پیامدهای شفافیت تسهیلات کلان بانک‌ها

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما­ موضوع­ شفافیت تسهیلات کلان بانک ها­ با حضور­ میهمانان­­آقای رهگشای کارشناس اقتصادی، آقای ایزدپناه معاون اداره اطلاعات بانکی بانک مرکزی (بصور ت ارتباط اینترنتی) و خانم رنجبر خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما­ در برنامه میز اقتصاد­ امروز سه شنبه ۱۶ ابان مان در شبکه خبر بررسی شد.

در ابتدای­ این گفتگو آقای مصطفی بزرگ نسب مجری برنامه با بیان اینکه بیشتر از تقریبا دو هزار همت از تسهیلات کلان کل بانک‌ها، تقریبا چیزی حدود ۳۶ درصد تسهیلاتی که داده بودند منتشر شده است گفت:­در میز اقتصاد امروز به این می‌پردازیم که اساسا این شفافیته چه تاثیر مثبتی در روند منظم شدن بانک‌ها روی روند تسهیلات دهی و بازگشت معوقات داشته. اگر خاطرتان باشد انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ بود یکی از کاندیدا‌ها دست در جیبش کرد و گفت آقای کاندیدای متناظر این لیست تسهیلات گیران کلان و ابربدهکاران شما بیا برو با این‌ها برخورد کن، این کاغذه الان شده سامانه‌ای و قانونی که همه بانک‌ها هرچقدر تسهیلات می‌دهند باید بیایند به بانک مرکزی اعلام کنند و بانک مرکزی آن‌ها را در معرض نمایش عموم قرار می‌دهد. در این یکی دو سالی که دارد این قانون اجرا می‌شود مثلا سال پیش ۵۰ درصدش انجام شد. امسال بخشی از بانک‌ها ماندند. آمار را که نگاه کنیم متوجه می‌شویم چه اوضاعی داریم و چقدر از تسهیلات شفاف شده و مشخص.

مجری: به طور کل در مورد تسهیلات کلان بانک‌ها صحبت می‌کنیم از صددرصدی که بانک‌ها تسهیلات می‌دهند ۷۰ درصدش تسهیلات کلان شان است ۳۰ درصدش می‌ماند که تسهیلات خرد است که با آن کاری خیلی الان نداریم، اما کلا بانک‌ها چقدر تسهیلات دادند در سال تا شهریورماه ۱۴۰۲ چیزی حدود ۵ هزار و ۳۰۰ همت، ۵ هزار و ۳۰۰ هزار میلیارد تومان این کل تخمینی است که از تسهیلات پرداختی بانک‌ها وجود دارد، اما چقدرش را در این مرحله شفاف کردند هزار و ۹۵۵ همت و چقدرش مونده تقریبا چیزی حدود ۳ هزار و ۴۳۲ همتش هم باقی مانده که باید شفاف بشود و همه بدانند که این بانک‌ها یعنی همه بانک‌ها چقدر تسهیلات دادند چقدرش تسهیلات کلان بوده به کجا دادند چه شکلی دادند.

مجری: بیشترین میزان تسهیلات شفاف شده برای کدام بانک هاست بانک پاسارگاد رتبه اول را دارد ۳۹۳ همت از تسهیلاتی که داده را شفاف کرده سپس صنعت و معدن و صادرات می‌آیند در رتبه‌های بعدی بانک شهر مثلا آخریش است که ۱۱۳ همت از تسهیلاتش را شفاف کرده. البته که نمی‌توانیم این جا قضاوت دقیقی داشته باشیم، چون یک بانکی تسهیلات بیشتری اساسا آمده پرداخت کرده است. اما این جا می‌توانیم ببینیم که این دقیق‌تر را این جا می‌شود فهمید که کدام بانک‌ها سهم بیشتری از تسهیلات خودشان را آمدند شفاف سازی کردند یعنی به میزانی که وام دادند مثلا بانک توسعه صادرات و بانک گردشگری و بانک سرمایه صددرصد یعنی هرچیزی که تسهیلات کلان داده را آمده برای مردم شفاف کرده. می‌آید تا بانک‌های بعدی پاسارگاد، اقتصاد نوین، خاورمیانه، ۸۰ درصد تسهیلاتی که به تسهیلات گیرندگان شان را دادند منتشر کردند و همه می‌دانیم که در این بانک‌ها چه اتفاقی دارد می‌افتد، اما این‌ها اطلاعات مثبت بود کار‌هایی که انجام شده بانک مرکزی منتشر کرده، اما طبیعتا آن روی سکه بانک‌هایی هستند که تسهیلات شان را شفاف نکردند.

