نیز بشود. در این مطلب هر آنچه که باید درباره شبکیه چشم و بیماری‌های چشمی و درمان آن‌ها بدانید در اختیار شما قرار میدهد.
علائم انواع بیماری شبکیه چشم
بسیاری از بیماری‌های شبکیه چشم دارای علائم و نشانه‌های مشترکی هستند که در این بخش می خوانید:
- دیدن لکه‌های در حال حرکت
- تاری دید
- بروز مشکل در دید جانبی
این مشکلات ممکن است در هر دو چشم و یا یکی از چشم‌ها بروز پیدا کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
مهم است که به هرگونه تغییر در سطح بینایی خود توجه کرده و در صورت بروز هر یک از علائم ذکر شده به پزشک مراجعه کنید که این علائم هشدار دهنده بیماری‌های جدی شبکیه چشم هستند.
انواع بیماری‌های شبکیه چشم
- پارگی شبکیه: پارگی شبکیه چشم با منقبض شدن لایه پاک کننده چشم (زجاجیه) و کشش این لایه بر روی شبکیه چشم اتفاق می افتد که این بیماری اغلب با علائمی مانند دیدن لکه‌های متحرک اتفاق می افتد.
- جدا شدگی شبکیه:جدا شدن شبکیه با وجود مایع در زیر شبکیه تعریف می شود که این حالت معمولا هنگام عبور مایعات از پارگی شبکیه اتفاق می افتد و باعث می شود شبکیه از لایه‌های بافت زیرین خود بلند شود.
- رتینوپاتی دیابتی: در صورت ابتلا به دیابت، رگ‌های خونی ریز (مویرگ) موجود در قسمت پشتی چشم ممکن است باعث نشت مایعات در داخل و زیر شبکیه شوند که این امر باعث تورم شبکیه شده و موجب تاری دید فرد می شود و همچنین در این گونه موارد ممکن است مویرگ‌ها دچار خونریزی شوند که این امر، بینایی فرد را متزلزل خواهد کرد.
- غشای اریپتینال: غشای اریپتینال یک غشای ظریف است که با ایجاد شدن بر روی شبکیه چشم موجب بروز مشکل در بینایی فرد می شود که در این وضعیت اشیاء تار و یا کج به نظر می رسند.
- انحطاط مکیولار: این بیماری، نقصی کوچک در قسمت پشتی چشم است که این انحطاط ممکن است در اثر کشش غیرطبیعی بین شبکیه و زجاجیه ایجاد شود و می‌تواند موجب آسیب دیدگی چشم شود. در این بیماری مرکز شبکیه دچار مشکل می شود و این امر باعث ایجاد علائمی مانند تاری دید مرکزی و یا نقطه کور در مرکز میدان بینایی خواهد شد. این بیماری شامل دو نوع مرطوب و خشک است که بسیاری از افراد در ابتدا به نوع خشک این بیماری دچار می شوند و بعد‌ها این بیماری در هر دو چشم و یا یکی از چشم‌ها به نوع مرطوب آن پیشرفت خواهد کرد.
- رتینیت پیگمنتوزا:این بیماری یک بیماری انحطاط کننده است که بر شبکیه چشم تاثیر می گذارد.
عوامل خطر در بیماری شبکیه چشم
عوامل خطر در بروز بیماری‌های شبکیه چشم شامل افزایش سن، ابتلا به دیابت یا بیماری‌های دیگر، وجود تروما در چشم و یا دارا بودن سابقه خانوادگی بیماری‌های شبکیه است.
تشخیص بیماری‌های شبکیه چشم
برای تشخیص بیمار‌های شبکیه، چشم پزشک معاینات دقیقی از چشم انجام خواهد داد و به دنبال ناهنجاری‌هایی مختلف در قسمت‌های مختلف چشم خواهد بود.
آزمایش‌های زیر ممکن است برای تعیین محل و شدت بیماری انجام شود:
- تست شبکه آمسلر: پزشک برای تعیین وضوح بینایی مرکزی از این آزمایش استفاده خواهد کرد. او از شما سوال خواهد کرد که آیا خطوط شبکه محو یا شکسته به نظر میرسند یا خیر. همچنین اگر دچار بیماری انحطاط مکیولار باشید ممکن است از شما خواسته شود این آزمایش را در منزل نیز انجام دهید.
- توموگرافی انسجام نوری (OCT): این آزمایش یک تکنیک عالی برای گرفتن تصاویر دقیق از شبکیه برای تشخیص غشای اریپتینال، انحطاط مکیولار و تورم کامولا است.
