سفیر سابق ایران در ترکمنستان گفت:باتوجه به توانمندی‌های بسیار بالا کشور‌های عضو اکو و نقش مکمل اقتصاد کشورها، مهمترین عامل برای توسعه تجارت، کنارگذاشتن دیدگاه‌های سنتی مثلا در قوانین گمرکی و بانکی است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه میز اقتصاد با موضوع ظرفیت‌های تجاری سازمان همکاری‌های اقتصادی با حضور آقای فرقانی سفیر سابق ایران در ترکمنستان و آقای میرکریمی کارشناس مسایل آسیای میانه و قفقاز نماینده بخش خصوصی برگزار شد.
آقای مصطفی بزرگ نسب مجری: می‌خواهیم بپردازیم به این که اهمیت این سازمان چیست و چقدر می‌تواند روی توسعه خارجی مان موثر باشد؟ یکی از اتفاقات خوب و یکی از تاکیداتی که از ابتدای دولت سیزدهم داریم مکررا از زبان دولتمردان می‌شنویم و داریم می‌بینیم حضور فعالانه در سازمان‌ها و محمل‌های بین المللی است که طبیعتا می‌تواند نقش فعالانه تری داشته باشد برای کشورمان بتوانیم از این فرصت‌ها استفاده‌ای بیشتری ببریم برای این که تجارت مان را افزایش بدهیم، اما چیزی که محقق خواهد شد اعداد و ارقام به ما نشان خواهد داد که چقدر توانستیم از این ظرفیت‌ها در آینده استفاده کرده باشیم این عدد و رقم است که مشخص می‌کند توانستیم این ظرفیت‌هایی که ایجاد شده و خیلی تلاش کردیم در سازمان‌های مختلف رفتیم سخنرانی کردیم این ظرفیت‌های بالقوه را توانستیم بالفعل کنیم یا نه در میز اقتصاد امروز به این می‌پردازیم درخصوص سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو ببینیم این فرصتی که وجود دارد اساسا چندین دهه است که تقریبا چهار دهه است که سازمان اکو را داریم چرا مثلا مثل برخی سازمان‌ها و نهاد‌های بین المللی دیگه هنوز آن طور که باید و شاید به ثمر ننشته، اما آخرین آمار تجارت خارجی مان یعنی آماری که گمرک اعلام کرده یعنی تجارت مان در نیمه نخست امسال ده میلیارد دلاری بوده با عمده اعضای اکو و نسبت به سازمان سال گذشته هم وزنی و هم ارزشی افزایش داشته است.
مجری: نگاهی به آمار می‌کنیم که اصلا سازمان اکو از چه زمانی شروع به کار کرده است؟ و اعضایش چه کسانی هستند و دارند چه کاری می‌کنند؟ از سال ۱۳۴۳ ایران، پاکستان و ترکیه باهم اکو را تاسیس کردند البته نامش چیز دیگری بود آر سی دی بود بعد رفت سال ۱۳۵۷ یک توقفی داشتیم سه تا کشور بودند بعد سال ۱۳۷۱ ده تا کشور شدند ده تا کشور شامل افغانستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، پاکستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ازبکستان ده کشوریند که اکو را باهم تشکیل دادند جمعیت شان ۴۵۰ میلیون نفر است یعنی به نسبت بازار بزرگی است آقای رئیسی امروز در صحبت هایشان تاکید کردند که کماکان سازمان اکو یکی از سازمان‌های مهم در منطقه و همکاری‌های اقتصادی در منطقه است.
