مراسم رونمایی از بازی‌های رومیزی باستانی «شهر سوخته» و «مار و دُم شهر سوخته» به همت پژوهشگاه با همکاری شورای نظارت بر اسباب‌بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مصطفی ده‌پهلوان رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، در این مراسم خطاب به دانش‌آموزان حاضر گفت: میراث‌فرهنگی ما چراغ راه آینده ما است و اگر این واژه را جست‌وجو کنید به معنای واقعی میراث‌فرهنگی خواهید رسید.
او تصریح‌کرد: اگر میراث‌فرهنگی و تجربه زندگی گذشتگان این کشور را درست درک کنیم، می‌توانیم کشوری آباد داشته باشیم، در غیر اینصورت بدانید که میراث‌فرهنگی‌مان را خوب درک نکرده‌ایم و از تجربه نیاکانمان برای حل معضلات و مشکلات امروز جامعه‌مان به درستی استفاده نکرده‌ایم.
ده‌پهلوان افزود: ما می‌توانیم در زندگی روزمره، تبلیغات محیطی، تابلوها، بازی‌ها و... به اشکال مختلف از میراث‌فرهنگی استفاده کنیم، زیرا میراث‌فرهنگی هویت گذشتگان ما و هویت امروز ما است.
در ادامه این نشست سید منصور سید سجادی سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی شهر سوخته با اشاره به بازی باستانی «شهر سوخته» گفت: بازی‌هایی از این دست را در خاورمیانه، ترکمنستان، قبرس، مصر و معروف‌ترین آن را در «گورستان سلطنتی اور» در عراق امروزی داریم که شباهت فراوان و شگفت‌انگیزی به بازی «شهر سوخته» دارد.
او با اشاره به اینکه در باستان‌شناسی به دنبال رقابت نیستیم، تصریح‌کرد: در پژوهش‌ها و آزمایش‌های اخیر بر اساس شواهد و یافته‌ها متوجه شدیم که شهر سوخته برخلاف آنچه تصور می‌کردیم متعلق به ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد نیست، بلکه حداقل ۳۰۰ سال قدیمی‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کردیم، یعنی این شهر حداقل ۳۵۵۰ سال پیش از میلاد بنیانگذاری شد.
این باستان‌شناس افزود: در این جابه‌جایی، تاریخ این بازی نیز که گمان می‌کردیم متعلق به حدود ۲۲۰۰-۲۱۰۰ پیش از میلاد (۴۲۰۰ سال پیش) است ۲۰۰ سال قدیمی شده که این امر نشانگر آن است که بازی «شهر سوخته» ۲۰۰ سال از بازی معروف گورستان سلطنتی اور قدیمی‌تر است.
سید سجادی قبر سردابه‌ای که بازی «شهر سوخته» در آن کشف شده را یکی از ۴۰هزار قبور ده‌گانه‌ای خواند که در گورستان شهر سوخته وجود دارد و گفت: حداقل حدود ۶۰هزار انسان در این گورستان از ۴-۵ هزارسال پیش آرمیده‌اند.
او با اشاره به اینکه هر یک از قبور این گورستان نکته‌ای را مشخص می‌کند و هر نوع از قبور در شهر سوخته بیانگر یک طبقه اجتماعی است، گفت: قبور سردابه‌ای که شامل یک اتاقک برای دفن متوفی و هدایا و نذورات است متعلق به افراد نخبه یا در حقیقت کلاس برتر جامعه (حکمران، تجار و ...) بوده است.
این باستان‌شناس افزود: قبر شماره ۷۳۱ که این شیء ارزشمند در آن کشف شد، از نظر اشیای باستانی بسیار غنی است، به نحوی که در آن قاشق غذاخوری و ظرف سفالی با نقش مشهور به نخستین پویانمایی تاریخ (انیمیشن بز جهنده) کشف شد.
سید سجادی با بیان اینکه در کنار کشف این بازی به واقعیت‌های بسیاری دست یافتیم، تصریح‌کرد: جنس تخته این بازی از چوب آبنوس است که در فلات ایران به عمل نمی‌آید و متعلق به شمال پاکستان امروز یا در حقیقت هندوستان است که نشان‌دهنده ارتباط این جامعه با جوامع دیگر بوده، همچنین هنر خراطی در این شیء بسیار زیبا اجرا شده است.
سرپرست کاوش‌های شهر سوخته گفت: گمان می‌کنیم افرادی که این بازی را انجام می‌دادند، حتما با ریاضیات و منطق آشنا بودند و از آنجا که وقتی را برای بازی صرف می‌کردند، بی‌شک از رفاه نسبی برخوردار بوده‌اند.
او در پایان خطاب به دانش‌آموزان حاضر در مراسم گفت: آثار باستانی این مملکت حتی آن خرده سفال‌ها که به نظر مهم نمی‌آیند، در حقیقت مثل برگ‌های شناسنامه ما هستند که هویت‌مان را نشان می‌دهند. کار ما باستان‌شناسان جمع آوری این خرده‌ریز‌های پراکنده و چسباندن آن‌ها به یکدیگر است تا هویت ۴-۵هزار ساله خود را پیدا کنیم.
