رئیس سازمان ملی زمین و مسکن گفت: برای ساخت یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد مسکن ملی به ۴۵ هزار هکتار زمین نیاز است که تاکنون ۳۶ هزار هکتار را آماده کردیم و در شهر‌هایی که امکان تأمین زمین نباشد به سمت مرتفع نشینی خواهیم رفت.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، برنامه صف اول شبکه خبر سیما با حضور آقای ارسلان مالکی؛ رئیس سازمان ملی زمین و مسکن به موضوع تأمین زمین برای طرح نهضت ملی مسکن پرداخت.
مشروح برنامه را در ادامه می‌بینید:
سؤال: تا به حال چقدر زمین تأمین شده برای طرح ملی مسکن ؟
آقای ارسلان مالکی؛ رئیس سازمان ملی زمین و مسکن: ما تا الآن بالغ بر ۵۲ هزار هکتار زمین توانستیم تأمین کنیم؛ ۳۶ هکتار این اراضی اراضی‌ای هستند که در حریم شهرها هستند و توانستیم تا الآن این اراضی را به محدوده شهرها الحاق کردیم. یعنی ما به شهر‌های موجود تا الآن با موجودی خود؛ ۳۶ هزار هکتار زمین را تأمین کردیم و در اختیار طرح قرار دادیم. یکی از سیاست‌هایی که در دولت سیزدهم شروع شد و ما سابقه اش را در دولت‌های گذشته؛نداشتیم شهرک سازی است. شهرک سازی اراضی هستند که خارج از حریم شهرها شناسایی می‌شوند به عنوان یک شهرک مستقل برای سکونت در نظر گرفته می‌شود. تا الآن ۱۶ هزار هکتار هم در قالب شهرک سازی ما توانستیم مصوبه لازم را از شورای عالی شهرسازی و معماری اخذ کنیم که در مجموع ۵۲ هزار هکتار زمین تأمین شده. آن چیزی که از سایر دستگاه‌ها شما اشاره کردید ما اخذ سند کردیم؛ آن در محدوده شهرها یا در حریمی است که در ۳۶ هزار هکتار الحاق‌ها در آن عدد گنجانده شده و با مجموع اراضی سایر دستگاه‌ها که اخذ کردیم ۳۶ هزار هکتار است. ۱۶ هزار هکتار هم اراضی شهرک‌ها هستند که در مجموع ۵۲ هزار هکتار است.
سؤال: چقدر نیاز است به زمین از حالا به بعد؟
مالکی: همه چهار میلیون مسکن در اراضی دولتی تعریف نشده، آن چیزی که برنامه ریزی و ابلاغ شده در سازمان ملی زمین و مسکن؛ یک میلیون و ۲۰۰ هزار خانوار باید در اراضی دولتی ساکن شوند در برنامه اولیه؛ که ما تا الآن بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد را تأمین کردیم. ثبت نامی هم انجام شد در طرح نهضت ملی بعضی جا‌ها بیشتر از آن برنامه ابلاغی بوده که ما خودمان را ملزم می‌دانیم برای همه کسانی که ثبت نام کردند تأمین زمین اتفاق بیفتد. اگر برای یک میلیون و ۲۰۰ و ۶۰۰ هزار شهر‌های جدید؛ یعنی در مجموع یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد در طول چهار سال که باید تأمین زمینش بر روی اراضی دولتی اتفاق بیفتد بخواهیم حساب کنیم؛ با تراکم مثلاً در هکتار با ۴۰ واحد در هکتار اگر بخواهیم حساب کنیم چیزی حدود ۴۵ هزار هکتار زمین نیاز است که الآن ما ۳۶ هزار هکتار را آماده کردیم به جز شهرک‌ها و ۲۳ هزار در مرحله الحاق داریم. به نظرمان می‌رسد اگر همه برنامه‌ها و پیش بینی‌های ما در بحث الحاق یا سایر روش‌های تأمین زمین به نتیجه برسد ما مشکلی را برای تأمین زمین طرح نهضت ملی در مجموع نداریم.
سؤال: مشکل در کجاهاست؟
مالکی: در بعضی شهرها دولت هیچ گونه امکانی ندارد. یعنی اراضی دولتی وجود ندارد، اراضی مردم هم؛ اراضی درجه یک و درجه دو کشاورزی هستند که ما ممنوعیت قانونی داریم داریم برای استفاده از اراضی درجه یک و دو کشاورزی. در بعضی شهر‌های شمالی و بعضی شهر‌های واقع در دامنه‌های زاگرس ما آنجا مشکل داریم مثلاً در مریوان، کامیاران، سنندج یا در مازندران؛ مشخصاً رامسر و تنکابن، اینها جا‌هایی هستند که ما نتوانستیم اراضی دولتی را تا به حال به آن میزان متقاضی، شاید این میزانی باشد کفاف همه متقاضیان را ندهد، شناسایی کنیم و داریم تأمین زمین را از روش‌های مختلف پیش می‌بریم. یکی از روش‌هایی که ما در شهر‌هایی که دولت امکانات ندارد پیش می‌بریم، بحث توافق با بخش خصوصی است. حالا این بخش خصوصی چه بنیاد‌ها و نهاد‌های انقلابی هستند که آن جا زمین دارند، چه مردم هستند که اراضی در اختیارشان هست. ما آن جا‌هایی که توافق با مردم را پیش می‌بریم اگر اراضی درجه یک و دو کشاورزی نباشند، راهکار تأمین زمین شهر‌هایی هستند که ما فاقد زمین هستیم. داریم پیش می‌بریم. تا الآن ۱۷ هزار هکتار با بخش خصوصی به توافق رسیدیم که در مراحل مختلف است که بتوانیم از این اراضی استفاده کنیم.
سؤال: الآن جایی مثل رامسر تقریباً روشن است که چرا زمین نیست، اما مثلاً کامیاران چرا؟ کامیاران هم زمین‌های درجه یک و دو کشاورزی دارد در حریمش؟
مالکی: کامیاران مشخص است که بخشی اش کوهستانی است، .