مجری: چه اهدافی را دنبال می‌کردند. طبیعتا همیشه اگر یک نگاهی داشته باشید به همه جای دنیا سازمان‌هایی که این شکلی در دنیا وجود دارند چند تا چیز را برای خودشان تسهیل می‌کنند ترانزیتی تسهیل می‌کنند فعالیت‌های گمرکی را تسهیل می‌کند یک موافقت نامه‌های این تیپی باهمدیگر دارند که آن اعضایی که با همدیگر این اتحادیه یا این گروه را باهم تشکیل دادند بتوانند راحت‌تر با تعرفه‌های ترجیحی با اتفاقات دیگری بانک مشترک دارند ویزای مشترک دارند بتوانند راحت تردد کنند راحت تجارت کنند طبیعتا باید یک فرقی داشته باشد حضورشان در اون سازمان با عدم حضورشان یا کشور‌هایی که عضو نیستند. طبیعتا اکو هم از همین هدف پیروی می‌کرده و می‌کند دنبال چه بوده توسعه حمل و نقل و ارتباطات بوده موانع تجاری را حذف کند همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی و فنی و علمی را گسترش بدهد، اما خب تا این چند دهه‌ای که دارد کار می‌کند خیلی نتوانسته موفق باشد حالا در میز اقتصاد به این خواهیم پرداخت که چرا این اتفاقه اساسا افتاد مثلا یکی از اتفاقاتی که قرار بود بیفتد یک پیمانی بود به اسم آکوتا که قرار بود موافقت نامه تجاری ترجیحی بین اعضای اکو این با این که یک موافقت فکر می‌کنم پنج تا عضو را دارد هنوز خیلی عملیاتی نشده طبیعتا تعرفه ترجیحی داشتن در ده کشور می‌تواند به رونق تجاری مان خیلی کمک کند.
مجری: یک سری اختلافات سیاسی وجود داشته مثلا همواره در سال‌های گذشته رقابت‌های منفی وجود داشته در حوزه انرژی مثلا که یک خرده نگذاشته که سازمان همکاری‌های اکو برسد به آن چیزی که روز اول اعضا نشستند و خواستند به آن هدفه برسند، اما به هر حال ایران نشان داده است که در یکی دو سال گذشته می‌خواهد نقش فعالانه تری داشته باشد همان طور که تا الان گفتند سیاست‌های همسایگی را خیلی دارند تقویت می‌کنند طبیعتا یک بخش این‌ها همسایگان مان هستند و در منطقه می‌خواهد نشان بدهد که حضور فعالانه تری می‌تواند داشته باشد این را طبیعتا می‌توانیم از عدد و رقم تجارت مان در این ده تا کشور حداقل فعلا متوجه شویم سال بعد رئیس دوره‌ای اکو هستیم و می‌خواهیم به این موضوع هم بپردازیم که اساسا این می‌تواند چه فرصتی در اختیار دولت سیزدهم قرار بدهد تا بشود بیشتر از این ظرفیته استفاده کرد.
مجری: یک نکته‌ای را در میز اقتصاد روز‌های گذشته صحبت کردیم در مورد نقل قول رهبری که می‌گوید موقعیت کشورمان به لحاظ ژئوپلیتیکی موقعیت ممتازی است اگر نقشه را نگاه کنید.
اگر مقداری آشنا بامسیر‌های تجاری باشید می‌بینید عمده مسیر‌های تجاری دنیا که مثلا این راه گذرشرق به غرب اگر این را فاکتور بگیریم نگاه نکنیم مسیر‌های طولانی تری هستند تجار در دنیا پیگیر این هستند که مسیر تجارت شان را کوتاه بکنند، چون هزینه هایشان را کاهش می‌دهد با موقعیتی که داریم امروز هم در موردش صحبت و تاکید شد در اکو که بیاییم از این راهگذر شرق به غرب استفاده موثرتری داشته باشیم می‌بینید که از چین شروع می‌شود افغانستان را دارد یک راهگذر دیگر است می‌آید و مرکز همه این‌ها چه این شرقی غربی چه شمالی جنوبی را نگاه کنیم اگر ایران باشد و بتواند این موقعیت را تثبیت کند خیلی می‌تواند عایدی داشته باشد یعنی فقط داریم از ظرفیت فیزیکی کشورمان و موقعیت مکانی اش داریم عایدی مالی به دست می‌آوریم، چون داریم از ظرفیت ترانزیتی مان داریم استفاده می‌کنیم.
