هدفمندی آموزش جزء برنامه‌های اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در طرح تحول دولت سیزدهم است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با حضور در برنامه صف اول به پرسش ها در خصوص برنامه های وزارت علوم برای افزایش آموزش مهارت محور و کارایی دانشگاه‌ها پاسخ داد.
سؤال: بحث آموزش هدفمند با چه چالش‌هایی مواجه هست و آمایشی که روی کدرشته محل‌ها اتفاق افتاده است و اینکه الان تا کجا پیش رفته اید؟
دکتر قاسم عموعابدینی، معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری: بحث مربوط به آموزش هدفمند جزء برنامه‌های اصلی وزیر محترم بوده که مجلس اعلام کرده است. از طرفی در طرح تحول دولت سیزدهم چهار چالش ما باید طی چهار سال در دانشگاه و حوزه آموزش عالی حل کنیم. یکی از آن چالش هم بحث آموزش هدفمند است، نمی‌شود ما آموزشی را داشته باشیم که فقط برای آموزش باشد بلکه باید بتوانیم آموزشی را انجام بدهیم که فارغ التحصیل ما توانمند باشد تا بتواند شغل‌هایی که در کشور است و موجود است، آنها را بتواند کسب کند، بتواند روی آنها کار کند، یا آموزشی را مابه صورت هدفمند پیش ببریم که بتواند منجر به نوآوری در حوزه تحقیق و پژوهش و فرآیند‌هایی که در این حوزه وجود دارد فارغ التحصیل یا کسی که درحال آموزش است فعال بشود و بتواند خروجی‌های مثمرثمر را هم برای خودش و هم برای جامعه فراهم کند. هدفمندی آموزش جزء برنامه‌های اصلی وزارت علوم در این دوره است لذا برنامه ریزی‌های متعددی را طی این دو سال در مجموعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری داشته ایم و مصوبات بسیار خوبی را هم در شورای عالی برنامه ریزی و هم در شورای گسترش آموزش عالی، این دو شورا شورای قانونی است که تصمیم گیری می‌کند در فرآیند‌های آموزش عالی کشور و دانشگاه‌های کشور ما؛ لذا تعدادی از مصوبات را داشتیم و شروع کردیم که من تعدادی از آنها را فقط اشاره می‌کنم اگر لازم بود به بحث می‌گذاریم. به هر حال اینکه دانشجو توانمند باشد دو موضوع باید کاملاً برای او روشن باشد، یک محتوای درسی که می‌خواند و مطالعه می‌کند اساتید به او یاد می‌دهند یا در آزمایشگاه یا در کارگاه آنها را یاد می‌گیرد، مرتبط با آن فضایی باشد که می‌خواهد روی آن کار انجام دهد. ضمن اینکه باید پایه علمی اش هم باید قوی باشد، لذا تصمیم گرفتیم که بتوانیم هم دوره‌های کاردانی و هم دوره‌های کارشناسی و هم کارشناسی ارشد دکتری فضایش فرق می‌کند، کسی که می‌رود دکتری فضایش فرق می‌کند، کسی که می‌رود دکتری حتماً روی حوزه‌های تحقیق، پژوهش، یا محقق می‌شود یا می‌رود در حوزه هیئت علمی مدرس می‌شود یا می‌رود یک صنعتی یا یک فضای دانش بنیان را باید ایجاد کند. ولی تا مقطع کارشناسی ارشد کاملاً روشن است فضای آموزش و پژوهش خیلی حاکم است و ما باید آن را آموزش بدهیم هم حتی پژوهش هم آموزش می‌دهیم در کارشناسی؛ لذا تصمیم گرفتیم که این فضا را به سمتی ببریم که تا حدود ۴۰ واحد درسی را اختصاص بدهیم به نیازمحوری یعنی جامعه چه نیاز دارد، هم در علوم انسانی و هم غیر از علوم انسانی، در صنایع به چه نیاز دارند، این را مجوز دادیم به دانشگاه‌ها تا بتوانند با شرکت‌ها و صنایع و وسایل علوم انسانی و غیر از علوم انسانی قرارداد ببندند و ۴۰ واحد درسی را اختصاص بدهند به آن صنعت یا آن شرکت یا آن مجموعه‌ای که مرتبط بوده است. تا ۱۵ واحد کارورزی کارآموزی باشد یعنی چه، یعنی دانشجویان ما ضمن اینکه ۱۰۰ واحد، چون ۱۳۲ واحد تا ۱۴۰ واحد، ۴۰ واحد را که ما دادیم می‌ماند ۱۰۰ واحد، این ۱۰۰ واحد پایه‌های علمی دانشجوی ما را قوی می‌کند اینها آماده می‌کند که مباحث علمی را خوب بتواند تحلیل کند کارشناس، بعد وارد می‌شود در حوزه صنعت و جامعه چه در علوم انسانی و چه در غیر از علوم انسانی، بتواند وارد آن مجموعه شود و کار‌های آنجا را یاد بگیرد، دروسی را یاد بگیرد که مرتبط با این است. این در حوزه آموزش هدفمند تحقق پیدا کرده است الان و ما شاهد حتی اعلام این در دفترچه کنکور برای دوره کارشناسی و کاردانی بوده ایم و دانشجویانی که الان دانشجو شده اند سال قبل دانشجو شده اند در تعدادی از دانشگاه‌ها شاهد این بوده اند که این اعلام شد. ببینید تا ۱۵ واحد به صورت یک ترم را مثل کسانی که در پزشکی هستند می‌روند در بیمارستان حاضر می‌شوند و یاد می‌گیرند کنار استاد دانشگاه و استادی که در بیمارستان است، ما این فرآیند را در علوم دیگری که پزشکی نیستند هم فراهم کرده ایم، وارد آن حوزه صنعتی یا غیرصنعتی می‌شود، حضور پیدا می‌کند، استاد‌های دانشگاه و استاد‌های صنعتی کنار همین را آموزش کارورزی، کارآموزی را کار را خوب یاد می‌گیرند. حدود هشت درس را هم مصوب کرده ایم صنعت چه نیاز دارد، مثلاً کسی مهندسی مکانیک است، اگر می‌خواهد برود در صنعت خودرو، دروسی را یاد می‌گیرد مربوط به خودروسازی، اما همین مهندسی مکانیک باید برود در کشتی، اصلاً کاملاً متفاوت است. دروسی را یاد می‌گرفت که مربوط به مهندسی مکانیک کشتی است. در علوم دیگر هم همین است، کسی که در حوزه‌های اقتصاد بازار می‌رود، کسی که در حوزه دولتی می‌رود، مالی و حسابداری و اینها، با هم متفاوت است، لذا اینها را باید یاد بگیرند؛ لذا این فضا را باز کرده ایم، اختیار به دانشگاه‌ها دادیم و این فضا شکل بگیرد. الان در شرایط فعلی می‌گوییم دانشجویانی که بیایند نروند در حوزه این قراردادی با صنعت بسته نشود. این را هم یک تغییر اساسی داده ایم، تا ۱۵ واحد را اجازه داده ایم دانشگاه‌ها کارورزی، کارآموزی را طراحی کنند. همین الان تعدادی از دانشگاه‌ها شروع کرده اند، دانشگاه‌های تهران برای تمام دانشجویان تا ۳ واحد را همین الان برنامه ریزی کرده است کارورزی کارآموزی بروند و کار یاد بگیرند دانشجویان و شورای عالی اشتغال هم آقای رئیس جمهور مصوب کردند و مصوبه ابلاغ شده است که یک شیوه نامه تهیه شود وقتی دانشجو، چون ۳ واحد تا ۱۵ واحد زمان بسیار زیادی است که دانشجو بیاید در صنعت، هم بیمه آن و هم حق الزحمه همه اینها را صنعت برای حمایت‌های لازم را فراهم کند دولت هم حمایت کند، آموزش هدفمند شده است الان الانی که داریم می‌گوییم شکل گرفته است. دانشجو تصمیم بگیرد که کدام مسیر را برود. بعضی وقت‌ها دانشجو‌ها تصمیم می‌گیرند بروند فوق لیسانس، دکتری بروند و می‌خواهند محقق شوند در حوزه دانش بنیان وارد شوند مسیر را برای آنها طراحی کرده ایم ضمن اینکه کنار آن هم کارورزی داشته باشند. نه می‌خواهد مستقیماً وارد صنعت و جامعه شود کار کند تا ۴۰ واحد را قرار داده ایم بسته شود و خیلی جالب است حالا جوانان و دانشجویان عزیز بدانند ما یک برنامه ریزی کرده ایم در آموزش هدفمند وقتی با یک صنعت و جامعه چه در بخش‌های علوم انسانی و چه غیر از علوم انسانی وقتی دانشگاه قرارداد می‌بندد برای ۴۰ واحد بورس می‌کند. ما این را به صورت نمونه سال ۱۴۰۱ اجرایی کرده ایم، دانشگاه یزد این را شروع کرد، با صنعت قرارداد بست، نزدیک به ۹۶ نفر بورس شدند در آنجا ماهیانه شاید نزدیک به ۶ تا ۷ میلیون تومان از ماه اول دانشجو حقوق دریافت کرد و درس می‌خواند و بیمه هم شده بود و این را توسعه دادیم یک دانشگاه شد ۵۰ دانشگاه، در دفترچه کنکور ۱۴۰۲ دانشجویان می‌دانند ۳۵ صفحه از دفترچه کنکور بورس بود. یعنی صنعت می‌خواست واقعاً لازم است بگوییم و تشکر هم دارد یک صنعت بزرگی مثل سایپا هزار نفر به عنوان بورس کرد و حقوقی هم که قرار داد گفت پایه یک حقوقی که به کارگر می‌دهند ما آن را می‌دهیم حدود ۷ میلیون تومان است از همین امسال این‌هایی که بورس می‌شوند بسته به نوع بورس از ۴ تا ۸ میلیون تومان به اینها پول پرداخت می‌شود اینها درس می‌خوانند کار در مدت تابستان فرصتی دارند می‌روند وارد صنعت می‌شوند می‌توانند بسته به نوع بورس بروند در صنعت هفته‌ای یک روز حضور پیدا کنند کنار اساتید حرفه ای، ما یک استاد دانشگاه داریم تعریف کرده ایم که یک استاد حرفه‌ای هم در صنعت کنار آنها خوب کار یاد بگیرند. صنعت جامعه و شرکت‌هایی که حوزه علوم انسانی دارند خیال شان راحت است که آن فارغ التحصیل دروسی را می‌خواند و فضایی برایش مهیا است که این آماده به کار می‌شود. الان فارغ التحصیلان ما که این فضا را نگذرانده اند یکسال طول می‌کشد یعنی آن صنعت و آن جامعه دارد یکسال حقوق می‌دهد تازه این دارد کار یاد می‌گیرد چه هزینه سنگینی است، قاعده مدیریت هوشمند حوزه صنعت و جامعه ما این را می‌گوید که من ماهی ۲۰ میلیون تومان باید هزینه کنم تازه این کار یاد بگیرد خب ۲۰ میلیون یکسال این مبلغ می‌شود من این را توسعه می‌دهم و دراختیار قرار می‌دهم از ابتدای تحصیل اش حمایت اش می‌کنم.
سؤال: زمینه اشتغال اش را هم فراهم کرده اید؟
عموعابدینی: ما امیدواریم اگر در مجلس شورای اسلامی یک مصوبه‌ای باید بگذرد در برنامه هفتم که اگر این تصویب شود آن در برنامه هفتم بیاید، فضا اینقدر مهیا می‌شود این مدل در کشور‌های پیشرفته هم است، فرد می‌رود آنجا از ابتدا پول دریافت می‌کند به آن می‌گویند گرند، این گرند را که دولت نمی‌دهد همین بخش جامعه و صنعت می‌آورد با دانشگاه می‌دهد. این اتفاق در کشور ما که برای اولین بار است تا در نظام آموزش قبل از انقلاب و بعد از انقلاب که در دفترچه کنکور به این صورت بورس جامعه و صنعت بیاید، اتفاق اش این است که آموزش هدفمند است، چرا، برای اینکه مجموعه کشور تصمیم گرفته است ۵ هزار نفر را همین الان از دفترچه کنکور که اعلام می‌کند با شرایط مثلاً رتبه زیر هزار یا رتبه ۲۰ هزار را بعنوان پایه تعیین می‌کند این اگر فضای علمی خوبی دارد بیاید حقوق دریافت کند آموزش اختصاصی می‌بیند و بعد هم شغل اش تضمین باشد. اصولاً در کشور‌های پیشرفته و دانشگاه‌های پیشرفته این حاکم است، یکی اینکه صنعت و جامعه می‌خواهد دوم اینکه می‌خواهد برود محقق شود باز فضایش را مهیا می‌کند این مسیر را طی کند و بعضی‌ها و یک عده هم هم این فضا را برای اینکه آموزش هدفمند هم در این بخش هم در این بخش خوب شکل بگیرد در برنامه هفتم دیده ایم در کمیسیون تلفیق دولت دید ارائه داد کامل شد در کمیسیون تلفیق، در صحن مجلس شورای اسلامی است. اگر آن مصوب شود کاملاً حالا ما آموزش آن هم در کاردانی و هم در کارشناسی و هم در کارشناسی ارشد و هم دکتری هدفمند می‌شوند و ما شاهد این هستیم که یک امیدآفرینی خیلی ویژه‌ای را برای جوانان خواهیم داشت. البته ما بورس‌های خاص هم داریم در آموزش هدفمند. مثلاً اعلام کرده ایم مصوبه است اینها مصوبه در دفتر شورای اگر کسی رتبه اش زیر ۲۰۰ است بیاید رشته‌هایی که الان نیاز کشور