معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت : طبق برنامه ریزی ها تا پایان سال، ۵۵ میلیون نفر از جمعیت کشور و تا اردیبهشت سال آینده همه مردم تحت پوشش برنامه سلامت خانواده قرار می گیرند .
به گزارش خبرگزاری صداوسیما ، غربالگری دیابت و فشار خون مهمترین هدف پویش ملی سلامت است که از هفده روز پیش در سراسر کشور آغاز شده است . شبکه خبر دوشنبه شب در برنامه صف اول با دکتر فرشیدی ، معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وضعیت اجرای پویش ملی سلامت در سراسر کشور را بررسی کرد.
مقدمه مجری: همیشه درباره پیشگیری که مقدم بر درمان است صحبت شده و این که اگر که به فکر پیشگیری از بیماری باشیم هزینه‌های درمان را کاهش می‌دهیم و یا اصلا نیازی به هزینه کردن در مرحله‌ی درمان پیدا نمی‌کنیم. در چهل و چند سال گذشته توجه کردن به همین پیشگیری‌ها باعث شده که امید به زندگی از حدود ۵۰ به ۷۵ سال افزایش کند . در برنامه صف اول میهمانی داریم که مسئول پیشگیری از درمان است.
سوال: آقای دکتر درباره‌ی غربالگری دیابت و فشارخون بگویید که این اتفاق چگونه می‌افتد و از چه زمانی شروع شده است؟
فرشیدی: اگر خاطرتان باشد ما برنامه‌ای تحت عنوان برنامه‌ی سلامت خانواده را از اردیبهشت ماه شروع کردیم، برنامه‌ی سلامت خانواده محورش شهر‌های بالای ۲۰ هزار نفر بود در شهر‌های زیر ۲۰ هزار نفر و روستاهایمان سیستمی داریم تحت عنوان مراقبت‌های فعال که به دست بهورز‌ها یا پایگاه‌های سلامت انجام می‌شود. متاسفانه در شهر‌های بالای ۲۰ هزار نفر این امکان و دسترسی مردم کم بود، لذا با ارائه‌ی برنامه‌ی سلامت خانواده و نظام ارجاع دنبال این بودیم که بتوانیم با ایجاد دسترسی مناسب برای مردم و آموزش مراقبان سلامت مخصوص این کار پیگیری فعال داشته باشیم.
هنر ما در این است که افراد را قبل از این که بیمار بشوند پیدا بکنیم.
ما دو گروه آدم داریم ؛ افرادی داریم که بیمارند، بیماری خودشان را می‌دانند، ، طرف می‌داند دیابت دارد، می‌داند پرفشاری خون دارد، تا زمانی که دیابت و پرفشاری خون عارضه‌ای نداده، میگوییم این زمان خوبی تشخیص داده شده و قابل درمان است زمانی که ما آمدیم و طرح را شروع کردیم کم کم گسترش جمعیتی داشتیم خصوصا الان که از اول آذرماه ما ۹ میلیون جمعیت تحت پوشش برنامه سلامت خانواده را در ۱۸۲ شهر به ۲۰ میلیون جمعیت افزایش دادیم، پویشی را تعریف کردیم که هدف اصلی این پویش در واقع ارتقاء سواد سلامت و تکمیل پرونده‌های سلامت الکترونیک است . اما چرا پرفشاری خون را انتخاب کردیم و چرا دیابت؟ این دو ، عامل بسیار مهم در عمده‌ی مرگ و میر‌هایی است که ما الان شاهد آن هستیم و هزینه‌هایی به نظام درمانی ما تحمیل می‌کند. الان بیش از ۸۲-۸۳ درصد کل مرگ و میر ها را بیماری‌های غیرواگیر تشکیل می‌دهد .
بخشی از آن قلب و عروق است و بخشی سرطان‌ها است و دیابت و پرفشاری خون است، ۴۲-۴۳ درصد این فقط مستقیما به بیماری‌های قلبی و عروقی ارتباط دارد ما چند تا عامل خطر داریم فشارخون بالا که تحت عنوان پرفشاری خون می‌شناسیم، دیابت داریم، چاقی داریم، چربی خون بالا داریم این‌ها احصا شدند بیشترین تاثیر در مرگ و میر و عارضه یعنی ما فقط بحثمان این نیست که مرگ و میر قلب و عروق را کم کنیم با کنترل مناسب پرفشاری خون و دیابت . پرفشاری خون چه عوارضی برای ما دارد؟ اول سکته مغزی و سکته قلبی .ممکن است سکته قلبی منجر به مرگ نشود، ولی وقتی سکته قلبی اتفاق می‌افتد یعنی بخشی از عضله قلب از بین می‌رود قلب نارسا می‌شود طرف باید سال‌ها با نارسایی قلب به عنوان یکی از عوارض پرفشاری خون زندگی بکند، نارسایی کلیه پیدا می‌کند، اگر دیابت اتفاق بیفتد علاوه بر این چیز‌هایی که من خدمت شما عرض کردم قطع عضو هم اتفاق می افتد.
سوال: هر سی ثانیه در دنیا یک پا به خاطر زخم پای دیابتی قطع می‌شود.
فرشیدی: در حالی که ما اگر بتوانیم قبل از این که این اتفاق بیفتد تشخیص بدهیم قطعا می‌توانیم درمان بکنیم، اصلا من وارد بخش درمان نمی‌شوم که چه عوارضی دارد و چقدر باید هزینه بکنیم که در یک نارسایی قلب فقط بتوانیم کاری بکنیم طرف حداقل زندگی کند ، ما زندگی فعال را اصلا هیچ ، از آن می‌گذریم. برای این که فقط زنده بماند چقدر باید هزینه بکنیم؟ وقتی ما میگوییم طرف به خاطر دیابت و به خاطر پرفشاری خون وابسته به دستگاه دیالیز بشود یعنی کلیه هایش را از دست بدهد تصورش حتی برایمان زجر آور است که هفته‌ای سه روز برود سه الی چهار ساعت وصل بشود به دستگاهی که بتوانیم دیالیز را انجام بدهیم، کلی حالا مشکلات بعدی روحی و روانی و جسمانی مختلف که می‌تواند ایجاد بکند.