مجری: بانک‌هایی که سهم کم تری از تسهیلات خودشان را برای مردم شفاف کرد؛ بانک ملی ۲۱ درصد، پارسیان، رفاه کارگران ۱۸ درصد می‌آید تا بانک‌هایی که زیر ۱۰ درصدند پست بانک ۸ درصد، ملت ۳ درصد و بانک آینده هم صفر درصد یعنی هیچ کدام از تسهیلات کلانش را برای کسی منتشر نکرده است، اما بازم این اتفاق مثل آن سمتش که گفتیم مثبت است و نمی‌شود همین طوری قضاوت کرد شاید این‌ها تسهیلات بیشتری داده باشند یا کم‌تر داده باشند درصد متفاوت است کدام بانک تسهیلات بیشتری داده به نسبت تسهیلاتی که منتشر کرده است بیشترین میزان تسهیلات شفاف نشده برای کدام بانک هاست بانک پارسیان ۱۷۶ همت و بانک آینده ۱۹۹ تا به بانک ملت که هزار و ۱۴ همت است عدد، عدد بزرگی است از میزانی که منتشر شده البته که در گزارش‌هایی که گرفته شده مثلا صورت مالی بانک سپه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بانک هایمان که اگر یادتان باشد ۵ تا بانک باهم ادغام شدند برای سال ۱۳۹۹ است این‌ها باید یک بروزآوری شود، اما اساسا رسیدیم به این که می‌دانیم الان تقریبا چیزی حدود ۴۰ درصد کل تسهیلاتی که در شبکه بانکی داده شده کجا و چه کسانی گرفتند و دیگر خیلی چیز محرمانه و مخفی نیست.

آقای مصطفی بزرگ نسب با این پرسش از خانم راضیه رنجبر خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما که،  یک خرده در مورد مبنای قانونی صحبت بکنیم که اساسا براساس چه قانونی بانک‌ها موظفند که اطلاعات شان را در اختیار بانک مرکزی بگذارند و بانک مرکزی آن‌ها را منتشر کند؟

خانم راضیه رنجبر خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما از میز بانک و بیمه (استودیوی دیگر میز اقتصاد): بله، موضوع شفافیت تسهیلات کلان و اشخاص مرتبط از سال ۱۴۰۱ در قانون بودجه قرار گرفت و بانک مرکزی موظف شد که این اطلاعات را منتشر کند هرچند که انتشار این اطلاعات با تاخیر‌هایی همراه بود، اما در نهایت یک کار بسیار خوبی از سوی بانک مرکزی انجام شد و برای اولین بار بود که این اطلاعات منتشر می‌شد. حدود ۵۰ درصد از تسهیلات بانک‌ها شفاف شد. موضوع شفافیت در سال ۱۴۰۲ هم مورد توجه قانون گذار قرار گرفت و در قانون بودجه ۱۴۰۲ قرار گرفت با یک تفاوت که تفاوت این بود که باتوجه به تاخیر‌هایی که سال پیش در انتشار این اطلاعات بوجود آمده بود امسال یک فرصت سه هفته‌ای به بانک مرکزی داده شد یعنی این که بانک مرکزی امسال موظف شد تا بعد از پایان هر فصل این اطلاعات را منتشر کند هرچند این فرصت سه هفته‌ای هم به نسبت سال گذشته اضافه شده، اما کماکان با تاخیر‌هایی همراه است کار مثبتی است، اما به عنوان نمونه اگر بخواهم خدمت تان موردی را اشاره کنم امروز که شانزده آبان ماه است اطلاعات تسهیلات کلان و اشخاص مرتبط فصل تابستان باید تا ۲۱ مهرماه منتشر می‌شده، اما تا امروز اطلاعات تسهیلات کلان ۲۶ بانک و مرتبط ۲۷ بانک منتشر شده و یک بانک هم چه برای فصل تابستان و چه برای فصل بهار هیچگونه اطلاعات تسهیلات کلان و اشخاص مرتبط را تا این جای کار منتشر نکرده است.

