پزشک فوق تخصص غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شیراز یکی از باور‌های غلط در جامعه را بی خطر بودن مصرف قند‌های طبیعی مانند قند موجود در میوه‌ها و یا مواد غذایی مانند انجیر، توت و کشمش برای سلامت مبتلایان به بیماری دیابت عنوان کرد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز فارس،دکتر مصباح شمس با اشاره به افزایش روزافزون مبتلایان به دیابت در جامعه امروزی در دنیا و کشور ما، وجود برخی باور‌های غلط نسبت به رژیم غذایی را موجب دامنه دار شدن پیامد‌ها و خطرات بیماری دیابت در جامعه دانست و گفت: از جمله مهم‌ترین این موارد می‌توان به زیاده روی در مصرف قند‌های طبیعی، همچنین بی توجهی به برنامه غذایی روزانه اشاره کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز توضیح داد: دسته بندی قند‌های مصرفی به دو گروه قند‌های طبیعی و قند‌های فرآوری شده یا مصنوعی، باور غلطی را نسبت به بی خطر بودن قند‌های طبیعی برای سلامت بیماران مبتلا به دیابت در سطح عموم جامعه ایجاد کرده و این در حالی است که زیاده روی در مصرف قند‌های طبیعی مانند قند موجود در انجیر، عسل، خرما، توت و کشمش نیز می‌تواند موجب بالا رفتن میزان قند خون در بیماران مبتلا به دیابت و تهدید سلامت آنان شود.
آیا دیابت قابل کنترل است؟
دکتر شمس در ارزیابی عوامل اثربخش در پیشگیری و کنترل بیماری دیابت، رتبه نخست را به رژیم غذایی مناسب در کنار فعالیت بدنی اختصاص داده و می‌افزاید: توجه آگاهانه فرد نسبت به سلامت برنامه غذایی خود، همچنین ورزش و فعالیت بدنی می‌تواند خطر سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت را تحت تاثیر قرار دهد که در کنار مصرف داروی تجویز پزشک در مبتلایان به دیابت، می‌تواند مهم‌ترین راه‌های کنترل دیابت محسوب شود.
او توضیح داد: اهمیت موضوع توجه به وزن مناسب در کنترل بیماری دیابت به حدی است که اگر فردی دارای سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت باشد و از سویی دیگر نیز دچار چاقی یا اضافه وزن باشد، آنچه که بیشتر سلامت او را تهدید می‌کند، عامل چاقی و یا اضافه وزن است؛ بنابراین فرد دچار اضافه وزن یا چاقی، حتی اگر از نظر وراثتی سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت داشته باشد، در صورت رعایت رژیم غذایی و گنجاندن فعالیت بدنی در برنامه روزانه خود، می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را به میزان قابل توجهی در خود کاهش داده و یا اینکه خیلی دیرتر به این بیماری مبتلا شود.
این پزشک فوق تخصص غدد و متابولیسم در ادامه به محاسبه نمایه توده بدنی (BMI) به عنوان شاخصی برای سنجش تناسب وزن افراد پرداخت که از تقسیم وزن افراد (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (قد ضربدر قد بر حسب متر) به دست می‌آید و ادامه داد: در صورتی که عدد به دست آمده، بالای ۲۵ کیلوگرم بر مترمربع باشد، فرد مبتلا به اضافه وزن و در صورتی که بالای ۳۰ باشد، فرد مبتلا به چاقی و در معرض جدی ابتلا به دیابت قرار دارد.
آیا مصرف میان وعده‌ها نیز به اندازه وعده‌های اصلی اهمیت دارد؟
او با اشاره به شایع‌ترین دغدغه‌ها و مشکلاتی که روزانه در میان بیماران خود مشاهده می‌کند، ادامه داد: متاسفانه یکی از شایع‌ترین مشکلات در این زمینه، بی توجهی به تمامی اجزای رژیم غذایی روزانه، یعنی تمام کالری دریافتی روزانه است؛ به نحوی که افراد گاه در وعده‌های اصلی، توصیه‌های تغذیه‌ای نظیر کاهش حجم غذا و یا پرهیز از مصرف غذا‌های حاوی قند و پرچرب را رعایت می‌کنند، اما مصرف میان وعده‌های نامناسب در طول روز یا زیاده روی در مصرف برخی مواد غذایی را نادیده گرفته و جزو رژیم غذایی خود محاسبه نمی‌کنند که همین امر بر سلامت آنان موثر است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز زیاده روی در مصرف میوه‌ها که خود حاوی قند است را از جمله این چالش‌ها برشمرد که موجب افزایش میزان قندخون افراد و به ویژه مبتلایان به دیابت شده و گفت: اگرچه مصرف میوه‌ها به دلیل وجود املاح معدنی و فیبر به بیماران مبتلا به دیابت حتما توصیه می‌شود، اما لازم است این بیماران تا حد امکان ضمن رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی، از یک برنامه غذایی منظم و زیر نظر پزشک یا متخصص تغذیه پیروی کنند.