سوال: در بعضی‌ها باعث نابینایی می‌شود
فرشیدی: بله همین اتفاق هم می‌افتد، فشار خون و دیابت با هم ارتباط بسیار نزدیکی دارند، هر جایی که خون جریان دارد عوارضی دارد یعنی بالابودن فشار خون و دیابت تاثیر خودش را می‌گذارد حالا ما دو تا مسئله داریم، پس گفتیم که ما یک بیمار داریم که می‌شناسیم بیمار را، هدف ما اول این است که ما بگوییم پرفشاری خون مهم است این اولین هدف است، دیابت مهم است، این اولین هدف است بعد از این میگوییم آقای عزیز، خانم بزرگوار در شش ماه گذشته در یک سال گذشته فشار خونت را کنترل کرده ای؟ یک بار قند خونت را کنترل کرده ای؟ این برای ما مهم است، برای این که به موقع تشخیص بدهیم با درمان مناسب، حتی هر دو مورد در مراحل اولیه، با درمان‌های غیر دارویی مثل ، تنظیم فعالیت بدنی، تنظیم غذای مصرفی قابل درمان هستند.
سوال: یعنی می‌تواند کلا درمان شود
فرشیدی: می‌شود، نمک را کلا کم کنیم فعالیت بدنی مناسب داشته باشد، میوه استفاده بکند، کمتر از غذاهای کنسروی که اکثرا نمک بالایی دارند استفاده کنیم . بهتر این است که ما دو سه ماه را بگذاریم روی درمان‌های غیردارویی قطعا جواب می‌دهند اگر همکاری خوبی داشته باشند شاید ما کمتر به دارو متوسل بشویم.
سوال: الان چطور این غربالگری اتفاق می‌افتد؟ یعنی مردم باید مراجعه کنند به مراکز بهداشت؟
فرشیدی: ما چند نوع جمعیت داریم ما در روستا دو نوع جمعیت داریم یک جمعیتی که تحت پوشش خانه‌های بهداشت ما هستند و یک جمعیتی که تحت پوشش تیم‌های سیاری ما هستند، ما ۹۷ درصد جمعیتمان در روستا‌ها تحت پوشش خانه بهداشت هستند.
حالا در کل کشور جمعیت بالای ۱۸ سال ۵۴ درصد است، ما میگوییم این جمعیت در کشور که بالای ۱۸ سال است یک بار حداقل فشارشان را بگیریم، چه شهر چه روستا، در روستا کار ما ساده‌تر است، چون همین الان عمده‌ی خانه‌های بهداشت ما بیماران پرفشار خودشان را می‌شناسند حالا باید در این مدت در یک ماه و نیمی که ما این برنامه را داریم یک بار دیگر به آنها سر بزنند یا پیگیری کنند که او دارویش را دارد می‌خورد؟ کنترل هست یا نیست؟ پس ما همچنین جمعیتی داریم. در مناطق شهری ما ۴۰ میلیون جمعیت داریم که بالای ۱۸ سال هستند این‌ها را باید فشار خونشان را بگیریم، در تمام مراکز ما ۲۵ هزار فضای فیزیکی داریم از خانه‌های بهداشت، مراکز بهداشت و درمانی، پایگاه سلامت که این‌ها فضای ثابتی هستند که این آمادگی را دارند که با حضور ۷۰ هزار نیروی بهداشت، این‌ها فقط نیرو‌هایی هستند که در وزارت بهداشت هستند و آماده هستند که مردم مراجعه بکنند و حداقل یک بار فشار خونشان را بگیرند برای ۱۸ سال و آن‌هایی که بالای ۴۰ سال دارند یک بار قند خون ناشتا این افراد چک بشود، ممکن است مردم مراجعه کنند به ایشان وقت داده شود که بیایند و این قند خون چک بشود اگر فشار خون ما فشاری قابل قبول باشد همان برنامه قبلی با توصیه‌های بهداشتی که چه کار بکنند که دچار فشار خون نشوند ادامه می‌دهند.
سوال: این مدلی که شما دارید و این روش شما روشی است که باید به گوش مردم برسانید بار‌ها بگویید، اطلاع رسانی بشود آیا باز هم به گوششان برسد یا نرسد، به هرحال روش‌های جدیدی هست از جمله پیامک دادن و شما خیلی راحت می‌توانید به بانک اطلاعات شماره‌های همراه آدم‌ها، مردم بالای ۱۸ سال، بالای ۴۰ سال، زن، مرد، به تفکیک دسترسی پیدا کنید با همکاری اپراتور‌های تلفن همراه و پیامک بدهید، وقتی پیامک بیاید برای من که شما برای این مسئله می‌توانید به فلان جا مراجعه بکنید یا بهتر است که مراجعه بکنید من خیلی بهتر این پیام را می‌گیرم و احساس می‌کنم که من جدی گرفته شدم، احتمالا خودم هم جدی‌تر خواهم گرفت.
فرشیدی: به نکته خیلی خوبی اشاره کردید قبل از این که آن پیامک را ما بفرستیم باید به هر شکلی ملت این آگاهی را پیدا بکنند، قبل از پیامک، صدا و سیما مهم است که من تشکر می‌کنم. ماالان یک ارتباط خیلی خوبی داریم با همراه اول، من تشکر می‌کنم از مسئولین همراه اول بسیار پای کار هستند و ما یک برنامه‌ای داریم که روزی یک میلیون پیامک که در پیامک یک لینک الکترونیک داریم، انشاالله از شنبه آینده این عملیاتی می‌شود.