سؤال: از یک جا‌هایی قابل توسعه نیست.
مالکی: بله، نیست، یک جا‌هایی اراضی کشاورزی است.
مجری: مثل خود تهران که از سمت شرق و شمال قابل توسعه نیست.
مالکی: یک جا‌هایی اراضی کشاورزی است که اینها ممنوعیت داریم، ولی در همین کامیاران که اسم آوردیم ما با مردم هم وارد توافق شدیم، یک سری اراضی بود با یک فاصله‌ای از شهر در کنار روستایی آن جا هست، آن جا هم وارد توافق شدیم، من این اطمینان را به شما و همه مردم می‌دهم که ما در قرارگاه تأمین زمین وزارت راه و شهرسازی که شبانه روز مشغول این کار است، تا به پایان رساندن تأمین زمین شبانه روز کار می‌کنیم روش‌های مختلف را حتی خرید زمین یعنی حتی یک جا‌هایی چاره نداشته باشیم با خرید زمین، تأمین زمین طرح را به نتیجه می‌رسانیم.
سؤال: خواهیم رفت به سمت مرتفع نشینی در بعضی از این شهرها؟
مالکی: یک جا‌هایی ما ناچار هستیم، یعنی ما زمین نداشته باشیم مثلاً شهر‌های شمالی؛ اراضی کشاورزی درجه یک ما شالیزار‌ها یا اراضی جنگلی ما هستند، نه قطع جنگل اجازه داریم و درست است، نه از بین بردن اراضی کشاورزی، ما ناچاریم زمینی که تأمین می‌کنیم بسنجیم با متقاضیان آن شهر، اگر تقاضا بیشتر از آن زمینی که تأمین کردیم بود، بالاجبار ما از زمین بیشتر استفاده می‌کنیم؛ یعنی از ارتفاع و تراکم استفاده می‌کنیم و تعداد بیشتری در آن می‌توانیم مسکن بسازیم و تحویل مردم دهیم.
سؤال: شما گفتید از این چهار میلیون واحدی که قرار است ساخته شود در طرح نهضت ملی مسکن در چهار سال؛ یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد تأمین زمینشان به عهده شماست، درست است؟
مالکی: در برنامه اولیه.
سؤال: یعنی چه؟
مالکی: چهار میلیون زمانی که اعلام شد، یک برنامه ریزی شد؛ یک میلیون و ۲۰۰ (هزار واحدش مسکن حمایتی یا مسکنی بود که باید بر روی اراضی دولتی تأمین می‌شد. بخشی اش خود مالک است؛ یعنی مردم زمین دارند و نیاز به تسهیلات دارند که بتوانند مسکن خود را بسازند، بخشی اش در بافت‌های فرسوده است که با تسهیل گری که همکاران ما انجام می‌دهند و وامی که آن جا داده می‌شود، مردم خودشان یا بازسازی می‌کنند یا مسکن شان را می‌سازند، بخشی اش مسکن روستایی است از چهار میلیون که مسکن روستایی را برنامه ریزی اش جداست در بنیاد مسکن، آن چیزی که برنامه ریزی شده بر روی اراضی دولتی؛ یک میلیون و ۲۰۰ (هزار) در سازمان ملی زمین و مسکن است.
سؤال: چقدر از اینها مسکن ویلایی خواهد بود؟
مالکی: این سؤال تا الآن چیزی که ما واگذار کردیم؛ ۳۷۱ هزار واحد را به غیر از جوانی جمعیت؛ مسکن ویلایی یا گروهی است. ویلایی که می‌گوییم ما دو طبقه و سه طبقه را حیاط دار فرض می‌کنیم، حالا یک طبقه یا بیشتر؛ ما به آن می‌گوییم مسکن تک طبقه یا گروهی. ۳۷۱ هزار واحد تا الآن زمینش واگذار شده است و در سامانه معاون مسکن وزارت راه و شهرسازی ثبت است. یک چیزی را ما به عنوان اولویت اعلام کردیم که شما می‌گویید؛ در همه جلسات تأکید شده و ما هم تأکید کردیم، بخشنامه کردیم که آن جایی که زمین موجود است، یعنی زمین تأمین شده است و تمام متقاضیان را می‌تواند به صورت گروهی یا تک طبقه تأمین کند اولویت با گروهی و تک طبقه است. ما تا همین اخیراً هم در سفر چهارمحال و بختیاری آمدیم در یک شهری بررسی کردیم دیدیم قابلیت تأمین زمین وجود دارد، آن جا تراکم را پایین آوردیم اجازه دادیم یعنی تأکید کردیم که به صورت ویلایی ساخته شود. این متغیرش؛ بحث متقاضی است. یعنی آن جایی که زمین با متقاضی همخوانی داشته باشد، قطعاً اولویت ویلایی یا مسکن گروهی است.
سؤال: کجا‌ها بیشتر این اتفاق خواهد افتاد؟
مالکی: در خراسان جنوبی ما بیشترین مسکن مان، مسکن ویلایی و یک طبقه است. در یزد چیزی که تا الآن برنامه ریزی کردیم همین است. در جا‌هایی که زمین مان تأمین شده در بعضی استان ها، آن جا که شهر‌های کوچکی بوده تقاضامان کمتر بوده، زمین مان، در اصفهان؛ خیلی از شهر‌های اصفهان این اتفاق افتاده، عمدتاً در شهر‌هایی هستند که یا زمین دولتی وجود داشته یا شهر‌های کوچکی بودند که تقاضا کمتر بوده، زمین ما کفاف متقاضیان را داده، حالا لیستش در سامانه هست. ما ۱۳۰۰ شهر داریم، در سامانه وجود دارد.
سؤال: می‌خواستم بدانم در کجا‌ها وضع مان خوب است؟
مالکی: ما عمدتاً به غیر از شمال و بخشی از زاگرس، بقیه جا‌ها را تقریباً شهر‌های کوچک را مشکلی برای این موضوع نداریم.
