امام حسن عسکری (ع) هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ قمری، در ۲۸ سالگی در سامرا به شهادت رسید و در کنار مرقد پدرش دفن شد.
مشهورترین لقب وی، عسکری است که به اقامت اجباری‌اش در سامرا اشاره دارد.
او در سامرا تحت مراقبت حکومت عباسی قرار داشت و برای فعالیت‌هایش با محدودیت روبه‌رو بود.
امام عسکری (ع) از طریق نمایندگان خود و نیز از راه نامه‌نگاری با شیعیان ارتباط داشت.
عثمان بن سعید، نخستین نایب خاص امام زمان (عج)، از نمایندگان خاص وی نیز به شمار می‌رفت.
امام حسن عسکری (ع) در ۸ ربیع‌الاول سال ۲۶۰ قمری، در ۲۸ سالگی در سامرا به شهادت رسید و در کنار مرقد پدرش دفن شد.
مدفن آن دو به حرم عسکریین مشهور است و از زیارتگاه‌های شیعیان در عراق به شمار می‌آید.
احادیثی از امام عسکری (ع) در موضوعات تفسیر قرآن، اخلاق، فقه، امور اعتقادی، ادعیه و زیارت روایت شده است.
نسب امام حسن عسکری (ع) با هشت واسطه به علی بن ابی‌طالب (ع) نخستین امام شیعیان می‌رسد.
پدرش امام هادی (ع)، دهمین امام شیعیان اثناعشری است.
به نقل از منابع شیعی، مادرش حُدیث یا «حدیثه» نام داشت.
در برخی از منابع نام او «سوسن»، «عسفان» و سلیل نیز ثبت شده است.
امام عسکری (ع) برادری به نام جعفر داشت که به جعفر کذاب معروف است.
او پس از شهادت امام عسکری (ع)، ادعای امامت کرد و با انکار تولد فرزندی برای او، به عنوان تنها وارث او مدعی میراث آن حضرت شد.
سید محمد و حسین دیگر برادران او بوده‌اند.
نحوه شهادت امام عسکری(ع)
معتمد خلیفه عباسى همواره از محبوبیت و پایگاه اجتماعى امام ابو محمد عسکرى (ع) نگران بود و هنگامى که دانست با وجود همه محدودیتهایى که نسبت به آن حضرت روا داشته بود، نه تنها از پایگاه مردمى و نفوذ معنوى آن حضرت کاسته نشده، بلکه بیش از پیش محبوب دلهاى مردم گردیده، بر نگرانى و وحشتش افزوده شد و سرانجام در صدد قتل آن حضرت برآمد و به شکل مرموزانه و مخفیانه، حضرت را مسموم نمود، و شیعیان را از بهرهمندى انوار هدایت آن امام همام محروم ساخت.
اینگونه به شهادت رساندن در گذشته نیز وجود داشت و در موارد متعددى خلفاى اموى و عباسى این سیاست را به اجرا درآورده بودند و امامان شیعه (ع) نیز کوشیده بودند تا نقشه هاى شوم آن‌ها را به شکل هاى گوناگون براى مردم آشکار نمایند تا چهره واقعى آنان براى آیندگان روشن شود.
امام عسکرى (ع) با دانش ویژهاى که داشت، پیشبینى کرد که در آیندهاى نه چندان دور زندگى دنیا را ترک خواهد کرد و راهى پیشگاه خداوند خواهد شد. آن امام همام، شهادت خود را در آینده نزدیک به مادر بزرگوارش خبر داد و گفت: در سال (۲۶۰ ق). حادثه اى اتفاق مى افتد و آن شهادت امام توسط عمال حکومت عباسى خواهد بود.
قلب مادر از این خبر هولناک به درد آمد و آثار غم و اندوه در او پدیدار گردید و گریست. امام (ع) مادرش را تسلى داد و گفت: مادر! امر خدا حتمى است، بى تابى مکن!
در سال (۲۶۰ ق). آن مصیبت اتفاق افتاد و همانگونه که آن حضرت خبر داده بود در آن سال، امام عسکرى (ع) به شهادت رسید.
چند روز قبل از شهادت، آن حضرت را نزد طاغوت زمان معتمد عباسى بردند، در حالى که معتمد سخت ناراحت بود، چون مى دید و مى شنید که مردم همگى، امام ابومحمد (ع) را تعظیم و احترام مى کنند و او را در فضیلت، بر همه علویان و عباسیان، مقدم مى دارند. از این جهت در پى قتل آن حضرت برآمد و زهر کشنده اى را به وى خوراند. امام (ع) همین که آن زهر را خورد، تمام بدن شریفش مسموم شد و در بستر بیمارى افتاد و به درد شدیدى دچار گردید.
معتمد به پنج نفر از خواص و درباریانش از آن جمله به نحریر دستور داد که مواظب خانه امام (ع) باشند و تمام امور و جریان‌ها را زیر نظر بگیرند، همچنین به پزشکان دستور داد که هر صبح و شام از حال امام (ع) باخبر باشند، همین که روز دوم فرا رسید به معتمد خبر دادند که بیمارى حضرت وخیم شده است.
معتمد به پزشکان فرمان داد که حق ندارند از منزل امام بیرون روند و بعد شهادت دهند که امام به مرگ طبیعى از دنیا رفته است.
با این وجود به جز پزشکان مأمور خلیفه، ۱۵ نفر دیگر از سوى معتمد خلیفه عباسى در خانه حضرت بودند.
امام عسکرى (ع) در شب رحلت در یک اتاق، به دور از چشم مأموران حکومت نامه هاى بسیارى به نقاط مختلف شیعه نشین نوشت و آن را به وسیله پیکى ارسال نمود.
حال امام بدتر شد، پزشکان از او ناامید شدند و هر لحظه به مرگ نزدیکتر مى شد.
در لحظات آخر زندگى، همواره زبانش به ذکر خدا مشغول بود و او را ستایش مى کرد و لب هاى مبارکش از تلاوت قرآن مجید باز نمى ایستاد.
سرانجام امام (ع) رو به سمت قبله کرد و روح پاکش به پیشگاه خدا پرواز نمود.
حدیثی از امام حسن عسکری (ع):
نشانه‌های مؤمن پنج چیز است:
خواندن ۵۱ رکعت نماز، (۱۷ رکعت واجب (نماز‌های یومیه) و ۳۴ رکعت مستحب نافله‌های روزانه در هر شب و روز)
زیارت اربعین.
انگشتر به دست راست کردن.
پیشانی را در سجده بر خاک نهادن.
بلند گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم»
شهادت امام حسن عسکری علیه السلام امام یازدهم شیعیان تسلیت باد