سوال: پس این کار را دارید می‌کنید؟
فرشیدی: بله، برای این کار هم ما خوداظهاری تعریف کردیم یعنی لینکی را که از طریق پیامک برای افراد جامعه ارسال می‌شود یکسری اطلاعات آنجا هست و سوال می‌شود از فرد و طرف می‌تواند بعضی از این سنجش فشار خون را در خانه داشته باشد یا اگر چک قند را داشته و قبلا آزمایش داده می‌تواند از طریق خود اظهاری که وارد می‌کند کد ملی اش را وارد می‌کند و این مستقیما می‌رود با توجه به محل سکونتش در آن پایگاه سلامت من که مراقب سلامت حضور دارد مراقب سلامت وقتی می‌بیند یک بیمار حالا قند یا پرفشاری خون دارد به شکل فعال در برنامه‌های پیگیری مداوم اورا قرار خواهد داد . از سازمان برنامه بودجه تشکر می‌کنم که با تامین اعتبار مناسب این امکان را به ما دادند که ما در این باره افزایش جمعیت را داشته باشیم از اردیبهشت که ما شروع کردیم الان رساندیم به ۹ میلیون و از اول آذر هم ۱۱ میلیون هم اضافه شد و از ۱۵ آذر ۲۰ میلیون جمعیت در سلامت خانواده قرار می‌گیرند با همکاری که سازمان برنامه بودجه کشور داشتند، مراقب با جمعیت ارتباط مستقیم دارد یعنی جمعیتی که در برنامه‌ی سلامت خانواده هستند مراقب سلامتش را می‌شناسد هر ۱۵۰۰ نفر یک مراقب سلامت دارد، این جمعیت قبلا بیشتر از این بود، ما کم کردیم با برنامه‌ای که الان ما داریم انتظار داریم این ۱۵۰۰ نفر که به یک مراقب وصل می‌شود این اتفاقات دیگر نیفتد یعنی چه؟ یعنی مراقب من باید دنبال افراد سالم باشد، نه افراد بیمار، دنبال افرادی باشد که نمی‌دانند بیمار هستند قبل از این که عارضه پیدا بکنند.
الان ما دنبال دو عامل خطر هستیم که واقعا برای ما خیلی مهم است دیابت و فشارخون ، فکر نکنیم کشور‌هایی که از نظر مالی وضعشان خیلی خوب است الان درباره این دو مورد صد در صد کنترل دارند امکان ندارد در کشور‌های اروپایی خیلی آمار خوب باشد ۷۰-۷۵ درصد افراد برای فشار خون کنترل هستند یعنی کار سختی است، ولی با ایجاد این پتانسیل که مراقب من بتواند به شکل فعال پیگیر باشد اگر طرف نیامد، زنگ به او بزند، نیامد برود در خانه اش و پیگیری بکند.
سوال: با چه انگیزه‌ای این کار را باید بکند؟
فرشیدی: قطعا آن چیزیکه ما الان داریم به کار می‌گیریم تامین نیاز مناسب، تامین بودجه مناسب، راه اندازی سرویسی خدماتی مختلف
سوال: این‌ها که شما آنجا‌ها را دیدید، ولی چیزی که در دنیا خیلی جواب داده و دنبال شده، این است که سلامت مردم ارتباطی پیدا کرده با منافع بیمه‌ها، از منافع بیمه‌ها این استفاده را کردند در واقع بیمه برای این که بعدا مجبور نشود هزینه‌های درمان را بدهد، می‌آید هم هزینه‌های پیشگیری را می‌پردازد و هم خودش این مراقبت را می‌کند و دنبال می‌کند، شما آمدید چنین ساز و کاری را بچینید و یک نسبتی بین این‌ها برقرار بکنید؟ چون با جنس کار کارمندی بعید است که بتوانید به جایی برسانید که واقعا یک مراقب تا آن نقطه‌ای که می‌گویید بیاید حتی در خانه‌ی فرد.
فرشیدی: ما وقتی که جمعیت را کم کردیم، بلوک‌های ما سه هزار نفری هستند یعنی یک تیم سلامت در یک بلوک سه هزار نفری قرار گرفته است، فواصل آنقدر زیاد نیست حداکثر فاصله‌ای که یک خانه تا مرکز سلامت باید داشته باشد باید کمتر از یک ساعت فاصله باشد، کنار این ما الان بسنده به دیابت و فشار خون نمی‌کنیم گفتم هدف اول این از ایجاد این پویش سواد سلامت است، یعنی من شهروند بدانم که یک جایی هست اگر مراجعه بکنم رایگان کارم انجام می شود ، در کنار این اگر بیماری پیدا بشود، من مراجعه بکنم و در پایگاه سلامت یک بیماری در من پیدا بکنند مثل افزایش فشار خون و یا هر بیماری دیگر آن وقت سیستم ارجاع مطرح می‌شود یعنی از این سیستم سطح یک ما میگوییم سطح دو و بیمارستان‌هایی که در این برنامه قرار دارند ارجاع داده می‌شوند، افرادی که از طریق ارجاع می‌آیند همانطور که شما اشاره کردید بحث بیمه مطرح می‌شود همین الان ۹۵ درصد هزینه هایش تقبل می‌شود .
سوال: این‌ها در مرحله درمان است، کشور‌هایی که نظام سلامتشان بیمه محور است، البته مدل‌های دیگر هم داریم در دنیا، آن‌هایی که بیمه محورند، چون منفعت بیمه‌ها اقتضا می‌کند آن پزشک خانواده در واقع مسئولیت پیشگیری را دارد، چون می‌داند که اگر الان پیشگیری نکند منافع خودش از طریق بیمه کمتر تامین خواهد شد این اتفاق الان در پیشگیری شما هم بالاخره یا باید بیفتد یا به یک روش دیگری احتمالا شما باید این منفعت را قرار بدهید برای آن مراقب سلامت، برای آن مراقب خانواده
فرشیدی: بیمه‌ها که الان پای کار هستند در برنامه‌ای که ما داریم بیمه‌ها پای کار هستند بیمه سلامت کاملا درگیر این برنامه است حتی یک بخشی از بیمه‌ی سلامت همین الان پزشکانی که شاغل هستند تحت عنوان پزشکان خانواده مشغولند که این‌ها در سیستم ما به این مراقبان سلامت وصل هستند ما باید بتوانیم پایگاه‌های سلامتی ایجاد بکنیم که مهمترین عاملی باشد برای دسترسی بهتر مردم. ما در روستا‌ها این ارتباطات را خوب داریم.
سوال: همین را می‌خواستم بگویم خوشبختانه در این جا روستا‌ها وضع شان بهتر است، یعنی بیشتر دارند از خدمات دولت بهره مند می‌شوند این خبر خوبی است البته، ولی به‌هرحال مشکلات این جوری بیشتر گره خورده با شهرنشینی و با زندگی صنعتی بنابراین در شهری مثل تهران وکلانشهر‌های دیگر این مشکلات احتمالا بیشتر باید باشد،.
فرشیدی: پوشش خیلی پایین است و زیر ۱۵ درصد است، حالا در شهر‌های کوچک که یک مقداری پوشش بهتر است، ولی می‌رویم سمت شهر‌های بزرگ. آیا مثلا در تهران پوشش نیست؟ یا مردم واقعا اطلاع ندارند.