است از علوم پایه، ریاضی، فیزیک، زیست شناسی، کشاورزی زمینه امنیت غذایی و مردم مهم است، بعضی‌ها را که دروس داریم و یا رشته‌ها داریم که اینها مبتنی بر تمدن ما هستند مثل ادبیات فارسی، فلسفه، اینها یک تعداد از رشته‌های علوم انسانی خاص است که اینها اصلاً برمی گردد به تمدن ایرانی – اسلامی ما آنها را قرار داده ایم که هر کس رتبه اش زیر ۲۰۰ است، اینها را انتخاب کند، تا دوره دکتری اگر حفظ کیفیت علمی کند ادامه می‌دهد، از ابتدا این بورس به او تعلق می‌گیرد، به فوق لیسانس، چون بدون کنکور می‌رود بالا، فوق لیسانیس، دکتری مقطعی. این خیلی جالب است شما دقت کند می‌رسد به فوق لیسانس می‌شود بورس هیئت علمی حقوق هیئت علمی می‌گیرد به محض اینکه تمام کرد هیئت علمی دانشگاه می‌شود. از ابتدا هم در تمدن ایرانی – اسلامی قبل از دارالفنون بوده است بعد از آن حذف شده است استاد محور بوده است یعنی استاد شاگرد را قبول می‌کرده است، برنامه محور، استاد محور، شاگردپرور. اخلاق مند، می‌شد حکیم پروری. این برنامه را هم مصوب و اجرا کردیم.
سؤال: همان که در سامانه نام است؟
عموعابدینی: نه سامانه نام برنامه است، استاد این را که داد استاد یک برنامه دارد روی برنامه استاد دانشجو می‌گیرد دانشجو را که گرفت این را تربیت می‌کند به نحو مناسب و خروجی محور هم است حقوق هم دریافت می‌کند. یعنی فضایش فضای خوبی است الحمدالله ما در رابطه با رتبه‌های زیر ۲۰۰ این را مصوب کرده ایم، رتبه‌های زیر دو هزار را بنیان نخبگان گفت اگر در صنعت وجامعه بروند آنها را حمایت می‌کند اینها همه آمد در دفترچه کنکور. ما امیدواریم اگر آن برنامه خاصی که ممکن است بعضی از نماینده‌های مجلس هم بتوانند کمک کنند که صنایع ما و شرکت‌های علوم انسانی ما اگر آمدند وارد بورس شدند ماهیانه پول پرداخت کردند مثل کشور‌های پیشرفته از مالیات اش کسر شود و جزء مالیات شان حساب شود، به این ترتیب کاملاً حوزه شغل همزمان تحصیل و همزمان کمک به دانشجویان مستعد و توانمند علمی در کشور ما هم شکل می‌گیرد. امسال حدود ۵ هزار تا شکل گرفته است، برنامه ما روی ۷۰ هزارتا است. یعنی سال آینده اگر آن مصوبه بیاید و این همت جمعی آقای رئیس جمهور هم که یک مصوبه را داد در دو هفته گذشته ابلاغ آن آمد و ما داریم شیوه نامه را تهیه می‌کنیم، اگر این فضا مهیا شود ما شاهد این هستیم که ۵۰ هزار، ۶۰ هزار، ۷۰ هزار بورس در دفترچه کنکور است، همه آنهایی که رتبه‌های تا ۲۰، ۳۰ هزار آوردند، چون ۲۰، ۳۰ هزار در هر مقطع کشوری بچه‌های خیلی باسوادی هستند دقت کنید کشوری نه منطقه ای، این یعنی بچه‌های توانمندی هستند. تفاوت مثلاً ۱۰ درصد در زدن تست‌های کنکور ممکن است تفاوت‌های زیادی ندارند وقتی می‌آید مثلاً ۱۰ هزار نفر اول، ۱۵ هزار نفر اول اینها تفاوت‌های زیادی ندارند. بچه‌های باسواد و جوان‌های بسیار ارزشمندی از نظر علمی هستند، اینها حقوق و بورس دارند و شغل شان هم تضمین است و با این برنامه ما امیدواریم که برای سال آینده شاهد این باشیم که در دفترچه کنکور ما برای دوره لیسانس برای کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری و حتی کاردانی ما شاهد این باشیم که مجموعه فهیم و ارزشمند ما که در حوزه صنعت و جامعه هستند و علاقمند هستند به جوانان مستعد ایرانی این فضا را مهیا کنند. ۱۰۰ تا شد ۵ هزار تا امیدواریم که ما بتوانیم این را با این مصوباتی که داریم و در برنامه هفتم هم می‌آید ما شاهد این باشیم شاید بالغ بر ۷۰ هزار کد رشته را داشته باشیم.