رحما بردبار کارشناس واحد پژوهش شورای نظارت بر اسباب بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ادامه این مراسم با اشاره به ساخت بازی‌های رومیزی فکری با توجه به موضوعات باستانی، تاریخی و فرهنگی کشور گفت: یکی از عناصر ماندگار و کهن هر ملت که ارتباط موثر و ناگسستنی با ذائقه فرهنگی دارد بازی‌های باستانی است که در بطن تاریخ و فرهنگ آن مجال بروز می‌یابد و بازی‌های رومیزی به واسطه مشارکت اجتماعی بازیکنان در جمع‌های دوستانه و خانوادگی نه تنها در میان کودکان و نوجوانان حتی در گروه‌های سنی بالاتر مخاطبان و مشتاقان فراوانی دارند.
او افزود: بازی‌هایی که بر پایه موضوعات باستانی ساخته می‌شوند، می‌توانند به مردم اطلاعات بیشتری درباره آثارباستانی، تمدن‌های قدیمی و خوراکی‌های سنتی کشورمان ارائه دهند، از سوی دیگر، ساخت بازی‌های رومیزی فکری باموضوعات تاریخی می‌تواند به مردم این امکان را بدهد تا در مورد رویداد‌های مهم و افراد بزرگ تاریخ کشورمان بیشتر بدانند.
بردبار با اشاره به اینکه بازی تخته شهر سوخته، یکی از بازی‌های باستانی و پرطرفدار است که در حدود ۵۰۰۰ سال توسط ایرانیان بازی می‌شده تصریح‌کرد: بازی‌های تاریخی با قاعده و روش بازی مشخص و معین نشان می‌دهند که یک برنامه‌ریزی دقیق برای دستیابی به اهداف والا طراحی شده تا کودک و نوجوان را مجذوب خود و سرگرم کند.
کارشناس واحد پژوهش شورای نظارت بر اسباب بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان افزود: با شناختی که از ساختار اجتماعی شهر سوخته داریم که با عنوان شهر هنر شهر علم و شهر صلح مطرح است این بازی می‌تواند در رشد مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی مدیریت زندگی خصوصا مدیریت اقتصادی و بازرگانی افراد تاثیرگذار باشد و این بازی درباره استراتژی و تاکتیک‌های جنگی است و می‌توان از آن به عنوان مادر بازی‌های باستانی جهان نام برد.
بردبار اظهار کرد: بازی «مار و دم شهر سوخته» که امروز رونمایی می‌شود نیز برگرفته از این تخته بازی باستانی است که صفحه آن با همان شکل ظاهری پیشین بازسازی شده است، بازی «مار و دم شهر سوخته»، شامل چهار تاس و ۳۲ مهره است که بازیکنان می‌بایست تلاش کنند مهره‌های خود را وارد بازی کرده و با تبدیل آن‌ها به مهره‌های بزرگ‌تر در نهایت مهره ۳۲ امتیازی خود را از خانه دم مار خارج کند.
در ادامه این مراسم آیدین مهدیزاده تهرانی دبیر شواری نظارت بر اسباب‌بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با طرح این پرسش که هدف ما از جاودانگی چیست، تصریح‌کرد: همه ما اینجا هستیم که یاد بگیریم و آماده شویم، از این رو به دنبال جاودانگی هستیم، زیرا گمان می‌کنیم هنوز آماده رفتن نیستیم، اما بچه‌ها از آن سو که همیشه در حال یادگیری هستند، آماده‌اند و از هر فرصتی برای یادگیری بیشتر استفاده می‌کنند.
او با بیان اینکه کودکان این سرزمین می‌دانند که میراث‌فرهنگی چیست، افزود: تبریک می‌گویم و تشکر می‌کنم از تمامی افرادی که به برگزاری این مراسم و بازدید این بازی‌ها کمک کردند.
مهدیه بُد معاون فناوری و کاربردی‌سازی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در ادامه با مثبت ارزیابی کردن آموزش میراث‌ناملموس و گوشزد کردن هویت به کودکان گفت: باید به کودکانمان بیاموزیم که ما یکی از کهن‌ترین تمدن‌های را دنیا داریم که نمودش در یک بازی ساده نیز آشکار است.
او با انتقاد از اینکه بازی‌های رایانه‌ای جایگزین بازی‌های حرکتی شده‌اند، تصریح کرد: طراحی بازی‌هایی از این دست اتفاق خوبی در این حوزه است و مهارت‌های کودکان را تقویت می‌کند.
بُد با اشاره به اینکه در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری پژوهش‌های گسترده‌ای در حوزه میراث‌ناملموس، آداب و رسوم و ... صورت می‌گیرد که باید به مصداق‌های عینی نظیر بازی تبدیل شوند، گفت: در این راستا معاونت فناوری و کاربردی‌سازی پژوهشگاه دست همکاری به سوی کانون پرورش فکری دراز می‌کند و امیدواریم بتوانیم همکاری‌های گسترده‌ای را در آینده داشته باشیم.
در ادامه مراسم، میثم جلوه‌مقدم به رمزگشایی بازی باستانی «شهر سوخته» پرداخت، علی شیر کرمی بازی «مار و دُم شهر سوخته» را معرفی کرد و مریم شفیع‌زاده قصه‌گو و اسطوره‌خوان گوشه‌ای از اسطوره گیل گمش را اجرا کرد.
همچنین بازی‌های رومیزی باستانی «شهر سوخته» و «مار و دُم شهر سوخته» نیز با حضور مصطفی ده‌پهلوان رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، جبرئیل نوکنده رییس موزه ملی ایران، منصور سید سجادی سرپرست کاوش‌های شهر سوخته و آیدین مهدیزاده تهرانی دبیر شورای نظارت بر اسباب‌بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان رونمایی شد.