سوال: اطلاع نداشتیم دیگر.
فرشیدی: یک اطلاع ندارند که مثلا به فاصله دو سه کیلومتری خانه یک مرکزی هست که این خدمات را می‌دهند بعد هم گفتم این خدمات اولیه است که ما شروع کردیم، فشار خون، انواع سرطان‌هایی که می‌توانیم پیشگیری کنیم، می‌توانیم تشخیص بدهیم، نمونه برداری‌هایی که برای سرطان انجام می‌شود همین الان دارد اتفاق می‌افتد، هم برای سرطان پستان و هم برای سرطان روده ما داریم این کار را رایگان هم انجام می‌دهیم در مراکز جامع سلامتمان، پس یا مردم خبر ندارند یا ما امکانات را درست نشان نمی‌دهیم، ما الان در این طرح سلامت خانواده دسترسی مردم را ایجاد می‌کنیم.
سوال: اگر این پیامک‌ها خیلی دنبال بشود یعنی مرتب در موضوعات مختلف این پیامک‌ها بیاید که من بدانم که یک خانه بهداشتی در فاصله‌ی نزدیک خانه من وجود دارد و این خدمات را دارد به من می‌دهد و من اگر نروم این خدمات را بگیرم خودم ضرر کردم این دنبال بشود احتمالا این سطح پوشش از ۱۵ درصد خیلی افزایش پیدا خواهد کرد
فرشیدی: قطعا، تا یک زمانی ما باید به این شکل برویم، اطلاع بدهیم، مردم آشنا بشوند، آن مراقب سلامتی که ما گذاشتیم که کارشناس است کارشناس بهداشت است کارشناس مامایی است کارشناس پرستاری است این باید ارتباط بسیار خوب بر اساس اعتماد با مردم با آن جامعه‌ای که در مرکز قرار دارد این ارتباطات را ایجاد بکند، که ما این مراقب سلامت را به عنوان مشاور سلامت خودمان بشناسیم، حتی برای کار‌های غیر از این که بیمار مراجعه بکند زنگ بزنیم و بپرسیم یا از طریق سیستم‌های مجازی بتوانیم ارتباط داشته باشیم این مراقبت من اگر تقویت بشود ما می‌رویم سراغ این که کم کم پوشش‌های دیگر هم وارد این برنامه بکنیم، قطعا هدف وزارت بهداشت این است که تا پایان سال ۲۰ میلیون در جمعیت بالای ۲۰ هزار نفر، ۳۳ میلیون در جمعیتی که الان ما داریم یعنی ۵۵ میلیون جمعیت ما باید تحت پوشش پیدا بکند و انشاالله از اردیبهشت سال آینده همه کشور تحت پوشش برنامه‌ی سلامت خانواده قرار بگیرد.
سوال: پیش بینی تان این است که تا اردیبهشت آینده همه مردم تحت پوشش باشند.
فرشیدی: ما تا آخر سال جمعیت شهر‌های بالای ۲۰ هزار نفر ما و ۳۵ میلیون جمعیتی که همین الان هستند روستا‌ها و شهر‌های زیر ۲۰ هزار نفر ما، یعنی تا پایان سال ۵۵ میلیون جمعیت را بردیم تحت پوشش برنامه سلامت خانواده.
سوال: و شما از دستگاه‌های اجرایی از ادارات و سازمان‌ها از طریق این‌ها هم باز می‌توانید سطح پوشش را گسترش بدهید، چون به‌هرحال کارمند‌هایی که سر کار هستند اگر شما از طریق آن اداره، آن وزارتخانه، آن دستگاه، اقدام بکنید خیلی راحت می‌توانید پیدایشان کنید و کسی بدش نمی‌آید که سر کارش نشسته باشد یک نفری هم بیاید این جا و یک تستی از ا وبگیرد و برود.
فرشیدی: ما در شروع برنامه مان همین که شما اشاره می‌کنید یعنی گسترش برنامه، اطلاع رسانی، برویم سراغ مردم، پایگاه‌های سلامت خودمان را نشان شان بدهیم و آشنایشان بکنیم این در یک زمان یک سال دو سال سه سال ممکن است، ولی بعد از آن دیگر چه اتفاقی باید بیفتد؟ همانطور که گفتیم بیمه‌ها دیگر پای کار می‌آیند می‌گویند من زمانی بیمه تو را پرداخت می‌کنم زمانی که آن فرم ارجاع اتفاق بیفتد یعنی شما بروید خدماتی که ما برای شما آماده کردیم از این سرویس استفاده بکنید، اگر قرار باشد که شما پیشگیری نکنید و منتظر بمانید و بیمار بشوید شاید دیگر آن بحث درمانی اش بیمه زیر بار پوشش قرار نمی‌گیرد.
سوال: هفته بسیج هم هست، شما از ظرفیت بسیج هم استفاده می‌کنید در این قصه، مثل اتفاقی که درباره فلج اطفال در دهه هفتاد افتاد؟
فرشیدی: ما هفته اول و هفته دوم را گذاشته بودیم برای بحث‌های داخلی خود دانشگاه‌ها تقویت بکنند خودشان را، برنامه‌های ارتباطی شان را تنظیم بکنند انشاالله از ۱۵ آذر مداخله همگانی یعنی وجود تمام کسانی که به شکلی می‌توانند درگیر بشوند. در حال حاضر ائمه جمعه در دو هفته گذشته پرداختند به موضوع پویش، فرماندار‌ها پای کار آمدند در شهرستان‌ها یک اطلاع رسانی شده، ولی ما هنوز بسیج را وارد کار نکردیم. تمام امکاناتی که می‌توانیم از ۱۵ آذر به بعد انشاالله این امکانات هم اضافه می‌شود بحث پیشگیری و غربالگری که دارد صورت می‌گیرد.