سؤال: حالا اگر در برنامه هفتم هم نیاید هم با همین مصوبات شما می‌توانید این کار را انجام بدهید.
عموعابدینی: بله این کار دارد ادامه پیدا می‌کند. در برنامه هفتم آمده است یک بند‌های دیگر هم باید اضافه شود تا کمک کند. مطمئن هستم این اتفاق رخ خواهد داد. پس آموزش ما این بعد جامعه و صنعت بعد محقق. یک آموزش خاص ما داریم به آن می‌گویند علوم و فناوری‌های راهبردی آینده، در آینده هوش مصنوعی حرف اول را می‌زند، کوآنتوم، نانوتکنولوژی، نانوبیوتکنولوژی، خود زیست فناوری، بایو فناوری، یا رشته‌هایی که در حوزه‌های مختلف است به آن می‌گویند فناوری راهبردی در نقشه جامعه علمی کشور ما آمده است و آنهایی که جدید دارد می‌آید اینها صنعت دارد. اینها موضوعی است که سرمایه گذاری ملی می‌خواهد. این هم آموزش اش هدفمند شده است و برنامه ریزی کرده ایم دانشگاه‌هایی که توانمند هستند یک درصد تولید علم جمهوری اسلامی را در سطح جهان ما جمهوری اسلامی خیلی جا‌ها ایرانی‌ها همیشه در طول تاریخ سهم بسیار زیادی در تولید علم و توسعه علمی جهان داشته اند. این را دیگر همه می‌گویند، هم غربی‌ها می‌گویند، می‌گویند اولین دانشگاه در ایران است جندی شاپور، یونسکو اعلام کرده است یا دانشمندان ایرانی را همه می‌دانند، توسعه علمی داشته اند و سهم شان زیاد بوده است. جالب است که الان هم همین است ما یک درصد حدوداً جمعیت جهان را داریم، ولی دو درصد تولید علم دنیا را داریم اینها آمار‌های جهانی است و این خیلی مهم است و توجه به این است که ما حوزه علوم و فناوری راهبردی که اقتدارآفرین است باید روی این برنامه ریزی انجام شود؛ لذا اینجا آموزش هدفمند کار خودش را انجام می‌دهد، برنامه ریزی کرده ایم روی دانشگاه‌هایی که سهم تولیدشان از آن ۲ درصد ۱ درصد بوده است. مثلاً دانشگاه تهران حدوداً ۹ درصد است، دانشگاه شریف ۴ و نیم درصد است، منتها آن جامعه و این تخصصی است همینطوری می‌آید. اینها را گفته ایم هر کدام یک دانشکده علوم و فناوری راهبردی بزنند دو دانشکده علوم فناوری راهبردی برای آینده. در اینجا برنامه ریزی که کرده ایم این است که رشته‌هایی که علوم و راهبردی شکل بگیرد حالا هر دانشجوی مستعدی یعنی رتبه‌های مثلاً زیر هزار علاقمند بودند بخواهند مقاطع بروند از دیپلم بروند به کارشناسی ارشد، یا از لیسانس بروند برای دکتری، اینجا برایشان مهیا است با بورس، بورس و حمایت را بنیاد نخبگان و دولت برنامه گذاشته ایم.
