محققان موفق شدند از سلول‌های بنیادی موادی (ارگانوئید‌های) بسازند که قادر است، پروتئین‌های تشکیل‌دهنده مینای دندان را بسازد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از «پایگاه اطلاع رسانی سلول های بنیان ایران » ، مینای دندان، از دندان‌ها در برابر فشار‌های مکانیکی ناشی از جویدن محافظت می‌کند و به آن‌ها در مقاومت در برابر پوسیدگی نیز کمک می‌کند. این سخت‌ترین بافت بدن انسان است که در طول تشکیل دندان، توسط سلول‌های تخصصی به نام آملوباست ساخته می‌شود. هنگامی که شکل‌گیری دندان کامل می‌شود، این سلول‌ها از بین می‌روند. در نتیجه، بدن راهی برای ترمیم یا بازسازی مینای آسیب‌دیده ندارد و دندان‌ها می‌توانند مستعد شکستگی یا ازبین‌رفتن شوند. بااین‌حال، مینای دندان در بیش از ۹۰ درصد بزرگسالان به‌تدریج آسیب می‌بیند یا تا حدی از بین می‌رود و به دلیل کمبود آملوبلاست در دندان‌های رویش یافته قابل‌بازسازی نیست. «ژانگ»، پروفسور دندانپزشکی ترمیمی در دانشکده دندانپزشکی UW و یکی از متخصصین دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی وین می‌گوید: ترشح پروتئین مینای دندان از ارگانوئید‌های مشتق شده از سلول‌های بنیادی اولین گام حیاتی برای هدف بلندمدت ما برای توسعه درمان‌های مبتنی بر سلول‌های بنیادی برای ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده و بازسازی دندان‌های ازدست‌رفته است. عمار الغدیر، دانشجوی کارشناسی ارشد در آزمایشگاه Hannele Ruohola-Baker در گروه بیوشیمی در دانشکده پزشکی UW و نویسنده اصلی مقاله نیز گفت: این آزمایشگاه وابسته به مؤسسه پزشکی UW است که تنها برای کار بر روی سلول‌های بنیادی و پزشکی احیاکننده فعالیت دارد. لازم به ذکر است که علاوه بر آسیب، بیماری‌های ژنتیکی مادرزادی مانند amelogenesis imperfecta می‌توانند در ازبین‌رفتن مینای دندان نقش داشته باشند. با انجام بررسی بر روی سلول‌ها در مراحل مختلف رشد دندان انسان، محققان توانستند یک رشته عکس فوری از فعال‌شدن ژن در هر مرحله به دست آورند. آن‌ها سپس از یک برنامه رایانه‌ای پیچیده به نام Monocle استفاده کردند تا مسیر احتمالی فعالیت‌های ژنی را که با تبدیل سلول‌های بنیادی تمایز نیافته به آملوبلاست کاملاً تمایزیافته رخ می‌دهد، بسازند. با ترسیم این مسیر، محققان پس از آزمون و خطای بسیار، توانستند سلول‌های بنیادی تمایز نیافته انسانی را به آملوبلاست ترغیب کنند. آن‌ها این کار را با قراردادن سلول‌های بنیادی در معرض سیگنال‌های شیمیایی انجام دادند که مشخص بود ژن‌های مختلف را در توالی فعال می‌کنند در برخی موارد از سیگنال‌های شیمیایی شناخته شده استفاده می‌کردند. در موارد دیگر، همکاران مؤسسه پزشکی UW برای طراحی پروتئین، پروتئین‌های طراحی‌شده با رایانه را ایجاد کردند که اثرات افزایش‌یافته‌ای داشتند. «ژانگ» گفت گروه تحقیقاتی اکنون امیدوار است که این فرایند را اصلاح کند تا مینای دندان از نظر دوام، قابل‌مقایسه با مینای دندان طبیعی باشد و راه‌هایی برای استفاده از این مینا برای ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده ایجاد کند؛ بنابراین این یک روش ایجاد مینای دندان در آزمایشگاه است که می‌تواند برای پر کردن حفره‌ها و سایر عیوب استفاده شود. نتایج تحقیقات پژوهشگران در مجله تخصصی «Developmental Cell » منتشر شده است.