مجری: جزییات این اطلاعاتی که الان بانک مرکزی منتشر کرده از بانک‌ها چه به ما می‌گوید تحلیل ما از این اعداد و ارقامی که داریم می‌بینیم چیست؟

آقای رهگشا کارشناس اقتصادی (استودیو): همان طور که در گزارش هم بود حرکت حرکت خیلی رو به جلو و مثبتی است این که تا الان توانستیم حدود دو هزار هزار میلیارد از تسهیلات کلان بانک‌ها را برای عموم مردم شفاف کنیم با همکاری بانک مرکزی و بانک‌ها این اقدام، اقدام رو به جلویی است دو تا بحث است یکی در مورد کیفیت انتشار اطلاعات است که خب یک بحث بحث عدم تاخیر و انتشار در زمان مناسب است یک بحث هم بحث این است که بانک‌ها اطلاعات دقیق را منتشر بکنند، چون به طور عمومی فعالیت بانک‌ها را وقتی بررسی می‌کنیم گزارش منتشرشده از بانک‌هایی که همکاری کردند هم مشخص است حدود ۸۰ درصد در کمترین حالت ۶۰ تا ۷۰ درصد تسهیلات شان تسهیلات کلان است یعنی مبالغ خیلی بالایی را به یک شخص وام می‌دهند و این باید در قالب این قانون شفاف سازی بشود.

مجری: مصداقی می‌توانید بگویید چقدر است در مورد چقدر داریم صحبت می‌کنیم؟

آقای رهگشا: مجموع کل تسهیلاتی که به بانک‌ها دادند تا انتهای شهریور براساس آخرین آمار مقداری تخمینی است حدود ۵ هزار و ۴۰۰ هزار میلیارد است از این میزان حدود دو هزار هزار میلیارد یعنی دقیق‌تر بگویم هزار و ۹۵۵ هزار میلیاردش شفاف شده، اما انتظار این است که اگر واقعا به قانون عمل می‌شد میزان تسهیلاتی که باید شفاف می‌شد حدود بیش از ۴ هزار هزار میلیارد است یعنی از ۵ هزار و ۴۰۰ تا حدودا چهار هزار هزار میلیارد شفاف می‌شد.

مجری: برچه اساسی می‌شود چهار هزار همت می‌شود.

آقای رهگشا: گفتم بانک‌هایی که همکاری کردند حتی تا بالای ۹۰ درصد تسهیلات شان هم شفاف شده و عمده بانک‌ها حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد تسهیلات شان هم شفاف شده، اما چند تا بانک هستند.

مجری: چند تا و چه بانک هایی؟

آقای رهگشا: مثلا بانک آینده گزارشی اصلا نداده برای سال ۱۴۰۲ بانک ملت که بزرگترین بانک در تسهیلات دهی است یعنی بالای هزار هزار میلیارد تسهیلات داده، اما خب فقط ۳ درصدش را شفاف کرده که گفتم نسبت میانگین بقیه بانک که حدود ۸۰ تا ۷۵ درصد است خیلی رقمی است که به نظر می‌آید غیردقیق است، چون اطلاعاتی از داخل بانک‌ها نداریم نمی‌توانیم با قطعیت نظر بدهیم، اما این که یک بانکی فقط سه درصد تسهیلاتش را شفاف کند و بقیه هفتاد درصد هشتاد درصد نود درصد شفاف کنند به نظر می‌آید این اطلاعات غیردقیق است و براساس آمار میانگین می‌شود گفت باید این رقم به حدود دو برابر برسد میزان کل تسهیلاتی که باید شفاف شود.

مجری: فی نفسه این میزان وام دادن که محل سوال مان نیست فقط از این جهت سوال مان است که چرا درصد کمی از این تسهیلات پرداخت شده شفاف شده.