سؤال: شهر‌های کوچک؟
مالکی: شهر کلانشهر را اصلاً نمی‌توانیم این کار را کنیم مثلاً تهران.
سؤال: فرض کنید مشهد چه اوضاعی دارد؟ با توجه به این که دشت است، یعنی از آن طرف هر چه به چناران و قوچان بخواهید بروید...؟
مالکی: در شهر مشهد هم مثلاً در شهر‌های جدیدی که داریم، مثلاً در شهر بینالود؛ آن جا این سیاست قاعدتاً اجرا می‌شود، اما بستگی دارد که تقاضا چقدر نسبت به با فاصله گرفتن از شهر وجود دارد. ولی در یک جا‌هایی مثلاً در خود شهر مشهد، این اتفاق نمی‌تواند بیفتد، چون تعداد متقاضیانی که در مشهد وجود دارند کفاف نمی‌کند. ما در مشهد زمین خریدیم، یعنی زمین ملی وجود نداشته رفتیم زمین خرید کردیم که بتوانیم نهضت ملی را آن جا بتوانیم اجرا کنیم.
سؤال: یعنی حریم شهر؛ قابل بزرگ شدن نیست؟
مالکی: آن چیزی که ما بررسی کردیم، زمین دولتی که بتوانیم آن جا برنامه ریزی کنیم وجود نداشته باید فاصله می‌گرفتیم می‌رسیدیم به بینالود که الآن شهر جدید است، آن جا این امکان وجود دارد. کسانی که می‌خواهند آن جا زمین گروهی یا ویلایی بگیرند، قاعدتاً باید از مشهد فاصله بگیرند، اما آن‌هایی که در خود مشهدزمین خریداری کردیم آن را با یک تراکم مجازی که اجازه می‌دهند برنامه ریزی می‌کنیم برای آنها.
سؤال: شما به جز تصاحب زمین‌های دولتی و در اختیار گذاشتن برای ساخت مسکن چه امکان دیگری دارید؟
مالکی: در قانون جهش تولید مسکن؛ مواد هفت تا ۱۲ در مورد زمین بحث کرده، یعنی تقریباً یک مجموعه‌ای از قوانین هستند که به ما اجازه می‌دهند. در ماده هشت اجازه تغییر کاربری می‌دهد. اگر ما در شهری زمینی داشته باشیم، کاربری اش مسکونی نباشد، سرانه شهر هم تأمین شده باشد، این اجازه را قانون می‌دهد که ما تغییر کاربری انجام دهیم و زمین را به مسکونی تبدیل کنیم، این یک امکان است که قانون هم تکلیف کرده و ما هم این را به عنوان موضوعی که در همه شهرهایمان بررسی کردیم و پیش بردیم، عددش هم مشخص است. در ماده ۹، آن جا می‌گوید از اراضی حریم استفاده کنید یعنی اراضی که واقع در حریم هستند، می‌شود با الحاق به محدوده شهرها، این را طی فرایندی که الحاق هم فرایند پیچیده یا طولانی دارد و باید بررسی‌های لازم شود از نظر فنی، ماده ۹ گفته این اراضی را تغییر و تحول شود از منابع طبیعی یا اراضی که در اختیار خود ماست اینها الحاق شود و از این اراضی استفاده شود. پس این روش دوم است که اراضی که واقع در حریم است و اراضی ملی و دولتی هستند.
سؤال: اراضی ملی را هم ما دولتی حساب می‌کنیم؟
مالکی: اراضی ملی هم دولتی هستند. چون ما غیر از اراضی ملی، اراضی موات دولتی هم داریم. این که من گفتم ملی؛ دلیلش این بود.
سؤال: منظور این است که یک مرحله می‌تواند سازمان اراضی تغییر کاربری دهد از طریق کمیسیون مربوط، درست است؟
مالکی: اراضی ملی و دولتی در حریم هر شهری مشخص است. بر اساس تشخیصی که کمیسیون‌های قانون دادند، به عنوان اراضی ملی و دولتی تشخیص داده شده اند، حالا این اراضی را ما قطعاً شناسایی می‌کنیم، اگر قابلیت این جا بعد از شناسایی این اراضی که این اراضی متعلق به دولت هستند، می‌آییم بررسی می‌کنیم یا مشاورین ما که ذیصلاح هستند یا همکاران ما در استان بررسی می‌کنند که آیا این زمین قابلیت سکونت دارد یا نه، بعضی از موضوعات فنی را بررسی می‌کنند، گسلی نباشد، در پهنه سیلاب نباشد، در پهنه فرونشست نباشد، بتوانیم زیرساخت هایش را از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد، توپوگرافی اش چیزی باشد که هزینه‌های سنگین نداشته باشد، اینها را یک بررسی‌های مکان یابی انجام می‌دهند. اگر مطالعات و بررسی‌های مکان یابی ما این را نشان دهد که می‌شود این اراضی را الحاق کرد به محدوده شهرها، ما این را پیشنهاد می‌دهیم به کارگروه‌ها و کمیسیون‌های قانونی که وجود دارد که به محدوده شهرها الحاق شود. اگر در کمیسیون‌ها و کارگروه‌ها ما توانستیم مصوبه لازم را بگیریم و الحاق شد به محدوده شهر، مراحل بعدی آن باید طرح تفکیکش را بگذاریم، کمیسیون ماده پنج استان ها، تفکیکش را تأیید کند، بعد باید برویم طرح آماده سازی اش را تهیه کنیم در بیاوریم احجام را، بعد هم پیمانکار یا متولی آماده سازی را مشخص کنیم، آماده سازی شود؛ جوی، جدول، خیابان‌ها و کوچه هایش در بیاید که بشود از این زمین استفاده