سؤال: نیاز‌ها را چه کسی تعریف می‌کند و بر چه اساسی است؟
عموعابدینی: نیاز‌های علوم وفناوری‌های راهبردی دو بخش دارد یکی یک مجموعه رصد است در معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری دارد می‌بیند فضای علوم فناوری در دنیا دارد کجا می‌رود زیرساخت‌ها را فراهم می‌کند دانشگاه باید نیروی متخصص این را آماده کنند و از خود مجموعه‌های دولتی و صنایع. صنایع الان مثل برنامه‌های درازمدت در هر استان معلوم است. مثلاً یزد را که اولین نمونه صنعت امروز را ایجاد کرد خیلی جالب است که یک طرح جامعه دارد به نام یزد نوین، در یزد نوین برنامه ریزی کرده اند استان یزد چه اتفاقی روی فناوری برای آینده و صنعت مورد نیاز که موجب ارتقاء و تولید اقتصاد دانش بنیان کند شکل می‌گیرد. این وقتی می‌خواهد ایجاد شود مثلاً در حوزه فناوری نانو، فناوری بیو، فناوری سلول‌های بنیادی، فناوری هوش مصنوعی، همه اینها بخواهد شکل بگیرد، نیروی متخصص می‌خواهد، این ظرفیت تعریف شده است حالا باید یک جایی این را تربیت کند. دانشگاه معین آنجا دانشگاهی که ظرفیت این را دارد ما برای آن فراهم کرده ایم. حالا دانشجویانی که تا مقطع دکتری باید بروند به آن اقتصاد و جریان دانش بنیان ختم شود این مسیرش صنعت کوچک و صنعت معمولی نیست، صنعت آی تک است. اینجا تربیت می‌شوند، ارشد، ارشد پیوسته، دکتری پیوسته، این بچه‌های استعداد‌های درخشان مثل همان که گفتم نخبگان، یا الان المپیاد‌های طلا کل کسانی که المپیاد طلا دارند را مصوب کردیم نقره و برنز را هم برای سال‌های آینده برنامه اش را بگذاریم اینها بدون کنکور می‌آیند و در این مسیر قرار می‌گیرند تا دکتری می‌توانند ادامه دهند در رشته‌های خاص. علوم فناوری راهبردی هم رشته‌های خاص است برای آینده کشور است. لذا باید مراقبت کنیم که شغل‌های آینده هم تضمین شوند. یک دفتری را یک مجموعه‌ای را ایجاد کرده ایم در معاونت آموزشی رصد دارد می‌کند این فضا را هم داریم. پس ما دو مجموعه داریم مجموعه اول صنعت و جامعه نیاز دارد مجموعه دوم فناوری‌های آینده کشور. این می‌شود آموزش هدفمند. البته لازم است بگویم که مهم است خیلی از عزیزان هستند که یعنی جوان‌های ما یا مردم فهیم و علم دوست ایران از هزینه‌های زندگی شان از خیلی از قسمت‌ها می‌زنند تا فرزندشان یا خودشان درس بخوانند. اینها برای اینکه علاقه شخصی شان است شغل دارند یا علاقه دارند در خانه باشند و خانم‌های ما می‌خواهند در خانه باشند و به فرزندداری بپردازند؛ لذا این را هم یک پرونده‌ای باز کرده ایم و این مسیر را هم طی کردیم و تعدادی از رشته‌ها را قرار دادیم جنبه فرهنگی و تمدنی دارد علاقه دارد درس بخواند می‌خواند شغل هم نمی‌خواهد آن فضا را هم باز کرده ایم الان هم ۱۵ رشته را مصوب کرده ایم برای خانم‌های خانه دار. تنها جایی که مجوز داده ایم مجازی درس بخوانند به خانم‌هایی که بچه دارند است که در خانه درس بخوانند فقط در دوره فوق دیپلم و کارشناسی فعلاً، چون کارشناسی و دکتری باید بروند در دانشگاه