سوال: پس الان دقیقا آن مرحله‌ای که مردم مراجعه بکنند شروع نشده درست است؟
فرشیدی: چرا، گفتم از ۱۰ آذر ما پیامک می‌دهیم یعنی شنبه، مراقب به جمعیت الان وصل است یعنی اطلاع رسانی می‌کند ۲۵ هزار فضا داریم شما باید حتما برای آمدن افراد نوبت دهی را رعایت بکنید، اگر مرکزی با گنجایش روزی ۵۰ نفر بتواند دیابت را چک بکند ۱۰۰ نفر بیایند قطعا ازدحام ایجاد می‌شود، ولی این مدت که بگذرد این ظرفیت‌ها آماده بشود، زیرساخت‌ها آماده بشود از ۱۵ آذر گفتیم که یک اطلاع رسانی همگانی، مثل کووید فضا‌های دیگر، خصوصا برای شهر‌های بزرگ، مثل تهران فضا‌هایی که خارج از مراکز ما هم هستند دایر می‌شوند و پذیرش ارباب رجوع خواهند بود.
سوال: در مراحل بعدی چه بیماری‌های دیگری قرار است در پویش سلامت غربالگری بشوند؟
فرشیدی: برای چربی خون برنامه داریم الان داریم کیت هایش را کم کم آماده می‌کنیم
سوال: این‌ها که البته جزو یک خانواده است
فرشیدی: آزمایش هایشان فرق می‌کند.
سوال:، ولی جزو یک خانواده است فشار خون، چربی خون، قند خون این‌ها تقریبا یک خانواده است
فرشیدی:، ولی عوارضی که ایجاد می‌کند خیلی هایش شبیه هم هستند خصوصا در بحث سکته‌های مغزی و سکته‌های قلبی، کنار این وارد فاز سرطان‌ها می‌شویم، ما حداقل سه نوع سرطانی که راحت می‌توانیم در بخش هایمان این کار را انجام بدهیم خیلی راحت، خیلی وقت‌ها بعضی سرطان‌ها فقط با آموزشی که به خانواده می‌دهید، خود فرد هم می‌تواند با خود مراقبتی بعضی از این علائم را پیدا بکند و به ما مراجعه بکند،
سوال: این آیا زیرشاخه‌ای از طرح سلامت خانواده است؟
فرشیدی: برنامه سلامت خانواده برای همین طراحی شد و این بخشی از برنامه سلامت خانواده است. درواقع سلامت خانواده برنامه‌ای است که ما در آینده انتظار داریم با پوشش مناسب تمام خدمات حوزه‌ی سلامت ما از طریق این برنامه ارائه بشود، وقتی که سلامت خانواده کاملا جا افتاد ارتباط بین مراقب و جمعیت کاملا جا افتاد، ارتباط بین مراقب و پزشک ما هم برقرار بشود آن وقت یک بحثی همیشه می‌شود پزشک خانواده ما، این تیم می‌شود همان تیم پزشکی خانواده که می‌تواند خدمات را از طریق ارجاع انتقال بدهد به سطح دو که سطح درمان است.
سوال: پویش سلامت بخشی از طرح سلامت خانواده است، آن طور که شما گفتید
فرشیدی: سلامت خانواده و نظام ارجاع ما برنامه سلامت خانواده و نظام ارجاع،این ارجاع در واقع همه‌ی حوزه‌ی سلامت ما را در بر می‌گیرد یعنی اگر آن ارجاع نباشد کارمان ابتر می‌ماند، من بیمار را پیدا کردم در سیستم است چه کارش بکنم؟ باید این را به یک جایی ارجاع بدهند که بتواند خدمات استاندارد بگیرد این اعتماد باید ایجاد بشود نظام سلامت خانواده دو نفع برای مردم دارد، یکی این که خدمات مشخص است خدمات استاندارد می‌خواهد بگیرد دوم این که پرداختی از جیب کاهش پیدا می‌کند چند استان هم که الان تقریبا آن‌هایی که از طریق نظام ارجاع از همین برنامه سلامت خانواده و نظام ارجاع این‌ها می‌روند به بیمارستان‌ها و خدمات درمانی دریافت می‌کنند کلا خدماتشان رایگان است پس ما وقتی میگوییم سلامت خانواده یک بخش است بخش نظام ارجاع بخش اصلی آن چیزی است که مردم در پرداخت با آن مشکل دارند و اگر این سیستم استفاده بکنند این پرداخت‌ها از جیب کم می‌شود.
سوال: این سیستم ارجاع همان ارتباط گرفتن با بیمه‌ها است درست است؟ یعنی پزشک خانواده مسئولیت همه‌ی سلامت را بعهده می‌گیرد یا نه به این صورت نیست؟ این چیزی است که در بعضی کشور‌ها هست.
فرشیدی: ما سطح بندی را داریم سطح اول تماس در همه جا، چه روستا، چه شهر ما سطح اول تماس پزشک نیست، در روستای ما سطح اول تماس بهورز است یعنی بهورز یک ارتباط بسیار دوستانه، ارتباط بر اساس اعتماد با مردم دارد مردم روستایی را که می‌شناسد سال‌ها با آنها زندگی کرده، تمام بیماری هایشان تک تک به اسم می‌شناسد این در روستا است، در شهر ما به این شکل نداریم حالا در شهرمان میگوییم سطح اول تماس ما مراقب سلامت است، این سطح اول تماس است یعنی همان اتفاقی که در روستا بهورز من دارد انجام می‌دهد این جا باید مراقب سلامت این اتفاق را مدیریت کند، مدیریت این مراقب به وسیله چه کسی است؟ پزشکی که این می‌شود پزشک خانواده یا مرکز جامع سلامتی که ما ارجاعات این مراقب را می‌پذیریم، به چه شکلی؟ ما در مراکز جامع سلامتمان چه کسانی هستند؟ پزشک عمومی هست، کارشناسان سلامت روان هستند، کارشناسان تغذیه هستند، کارشناسان بهداشت محیط حرفه‌ای هستند، آزمایشگاه هست، اگر نیاز بود، و اگر این ارجاعات بیاید به دوستان ما، وقتی ما میگوییم کارشناس تغذیه آمدیم برای هر ۲۰ هزار نفر یک کارشناس تغذیه ما گذاشتیم در مرکز جامع سلامت ما یکی از ارکان بیماری‌های غیر واگیر تغذیه است، چطوری بخوریم؟ چقدر بخوریم، چقدر فعالیت بدنی داشته باشیم، آن کارشناس تغذیه آن جا هست الان هم ما در زندگی شهری ما متاسفانه متاسفانه بحث سلامت روان مان هم کم کم دارد آسیب می‌بیند آمدیم برای این هم فکر کردیم، یعنی فکر کردیم که پشت سر آن پول گذاشتیم دولت همت کرده سازمان برنامه آمده پای کار، گفتیم برای هر ۲۰ هزار نفر یک کارشناس سلامت روان بگذاریم این جا و این کارشناس سلامت روان هم آن افرادی را که. یعنی مراقب سلامت شما با خانواده دارد برخورد می‌کند و صحبت می‌کند و بعد احساس می‌کند نه همچنین از نظر روان نیاز به یک مشاوره دارد، یک نامه می‌دهد ارجاعش می‌دهد کارشناس سلامت روان من می‌نشیند کار خودش را انجام می‌دهد اگر نیاز به ارجاع دارد ارجاع می‌دهد به روانپزشک، یا نه، ارجاع می‌دهد به پزشک یا نه نیاز ندارد با همان کار‌های اولیه، یعنی این اتفاقی است که دارد رقم می‌خورد این اتفاقی که الان هست و این امکانات هست و ما باید گسترشش بدهیم. بسیاری از ۱۸۲ شهر ما الان دارد از این نعمت سود می‌برد، شهر‌های بزرگ برنامه‌ای هست که کم کم باید وارد آن بشویم، ولی من می‌گویم قبل از این که فضایی را ما ایجاد بکنیم در هر کدام از این شهر‌های بزرگ، اول باید این احساس را ایجاد بکنیم که مردم هم پای کار باشند تا مردم پای کار نیایند من فضا را هم ایجاد بکنم کسی استفاده نمی‌کند همین اتفاقی که الان دربسیاری از مراکز جامع سلامت ما هست پس اول آن سواد سلامت، یعنی بگوییم اگر شما به این مرکز به این پایگاه سلامت مراجعه بکنیدمراجعه شما به بیمارستان کم خواهد شد ظرف ده سال آینده کلی حوادث عروقی، مغزی، قلبی کمتر خواهد شد خدمات رایگان می‌گیرید خدمات ارزان‌تر می‌گیرید خدماتی می‌گیرید که استاندارد است، خیلی وقت‌ها ما یک بچه تب می‌کند دنبال یک فوق تخصص نوزادان یا فوق تخصص عفونی نوزادان می‌گردیم، در حالی که خیلی وقت‌ها این تب ممکن است از یک بیماری خیلی ساده باشد که با یک مسکن‌های ساده یک روز دو روز مراقبت در منزل کنترل بشود باید این را ایجاد بکنیم.
سوال: آقای دکتر این بحث فرهنگ فقط در این جا نیست، در هر موضوعی که صحبت از این می‌شود که باید فرهنگ سازی شود و باید مردم آگاه‌تر بشوند، قابل انکار نیست. اما یک پیش فرض دیگری دارد یک پیش نیاز دارد و آن پیش نیاز بالاخره تعیین ساز و کار‌هایی است که کمک کننده باشد مثل مثالی که همه جا همه کس می‌زنند قصه‌ی کمربند ایمنی است که می‌گویند اگر آن جدی گرفته شد قانون و آن ساز و کار، بعد فرهنگش هم به دنبالش به وجود می‌آید. در این موضوع سلامت هم آن ساز و کاری که منافع پزشک را در سالم بودن افراد تعیین بکند و قرار بدهد، آن ساز و کار بالاخره خود به خود فرهنگش را هم به دنبال خواهد آورد و این همان اتفاقی است که در بعضی کشور‌ها افتاده که یا این را از طریق نظام بیمه‌ای دارند مدیریت می‌کنند، یعنی پزشک از سالم بودن افراد سود می‌برد نه از بیمار شدنشان برای همین است که دنبال سلامت شان می‌دود
فرشیدی: چالشی‌ترین بحث این برنامه همین است که ما این ارتباط‌ها را چه کار بکنیم، پزشک درآمدش در سالم بودن افراد باشد نه در بیمار بودن، این یک سوال است، حالا ما چه کار کردیم؟ ما میگوییم ما دو تا برنامه داریم یکی این که این موضوع را برویم و ارجاع را اجباری بکنیم و بیاید بگوید من فقط به کسانی این بخش بیمه را پرداخت می‌کنم که از طریق نظام ارجاع باشند و این باید اجباری باشد همین که الان در بسیاری از کشور‌ها اتفاق می‌افتد که شد ما ده سال پیش که این اتفاق افتاد دو تا از استان‌های ما، استان فارس و استان مازندران طرح پزشک خانواده شروع شد و اجباری هم بود، ولی بعد از یک مدت به دلیل نبود آینده نگری این اتفاق متاسفانه رخ داد که از آن حالت اجباری خارج شد، حالا ما میگوییم در شروع برنامه همین امروز ما اگر بیاییم اعلام بکنیم همه‌ی ارجاعات ما اجباری است، چند درصد مردم استقبال می‌کنند؟ یا چه اتفاقی ممکن است در جامعه بیفتد؟ کسی که تا دیروز ۵ تا پزشک مختلف می‌رفته در یک روز و ۵ تا هم ویزیت و بیمه هم قبول می‌کرده و آن قدر هم این تفاوت زیاد نبوده است حالا ما داریم چه کار می‌کنیم؟
سوال: خوب اگر بدانم بیمه نمی‌پردازد حالا دیگر از حالا به بعد خودم تصمیم می‌گیرم یا می‌روم از جیبم می‌پردازم یا نه می‌خواهم از بیمه استفاده می‌کنم شاید بشود.
فرشیدی: ما میگوییم که قدم اول شما زیرساخت را باید آماده بکنید، یعنی فضای مناسبی که فرد بتواند دسترسی به آن داشته باشد، اخیرا شنیدیم، ماهی یک بیمارستان دارد افتتاح می‌شود ما به عنوان بهداشت دوست داریم روزی برسد که ما نیاز به تخت بیمارستانی نداشته باشیم، ولی ما حاصل سال‌ها سهل انگاری را باید جمع بکنیم نمی‌شود بیمار قلبی آمده بگوییم آنژیوگرافی نمی‌خواهد یا بخش سی سی یو نمی‌خواهد کنار این باید فکر ده بیست سال آینده هم باید باشیم که چه کار باید بکنیم لذا الان باید یک زیرساخت آماده بکنیم، قدم اول زیرساخت فضایی که مراقب من بتواند راحت در آن با بیمار ارتباط برقرار کند .