آقای رهگشا: دقیقا همین است، چون بانک مرکزی در سال جاری برای کنترل تورم سیاست کنترل مقداری تسهیلات دهی بانک‌ها را در  دستورکار قرار داده این شفاف شدن تسهیلات کلان کاری است که حتما کمک می‌کند به این که بانک مرکزی بتواند این سیاست خودش را به درستی پیاده کند و به خاطر همین هم انتظار می‌رود که بانک‌هایی که چه در زمان بندی انتشار اطلاعات چه در غیردقیق بودنش همکاری نکردند با جریمه مواجه شوند.

مجری: اساسا بانک‌ها علاوه بر این تسهیلات کلانی که دارند منتشر می‌کنند چیز دیگر اطلاعات دیگر درخصوص تسهیلات شان باید منتشر کنند یا خیر؟

آقای ایزدپناه معاون اداره اطلاعات بانکی بانک مرکزی (ارتباط اینترنتی): براساس قوانین و مقرراتی که وجود دارد قانون بودجه یا قوانین مختلف دیگه‌ای که وجود دارد ما حدود ۱۷ نوع آمار تسهیلات را روی پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی داریم اطلاع رسانی می‌کنیم حالا بعضا به صورت ماهانه است یا به صورت فصلی است که این آمار دارد منتشر می‌شود و حالا کیفیتش براساس آن چیزی است که قانون گذار مشخص است بعضی مواقع است که اطلاعات تسهیلات پرداختی را باید منتشر کنیم بعضی مواقع است که مانده یا عملکرد یک قانون یا تبصره‌ای را باید مشخص بکنیم که براساس آن قوانین و مواردی که بالادست اشاره شده این آمار و اطلاعات یا از سامانه‌های داخلی بانک مرکزی یا از طریق بانک‌ها باز هم از طریق سامانه هاست منتهی از طریق کارتابل‌هایی که در اختیارشان قرار گرفته شده این اطلاعات جمع آوری می‌شود و پس از یک پالایش اولیه بر روی سایت بارگذاری می‌شود و منتشر می‌شود.

مجری: انتشار تسهیلات کلان به طور کلی مثلا برای سال گذشته تا الان که امروز داریم باهم صحبت می‌کنیم چه اثر مثبتی برای بانک مرکزی داشته به عنوان سیاست گذار و ناظر چقدر شما را کمک کرد؟

آقای ایزدپناه: ببینید کلا خب بحث شفافیت در همه زمینه‌ها فرقی نمی‌کند بانک مرکزی باشد یا هر جا باشد قطعا کمک می‌کند به کشور و به اون نهاد سیاست گذار کمک می‌کند در بحث تسهیلات و تعهدات کلان هم به همین شکل است وقتی این آمار را منتشر کردیم و بر روی پایگاه قرار دادیم که البته قبل از این هم در مقاطع خاصی این آمار در اختیار حالا آن نهاد‌های ذی ربط قرار می‌گرفت، ولی در دسترس عموم قرار نمی‌گرفت وقتی که این آمار را روی سایت بانک قرار می‌دهیم خود به خود این پیش می‌آید که آن کسانی که این تسهیلات را دریافت کردند و بعضا حالا بعضی از موارد است که مثلا کاهلی می‌کنند در بازپرداخت تسهیلات وقتی که این اسامی منتشر بشود کمک می‌کند به این که آن‌ها هم تشویق بشوند به بازپرداخت تسهیلات شان و از سوی دیگر بانک‌ها هم نظام مندتر می‌شوند و بهتر.

مجری: چقدر این اتفاق افتاد و اومدند معوقات شان را به بانک برگرداندند.

آقای ایزدپناه: این آماری است که باید به صورت موردی باید بنشینیم بررسی کنیم این جور نیست که بخواهیم یک آمار کلی بدهیم و بگوییم که این اتفاق صورت گرفته مثلا از درصد فلان به درصد ایکس یا ایگرگ رسیده. مجری: شما بررسی نکردید که مثلا این کاری که انجام شده

آقای ایزدپناه: کلیت فرآیند به این صورت است که در این چند سال اخیر مطالبات معوق مان کاهش یافته. یکی از سیاست‌ها این تعهدات کلان است سیاست‌های دیگری در کنارش بانک داشته بحث اعتبارسنجی بحث نظام‌مند کردن پرداخت تسهیلات است بحث‌های دیگری است که همه این موارد یک پکیج است در قالب آن پکیج داریم سیاست گذاری می‌کنیم و جلو می‌رویم و کلیتش را بخواهم بگویم منجر به این می‌شود که کاهش مطالبات معوق را داشته باشیم و این بحث تخصیص اعتبار عادلانه‌تر می‌شد به مرور زمان و در جای درستش آن تسهیلات پرداخت می‌شود.