مجری: شما تحلیل و ارزیابی تان از شانزدهمین اجلاسی که برگزار شد چیست؟
آقای فرقانی سفیر سابق ایران در ترکمنستان: همان طور که اشاره شد شانزدهمین اجلاس سران سازمان منطقه‌ای اکو در ازبکستان شروع به کار کرده از امروز و در این اجلاس قرار است که تصمیمات جدی و اساسی اتخاذ بشود برای فعال‌تر کردن سازمان اکو، اکو یک سازمان منطقه‌ای است علی رغم این که نزدیک به چهار دهه از توسعه آن می‌گذرد و اگرنه از ابتدای تاسیسش شاید نزدیک به ۶۰ سال است می‌گذرد، اما از زمانی که کشور‌های جدید عضو شدند و تعدادمان به ده کشور رسید نزدیک به چهار دهه می‌گذرد، اما انتظارات و توقعاتی که قرار بود این سازمان از نظر اقتصادی و تجاری برای کشور‌های عضو فراهم بکند متاسفانه موفق نبوده. در اجلاس آستانه در سال ۲۰۰۵ سند چشم انداز اکو تصویب شد و به تصویب سران کشورها رسید و قرار است که بعد از تحولاتی که ما شاهد بودیم در منطقه و مخصوصا بعد از بیماری کووید که در کل جهان همه تحولات تجاری و اقتصادی تحت الشعاع خودش قرار داده بود در اجلاس شانزدهم اجلاس سران اکو تصمیمات جدی و اساسی اتخاذ بشود حضور همه سران در این اجلاس نشان دهنده این است که همه کشور‌های عضو به این اهمیت واقف شدند و رسیدند خوشبختانه تحولات بین المللی و منطقه‌ای هدایت می‌کند کشورها و هدایت کرده که به این نتیجه برسند که می‌بایستی همکاری‌های منطقه‌ای را بیش از پیش با نگاه‌های برد برد توسعه بدهند.
مجری: شما نظرتان چیست و فکر می‌کنید برای این که هم ما و هم بقیه اعضا بتوانند بیشتر استفاده کنند چه راهکاری باید اتخاذ شود چه سیاستی را ما باید در پیش بگیریم؟
آقای میرکریمی کارشناس مسایل آسیای میانه و قفقاز نماینده بخش خصوصی: در مورد اهمیت فقط این سازمان منطقه‌ای شما می‌توانید اتحادیه اروپا را ببینید اتحادیه اروپا کشور‌هایی که خونبارترین جنگ‌ها را باهم داشتند الان می‌آیند شهروندان این کشورها کنار مرزهایشان عکس‌های یادگاری می‌گیرند و ظرفیت‌های اقتصادی خودشان را در این همکاری‌ها به شدت افزایش دادند تقسیم کار منطقه‌ای بین شان بوجود آمده مثلا شمال اروپا تخصصش روی منابع طبیعی جنگل، چوب است در این آن زمینه متمرکز شده ذغال سنگ شرکتی، مثلا کشور‌های اسکاندیناوی که روی دانش و پژوهش خیلی کار کردند و صنایع‌های تک آن جا شکل گرفته است یک تقسیم کار بر مبنای مزیت‌های نسبی شان به خوبی بوجود می‌آید و نه تنها ظرفیت اقتصادی شان را به شدت افزایش دادند درآمدهایشان را افزایش دادند بلکه امنیت خودشان را به جایی رساندند که می‌گویم کشور‌هایی که خونبارترین جنگ‌ها یعنی جنگ‌های جهانی اول و دوم را داشتند الان به راحتی کنار مرز‌ها با یکدیگر می‌نشینند صحبت می‌کنند جلسه می‌گذارند کافی شاپ و رستوران‌های مرزی مشترک دارند وقتی اتحادیه اقتصادی بلوک اقتصادی به جایی برسد که مرز‌ها به قدری کم رنگ بشود که نه تنها کالا به راحتی می‌تواند تردد کند و بلکه عوامل و نهاد‌های تولید از جمله نیروی انسانی می‌تواند بدون هیچ محدودیتی تردد بکند پس مرز دیگر معنی ندارد و آن جاست که اقتصاد در حالت کارآمدترین شکل خودش شکل می‌گیرد حالا برگردیم بیاییم به یک منطقه بسیار پراستعداد اکو که همان ده کشور که در آن عضوند این فرصت بسیار زیادی برای افزایش سهم یا افزایش درآمدزایی بین کشورها ایجاد کرده، اما هنوز در اولین و ابتدایی‌ترین گام‌های خودش هستیم ما اگر بخواهیم یک اتحادیه منطقه‌ای به قدرت شکل بگیرد اولین کاری که باید کرد مرز‌های اقتصادی را کم رنگ کرد مرز‌های گمرکی را کم رنگ کرد.