سوال: ولی اگر همان مراقب هم مثل پزشک منفعتش در حفظ سلامت نباشد می‌شود یک جنس کارمندی مثل هزاران مورد دیگر، آن وقت آن مراقب‌ها خودشان مراقب می‌خواهند و آن وقت مراقب‌های آنها هم دوباره مراقب می‌خواهند.
فرشیدی: ما سیستمی که داریم مراقب سلامت ما کارشناسان بهداشت ما یک درسنامه یا یک استاندارد برای خدمات دارند یک سرویسی که بخواهند بدهند یک استاندارد تعریف شده‌ای دارد و نظارت خاصی و بر اساس پیمایشی که در برنامه‌ها می‌شود یعنی ما ببینیم یک مراقب ما در طی یک سال چطور کار می‌کند و چطور ارتباط پیدا می‌کند چقدر خدمات را در جهت اهداف این برنامه دارد پیش می‌برد قطعا یک مشوق‌هایی دارد دریافت می‌کند حالا این مراقب من اگر بتواند فضا را ایجاد بکند دوم این که شما به اندازه کافی این فضا‌ها را ایجاد کردید و آن وقت اعلام کردید که کسانی می‌توانند از این دفترچه‌ای که دست شان است استفاده بکنند که از این سیستم بیرون بیایند و اگر از این سیستم استفاده نکنند سیستمی که می‌گویم مراقب باشد، پزشک باشد و ارتباطش با بیمارستان‌ها و خدمات تخصصی کاملا این ارتباط برقرار باشد آن وقت آن حاصل می‌شود که شما می‌توانید بگویید این خدماتی که من تعریف می‌کنم و برایش هم هزینه کردم این مسیر است، این مسیر هم تشویق دارد داخلش و هم این که ممکن است بعضی خدمات رایگان باشد و بیمه هم قابل قبول است خارج از این اختلاف خیلی زیاد می‌شود آن وقت دیگر آن فرد انتخاب می‌کند بله می‌خواهد برود بخش خصوصی، برود بخش خصوصی خدماتش را بگیرد خارج از سیستم بیمه هم ممکن است بگیرد.
سوال: در جا‌های زیادی آن وقت منافع مردم تامین می‌شود به این ترتیب.
فرشیدی: آقای وزیر می‌گویند سلامت الکترونیک، پرونده الکترونیک سلامت، ما هنوز این را کامل نداریم یعنی چه؟ یعنی ما باید در برنامه‌ی کد ملی هر جای کشور امروز آمد یک آزمایشی می‌خواهد انجام بدهد این کد ملی وزارتخانه باید در اختیارش باشد که امروز یک دانه آزمایش قند در فلان شهرستان انجام شد اگر الان بخواهم برنامه ریزی کنم برای ده سال آینده دانه دانه هم سیر این بیماری به چه شکل دارد پیش می‌رود قطعا امکان ندارد پس ما برای این که بگوییم آن خدمات القایی اتفاق نیفتد هزینه‌های الکی به مردم تحمیل نشود حتما نیاز داریم به پرونده سلامت الکترونیک، این خیلی مهم است دولت برای این هر کاری و هر چقدر بتواند هزینه کند هزینه به حساب نمی‌آید واقعا ما اگر بتوانیم این پرونده الکترونیک سلامت را، هر فردی هر جایی رفت خدمات، دارو و هر چه بخواهد بگیرد در پرونده اش ثبت بشود آن وقت خدمات القایی ما هم کم می‌شود پزشکان هم در یک سیستمی قرار می‌گیرند که درست طبابت بکنند به گفته شما درآمدشان وابسته به بیمار نباشد درآمدشان وابسته این باشد که هر چه افراد سالم‌تر باشند این بینش هم در بیمه باید ایجاد بشود که خدمات پیشگیری را برایش هزینه بکنند یعنی این که من یک فرد سالم را آوردم غربالگری کردم الان خیلی از بیمه‌ها این را قبول نمی‌کنند.
سوال: پس شما دارید می‌گویید ما به همین سمت داریم می‌رویم.
فرشیدی: سلامت خانواده برنامه اش این است الان تقریبا جمعیت قابل توجهی تلفن‌های هوشمند در دست شان است، می‌توانند خدمات را بگیرند، این اتفاقات دارد می‌افتد، این کار دارد می‌شود، بخش الکترونیک ما بخش آی تی ما فوق العاده در این زمینه دارند کار می‌کنند و من مطمئنم انشاالله تا قبل از پایان سال خبر خوشی در برنامه پرونده سلامت الکترونیک خواهید شنید
سوال: و چه سامانه‌های دیگر لازم است برای این طرح سلامت خانواده؟
فرشیدی: ما الان آن چیزی که داریم خدمت شما عرض کردم این ارتباط سه جا، پایگاه سلامت، مرکز جامع سلامت و بیمارستان؛ این سه جا باید ارتباط منطقی داشته باشد، الان چیزی که ما داریم در حال حاضر خانه بهداشت بیمارش را داد مرکز، مرکز همان جا اگر نیاز به ارجاع به یک بیمارستانی دارد می‌تواند از همان جا وقت برایش بگیرد، یعنی به فرد بگوید شما روز فلان، فلان بیمارستان می‌روید و متخصص آن رشته‌ای که متقاضی آن جا هست. در بیمارستان‌ها هم این اتفاق الان افتاده یعنی فردی هست که پیگیر افرادی که ارجاع داده می‌شوند به بیمارستان‌ها که تکریم بشود و نیاید این جا معطل شود و این فرد بیاید و خدمات را بخواهد بگیرد. این را ما بتوانیم تبدیل بکنیم به یک واقعیتی ، گفتیم که الان شهر‌های بزرگ ما خصوصا تهران الان بیشتر مراکزش هنوز درگیر سلامت خانواده نشدند، ما انشاالله اگر امسال حواشی تهران، شهر‌های کوچک تهران را ببریم زیر پوشش قطعا کم کم برای اوایل سال آینده این محقق بشود که ما بتوانیم بگوییم تمام کشور را از نظر الکترونیک به هم وصل کردیم تا برنامه‌ی ثبت الکترونیک یا کامل شدن پرونده‌ی سلامت الکترونیک نباشد بسیاری از صحبت‌هایم محقق نمی‌شود.