کرد. این ماده ۹ این اجازه را به ما داده. موضوع بعدی ماده ۱۰ است که بیشتر این ماده ۱۰ رسانه‌ای شده؛ اراضی مازاد سایر دستگاه ها، اینها یک خوبی دارند این اراضی که عمدتاً در محدوده شهرها هستند یعنی خیلی نیاز به زیرساخت‌های آن چنانی یا نیاز به خدمات آن چنانی ندارند. این اراضی بعضاً در محدوده شهرها؛ مازاد آن دستگاه‌ها هستند، ما می‌توانیم بر اساس طرح‌های جامع و تفصیلی که داریم از آن اراضی استفاده کنیم برای ساخت مسکن، ما این اراضی را شناسایی می‌کنیم آن هم بخشی از اراضی است که به کمک ما می‌آیند در بعضی شهرها و ما واحد‌های مسکونی را بر روی آن اراضی می‌سازیم. این هم ماده ۱۰ قانون جهش تولید مسکن است. غیر از این ما توافق با بخش خصوصی را می‌آییم بررسی می‌کنیم اگر در شهری همه این موارد را بررسی کردیم، تغییر کاربری، الحاق به محدوده شهرها، اراضی سایر دستگاه‌های دولتی را به این جمع بندی رسیدیم که ما در این شهر از این به اصطلاح ظرفیت نمی‌توانیم استفاده کنیم می‌رویم مطالعه می‌کنیم اراضی کنار محدوده شهرها را که مالکیت شان با بخش خصوصی است. بخش خصوصی را سراغش می‌رویم یا آنها می‌آیند بعضاً به ما مراجعه می‌کنند، ما این اراضی را باز یک بررسی مکان یابی مثل اراضی ملی می‌کنیم که آیا این اراضی قابلیت سکونت دارند یا ندارند. یک چیزی که ما علاوه بر بررسی‌های قبلی که گفتم در اراضی ملی انجام می‌دهیم، این درجه یک و دو کشاورزی را هم بررسی می‌کنیم، مالکیت افراد را هم بررسی می‌کنیم. اگر در مالکیت افراد مسئله ای وجود نداشته باشد و اراضی درجه یک و دو کشاورزی نباشد، از این اراضی می‌آییم با یک توافقی که یک درصدی را برای مالک آزاد می‌کنیم یعنی ارزش افزوده‌ای که ما ایجاد می‌کنیم بر روی اراضی مالک، یک درصدی را به او می‌دهیم، یک درصدی را استفاده می‌کنیم برای طرح یا نه، اصلاً تهاتر می‌کنیم، زمینی وجود دارد چسبیده به محدوده شهر، این زمین را ما با مالک توافق می‌کنیم از اراضی جای دیگر که ارزش اش بیشتر است این را یا کاربری اش چیز‌های دیگر است با مالک تهاتر می‌کنیم، زمین را مالک در اختیار ما می‌گذارد و ما زمینی که خیلی نمی‌شود کار مسکونی کرد در اختیار مالک می‌گذاریم، این زمین می‌شود مال دولت و از آن استفاده می‌کنیم. یا بعضاً دیگر نهایتاً، پله آخر؛ خرید است، یعنی یک جایی می‌بینیم زمین مناسبی است می‌شود خرید، اعتبارات اجازه می‌دهند ما این زمین را می‌خریم، مثلاً در همین زنجان ما چیزی حدود هزار هکتار زمین خریدیم برای طرح نهضت ملی مسکن یا شهر‌های دیگر. اینها روش‌های تأمین زمین هستند. ما تقریباً همه این روش‌ها را در دستور کارمان است. یک روش دیگر که در ماده ۱۲ قانون جهش تولید مسکن اشاره کرده، بازپس گیری اراضی‌ای است که واگذاری شده توسط دولت در گذشته، اما طرح‌ها اجرا نشده، آن جا تکلیف کرده قانون گذار.
سؤال: چقدر از این زمین‌ها دارید؟
مالکی: آلان من آمار دقیقش را ندارم که چقدر از این زمین‌ها داریم.
سؤال: می‌خواهم بدانم که اصلاً قابل طرح است؟
مالکی: بعضی جا‌ها هستند، مثلاً ما زمین را واگذار کردیم که مؤسسات فرهنگی مثلاً بروند احداث بنا کنند، هیچ اتفاقی نیفتاده. قانون گذار تکلیف کرده، گفته شما یکی از ظرفیت‌هایی که باید بروی از آن استفاده کنی این است که بروی بگردی ببینی که کدام زمین را استفاده نمی‌کنند، این را پس بگیری و ما این هم جزو تکالیف قانونی است که پیگیری می‌کنیم و بخشی هم توانستیم موفق شدیم برویم، حالا یک خرده سخت است، بالأخره، چون قراردادی صادر شده، ما باید قرارداد را فسخ کنیم بعضاً به فسخ قراردادی اعتراض می‌شود، یک مراحل قضایی را طی می‌کند، اما از این ظرفیت هم ما غافل نشدیم و استفاده می‌کنیم برای طرح نهضت ملی مسکن.
سؤال:، چقدر از این زمین ها به دست آمده از این طریق.
مالکی: از ماده ۱۲؛ ما تا الآن سه هزار و ۵۲۲ هکتار زمین را رفتیم سراغ فرد یا اشخاصی که طرح را اجرا نکرده، قراردادمان را فسخ کردیم و این زمین را پس گرفتیم. این زمین‌ها بعضاً کاربری مسکونی ندارند، ما باید ببریم باز در آن کمیسیون‌ها و کارگروه ها...
سؤال: دوباره مثلاً ممکن است تهاتر کنید یا اتفاق دیگر؟
مالکی: نه آن زمین دیگر مال خودمان می‌شود.
مجری: مال شما می‌شود، شما می‌توانید یک جای دیگر خرج خرید یک زمین دیگر کنید.
