۲۰ مهرماه مصادف با ۱۲ اکتبر روز جهانی آرتروز نامیده شده است بیماری مفصلی که در مفاصل همه افراد ۴۰ سال به بالا تغییراتی ایجاد می‌کند.
آرتروز (استئوآرتریت) شایعترین بیماری مفصلی است که در آن غضروف مفصلی دچار آسیب و تخریب می‌شود و به تدریج بی تحرکی و ضعف قدرت عضلانی را به دنبال می‌آورد.
هر گونه اختلال در مفصل که باعث کم کاری یا بی تحرکی و یا ایجاد درد در آن شود به عنوان اختلال مفصل یا آرتروز نامیده می‌شود.
روز جهانی آرتروز ۲۰ مهرماه، ۱۲ اکتبر
انواع آرتروز
آرتروز اولیه
نوع اولیه آن با افزایش سن در همه افراد بوجود می‌آید و همه مفاصل را مبتلا می‌سازد و عمدتا مفاصل زانوها، مفصل ران به لگن، مفاصل انگشتان دست و پا و بالاخره ستون فقرات را گرفتار می‌کند.
آرتروز ثانویه
در مفصلی بوجود می‌آید که قبلا به وسیله بیماری دیگری آسیب دیده و ساختار آن تغییر کرده است.
مثلا مفصلی که دچار شکستگی شده، پس از بهبودی دچار آرتروز می‌شود.
بدیهی است این نوع آرتروز سراسر مفاصل بدن را گرفتار نمی‌کند، بلکه تنها مفاصل آسیب دیده دچار آن می‌شود.
عوامل بروز آرتروز
میزان بروز آرتروز با مسایل ژنتیکی و نژادی ارتباط دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به این بیماری در خانم‌ها بیشتر است.
۱. سن بالا
بزرگترین عامل خطرساز برای آرتروز سن است. به طوری که در زنان با سن کمتر از ۴۵ سال فقط ۲% و در سنین بین ۶۴-۴۵ سال میزان شیوع ۳۰% بوده است و در زنان بالای ۶۵ سال این میزان ۶۸% است.
۲. ضربه
ضربه‌های شدید و استفاده مکرر ازمفصل نیز از عوامل خطر ساز مهم جهت آرتروز هستند.
بی کفایتی رباط متقاطع قدامی و آسیب منیسک منجر به آرتروز زانو می‌شود.
اگرچه آسیب غضروف مفصل ممکن است در هر زمان طی آسیب یا بعد از آن به وجود آید، در صورت استفاده از مفصل مبتلا (مثلا از قبل شکسته) حتی غضروف طبیعی نیز در صورت ناپایدار بودن مفصل از بین می‌رود.
۳. چاقی
از عوامل خطر آرتروز در زانو و دست است. تحقیقات نشان داده که کاهش وزن به میزان ۵ کیلوگرم احتمال به وجود آمدن آرتروز علامتدار زانو را ۵۰% کاهش می‌دهد.
تشخیص آتروز
در این عارضه بیمار هنگام بیدار شدن از خواب، احساس می‌کند مفاصل او سفت شده‌اند و پس از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه این حالت از بین می‌رود.
با پیشرفت بیماری آرتروز به مرور زمان دامنه حرکات مفصل گرفتار کاهش می‌یابد و ممکن است مفصل خشک و بی‌حرکت شود، البته فیزیوتراپی می‌تواند از این حالت خشکی مفصل و محدودیت حرکات پیشگیری و آن را درمان کند.
تشخیص آرتروز معمولا آسان است. البته گاهی این بیماری با بیماری روماتیسمی دیگر اشتباه می‌شود که گرفتن عکس از مفصل با اشعه xو رادیوگرافی به تشخیص درست این بیماری کمک می‌کند.
نام دیگر آرتروز “استئوآرتریت” است. در این بیماری، استخوان نزدیک مفصل تغییراتی پیدا می‌کند و برجستگی‌های کوچک استخوانی در اطراف مفصل بوجود می‌آید.
به همین دلیل بعضی از مردم به این بیماری ساییدگی مفصل هم می‌گویند، این بیماری شایعترین اختلال مفصلی است که مردان و زنان را مبتلا می‌کند.
علل و درمان آرتروز
بیشترین علت بروز آرتروز اشکالات فیزیکی ناشی از عدم استفاده صحیح از مفصل و افزایش نیروی وارده بر آن است که باعث تغییر شکل مفصل می‌شود.
انجام حرکات منظم ورزشی بخصوص شنا و به دنبال آن کاهش وزن از روش‌های موثر در درمان اختلال آرتروز است.
آرتروز و بخصوص آرتروز زانو جزو اختلالات شایع سیستم استخوانی و اسکلتی هستند که عوامل مختلفی در بروز آن تاثیر دارد و افزایش سن، اضافه وزن، عدم تحرک و فعالیت و تروما‌ها یا ضربه‌ها و استفاده ناصحیح از عضو جزء این عوامل است که در نتیجه آن‌ها مفصل دچار اختلال می‌شود.
در اختلال آرتروز سطوح غضروفی مفاصل که در واقع عمل اصلی مفصل را انجام می‌دهند تخریب می‌شوند و در نتیجه این تخریب کارکرد مفصل نیز دچار اختلال می‌شود. آرتروز با درد و محدودیت حرکت در عضو که می‌تواند در زانو، کمر و گردن باشد همراه است و در موارد پیشرفته هم باعث تغییر شکل و حالت آن عضو می‌شود.
درمان آرتروز
دو روش جراحی و غیر جراحی برای درمان آتروز وجود دارد.
ولی بیشتر موارد آرتروز‌ها با روش غیر جراحی از طریق جلسات فیزیوتراپی و انجام یکی سری حرکات ورزشی درمان می‌شوند.
نحوه نشستن افراد در افزایش شدت آرتروز بخصوص آرتروز زانو موثر است افراد بهتر است چهار زانو ننشینند و همچنین از توالت فرنگی استفاده کنند.
بطورکلی در سن ۴۰ سالگی تقریبا همه افراد تغییرات آرتروز را در مفاصل خود دارند، ولی بیشتر آن‌ها علامت خاصی احساس نمی‌کنند و تعداد نسبتا کمی دچار علائم آرتروز هستند.
بیشتر بخوانید: کدام بیماری‌های مفصلی در خانم‌ها بیشتر است؟
تقریبا همه جانوران از جمله ماهیها، دوزیستان، خزندگان (دایناسورها) و پستانداران مبتلا به آرتروز می‌شوند.
آرتروز یک بیماری پیشرونده و مزمن است و بهبودی قطعی ندارد، ولی در بیماران چاق است توصیه می‌شود وزن خود را پایین آورند تا فشار روی زانوها و مفصل لگن کمتر شود.
فیزیوتراپی سبب جلوگیری یا معالجه محدودیت حرکتی و تقویت عضلات اطراف مفصل می‌شود.
با تقویت عضلات، مفصل ثبات بیشتری پیدا کرده و مشکلات بیمار کمتر می‌شود.
منبع: تهیه و گردآوری مجله دلگرم