- آنژیوگرافی فلورسانسین: از این آزمایش برای شناسایی رگ‌های خونی موجود در پشت شبکیه چشم و شناسایی مشکلاتی نظیر نشت، خونریزی و یا ایجاد رگ‌های خونی غیر طبیعی استفاده می شود.
- آنژیوگرافی سبز آنوسیانین:در این آزمایش از رنگی استفاده می شود که هنگام قرار گرفتن در معرض نور مادون قرمز، روشن می شود. تصاویر به دست آمده رگ‌های خونی شبکیه و رگ‌های خونی عمیق‌تر و سخت‌تر که در پشت شبکیه دیده می شوند و کوروئید نام دارند را نشان می دهند.
- سونوگرافی: در این تست از امواج صوتی با فرکانس بالا برای کمک به مشاهده شبکیه و سایر ساختار‌های چشم استفاده می شود و همچنین از این طریق می توان برخی از ویژگی‌های بافتی را که به تشخیص و درمان تومور‌های چشم کمک می کند را شناسایی کرد.
- CT و MRI:در موارد نادر می توان از این روش‌های تصویر برداری برای ارزیابی صدمات چشم یا تومور‌ها استفاده کرد.
درمان بیماری‌های شبکیه چشم
اهداف اصلی درمان بیماری‌های شبکیه چشم شامل متوقف و یا کند کردن پیشرفت بیماری و حفظ، بهبود یا ترمیم بینایی است. در بسیاری از موارد آسیب‌های وارد شده به بینایی فرد قابل برگشت نیستند و تشخیص این بیماری در مراحل اولیه از اهمیت بالایی برخوردار است. پزشک برای تعیین بهترین روش درمان با شما همکاری خواهد کرد.
درمان بیمار شبکیه چشم ممکن است پیچیده و گا‌ها فوری باشد. گزینه‌ها عبارتند از:
- جراحی لیزر:با انجام جراحی لیزر می توان پارگی ایجاد شده در شبکیه چشم را ترمیم کرد. جراح از لیزر برای گرم کردن نقاط کوچک بر روی شبکیه استفاده خواهد کرد که این امر باعث ایجاد اتصال بین شبکیه و بافت زیرین آن می شود. این روش درمانی احتمال جدا شدگی شبکیه از بافت زیرین را کاهش می دهد.
- کوچک شدن رگ‌های خونی غیر طبیعی:پزشک ممکن است برای کوچک کردن رگ‌های خونی غیر طبیعی که باعث بروز خونریزی می شوند از تکنیکی به نام لیزر پراکنی استفاده کند. این روش درمانی به مبتلایان به بیماری رتینوپاتی دیابتی کمک می کند. استفاده گسترده از این روش درمانی ممکن است باعث کاهش سطح بینایی در شب شود.
- یخ زدگی:در این فرایند جراح برای معالجه پارگی شبکیه چشم، از مواد منجمد کننده در قسمت داخلی شبکیه استفاه می کند و پارگی مورد نظر را بهبود می بخشد.
- تزریق هوا یا گاز به داخل چشم:این روش که رتینوپسی پنوماتیک نام دارد، برای کمک به ترمیم انواع خاصی از جداشدگی شبکیه مورد استفاده قرار می گیرد. از این روش در جراحی لیزر نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
- فرو رفتگی سطح چشم:این عمل جراحی به منظور ترمیم جداشدگی شبکیه مورد استفاده قرار می گیرد. جراح با استفاده از مواد سیلیکونی، پارگی ایجاد شده در سطح شبکیه چشم را بهبود می بخشد که این روش ممکن است با سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
- تخلیه و جایگزینی مایعات موجود در چشم:در این روش که ویترکتومی نامیده می شود، جراح اقدام به از بین بردن مایعات ژل مانند ایجاد شدن درون چشم (زجاجیه) می کند و سپس هوا، گاز یا مایع را به فضای داخلی آن تزریق می کند. این روش، بخشی از درمان افرادی است که دارای پارگی شبکیه، رتینوپاتی دیابتی، انحطاط مکیولار، عفونت و یا جداشدگی شبکیه هستند.
- تزریق دارو به چشم: ممکن است در برخی موارد پزشک تزریق دارو به داخل زجاجیه چشم را برای بیمار در نظر بگیرد که این درمان معمولا برای افراد مبتلا به انحطاط مکیولار مرطوب، رتینوپاتی دیابتی و یا رگ‌های خونی آسیب دیده مناسب باشد.
- کاشت پروتز شبکیه:افرادی که به دلیل بیماری شبکیه دچار افت شدید بینایی و یا حتی نابینایی شدند، ممکن است گزینه مناسبی برای انجام این جراحی باشند. پروتز شبکیه یکی از گزینه‌های جراحی است که به طور گسترده در دسترس نیست.