آقای میرکریمی: مهمترین موافقت نامه‌ای که در حال حاضر در اکو وجود دارد موافقت نامه اکوتا است یعنی موافقت نامه تجارت ترجیحی که شامل یک سری کالا‌ها می‌شود لیست رد و بدل کردند به غیر از آن ۱۹ درصد کالایی که حساس است و می‌خواهند حمایت بشود و بقیه مرز این لیست‌ها شامل این اکوتا قرار گرفتند که بتوانند دولت‌ها ظرف یک زمان تایم زمانی مشخصی تعرفه هایشان را پله به پله کاهش بدهند تا نهایتا برسند به یک موافقت نامه تجارت آزاد و این تجارتی که آن جا کالا بدون هیچ مرز و بدون هیچ به قول معروف محدودیتی بتواند از مرز‌های کشور عبور بکند. چه ویژگی‌هایی دارد ظرف هشت سال قرار بوده به این برسد الان فرصت زیادی نیست یعنی تا سال ۲۰۲۵ باید به تجارت آزاد برسیم و مسئولیت سنگینی روی دوش ایران است که در سال ۲۰۲۴ می‌خواهد ریاست این سازمان را برعهده بگیرد ایران باید هم جذب کند هم بخش خصوصی و هم سازمان‌های مختلف کشور‌های عضو را واقعا تشویق کند که به آن هدف برسند. شعار امسال مان می‌گوییم همزمان توسعه افزایش تولید مهار تورم این دو تا در تضاد همدیگر هستند مگر این که فضای کسب و کارمان را بهبود بدهیم مگر این که مرز‌های گمرکی با کشورمان را برداریم وقتی که مرز‌ها را برمی داریم کالا از آن جا می‌آید به دست مصرف کننده با حداقل هزینه می‌رسد ارزان‌تر روی تورم اثر می‌گذارد تولیدکننده مان دسترسی بهتری به بازار کشور مقابل دارند در نتیجه به ظرفیت حداکثر تولید می‌رسند آن‌ها می‌توانند هزینه هایشان را کاهش بدهند وقتی می‌گوییم صادرات برای چه می‌گوییم.
مجری: یه آمادگی چند طرفه باید باشد.
آقای میرکریمی: بله، چندجانبه است البته در چهار کشور اکو در چارچوب خودشان موافقت نامه دوجانبه دارند خود تک تک کشورها موافقت نامه مثلا ایران با موافقت این موافقت نامه‌ای که در حال حاضر دارد و به سرعت دارد برعکس اکو دارد انجام می‌شود موافقت نامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیاست که به خوبی دارد انجام می‌دهد، اما اون یک پیچیدگی دارد اکو ما عضو اکو هستیم قرار نیست با موافقت نامه با کشور‌های عضو امضا کنیم خودمان عضوی از آن هستیم گام به گام باید برویم جلو و حالا مسیر‌های بعدی هم دارد تا ۲۰۲۵ را خدمت تان گفتم و چشم انداز‌های بالاتری داریم.
مجری: فکر می‌کنید سال بعد که سال ریاست دوره‌ای مان بر اکوست و شعارش هم انتخاب شد یک شعار مشخص هم این بود که ارتقای تجارت درون منطقه‌ای داشته باشیم، فکر می‌کنید چگونه می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم تا آن نکاتی که آقای میرکریمی به آن اشاره کردند بشود که محقق شود؟
آقای فرقانی: باتوجه به توانمندی‌های بسیار بالا و قابل قبولی که در کشور‌های عضو اکو از نظر همکاری‌های اقتصادی وجود دارد اقتصاد کشورها می‌تواند نقش مکمل برای همدیگر داشته باشد و برای فعال‌تر شدن بیشتر این سازمان و نقش اساسی که در توسعه تجارت و اقتصاد و روابط اقتصادی بین اعضا باید داشت باشد به نظرم مهمترین عامل کنارگذاشتن دیدگاه‌های سنتی در تجارت است متاسفانه باید این را بگوییم که در کشور‌های منطقه هنوز دیدگاه‌های سنتی تجاری وجود دارد و روابط اقتصادی و تجاری را با دیدگاه سنتی هنوز ترسیم می‌کنند.