مجری: نکته‌ای که وجود دارد علی رغم این که داریم صحبت می‌کنیم که این کار کار مثبتی است، اما بعضا می‌بینیم که اطلاعات نامنظم منتشر می‌شود علی رغم وقت اضافه‌ای که داده شد با همه این‌ها همین الان هم داریم صحبت می‌کنیم چند تا بانک است که می‌گویید اطلاعات شان را کامل شفاف نکرده اند، علت این چیست؟

آقای ایزدپناه: ببینید اول این را بگویم که ما در بانک مرکزی بیشترین دغدغه مان این است که آماری که منتشر می‌کنیم آمار درستی باشد حتی المقدور به خاطر همین فرآیندی که چیدیم از سمت بانک‌ها اطلاعات را دریافت می‌کنیم داخل بانک مرکزی از دو تا سه فیلتر رد می‌شود و این اطلاعات باید چک شود بعضا اگر مشکلی وجود داشته باشد اطلاعات سمت بانک مربوطه در رفت و برگشت‌هایی منجر به اصلاح می‌شد و در نهایت وقتی به یک آمار نسبتا مطلوبی رسیدیم این آمار را منتشر می‌کنیم اشاره شد که چهار بانک اطلاعات خودشان را بارگذاری نکردند خدمت تان بگویم

مجری: مثلا سمات را داریم احتیاجی به نظارت این چنینی به نظر می‌رسد که نباید داشته باشد شما یک نظارت پیشینی دارید وام را که می‌دهید مشخص است در سمات دیگر.

آقای ایزدپناه: ببینید اول این را خدمت تان بگویم که آن چهار بانکی که می‌فرمایید اطلاعات شان را بارگذاری نکردند در کارتابل بانک مرکزی اطلاعات آمده بعضا مساله‌ای مشکلی داشته که در موقع انتشار به این نتیجه رسیدیم که فعلا آن موارد باید اصلاح شود و بعدا اطلاعات دقیق تری منتشر شود به این شکل نیست که آن بانک‌ها اصلا ارسال اطلاعات نداشته باشند، چون اگر ارسال اطلاعاتی نداشته باشند قطعا به مراجع ذی ربط گزارش می‌کنیم و برخورد مقتضی با آن‌ها صورت می‌پذیرد اشاره به سامانه سمات کردید سامانه سمات

مجری: الان آن چهار تا بانک کدامند و چه مشکلی در صورت ارسالی به شما وجود داشته که تا الان متوقف مانده که باید بیست و خرده‌ای مهر باید درمی آمده الان وسط آبانیم منتشر نشده؟

آقای ایزدپناه: بانک ملی، بانک توسعه تعاون، بانک آینده و بانک صادرات این چهار بانکی که اطلاعات شان نزد ماست منتهی هنوز منتشر نشده حالا نمی‌شود به صورت موردی بگوییم که دقیقا چه مشکلی وجود دارد.در مورد سامانه سمات ببینید سامانه سمات سامانه‌ای است که شخص محور است و براساس کد ملی اشخاص دارد این اطلاعات جمع آوری می‌شود به مرور زمان وقتی که سامانه‌های دیگرمان را تکمیل بکنیم سامانه روابط اشخاص را اگر بتوانیم تکمیل کنیم و سامانه‌های این چنینی را تکمیل بکنیم و با سامانه سمات ارتباطش بدهید آن موقع است که می‌توانیم بگوییم می‌توانیم این اطلاعات را از داخل سامانه سمات استخراج کنیم الان اطلاعاتی که در سامانه سمات است براساس مبلغ تسهیلات اگر بخواهیم مثلا می‌توانیم فیلتر کنیم براساس هر شخصی می‌توانیم گزارش دهیم منتهی این تسهیلاتی که در قانون بودجه تکلیف کرده بود بعضا یک سری از فیلد‌های اطلاعاتی دارد که در سامانه سمات موجود نیست. در سامانه سمات صد فیلد اطلاعاتی داریم منتهی صد فیلد اطلاعاتی ممکن است بعضا قانون گذار یک فیلد دیگه‌ای مدنظرش باشد که در این سامانه دیده نشده خب آبدیت کردن سامانه بروزرسانی کردن سامانه در مقاطع مشخص انجام می‌شود و نیازمندی‌ها جمع آوری می‌شود، اما باتوجه به  ضرورتی (فرسی) که وجود داشت و قانون گذار تکلیفی که کرده بود که باید سریعا این اطلاعات جمع آوری می‌شد از بستر دیگه یکی از سامانه‌های دیگرمان اطلاعات را جمع آوری کردیم و بر روی سایت قرار دادیم.