و آزمایشگاه‌ها و فقط برای رفع اشکال شان بیایند به دانشگاه این روش روش خیلی ارزشمندی است در دانشگاه پیام نور، شبیه آن یعنی می‌توانند به خانه برسند درکنار فرزندان هستند ۱۵ رشته را هم ابلاغ کرده ایم امسال شروع شده است و در دفترچه کنکور هم آمد. پس آموزش هدفمند کاملاً در ابعاد مختلف شکل گرفته است، ابلاغ شده است، در دفترچه کنکور رفته است و دانشگاه‌ها از امسال یعنی از سال پیش به صورت نمونه بوده است امسال به صورت جامعه در اول سال تحصیلی دیگر این شروع شده است و برای سال بعد بتوانیم این را تعدادش را زیاد کنیم، چون بالاخره ما الان کد رشته محل حدود شاید بالای ۶۰ هزار کد رشته محل داریم، یعنی در یک دانشگاه یک کد رشته است ممکن است همین کد رشته در یک دانشگاه دیگر در همان استان باشد این کد رشته محل‌ها اگر مثلاً غیر از حوزه پزشکی فرض کنیم در همه مقاطع بالای نزدیک به یک میلیون ظرفیت داریم ایجاد می‌کنیم تعدادی از این صندلی‌ها خالی می‌ماند و تعدادی پر می‌شود، آن تعدادی که پر می‌شود صندلی داغ است یعنی صندلی قابل قبول است و خیلی هم مورد نیاز است در آن ابعاد و موضوع‌هایی که گفتم در آموزش هدفمند. ما بتوانیم الان ۳۰ درصد و ۲۰ درصد و ۴۰ درصد این را بورس کنیم، کاملاً روشن است که هدایت می‌کند جوان‌ها را به سمتی که هم شغل دارند و هم در آینده علوم فناوری راهبردی را توسعه می‌دهند، می‌روند استاد دانشگاه می‌شوند، محقق می‌شوند، اقتصاد دانش بنیان می‌شوند و نیاز صنعتی جامعه را رفع می‌کنند.
سؤال: امسال حول و هوش هزار و صدتای آن را حذف کرده اید؟
عموعابدینی: برای کد رشته ها؟
سؤال: بله.
عموعابدینی: بحث مربوط به آمایش آموزش عالی، اصلاً موضوع مربوط به ایران نیست، کشور‌هایی که آموزش عالی برایشان مهم است، مثلاً فرانسه کاملاً اجرا کرده است. من خودم رفته بودم برای یک برنامه‌ای به یونسکو، خیلی جالب است، آنجا من بررسی کردم دیدم در طی ده سال گذشته برنامه ریزی کرده است فرانسه همه می‌شناسند اگر کسانی که حوزه علمیه هستند می‌دادند که در پاریس ما ۱۳ دانشگاه پاریس داریم، دانشگاه سوربن داشتیم، دانشگاه ماری کوری داشتیم و ۸۰ تا کالج داشتیم در خود پاریس. الان فکر می‌کنید بعد از آمایش چگونه است، یک دانشگاه پاریس است، ماری کوری و سوربن ادغام شده است و ۸۰ تا کالج هم رفته اند در اینها. رتبه‌های اینها رتبه‌های بالای ۱۰۰ و ۲۰۰ بود الان شده است ۵۰، ۶۰ یعنی جهانی هم اینها را... بهره وری بالا رفته است کیفیت خیلی افزایش پیدا کرده است، چون ظرفیت‌های استاد‌های ظرفیت‌های آزمایشگاه ها، کتابخانه و امکانات آمده است و دانشجو بهتر دارد تربیت می‌شود.
سؤال: الان ما هم این کار را می‌خواهیم بکنیم؟
عموعابدینی: دقیقاً در آمایش آموزش عالی هدف این بوده است، ولی متأسفانه یک مقدار مقاومت است.
سؤال: از سمت دانشگا ها؟
عموعابدینی: در مورد محلی دانشگاه که فکر می‌کنند در صورتی که اصلاً حذف هیچ دانشگاهی نیست بلکه اینها ساماندهی می‌شوند مثل همانجا. ما این را شروع کرده ایم.