مجری: مثل کدام کشورها؟
آقای فرقانی: کشور‌های آسیای مرکزی هنوز نتوانستند خودشان را مدرن بکنند. کشور‌هایی مثل افغانستان هنوز نتوانسته خیلی عقب است جمهوری اسلامی ایران هم حالا علی رغم تحولاتی که در دیدگاه‌های تجاری خودش ایجاد کرده هنوز مشکلاتی در این زمینه دارد.
مجری: این سنتی بودن را مصداقی دقیقاً منظورتان چه هست؟
آقای فرقانی: بحث گمرکی که دوستمان اشاره کردند ما باید در قوانین گمرکی قطعاً تغییرات اساسی ایجاد کنیم، نکته مهم همان این که اکوتا تا حالا موفق نبوده این است که آن تعرفه ترجیحی در جمهوری اسلامی ایران هنوز مخالفت‌هایی وجود دارد و بعضی از دیدگاه‌های کارشناسی در برابر تعرفه‌های ترجیحی مقاومت می‌کنند. این‌ها هم براساس دیدگاه‌های سنتی است که می‌بایستی این‌ها عوض شود، این‌ها باید تغییر کند، تسهیلات بیشتری در زمینه تسهیلات بانکی برای تجار کشورها باید داده شود. ما بانک اکو را داریم که مقر آن در استانبول ترکیه است، اما متأسفانه هیچ گونه نقشی و هیچ گونه تحرک و فعالیت ندارد، می‌بایست این بانک اکو که هدف و وظیفه اصلی اش ایجاد تسهیلات مراودات بانکی و ایجاد تسهیلات و دادن تسهیلات به تجار و بنگاه‌های اقتصادی در کشور‌های عضو است باید فعال شود. کشورها می‌بایستی سهم خودشان در این بانک حتماً ارائه دهند و آن را افزایش دهند تا این بانک بتواند از یک بانک کم فعال به یک بانک فعال تبدیل شود و بتواند نقش خودش را ایفا کند. مراودات بانکی البته بین کشورها ضعیف است می‌بایستی تقویت شود و آن هم باز به دلیل این که هنوز سیستم بانکی در بسیاری از کشور‌های منطقه مثل کشور‌های آسیای مرکزی هنوز ضعیف است و این‌ها می‌بایستی با کمک کشور‌هایی مثل ترکیه و ایران و پاکستان که دارای سیستم‌های بانکی پیشرفته‌ای هستند کمک شود و به رشد و توسعه برسند. نکته مهم این است که ما می‌بایستی منافع کشورها را در همدیگر ادغام کنیم یعنی همه کشورها به این برسند که منافع خود آن‌ها در ایجاد گسترش در روابط جاری و اقتصادی است.