تحرک بدنی؛ کلید واژه سلامت
توصیه دیگر این پزشک فوق تخصص غدد و متابولیسم، نقش حیاتی ورزش منظم و فعالیت بدنی در سلامت تمامی افراد، به ویژه در کنترل وزن افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی و همچنین کنترل بیماری دیابت بود و از تمامی افراد جامعه خواست از فرصت‌های کوتاه نیز برای افزایش فعالیت بدنی خود استفاده کنند؛ به عنوان مثال با پیاده روی روزانه مسیر‌های رفت و آمد، توقف ماشین قبل از محل کار و پیاده روی روزانه تا مقصد، این عنصر حیاتی را در برنامه روزانه خود وارد کنند.
دکتر شمس از دیگر مشکلات شایع در میان مراجعان را بی توجهی به میزان قندخون در مرز ابتلا به دیابت عنوان کرد و در این زمینه توضیح داد: اختلال قند ناشتا یعنی میزان قند بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلیگرم در دسی لیتر که در سطح عموم به عنوان قند لب مرز شناخته و اغلب از سوی افراد نادیده گرفته می‌شود؛ در اثر غفلت افراد، این عارضه پیشرفت کرده و خطر ابتلا به دیابت جدی است. البته خود این عارضه، حتی قبل از منجر شدن به بیماری دیابت، بیماری‌های قلبی_عروقی و کلیوی را به همراه دارد و بی توجهی به این عارضه مهم، سبب می‌شود فرد دچار بیماری دیابت شده و در نهایت بیماری وارد فاز درمانی و نیاز به دارو، ضروری می‌شود. این در حالی است که با چند گام ساده مانند برنامه غذایی سالم و ورزش، می‌توان از پیشرفت این اختلال و مواجهه با دیابت، به عنوان یک بیماری پیشگیری کرد.
کدام بانوان، بیشتر در معرض دیابت هستند؟
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بانوان دارای سندروم تخمدان پلی کیستیک را دیگر گروه در معرض خطر ابتلا به دیابت برشمرد و افزود: همچنین مادرانی که تولد فرزند با وزن بیش از چهار و نیم کیلوگرم داشته اند، در معرض ابتلا به دیابت در سال‌های بعد هستند، زیرا افزایش وزن نوزاد نشانه وجود مقاومت بدن مادر به انسولین بوده و می‌تواند به عنوان یک زنگ هشدار برای این گروه از مادران محسوب شود و در صورت رعایت نکردن توصیه‌های پیشگیرانه شامل برنامه غذایی مناسب و فعالیت بدنی کافی، در آینده با خطر ابتلا به دیابت همراه است.
دکتر شمس همچنین از بیماران مبتلا به دیابت خواست تا دارو‌های تجویز پزشک را به طور منظم مصرف کرده و از مصرف خودسرانه دارو‌ها بر اساس توصیه‌های افراد غیر متخصص، بپرهیزند.
پویشی برای آگاهی زودتر و مراقبت موثرتر
او اجرای پویش ملی سلامت که امکان سنجش رایگان قند خون و فشارخون را به صورت رایگان فراهم آورده، فرصتی مناسب برای افراد بالای ۱۸ سال، به عنوان گروه هدف ویژه این پویش عنوان کرد تا از اعداد سلامت خود که شامل میزان فشارخون و قندخون است، آگاهی یافته و در صورت نیاز، هرچه سریع‌تر نسبت به درمان و پیشگیری از مراحل بحرانی این دو بیماری نظیر قطع عضو، بیماری‌های چشمی، بیماری‌های کلیوی و بیماری‌های قلبی عروقی، اقدام کنند.
پویش ملی سلامت، با تمرکز بر افراد بالای ۱۸ سال جامعه، برای مراجعه به مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه‌های سلامت، پایگاه‌های پزشک خانواده، خانه‌های بهداشت و ایستگاه‌های غربالگری، از بیستم آبان، در استان فارس، همزمان با سراسر کشور آغاز شده و تا بیستم دی نیز ادامه دارد.