مجری: آیا می‌توانید وعده‌ای بدهید که از این به بعد اطلاعات فصل پاییز که تقریبا داریم می‌ریم و تموم می‌شود در همان مقرر قانونی خودش اتفاق بیفتد و منتشر شود؟

آقای ایزدپناه: ببینید سیاست بانک مرکزی در بحث تدقیق در ارسال آمار‌هایی که وجود دارد به دو صورت است یک سیاست به این صورت است که به صورت بخش نامه‌های مکرر، مکاتبه یا خدای ناکرد برخورد‌های انضباطی اگر لازم باشد این برخورد‌ها صورت می‌گیرد و از طریق همین بستر موجود اطلاعات را دریافت می‌کنیم یک سیاست دیگر این است که سامانه‌هایی که داخل بانک مرکزی وجود دارد به مرور زمان به بلوغ خودش برسد و تکمیل شود و برای دریافت اطلاعات و انتشار آن‌ها دیگر نیاز به این نداشته باشیم که اطلاعات را هر سری بخواهیم از سمت بانک‌ها جمع آوری کنیم و این اطلاعات در هر لحظه در دسترس مان باشد این دو تا سیاست را داریم می‌بریم جلو قطعا وقتی ابتدای سال ۱۴۰۱ شروع کردیم به دریافت این آمار و اطلاعاتی که قانون گذار محترم به ما تکلیف کرده بود بانک‌ها تا بخواهیم اطلاعات را جمع آوری بکنند و در آن قالبی که مدنظر قانون گذار محترم بود بخواهیم این اطلاعات را بارگذاری کنیم یک مقدار زمان برد، ولی الان به مرور زمان دیگر بانک کم کم برایشان ملموس می‌شود و جا می‌افتد که در این مقطع زمانی مشخص باید این آمار را آماده بکنند این از لحاظ حالت بخش نامه‌ای و سنتی قضیه می‌شود.

آقای ایزدپناه: از لحاظ سیستمی هم گفتم به مرور زمان سامانه مان تکمیل می‌شود و در آینده می‌توانیم اطلاعات بهتر و دقیق‌تر و سر موقع منتشر کنیم. مجری: این آینده‌ای که می‌گویید چقدر دیگر است؟

آقای ایزدپناه: ببینید بحث سامانه‌هایی که اشاره می‌کنم یک سری موارد وظایف بانک مرکزی است و در اختیار بانک مرکزی است متاسفانه نمی‌تونم زمان مشخص بگویم، چون یک سری مواردش مثلا یک سامانه‌ای در دسترس بانک مرکزی اطلاعاتش نیست.

مجری: شما تحلیل تان به عنوان یک کارشناس اقتصادی از این که نام بردند بانک‌هایی که نیامدند تسهیلات شان را شفاف نکردند در فصل‌های گذشته در مواقع گذشته هم دیدیم اسم‌ها همین است بعضی هاش تکرار می‌شود در برخی بانک‌های خاص تحلیل تان چیست؟

آقای رهگشا: همان طور که گفته شد می‌شود گفت حرکت کلی این شفافیت تسهیلات کلان که از ابتدای سال ۱۴۰۱ شروع شده حتما یک اقدام مثبت از طرف دولت سیزدهم و به طور خاص بانک مرکزی است در این شکی نیست و اقدام مثبتی بوده خوب است این را هم بگویم شروع این کار و این که پیگیری که از نمایندگان مجلس شد و به واسطه قانون بودجه آمد روی کار و بعد بانک مرکزی هم حتما همکاری کرد از طرف یک تعدادی جوان بود که دغدغه داشتند کار کرده بودند و اهمیت این شفافیت تسهیلات کلان را از باب این که حالا می‌گویم چه فوایدی دارد می‌دانستند و این را آوردند و تلاش کردند جلو برود و این هم خودش نقطه قوتی است که می‌شود از این اثرات گذاشت.