مجری: این رسیدن چه جوری محقق می‌شوند یعنی به آن برسند که این اتفاق بیافتد، چون طبیعتاً بخش زیادی از آن واضح است که یک اتحادیه اقتصادی قوی به نفع همه می‌تواند باشد، اما شما فکر می‌کنید که چرا به این درک مشترک هنوز نرسیده سازمان اکو؟
آقای فرقانی: دلایل مختلف و متعددی بود که شما در ابتدای صحبت هایتان اشاره کردید، اما چند عامل اصلی دیگری بود که اشاره نشد از جمله دخالت کشور‌های فرامنطقه ای. نقش مهم و اساسی داشته در این دهه‌های اخیر برای ایجاد اختلاف و رقابت همراه با حالا ترس و وحشت از همکاری‌های منطقه‌ای به همین جهت این عامل بزرگی بود. خوشبختانه این که من اشاره کردم که تحولات جهانی و بین المللی دارد به سمتی می‌رود که نقش کشور‌های فرامنطقه‌ای کم شود، همین است، الحمدلله الان در یک مقطعی هستیم که زمینه برای بسیاری از کشورها از هراسیدن کشور‌های دیگر کنار گذاشته شده. بحث آن اختلافاتی که وجود داشته، رقابت‌هایی که وجود داشته، افغانستان به عنوان کشوری که شدیداً درگیر جنگ‌های داخلی بود و از ۳۰ سال ۴۰ سال گذشته تا حالا به عنوان یک عامل ناامنی در منطقه شناخته می‌شد، در حال حاضر به طرف امنیت دارد می‌رود و امیدواریم که با ایجاد امنیت پایدار در افغانستان که شروع شده ما شاهد از بین رفتن عوامل ناامنی در منطقه و همکاری‌های بیشتر اقتصادی باشیم.
مجری: اتفاقاً وزیر صنعت شان چند روز پیش در میز اقتصاد حضور داشتند، علاقمندی خودشان را اعلام کردند از جهت این که می‌خواهند تجارت بیشتری داشته باشند، مرزهایشان را تقویت کنند، باید ببینیم که زمان چه چیزی را به ما ثابت می‌کند. آقای میرکریمی شما بفرمایید که، چون شما در بخش خصوصی هم فعال هستید رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه هم هستید و منطقه را می‌شناسید، شما فکر می‌کنید بخش خصوصی ما از آن دیدگاه‌های سنتی فاصله گرفته طبیعتاً یک بخشی از تولیدکنندگان ما همیشه دلشان تعرفه می‌خواهد از جهت این که بتوانند تولید بهتری داشته باشند، حمایت تعرفه‌ای داشته باشند، شما در صحبت هایتان دیدم اشاره کردید به این که ما باید مرز‌های گمرکی مان را کمرنگ کنیم طبیعتاً این‌ها کمی تراز کردن شان شاید نگرانی داشته باشد برای تجار ما؟
آقای میرکریمی: مهمترین موانع در اکو و این که تبدیل شود به یک اتحادیه اقتصادی همین استراتژی‌های مختلف است که دولتمردان و سیاستگذاران این کشورها دارند، مثلاً ایران، ازبکستان، ترکمنستان این‌ها خیلی درست است در اسناد بالادستی شعار‌های توسعه صادرات را می‌دهیم، ولی در عمل و اجرا تک تک دستگاه‌های ما به دنبال یک اقتصاد حمایتی هستند و با بحث تعرفه از آن سمت اقتصادی مثل قرقیزستان، مثل قزاقستان، مثل ترکیه این‌ها برعکس به دنبال کم کردن مرز‌های گمرکی شان هستند و به دنبال پیمان‌های اقتصادی مختلف، الان قزاقستان اتحادیه اقتصادی ارواسیا را دارد، ترکیه خیلی تلاش می‌کند با اتحادیه اروپا مرزهایش را کمرنگ‌تر کند، اتحادیه گمرکی را ایجاد کرده، از آن سمت ترکمنستان در جمله سی آی اس بوده، یک مقدار ایران است که باید واقعاً تلاش کند این‌ها را در همان چارچوب اجلاس‌های اکو تشویق کند، وارد شوند و قطعاً بخش خصوصی ما به دنبال تسهیل تجارت است یعنی اگر الان معضل اول تولید کنندگان ما قطعاً تعرفه‌های حمایتی نیست، در بازار اول تولید کننده‌های ما می‌گویند به یک ثبات است بخشنامه‌ها یک شبه صادر نشود، یک ثبات و قابلیت پیش بینی بوجود بیاید، همین پیمان اقتصادی قابلیت‌ها را بوجود می‌آورند. شما وقتی که موافقت نامه تجارت آزاد و اتحادیه اقتصادی بوجود می‌آوری باید قبول کنند سازمان‌های ملی نقش شان کمرنگ شود و این سازمان‌های منطقه‌ای است که قدرت بهتری پیدا می‌کنند.