مالکی: بله می‌شود، اما بعد از به ارزش رساندنش. یعنی ما بیشتر دنبال این هستیم که کاربری که دولت تهاتر می‌کند، به ارزش رسیده باشد. اینها را می‌گیریم یا به ارزش می‌گذاریم یا همین را به مسکونی تبدیل می‌کنیم. کاربری‌هایی که اگر مسکونی نباشد، بعضاً هم مسکونی هستند تبدیل می‌کنیم و در اختیار طرح قرار می‌دهیم. اینها روش‌های مختلف تأمین زمین هستند که هر کدام از اینها در سیستم ما یک متولی و مدیر پروژه دارد که این موضوعات را دنبال می‌کند. توافقاتی که انجام می‌دهیم در سیستم ما یک مدیر و کسی را دارد که این را در کشور پیگیری می‌کند، مجموع اینها؛ تأمین زمین طرح ملی مسکن است که در سازمان مشغول است.
سؤال: شما در سازمان اراضی، کجا‌ها به تعامل می‌رسید؟
مالکی: منابع طبیعی را منظورتان است، چون اراضی کشاورزی را با منابع طبیعی تعامل مان بسیار خوب است؛ چون اراضی دولتی که خارج از حریم هستند برای شهرک سازی در نظر گرفته می‌شوند یا در حریم هستند و در اختیار منابع طبیعی هستند اینها را با سازمان منابع طبیعی تغییر و تحول می‌کنیم.
سؤال: مگر سازمان اراضی نباید تغییر کاربری دهد؟
مالکی: سازمان اراضی متولی اراضی کشاورزی مردم است. اراضی دولتی؛ سازمان منابع طبیعی است. حالا ما یک جا‌هایی تعامل مان با سازمان مدیریت امور اراضی آن جایی است که ما می‌خواهیم اراضی کشاورزی را با مردم توافق کنیم، از آنها سؤال می‌شود، اگر که اراضی درجه یک و دو نبود یا اراضی‌ای نبود که لطمه‌ای به تولید محصولات کشاورزی بزند از آنها یک سؤالی می‌شود و آنها هم کمک می‌کنند که این اتفاق بیفتد.
مجری: یک بخشی از این زمین‌ها همین طور که اشاره کردید در اختیار خود مردم قرار می‌گیرد برای واحد‌های ویلایی یا به قول شما گروهی که البته آن هم به نوعی یک طور آپارتمان است ولی آپارتمان‌های کوچک است.
مالکی: نه، بالأخره تا دو سه طبقه ویلا گفته می‌شود، چون حیاط مشترک دارند.
سؤال: اینها را با چه شرایطی واگذار می‌کنید به متقاضیان؟
مالکی: همه واگذاری ما؛ آن چیزی که در قانون تکلیف کرده، در ماده ۷ قانون، اجاره ۹۹ ساله است یعنی ما زمین مان قیمتش را به صفر می‌رسانیم، بابت بهای زمین ما پولی دریافت نمی‌کنیم، یک اجاره ۹۹ ساله که آن هم صراحت در قانون؛ اشاره کرده بسته می‌شود، زمین در اختیار آن فرد حالا چه ویلایی، چه گروهی، چه آپارتمانی قرار داده می‌شود، تسهیلات بانکی هم به آن زمین داده می‌شود، یک بخش آن هم متقاضی آورده خودش را می‌آورد؛ مسکنش را می‌سازد. حالا اگر به صورت گروهی باشد که اولویت و سیاست و تأکید ما این است، خود گروه یا خود فرد می‌سازد، یعنی خودش می‌آید قرارداد زمینش را دریافت می‌کند، به بانک مراجعه می‌کند، مراحل تشکیل پرونده اش را انجام می‌دهد، پروانه ساختمانی اش را از شهرداری اخذ می‌کند، خودش با مدیریت خودش مسکنش را می‌سازد.
سؤال: زمینش را با چه فرایندی می‌گیرد؟
مالکی: قرارداد اجاره ۹۹ ساله.
سؤال: از کجا؟
مالکی: از معاونت مستقیماً.
سؤال: یعنی اول باید مراجعه کند به شما در قدم اول؟
مالکی: اینها متقاضیانی هستند که در سامانه ثبت نام شان را انجام داده اند. وقتی تأمین زمین می‌شود، زمین تأمین می‌کنیم در همان سامانه متقاضی را به زمین وصل می‌کنیم، به او اعلام می‌کنیم که شما به فلان پروژه یا به فلان زمین وصل شدی بیا برای گرفتن قرارداد یا طی مراحل قانونی اش. بعد می‌آید مراجعه می‌کند مدارکش کامل می‌شود قرارداد به او داده می‌شود. وقتی قرارداد به او داده می‌شود، مراجعه می‌کند به شهرداری، قطعاً طراحی هم کرده، یک جا‌هایی هم ما یک طرح‌های تیپی داریم به آنها ارائه می‌کنیم اگر تمایل داشته باشند پروانه شان را می‌گیرند مثل بقیه که خودشان مالک زمین هستند ساخت و ساز می‌کنند.
سؤال: پس اول باید بیایند از طریق سامانه ثبت نام کنند، قبلاً هم ثبت نام کردند الآن هنوز هم سامانه باز است برای ثبت نام.
مالکی: الآن برای متقاضیانی که ثبت نام کردند فعلاً تأمین زمین برای آنها اتفاق می‌افتد و سامانه برای ثبت نام مجدد هنوز باز نیست، یعنی سیاست این نیست که الآن باز کنیم می‌خواهیم متقاضیانی که الآن وجود دارند تأمین زمینشان را کامل کنیم.
سؤال: چرا می‌گذارید یک انباشتی به وجود بیاید اینجا؟ به هر حال افراد جدید ثبت نام شان را می‌توانند انجام دهند و بگویید شما در اولویت بعدی هستید.
مالکی: این اتفاق می‌افتد به مرور، سامانه اگر باز باشد این اتفاق نمی‌افتد.