آقای رهگشا: به طور کلی نظام بانکی مان وظیفه اصلیش این است که در خدمت تولید باشد و فعالیت‌های تولیدی را تامین مالی بکند و تامین مالی هم از طریق همین تسهیلات دهی است روش‌های دیگری هم وجود دارد، ولی فعلا جا ندارد بپردازیم به آن، پس ما چرا در مورد تسهیلات بانک‌ها حساسیم به همین دلیل که این تسهیلات باید به سمتی برود که منافع عمومی باشد رونق تولید ایجاد کند این شفاف شدن این که چه کسانی دارند این تسهیلات را می‌گیرند خیلی کمک‌ می‌کنند که اولا ما به عنوان تحلیلگر و کارشناس و هم خود نمایندگان بانک مرکزی و مجلس و ... که دست اندرکارند و مسئولیت دارند بدانند که کجا هستیم در آن تامین مالی تولید، چه شرکت‌هایی هستند که نقشی در تولید ندارند و دارند تسهیلات می‌گیرند و هر کدام از شرکت‌هایی که در تولید نقش دارند چقدر دارند تسهیلات می‌گیرند این علاوه بر این که یک بازدارندگی در خود بانک‌ها ایجاد می‌کند که تسهیلات را به شرکت‌هایی که قابل دفاع نیست که تسهیلات به آن‌ها بدهند ندهند در خود آن شرکت‌هایی که تسهیلات گیرنده اند هم این بازدارندگی را ایجاد می‌کند که حتی اگر امکان تسهیلات گرفتن برای فعالیت‌هایی مثل مثلا فرض کنید خرید دارایی در بازار ملک و ارز و ... می‌توانم اقدام کنم و امکان تسهیلات گرفتن دارند شاید یک مقدار بازدارندگی برایشان ایجاد کند، چون از نظام بانکی انتظار داریم منابع تامین مالی را به سمت فعالیت‌های تولیدی، بخش‌های صنعتی و خدمات سوق بدهد نه آن شرکت‌هایی که صرفا دنبال خرید و فروش یک دارایی هستند و از این محل دنبال سود هستند این انتظار کلی ماست و شفافیت تسهیلات کلان هم این بازدارندگی را ایجاد می‌کند، ولی خب گام اولی که برداشته شده خوب است، اما انتظار می‌رود که دقیق شود این فرآیندی که می‌گویم باید چک شود، تایید شود اطلاعات حتما لازم است و قانون گذار برای همین حدود ۲۱ روز را درنظر گرفته و عمده بانک‌ها در همین زمان اطلاعات شان منتشر می‌شود، ولی خب انتظار این است که بانک‌هایی که دارند ماه به ماه این تاخیر را می‌اندازند یک فرآیندی برایش درنظر گرفته شود که جلوگیری شود از این تاخیر‌ها و علاوه بر آن بانک‌هایی که اطلاعاتشان بسیار ناقص است یعنی بانکی فقط سه درصد گزارش می‌کند یا بانکی کم‌تر از ۲۰ درصد تسهیلاتش را گزارش می‌کند در حالی که نمایندگان بانک مرکزی بهتر می‌دانند همین بانک‌ها احتمالا هفتاد تا هشتاد درصد تسهیلات شان کلان است و با مشتریان بزرگ سروکار دارند هیچ بانکی به غیر از بانک‌های قرض الحسنه که حساب شان جداست بانک‌های تجاری معمولی بیش از بیست سی درصد تسهیلات خرد برای عموم مردم نمی‌دهد.

مجری: این‌ها قواعد تسهیلات کلان آن چیزی که قانون تعیین کرده و مصوباتی که وجود دارد رعایت می‌کنند بانک‌ها در این اطلاعات این را می‌توانیم متوجه شویم و یا این چیزی است که تخطی شده باشد از این قوانینی که وجود دارد.