مجری: در اقتصادی آسیا ما داریم می‌بینیم؟
آقای میرکریمی: اتحادیه اقتصادی آسیا ما عضو نیستیم در اتحادیه اقتصادی آسیا ما فقط یک موافقت نامه هستیم. این یک نمونه موفقی است، چالش کمتر بوده، چون صادرات ما عمدتاً صادرات کالای با ارزش افزوده است در منطقه اتحادیه اقتصادی آسیا از آن طرف داریم نهاده‌های تولید وارد می‌کنیم و نهاده‌های دامی وارد می‌کنیم، چالشی وجود ندارد و به سرعت امسال هم ان شاءالله تجارت آزاد عملیاتی می‌شود، ولی در اکو به خاطر مثلاً همان کالایی که ما داریم تولید می‌کنیم در صنایع مصرفی ترکیه هم دارد اینجاست که نمی‌توانیم مقایسه کنیم با اتحادیه اقتصادی آسیا، در اکو قطعاً چالش خیلی جدی است، همین اکوتا به نظر من اکوتا موافقت نامه خیلی منطقی است که دارد کالا‌ها را خیلی پله به پله ظرف هشت سال قرار است تعرفه‌ها کم شود، قابلیت پیش بینی را به بخش خصوصی می‌دهد، از آن سمت هم که خیلی از کالا‌ها جزو کالا‌های حساس است که اصلاً در چارچوب اکوتا نمی‌آید، به نظرم گام خوبی است، ایران باید خودش جلو پیشتاز باشد، ترکیه که آماده است برای انجام کار، پاکستان آماده است، ترکمنستان مقاومت می‌کند، ازبکستان آن تفکر سیستم کهنه گی اش را هنوز دارد، ولی قزاقستان قطعاً استقبال می‌کند، قرقیزستان قطعاً استقبال می‌کند، آذربایجان هم مجبور است کار در کریدور مهم شمال - جنوب است که کریدور معرفی است و خیلی مایل است که زیرساخت‌های حمل و نقلش فعال شود، شما می‌بینید که الان آذربایجان حتی تشویق می‌کند که مسیر جاده ابریشم قبلی را از مسیر خودش بگذراند و تمام تلاشش با ارمنستان این است که نیازش به ایران کمتر شود و بتواند یک مسیر بسیار پرهزینه‌ای را از طریق دریای خزر چین را وصل کند با آن کریدور ارمنستان را وصل کند به آن کریدور زنگزور ارمنستان را وصل کند به ترکیه و اروپا که خیلی سرمایه گذاری سنگینی می‌خواهد من فکر نمی‌کنم موفق شوند، ولی اگر ما دست به دست شویم بله مسیر‌های جایگزین می‌آید، پس این اکو با آن موقعیت استراتژیک که جغرافیایی اش من می‌گویم فوق استراتژیک نه استراتژیک، چهار راه جهان است اکو و آن هاب انرژی که می‌تواند بوجود بیاورد، شما از تجارت داخل انرژی داخل خودش را می‌توانید در نظر بگیرید با بدون از آن، ایران، آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان این‌ها تأمین کنندگان مهم انرژی در دنیا هستند و اصل آن شش تا؟ مصرف کنندگان بزرگ انرژی، همین‌ها انگیزه کافی بوجود می‌آورد که با یک تسهیل تجارت، با یک دادن امتیاز و گرفتن امتیاز که واقعاً سازمان حرفه‌ای می‌خواهد که این مذاکرات را انجام دهند، مثل موضوع موافقت آمیزی که سازمان تجارت ما داشته، مسئولان ما داشتند با دبیرخانه اتحادیه اقتصادی اوراسیا، همین کار باید اتفاق بیافتد و از تجربیات آن استفاده کنند و مطمئنم همه نتایجش را خواهند دید، خیلی از صنایع ما بر مبنای دیواره بلند حمایتی شکل گرفته و متأسفانه مقاومت می‌کنند، ولی همین صنایع اگر به آن‌ها زمانی بدهیم و فرصت‌های دیگری برایشان بوجود بیاوریم قطعاً اگر بدانند که ظرف هشت سال قرار نیست عوض شود و این پله پله برود به جلو مقاومت نخواهند کرد.