سؤال: چون بسته شدن سامانه باعث یک التهاب و افزایش تقاضایی می شود؟
مالکی: هر چند وقت یک بار بر اساس سیاست‌های بالادستی که وجود دارد بعضی شهر‌هایی که زمین وجود دارد بررسی می‌کنند سامانه باز می‌شود و اعلام هم می‌شود این طور نیست که بسته کامل باشد، اما بر اساس سیاست‌هایی که داریم این طرف هم انباشت متقاضی را نداشته باشیم. ما متقاضی‌هایی که الآن هستند تأمین زمین شان به یک نقطه اطمینان بخشی برسد، مجدد ثبت نام اتفاق می‌افتد و تقریباً سامانه باز بود همه کسانی که واجد شرایط بودند تقریباً ثبت نام اتفاق افتاده، یعنی ما الآن در سامانه چهار میلیون و ۵۰۰ هزار خانوار ثبت نام شده داریم، فقط اینها شرط چهارم که سکونت است شاید باعث شده باشد در آن شهر شرایط شان به تأیید نرسیده باشد، چون یک شرط قانون این است که کسی که ثبت نام می‌کند حتماً پنج سال سابقه سکونت در شهری که تقاضا می‌کند داشته باشد. ما الآن چهار میلیون و ۵۰۰ هزار ثبت نامی را در سامانه داریم و برای آنها برنامه ریزی می‌کنیم. تقاضایی هم تا الآن نشده که یک جایی حاد باشد و بگویند تقاضا وجود دارد، نداشتیم اگر داشته باشیم به ما اعلام می‌کنند استان ها.
سؤال: قرار است دوباره باز شود؟
مالکی: این سیاست راه و شهرسازی است، باید از خود وزارتخانه سؤال کرد.
سؤال: شما خبر هم ندارید؟
مالکی: من خبری که دارم این است که فعلاً قصد باز کردن نداریم.
سؤال: یک اتفاق دیگری که در این فضا می‌افتد احتمالاً ساخت شهر‌های جدید است، درست است؟ البته به شما مستقیماً مربوط نیست، اما باز دوباره شما به خاطر این که مسئول تأمین این زمین هستید ممکن است در جریان این باشید که ما مصوبه‌ای برای ساخت شهر‌های جدیدی داشته باشیم به خصوص در همان جا‌هایی که شما اشاره کردید که مشکل تأمین زمین وجود دارد می‌شود رفت چند کیلومتر آن طرف‌تر شهر جدیدی ساخت که نیاز‌ها برطرف شود.
مالکی: شهر‌های جدید عمدتاً در کلانشهر‌ها اتفاق می‌افتد. یعنی شما نگاه کنید در گذشته هم در این جا‌هایی که شهر جدید احداث شده عمدتاً اطراف کلان شهرها بوده، اصلاً توجیهش این است که اطراف کلانشهر‌ها باشد، این را به عنوان سیاست حتماً داریم.
سؤال: چون می‌گویید توجیهش فقط برای کلان شهرهاست؛ یک جایی مثل همین کامیاران که اشاره می‌کنید.
مالکی: آن جا شهرک می‌شود، شهر جدید نمی‌شود. شهر جدید تعریف دارد.
مجری: یعنی باید به یک حدی از جمعیت برسد.
مالکی: ما شهرک‌ها را در همه جای کشور یعنی در همه استانها به عنوان یک دستورالعمل که همکاران ما پیگیری می‌کنند داریم که اگر جایی تأمین زمین در حریم و متن اتفاق نمی‌افتد با یک فاصله‌ای در خارج از حریم به عنوان شهرک این اتفاق بیفتد که تا الآن هم ما ۴۱ شهرک را توانستیم در همین مدت مکان یابی و شناسایی کنیم و بعضی ها را به تصویب هم برسانیم.
سؤال: شهر‌های جدید را می‌گفتید، آنها چطور؟
مالکی: شهر‌های جدید هم آن جایی که بشود مثلاً در اصفهان جمع بندی این است که شهر جدید چهارم احداث شود
سؤال: هنوز مصوب نشده؟
مالکی: شهر چهارمش مشخص شده، جایش هم مشخص شده، پیشنهاد‌های دیگر هم هست، یعنی یکی دو مکان یابی دیگر هم انجام شده، این که می‌گویم جمع بندی؛ به خاطر این که باید آن مکان یابی دیگر انجام شود، هر کدام که کم هزینه‌تر و بهتر بود برای سکونت، آن انتخاب شود. اما به سمت شهر جدید هم قطعاً می‌رویم ما تعداد زیادی شهر جدید در کشور تعریف کردیم، حالا، من متولی اش نیستم ولی مطلع هستم. بله وجود دارد
سؤال: در مورد صنعت شهر بگویید؛ صنعت شهر تعریفش چیست؟
مالکی: مرسوم شده صنعت شهر، دستوری رئیس جمهور دادند در شورای مسکن که ما بتوانیم برای کارگران و کارکنان صنایع و کارخانجات هم در یک مکانی تأمین زمین کنیم. این یک مزایا و خوبی‌هایی دارد؛ یکی این که ما می‌خواهیم از مدیریت خود صنایع استفاده کنیم برای مدیریت آن مجموعه شان. اسمش صنعت شهر است، الزاماً شهر نیست، یا شهرک است، شهرکی که توضیح دادم؛ یا بخشی از شهر و الحاق به محدوده شهر است، یا مجتمعی هست. این صنعت می‌آید خود کمک می‌کند، یعنی آن کارخانه و پتروشیمی‌هایی که الآن ما تفاهم کردیم و کارخانه‌های بزرگ می‌آید برای کارکنان خود در محدوده‌ای که ما مکان یابی می‌کنیم تمام مصوبات کارگروه هایش را می‌گیریم، خودش مدیریت می‌کند؛ یکی این است که خودش می‌آید کمک می‌کند به مدیریت تأمین مسکن کارکنانش یعنی به دولت به نوعی کمک می‌کند از لحاظ مدیریت اجرایی. یکی این است که بالأخره بعضی از این کارخانجات یک سری مسئولیت‌های اجتماعی هم دارند برای ساختن مدرسه، درمانگاه، می‌آید زیر و روبنایی هایش را خودش انجام می‌دهد. می‌تواند مدیریت کند کارکنان خود را در ایاب و ذهاب تا جایی که پخش شود در تمام شهر یک سکونت گاه‌هایی ایجاد می‌کند، . اینها خوبی‌هایی هستند که این به اصطلاح صنعت شهرها دارند. ما هدفمان این است که برای کارگران صنایع در جایی که بشود در نزدیکترین نقطه که مسائل زیست محیطی و فنی اش هم رعایت شود مکان یابی کنیم که خودشان برای خودشان مسکن بسازند. بقیه ضوابطش هم مثل ضوابط بقیه است، فقط مدیریتشان را خودشان کمک می‌کنند.
