با حضور جمعی از کارشناسان، باستان شناسان و تاریخ نگاران سازه آبی و باستانی کَلِ غُرون یکی از استثنایی ترین سازه های آبی و باستانی استان بوشهر مورد بررسی و واکاوی قرار گرفت.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز بوشهر؛ مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهر گفت: کل غرون یکی از استثنایی‌ترین سازه‌های آبی و باستانی است که در ساخت آن از قیر استفاده شده است. در این سازه خشت‌های پخته شده با ابعادی یکسان و دریچه‌های طاقی شکل وجود دارد که در گذر زمان بخشی از آن‌ها از بین رفته است و بازسازی آن کار سخت و پیچیده‌ای است.
امید آزادی جو افزود: علاوه بر کل غرون، مکان‌های مختلف و دیگر سازه‌های مربوط به این سازه نیز مورد بازدید قرار گرفت تا اجزاء این سیستم و کارکرد‌های احتمالی آن بیشتر بررسی شود.
وی عنوان کرد: بر اساس برآورد‌ها و تخمین‌های اولیه، قدمت این بنا مربوط به دوره هخامنشیان یا حکومت عیلامی است.
آزادی جو افزود: افراد آگاه محلی معتقدند که این سازه وظیفه انتقال آب به دشت وحدتیه، کانسرخ و دشت سبا را بر عهده داشته است و کشت، زراعت و حتی مصارف شرب در این منطقه از طریق این سازه انجام می‌شده است.
وی گفت: این کارکرد (بهره برداری در دشت کانسرخ)، از نظر مهندسی نیز امکان پذیر و قابل توجیه است چرا که ساختگاه این سازه در ارتفاع بالاتری نسبت به دشت همجوار بنا نهاده شده و امکان انتقال آب به سمت دشت وجود داشته است.
آزادی جو افزود: در حوزه ساخت این سد و در کنار رودخانه شاپور یک رشته قنات نیز وجود دارد که این رشته قنات نیز آب را به اراضی پایین دست منتقل می‌کرده است.
وی تنوع سازه‌های آبی این منطقه را بسیار بالا عنوان کرد و گفت: ترکیبی از کانال‌های سنگی، رشته قنات، میله‌های چاه، بند یا سازه آبی، سازه انحراف آب و تونل‌های حفر شده، همگی کارکرد‌های مرتبط به هم داشته و ضروری است تا با نقشه برداری و بازطراحی مهندسی، به کارکرد اصلی آن پی برد.
آزادی جو اضافه کرد: در این منطقه تعدادی از اشکال نقاشی شده روی سنگ، دیوارنقش یا کتیبه‌ای ناتمام نیز وجود داشته که نشانه اهمیت باستان شناسی، تاریخی و فرهنگی این منطقه است.
وی گفت: آثار باقی مانده از این سازه در معرض تخریب و ریزش است که باید نسبت به حفاظت و سپس بازسازی آن اقدام شود. همچنین با حفظ و احیاء این بنا، ظرفیت‌های زیادی در حوزه گردشگری نیز پیش روی منطقه قرار می‌گیرد.
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهر افزود: این بازدید در راستای حفظ گنجینه آب استان بوشهر و ظرفیت‌هایی که این سازه‌های آبی می‌تواند برای شناخت تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم داشته باشد انجام شد. یکی دیگر از اهداف این بازدید، مستند و مکتوب سازی این سازه باستانی است. از طریق ثبت مکتوب و انتشار این اثر در قالب کتاب، ارزش‌های این سازه را می‌توان به سایر علاقمندان نیز معرفی نمود و امیدواریم این سازه و سیستم آبی کاملا منحصر به فرد در فهرست آثار ملی کشور قرار گیرد.
این سازه آبی باستانی در شهرستان دشتستان استان بوشهر و در کرانه رودخانه شاپور واقع شده است.
این سازه همان سد شهر سبا ( داستان حضرت سلیمان و بلقیس) هست که در اطراف شهر وحدتیه دشتستان قرار دارد.