هر ساله در چنین روزی، ۱۲ آبان هر سال مردم مازندران برای برگزاری جشن «تیرماه سیزده شو»، که در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده است، برگزار می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما،جشن تیرگان که در زبان محلی به آن «تیرماه سیزده شو» گفته می‌شود، همان جشن معروف ایرانیان باستان است که در تاریخ باستانی طبری مصادف با دوازدهم آبان ماه برگزار می‌شود.
- پیشینه
جشن تیرگان پیش از اسلام در ایران برگزار و با برپایی آیین‌های ویژه و آماده کردن سیزده خوراکی جشن گرفته می‌شد که به علت محاسبه نکردن روز‌های کبیسه پس از ساسانیان، امروزه هنگام این جشن در مازندران از تیرماه به میانه آبان ماه جابه‌جا شد.
برخی منابع مانند کتاب "آثار الباقیه" ابوریحان بیرونی این جشن را با سالروز تعیین مرز ایران با تیر رها شده از کمان آرش مرتبط می‌دانند؛ بنابراین نوشته ها، آرش کمانگیر تیری را از بالای کوهی در البرز رها کرد که به فرمان خدا، پس از عبور از روز جیحون، در ماوراءالنهر بر درختی نشست و به این ترتیب مرز ایران و توران مشخص و جنگ‌های دو کشور پایان یافت. به مناسبت پایان این جنگ ها، جشن‌هایی در شهر‌های ایران برگزار شدو تیرماه سیزده شو هم از آن زمان باقی مانده است.
- تیرماه سیزده شو و مراسم آن
در این جشن، خانواده‌ها در کنار هم جمع می‌شوند که در گذشته در روستا‌ها بیشتر از امروزه به نی نوازی و خواندن آواز‌های محلی می‌گذشت. در گذشته و مصادف با عصر امروز جوانان با در دست داشتن چند ترکه بلند که گفته می‌شود به تیر رها شده از کمان آرش اشاره دارد، با کیسه‌ای که به انتهای آن بسته شده است، همراه کودکان و با شعرخوانی به در خانه‌ها می‌رفتند و صاحب خانه با خوراکی‌هایی از جمله تنقلات، میوه و شیرینی به آنها هدیه می‌دادند.
در این مراسم جوانان با ترکه‌های بلند ضربه‌هایی آرام به اهالی خانه می‌زدند که معتقد بودند این کار برای آنها شگون یا در زبان محلی شِگین دارد. در برخی مناطق هم به تعداد خانه‌های روستا ترکه تهیه و به اهالی داده می‌شد و آنها این ترکه‌ها را در جایی از خانه نگه می‌داشتند.
در گذشته، چند روز پیش از اجرای مراسم، خانواده‌ها به خصوص زنان روستا، مقدمات برگزاری آن را تدارک می‌دیدند که تمیز کردن منزل و آماده سازی مواد غذایی بخصوص شیرینی و حلوا‌های مخصوص با آرد برنج، از جمله این کار‌ها بود.
مهارت آماده سازی برخی شیرینی‌ها و نان‌های ویژه این شب مثل سوس نون، پِشت زیک و پَنجه کَش نون در فهرست میراث ناملموس کشور هم به ثبت رسیده است. این مراسم علاوه بر مازندران در مناطقی از گیلان هم رواج داشت و هم اکنون نیز با رونق کمتری در برخی مناطق روستایی برگزار می‌شود.
-گاهشمار طبری
تیرماه سیزه شو در ششمین ماه طبری برگزار می‌شود. گاهشمار طبری، نوعی از گاهشمار ساسانی است که در آن سال برابر ۳۶۵ روز و شامل دوازده ماه ۳۰ روزه بود و پنج روز اضافه به انتهای هر سال اضافه می‌شود. امسال مصادف با ۱۵۳۵ طبری است و ماه‌های طبری شامل شِروین ماه، هَرِه ماه، فَردینه ماه، کِرچه ماه، مِلاره ماه، تیره ماه، میره ماه، اونه ماه، اَرکه ماه، دِماه، وَهمِنه ماه و آخرین ماه نورزماه است.
بنا به تعریف کنوانسیون پاسداشت از میراث فرهنگی ناملموس، این شاخه از میراث فرهنگی، شامل رفتارها، نماد‌ها و آئین‌هایی است که سازمان یونسکو از کشور‌ها و جوامع بومی خواسته است با گرامی داشت آنها، از فراموش شدن شان جلوگیری کنند.