آقای ایزدپناه: به عنوان ناظر بیرون هیچ وقت اطلاعات دقیقی از این که چه مقدار از میزان تسهیلات بانک‌ها کلان است نداریم، ولی در همین گزارش‌هایی که شده مثلا بانکی مثلا بانکی مثل بانک پاسارگاد یا اقتصاد نوین یا خاورمیانه این‌ها بالای ۸۰ درصد بالای ۹۰ درصد تسهیلات شان را شفاف کردند یعنی مشخص است به چه ذی نفع‌هایی تسهیلات دادند و این بازدارندگی که داریم از آن صحبت می‌کنیم در مورد خود این بانک‌ها و مشتریان شان اتفاق می‌افتد، اما از آن طرف بانک‌هایی هستند که سه درصد گفتم بانک ملت یا زیر ۲۰ درصد حدود ۲۰ درصد مثل بانک پارسیان، مسکن، صادرات، تجارت و ملی این منطقی نیست یعنی به نظر می‌آید این بانک‌ها هم حتما باید به آن سمت حرکت کنند و این عدالت حتی در بین خود بانک‌ها ایجاد شود.

مجری: اگر ایجاد نشود ریشه در چه دارد؟

آقای رهگشا: نمی‌توانم با قطعیت در موردش نظر بدهم، ولی احتمالا اطلاعاتی بوده که نهادی یا شخصی صلاح ندیده که شفاف بشود حداقل در شرایط فعلی پس اگر این بانک‌هایی که همکاری کردند تشویق نشوند و آن بانک‌هایی که همکاری نکردند جریمه نشوند ممکن است حتی همین روند خوب آن بانک‌ها هم متوقف شود.

مجری: الان تشویق و تنبیهی برای این بانک‌هایی که می‌گویید تاخیر داشته اشکالی در آمارشان وجود داشته قرار است که طبق قانون با این‌ها برخوردی صورت بگیرد یا نه؟

آقای ایزدپناه: از ناحیه معاونت نظارت بانک مرکزی خدمت تان بگویم که اگر اطلاعاتی را بانکی منتشر نکنه قطعا همکارانم بررسی می‌کنند و برخورد‌های لازم با آن‌ها صورت می‌گیرد حتی مثلا به مقام‌های نظارتی فرادستگاهی بانک مرکزی هم اطلاعاتی بخواهند داده شود اگر لازم باشد و اگر قانون گذار موردی داشته باشد اعلام می‌شود و اطلاعات و آمار ارسال می‌شود. مجری: تا الان این اتفاق افتاده. آقای ایزدپناه: اصلا هیچ گونه تعارفی نداریم. ببینید این جا چارچوبی که داریم براساس مواردی که اعلام می‌شود دوستان بررسی می‌کنند اگر موردی باشد و به این نتیجه برسند که باید در آن کمیته‌ها یا کمیسیون‌های نظارتی و انضباطی باید برخورد شود قطعا گزارش می‌شود و موارد اعلام می‌شد آمار و اطلاعاتی که

مجری: تا الان نبوده چیزی پس یعنی؟

آقای ایزدپناه: ما سال پیش به خاطر این که حالا این فرآیند تقریبا می‌توانم بگویم جدید بود سال اولش بود گزارش‌هایی داشتیم که به مجلس شورای اسلامی اعلام کردیم که مثلا بانک‌هایی بودند که اطلاعات ارسال نکردند.

مجری: کدام بانک‌ها مثلا؟

آقای ایزدپناه: در آن مقطع الان خاطرم نیست، ولی مکاتبه‌ای که کردیم الان حضور ذهن ندارم، ولی بانک‌هایی بودند که آمار و اطلاعات ناقصی داشتند مطابق آن قوانین و مقررات و مطابق آن چارچوبی که برایمان درنظر گرفته شده گزارش دهی کردند. مجری: این تاخیری که داریم برای این چهار تا بانک که نام بردید الان از سمت بررسی‌های شماست یا از سمت تاخیر آن بانک هاست در ارسال اطلاعات به شما؟ آقای ایزدپناه: نه، ارسال اطلاعات انجام شده منتهی بعضی مواقع است در آن چارچوبی که تکلیف می‌کنیم انجام نمی‌شود یعنی چارچوبی در نظرمی گیریم یا قانون گذار چارچوبی درنظر گرفته است.