سؤال: درباره شهر‌های ساحلی بگویید که در سیاست‌های جدید اقتصاد دریامحور؛ یک جایی هم گذاشته شده برای شهر‌های ساحلی، وزیر راه اشاره کردند که جزو طرح‌های وزارت است.
مالکی: توضیح کلی می‌دهم یکی از سیاست‌هایی که مصوب شورای عالی مسکن است که ما بتوانیم در ساحل جنوب مکان یابی‌هایی را انجام دهیم که بتوانیم آن جا هم شهرک‌هایی را احداث کنیم؛ چه شهرک‌هایی که مولد هستند، چه شهرک‌های سکونتی، این را در استان مکان یابی هایش تا آن جا که من اطلاع دارم تمام شده یعنی مکان یابی‌های نقاطش تمام شده، تصویبات کارگروه استانی هم انجام شده، برای مراحل شورای عالی در تهران بررسی‌های فنی و کارشناسی اش می‌شود. آقای رئیس جمهور هم در آخرین شورای عالی مسکن که داشتیم تأکید کردند که حتماً مطالعات جامعی انجام شود
(پخش گزارش)
سؤال: زمین‌های دولتی که باید به هر حال به شما می‌رسیده، چقدر الحاق شده؟
مالکی: این الزاماً الحاق نیست. ما یکی از ظرفیت‌هایی که توضیح دادم در بخش تأمین زمین؛ ماده ۱۰ است. ماده ۱۰ چه می‌گوید؟ می‌گوید دستگاه‌های دولتی ؛ اراضی که دارند و در طرح‌های مسکن در مکان یابی مورد نیاز ما هستند، اینها را در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دهد. یعنی لازمه اش این است که ما شناسایی را انجام دهیم. ما شناسایی را وقتی انجام می‌دهیم، به دستگاه قانون گفته دو ماه فرصت دهید. ما به دستگاه می‌گوییم این زمین شما برای طرح‌های مسکن ما مورد نیاز است. دستگاه اگر ظرف دو ماه انجام داد، ما زمین را در اختیار می‌گیریم و طرح مسکن را اجرا می‌کنیم. اگر دستگاه انجام نداد، قانون می‌گوید که سازمان ثبت اسناد مکلف است ظرف یک ماه سند را رأساً به نام وزارت راه و شهرسازی منتقل کند که ما بتوانیم طرح‌های مسکن مان را پیش ببریم. این قانون است. ما آن چیزی که شناسایی کردیم؛ شناسایی مان میدانی است، درستش هم همین است، چون ما باید شناسایی کنیم ببینیم کجا این زمین آیا امکان ساخت و ساز روی آن وجود دارد، با طرح‌های بالادستی مثل طرح جامع و تفصیلی شهر تطبیق دهیم. این تطبیق‌ها و شناسایی انجام شد ما به دستگاه می‌گوییم. دستگاه اگر تمکین نکرد ثبت این کار را انجام می‌دهیم. چیزی که ما تا الآن توانستیم انجام دهیم شناسایی هایمان را و حاصل شناسایی هایمان را؛ پنج هزار و ۸۵۰ هکتار را ما اخذ سند کردیم. یک بخش زیادی اش در اختیار طرح قرار داده شده و بخشی هم در مراحل تعیین کاربری و تغییر کاربری یا در مراحل مختلف است. چیزی حدود دوهزار و ۷۰۰ هکتار باقی مانده از شناسایی‌های ما. شاید فردا بتوانیم شناسایی‌های جدید هم داشته باشیم. ۲۷۰۰ هکتار عمده اش مال دانشگاه است. یک مقاومت‌هایی ما داشتیم از ناحیه دانشگاه‌ها آمدیم و یک ابتکاری که به خرج دادیم، گفتیم که این اراضی دانشگاه‌ها برای خود هیأت‌های علمی و کارکنان دانشگاه ها، بالأخره آنها هم مخاطبین ما هستند؛ فاقد متقاضی هستند، ما برای آنها هم باید تأمین زمین کنیم، چه بهتر که در زمین‌های مازاد خودشان. این را برای سایر دستگاه‌ها هم در نظر گرفتیم. یعنی اگر دستگاه‌ها زمین مازادشان را ارائه دادند اولویت با کارکنان واجد شرایط شان است.