سوال: این اتفاق‌ها همه تا پایان امسال خواهد افتاد؟
فرشیدی: نه ما گفتیم که تا پایان امسال ۲۰ میلیون جمعیت مان در سلامت خانواده شهری
سوال: نه، از نظر سامانه‌ها منظورم بود
فرشیدی: سامانه‌ها انشاالله بله، قطعا همین الان در این شهر‌هایی که اتفاق افتاده این‌ها وصل هستند . ما این را به تمام کشور تا قبل از پایان سال انشاالله تعمیم می دهیم .
سوال: و دیگر چه سامانه‌هایی است؟
فرشیدی: مهمترینش همین است، .
سوال: نسخه الکترونیک هم که دیگر الان فراگیر شده
فرشیدی: الان که دیگر غیر نسخه الکترونیک نداریم، اوایل چقدر صحبت سر آن بود که اصلا نسخه الکترونیک کردن چقدر کار سخته، ولی الان جا افتاد و الان برای خیلی از دارو‌ها و خیلی چیز‌های دیگر، سازمان غذا و داروی ما کاملا تسلط دارد که چه میزان دارد مصرف می‌شود، به چه شکلی، در کدام استان بیشتر مصرف می‌شود، جلوی قاچاقش گرفته شد و قرار است خیلی از این اتفاقات را در برنامه سلامت خانواده و در پرونده سلامت الکترونیک داشته باشیم، مثلا الان یکی از بحث‌هایی که ما جدی دنبالش هستیم که آزمایشگاه‌ها باید وصل بشوند به برنامه چه دولتی و چه خصوصی، بیش از ده هزار مرکز آزمایشگاهی داریم در کشور این‌ها باید وصل بشوند در این برنامه اگر من قند را بخواهم چک کنم، باید بگویم امروز چه تعداد آزمایش قند در سطح کشور انجام شد و برای آن باید برنامه داشته باشم و برای آن باید دارو تامین کنم و برای آن خدماتی که می‌خواهد ارائه شود هم در بستر سطح یک و هم در سطح دو تعریف بکنم، این اتفاقات به جز تامین پرونده سلامت الکترونیک امکان پذیرنیست.
سوال: برای اجرای کامل طرح سلامت خانواده و نظام ارجاع چقدر مراقب سلامت و بهورز نیاز دارید از حالا به بعد؟
فرشیدی: ما در فاز یک و دو یعنی از اردیبهشت که ما شروع کردیم تا الان، حدود دو هزار و ۹۰۰ نفر مراقب سلامت اضافه کردیم به بخش‌های شهری ما
سوال: چقدر در کل نیازدارید؟
فرشیدی: تا پایان سال حدود ۴ هزار نفر دیگر مراقب سلامت باید اضافه شود برای این ۱۸۳ شهر، ما ۴ هزار نفر هم در حوزه بهورزی اضافه می‌کنیم ۶ هزار نفر هم کارشناس بهداشت عملا آزمون ها هم برگزار شده این‌ها قبل از بهمن انشاالله وارد برنامه کاری می‌شوند، اما برای سال آینده دو برابر این نیرو نیاز داریم که انشاالله برنامه سلامت خانواده بتواند بر اساس جمعیتی که ما تعریف کردیم که هر سه هزار نفر یک تیم سلامت را بتوانند پوشش بدهند .
سوال: سال بعدش دیگر تقریبا شما تکمیل هستید؟
فرشیدی: ما هنوز برای شهر‌های بزرگ اینکه ما شروع بکنیم، و چقدر طول می‌کشد تا بتوانیم کاملا پوشش بدهیم برای جایی مثل تهران هنوز این دغدغه هست، بعضی شهر‌ها را با ۶۰ درصد شروع کردیم و کار را به ۹۰ درصد رساندیم، ولی در تهران پوشش الان خیلی پایین است و این الان خیلی کار می‌خواهد که تمام جمعیت را باید ببریم زیر پوشش.
وظیفه ما این است که یک: دسترسی مناسب مردم را ایجاد بکنیم، دو: برویم کار بکنیم حالا که دسترسی ایجاد کردیم مردم مراجعه بکنند، ولی تا زمانی که این تبدیل به یک واقعیت بشود شما فضا‌ها را ایجاد بکنید جمعیت نیاید یک هزینه اضافی روی دست دولت گذاشته شود پس برای تهران یک مقداری با تامل باید پیش برویم.
سوال:، ولی از طریق فرهنگ سازی و این‌ها نمی‌شود
فرشیدی: مهمترین آن فرهنگ سازی است چرا
سوال: بالاخره شما هر چقدر بگویید باید مشوق‌هایی باشد که من را سوق بدهد به سمت خانه‌های بهداشت ؟
فرشیدی: برای مردم می‌فرمایید؟
سوال: بله
فرشیدی: برای مردم گفتم دو موضوع خیلی مهم است یکی اول اطلاع داشته باشند که آقا خانم این فضا هست نزدیک شما این خدمات را هم می‌دهند رایگان می‌دهند، دو: کم کم برویم که وقتی ما خدمات را ایجاد کردیم کسی که از خدمات ما استفاده نمی‌کند خدمات را باید هزینه اش را پرداخت بکند آن وقت است که من تشویق بشوم بیایم مهمترین مشوق برای من شهروند این است که از این خدمات وقتی استفاده می‌کنم پولی پرداخت نکنم یا حداقل چیزی که هست بیمه هم قابل قبول باشد و استفاده بکنم.
سوال: شما از شنبه گفتید پیامک هایتان شروع می‌شود روزی یک میلیون نفر پیامک برایشان خواهد رفت یعنی نهایتا تا ۸۰ روز بعدش باید این پیامک به دست هر کسی برسد.
فرشیدی: نه، تعداد زیادی هستند که تحت پوشش هستند همین الان که من خدمت شما هستم گفتم شهر‌های زیر ۲۰ هزار نفر ما و روستا‌های ما کاملا بهورز ها احاطه دارند .
سوال: من منتظرم ببینم خودم کی پیامک دریافت می‌کنم و دفعه بعدی اگر خدمت شما بودیم در برنامه صف اول به شما خواهم گفت.
فرشیدی:، ولی این پیامک یک خصوصیت دارد، در این پیامک یک لینکی هست، که اطلاعات خود اظهاری فرد ثبت می شود