نخستین شهر شطرنجی ایران، از زمان زلزله ۱۳۰۹ دیلمان با نمادها‌ی شاخص تاریخی و شهری خود از دیر باز مورد توجه گردشگران بوده است.
برخی صاحب نظران معتقدند این شیوه ساخت شهری بعد از زلزله سال ۱۳۰۹ شمسی در این شهر محقق شد، از شهرهای معروف خارجی و مُدرن که به این شیوه ساخته و گسترش یافته‌اند، شهر لس آنجلس آمریکا و شهر تورنتو در کانادا را می‌توان نام برد.
نویسنده کتاب تاریخ ۱۰ هزار ساله سلماس اظهار کرد: با توجه به اینکه پس از زلزله دیلمقان و تخریب ۱۰۰ درصدی شهر، لزوم احداث شهر جدید به جای آوار برداری مورد توجه قرار گرفت، تیپ جدید و مُدرن شهرسازی که همان شطرنجی بود توسط مهندس «اسدالله خان» پیاده شد.
ملک زاده گفت :از محاسن این ساختار می‌توان به این نکته اشاره کرد که تمام خدمات شهری در مکان‌های مناسب با کمترین مسیر پیش بینی می‌شوند و این امر موجب صرفه جویی در زمان برای گردش در شهر نیز می‌شود.
او تاکید کرد: در این شیوه شهرسازی فضاهای مذهبی، آموزشی و بهداشتی با طول مسیر پیاده مشخص بنابر ضوابط زمان خود طراحی شده است بطوریکه با توجه به در معرض دید بودن تمام خانه‌ها، ادارات و بناهای عمومی، هیچ بنایی از دید خارج نیست و به راحتی قابل دسترس است.
وی با بیان اینکه این شیوه شهرسازی در زمان خود ایده بسیار جالبی بود که مهندسان شهرسازی آن دوران استفاده کرده‌اند، گفت: از دیگر محاسن شهرسازی این شهر، شطرنجی بودنش است زیرا که در عصر حاضر با ورود خودرو در شهرها ترافیک شهری نیز ایجاد شده ولی با شطرنجی بودن سلماس این معضل کمتر دیده می‌شود بطوریکه می‌توان از چهار مسیر متفاوت به مکان مورد نظر رسید.
دکتر ملک زاده گفت: الگوی شهرسازی شطرنجی با برخورداری از جانمایی منظم و تقسیم مناسب قطعات زمین شهری به دلیل جلوگیری از هدر رفتن زمین به گزینه نخست تبدیل شده است .
سلماس علاوه بر پیشینه تاریخی چندین هزارساله خود یکی از شهرهای مهم آذربایجان در تاریخ تحولات سیاسی ایران بوده است. مردم سلماس از دیرباز نقش عمده ای در تحولات کشور ایفا کرده اند و سلماس یکی از مراکز اصلی فعالیت مشروطه خواهان در دوران مشروطه بوده است.
مردم سلماس به زبان ترکی آذری و کردی سخن می گویند و بعد از شهرستان خوی با حدود ۲۳۰ هزار نفر جمعیت بعنوان دومین شهرستان شمال آذربایجان غربی شناخته می شود.