مجری: قرار است امتیاز اضافه‌ای داده شود
مالکی: اصلاً، چون ماده یک قانون ساماندهی که واجد شرایط‌ها را تعریف می‌کند، آن جا فاقد مسکن بودن را تعریف کرده، یعنی ما حتماً آن را بررسی می‌کنیم. بررسی مان هم سامانه‌ای است یعنی از ثبت اسناد سؤال می‌شود سامانه‌ای که این مالکیت دارد یا نه؟ سامانه‌های خود ما هم هست، بالأخره مجموع واجد شرایط بودنش را ما بررسی می‌کنیم. اولویت با خود دستگاه است. این هم یک ایجاد انگیزه‌ای برای دستگاه‌ها کرده که می‌داند این زمین برای کارکنان فاقد مسکن خودش در نظر گرفته می‌شود. دانشگاه‌ها هم همین طور. یعنی این به عنوان یک دستور کار الآن ما داریم، بنابراین ما در این بخش شناسایی اراضی مازاد دستگاه‌های دولتی الآن چالشی نداریم. دانشگاه‌ها برای هیأت علمی شان که خوشبختانه تا الآن چیزی حدود ۴۰۰ هکتار را قطعی دیگر جمع بندی کردیم که برود و کار‌های تغییر کاربری اش انجام شود و در اختیار خود کارکنان و هیئت علمی دانشگاه‌ها تقریباً در همه استانها این اتفاق افتاده است. بنابراین در ماده ۱۰ ما اگر شناسایی مجدد و مکان یابی مجددی داشته باشیم، قطعاً اعمال قانون می‌کنیم؛ یعنی هم دو ماه را اعلام می‌کنیم و هم ثبت را اعلام می‌کنیم که این اراضی را انتقال دهد. آن دستگاه‌هایی هم که خودشان داوطلب می‌شوند قطعاً برای کارکنان خودش این اراضی استفاده می‌شود. الآن ما تفاهم بسیار خوبی با وزارت جهاد داریم، اراضی که در مالکیت و اموالش است اینها را آورده در خیلی از جا‌ها برای کارکنان فاقد مسکنش . ما اخیراً در سفر کردستان بخش زیادی از اراضی در اختیار کارکنان خودشان قرار گرفت کلنگ زنی شد و پروژه شروع شد، بنابراین ما در ماده ۱۰ فعلاً در شرایط فعلی، خیلی چالش جدی نداریم. شناسایی‌ها هم همین طور میدانی انجام می‌شود.
سؤال: باز چالش هایتان را بگویید کجاست؟
مالکی: در ماده ۱۰ ما خیلی چالش جدی نداریم.
سؤال: در آن ماده‌ای که چالش دارید بگویید. دستگاه‌های دولتی کجا همکاری نمی‌کنند و نکردند؟
مالکی: دستگاه‌های دولتی تقریباً الآن همه همکاری شان، چون با این سیاستی که برای کارکنان شان ما داریم مسکن تأمین می‌کنیم، تقریباً خوب و مناسب است. حالا می‌گویید چالش یک وقتی می‌بینید ما زمینی را شناسایی کردیم که مسکن در آن ساخته شود. آن دستگاه برنامه ریزی کرده برای زمینش، یا برای توسعه آتی؛ یا طرح دارد برای توسعه آتی اش یا برای طرح‌های عمرانی اش یا اساساً می‌خواهد ببرد در مولدسازی استفاده کند از این زمین از ظرفیت مولدسازی برای پروژه هایش. این جاست که به اختلاف می‌خوریم، ا با نشست و گفتگو یا این مراجع حل اختلاف وجود دارند، آن جا تصمیم گفته می‌شود، یعنی خیلی چالش جدی وجود ندارد.
سؤال: شناسایی این زمین‌ها به صورت دستی، سنتی انجام می‌شود یا قرار بوده شما از سامانه سادا استفاده کنید، ؟
مالکی: سادا که نمی‌تواند زمین مسکونی به ما معرفی کند. سادا یک سامانه‌ای است که اراضی دولتی در آن ثبت است. ثبت شده فلان دستگاه، فلان زمین، فلان متراژ را دارد. آن چیزی که به ما باید کمک کند و حتماً هم باید اتفاق بیفتد؛ شناسایی میدانی است. یعنی ما می‌آییم طرح جامع یک شهر را نگاه می‌کنیم ببینیم توسعه اش به چه سمتی است، اراضی خالی اش کجا هستند؟ آیا این اراضی قابلیت مسکونی را دارند یا ندارند. بعد وقتی اینها را شناسایی کردیم بعد ببینیم مالکیت‌ها مال کجا هستند؟ هر جا به مالکیت دولتی خوردیم اعلام می‌کنیم. حالا چه کمکی به ما می‌کند؟ سادا می‌تواند کار ما را تسهیل کند.
سؤال: سادا می‌تواند به شما بگوید اول زمین‌های دولتی را بشناس حالا برو میدانی هم بشناس.
مالکی: این الزاماً روش راحتی نیست. سادا حجم زیادی از اطلاعات را به ما می‌دهد. هم ساختمان‌های دولتی در سادا هستند، فقط زمین نیست که، اینها را بعد باید بیاوریم همان کار را انجام دهیم که شما می‌گویید دوباره بگذاریم در مکان یابی‌ها ببینیم کدام یک از مکان یابی‌های ما اراضی دولتی است. آن هم یک روشی است. تسریع می‌کند.
سؤال: سامانه‌های دیگری هم وجود دارد؟
مالکی: سادا تسریع می‌کند یعنی ما وقتی به یک جا و مکان یابی می‌رسیم زودتر متوجه می‌شویم این دولتی است یا نه.
مجری: آن هم اگر به روش سنتی اتفاق بیفتد دوباره یک ماه تا دو ماه طول می‌کشد جواب استعلام دهد.
مالکی: سادا می‌تواند به ما خیلی کمک کند که ما در شناسایی هایمان تسریع کنیم، البته این برای اوایل طرح بود که ما خیلی نیاز داشتیم که شناسایی هایمان تسریع شود، الآن شناسایی هایمان کامل شده است.
سؤال: الآن متصل شدید به سادا؟
مالکی: سادا خودش یک ورژن جدید آورده؛ یعنی یک سادای جدید.
سؤال: سادا پلاس مثلاً؟
مالکی: بله، دارد که این را هنوز وب سرور هایمان را نتوانستند سامانه‌های همدیگر را بخوانند که بچه‌های فنی دارند کار می‌کنند که بتوانند همدیگر را بخوانند.
سؤال: نسخه جدید سادا را هنوز با آن مشکل دارید؟
مالکی: چون ما دو تکلیف داریم؛ یکی این است که برویم شناسایی کنیم، یک تکلیف هم این است که شناسایی که خودمان دادیم هم در سادا ثبت کنیم. یعنی دو کار داریم؛ هم ثبت در سادا را باید انجام دهیم؛ آن وب سرویس این کمک را به ما می‌کند، هم ما اراضی مان را ثبت کنیم و هم از آن استفاده کنیم.