مجری: شما آقای فرقانی شما فکر می‌کنید چرا این موافقت نامه اجرا نمی‌شود علیرغم این که بسیاری از کشورها نام بردند علاقه دارند که این اتفاق بیافتد، چند تا کشور هستند که مقاومت می‌کنند؟
آقای فرقانی: عدم اجرایی شدن تصمیمات و مصوبات در اکو متأسفانه فقط منحصر به اکوتا نیست ما بسیاری از توافقات دیگری هم داریم که گرفته شده تصمیمات خوبی بوده، اما در مرحله اجرا متأسفانه خیلی ضعیف عمل شده، مثل همان بانک اکو، مثل بیمه اکو که مقرش در تهران است، مثل هواپیمایی اکو، این‌ها همه قبلاً تصمیم گرفته شده حمل و نقل اکو، قطار اکو، این‌ها همه تصمیماتی بود که قبلاً گرفته شده، اما در عمل متأسفانه حتی شاید جز اسم چیزی از آن باقی نمانده است.
مجری: فکر می‌کنید همان فشار‌های فرامنطقه‌ای باعث آن شده است؟
فرقانی: یکی از عوامل فشار فرامنطقه‌ای بوده، اما عامل دیگر رقابت‌های منطقه ما هنوز ما یاد نگرفتیم یعنی کشورها که رقابت‌های خودمان را چگونه پیش ببریم و ما نباید در داخل یک سازمان منطقه‌ای اقتصادی در واقع رقابت‌های سیاسی و رقابت‌های غیراقتصادی خودمان را دخیل کنیم، متأسفانه وجود دارد بین کشور‌های آسیای مرکزی متأسفانه با کوچکترین اختلاف و موضوعی بلافاصله روابط اقتصادی شان تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
مجری: این چه جوری باید درست شود، خیلی روی حرف می‌شود راجع به آن صحبت کرد، اما در عمل بخواهد اصلاح شود فکر می‌کنید باید چه اتفاقی بیافتد، الان مثلاً برنامه ریزی است حالا افق ۲۰۲۵ هم گفتند از هفت هشت درصد تجارت را می‌خواهند برساند به ۱۵ - ۱۶ درصد ۲۰ درصد چند برابرش کنند، طبیعتاً اگر این‌هایی که می‌فرمایید حل نشود محقق شدنش دور از انتظار است؟
فرقانی: در حال حاضر الان حجم روابط تجاری اقتصادی خارجی کشور‌های عضو اکو بالای یک تریلیون دلار است یعنی هزار میلیارد دلار، اما حجم روابط تجاری بین کشور‌های عضو اکو چیزی حدود ۸۰ میلیارد دلار است یعنی حدود ۸ درصد در خوشبینانه‌ترین وضعیتش و این خیلی کم است، بسیار کم است و خود این نشان دهنده عدم موفقیت سازمان اکو بوده هر چند طی دو سال اخیر ما شاهد افزایش این تجارت بودیم بین کشور‌های اکو و این نوید خوبی است برای آینده این سازمان که از ۴ درصد در دو سال قبل الان رسیده به ۸ درصد، پیش بینی می‌شود که در یکی دو سال آینده برسد به ۱۵ و ۲۰ درصد که جزو چشم انداز است. کشور‌های منطقه در صورتی که بتوانند آن تجارت خودشان را هم مدرن کنند، هم پیشرفته کنند، مشکلات گمرکی را برطرف کنند، مشکلاتی که در سوبسید‌ها و یارانه‌هایی که متأسفانه وجود دارد، در اقتصاد کشورها، اقتصاد جمهوری اسلامی یعنی اقتصاد یارانه‌ای و حمایتی است و شاید یکی از عوامل عدم موفقیت هم همین بوده است. ما باید این را به نحوی مسئولان کشور حل و فصل کنند چرا که ما شاهد قاچاق کالا بسیار بودیم از این اقتصاد به کشور‌های همسایه.