سؤال: الان می‌توانید بگویید که در پله اول کدام دانشگاه‌ها را بنا دارید این کار را انجام بدهید؟
عموعابدینی: ما برنامه ریزی کرده ایم اول قبلاً ستاد یعنی وزارت عطف می‌آمد تصمیم گیری می‌کرد و ابلاغ می‌کرد با شورای انقلاب فرهنگی یعنی یک کمیته ای. ما خیلی بررسی کرده ایم روش گذشته که اتفاق افتاد موجب نارضایتی در سطح محلی و استانی شد. ما به این نتیجه رسیده ایم یک برنامه ریزی کردیم و رفتیم نمونه هایش را هم اجرا کردیم یعنی رفتیم خود بنده در یکسال و نیم ما رفتیم در آنجا‌ها به صورت نمونه صحبت کردیم، بحث کردیم و مدل را پیاده کردیم. دقت کنید مدل را پیاده کردیم با رضایت. بعد آمدیم این را بردیم شورای گسترش، شورای گسترش آموزش عالی که عهده دار آمایش است، مصوب کرد یک کارگروه مدیریت آمایش و طرح تحول آموزش عالی در استانها تشکیل شود. بعضی از استانها رئیس آن استاندار است، چون اختلافات قومیتی است و بالاخره طبیعی هم است چیز‌هایی وجود دارد بالاخره این را تدبیر شد استانداران هم خیلی محبت کردند و قبول کردند بعضی جا‌ها را رئیس دانشگاه معین که هماهنگی‌ها بیشتر بود رئیس دانشگاه معین قبول کردند این مدیریت و رئیس این کارگروه باشد. این کارگروه چهار مأموریت دارد، یک ساماندهی، یعنی این واحد‌ها ادغام شوند، نزدیک شوند و از بین نروند بلکه چتر حکمرانی شان درست پیش برود، سیزده تای آن را فرانسه و روسیه انجام داده اند و کشور‌های بزرگ مثل چین انجام داده اند آمایش را، بالاخره این بخش اول مأموریت شان است، مأموریت دوم آمایش‌های رشته اشتغال، سؤال این است، رشته را چه کسی می‌خواهد، اگر ما برای فناوری راهبردی می‌خواهیم، بله ما حمایت کنیم، بورس کنیم، کمک کنیم به دانشجو، اگر فرد خودش می‌خواهد برای کار مطالعاتی اش یک فرم دادیم به نام فرم آمایش‌های اشتغالی فرم دارد، یک وقت صنایع و جامعه بخواهد اگر کسی نمی‌خواهد، کد رشته محل این مفهوم اش این است کد رشته محل از بین نمی‌رود مثل یک لامپی است که خاموش اش می‌کنیم، یعنی می‌گوید کسی نیاز ندارد، خاموش، انرژی هم صرف نمی‌شود. بعد یک صنعت و جامعه و یک شرکت می‌آید می‌گوید من این را ۲۰ تا می‌خواهم، بورس هم می‌کنم، پول اش را هم می‌دهم، لامپ اش را برای او روشن می‌کنیم در استان و فضا در آن دانشگاه شکل می‌گیرد. پس کد رشته محل ما در محل اول، چون اختیار با ما بود، ما برای اینکه این را نمونه سازی کنیم، آمدیم مطالعه کردیم، بررسی که کردیم، در کارشناسی شاید هزار و ۱۰۰ کد رشته محل را آمده ایم چراغ اش را خاموش کرده ایم.
سؤال: از بین نرفته است؟
عموعابدینی: نه کد رشته محل خاموش شد. هیچ اتفاقی هم نیفتاد، جالب این است خودمان استقبال هم کردیم برای اینکه نه متقاضی داشت بعضی از اینها و نه متقاضیان نیاز محوری در آن نبود در ضمن دانشجو‌ها هم خیلی کم می‌آمدند ما بررسی کردیم دیدیم مثلاً ۶۰ نفر باید بگیرد، ۱۵ نفر گرفته است، نه اقتصادی است نه فرهنگی است، این ۱۵ نفر پنج تا از این لامپ‌ها بوده است، سه تای آنها خاموش شد دو تای آنها ماند. این ۱۵ نفر جمع شدند اینها رفتند داخل اینها پس نیاز استان رفع شد آنهایی که نیاز نبود ضعیف بودند خاموش شدند حالا یکی بیاید بگوید نه من در این شهرستان نیشابور می‌خواهم می‌گوییم می‌خواهید، خب دو تا شرط گذاشته ایم، یک فرم گذاشته ایم پر می‌کند از ۱۰۰ امتیاز ۷۰ امتیاز که به آن فرم رشته اشتغال می‌گویند اگر این فرم ضعیف باشد، چون معلوم است شغل نیست یا اینکه مستقیماً بیاید بگوید پول را من می‌دهم و بورس می‌کنم و شغل را هم تضمین می‌کنم ما این دو شرط را قرار داده ایم و همه اینها را داده ایم به این کارگروه استانی. همه شان عضو هستند و...
سؤال: برای اینکه خود استاندار بخواهد اعمال نظر کند کد رشته هاو...
عموعابدینی: نه کارگروه است بالاخره شرایط یک وقت حق مردم است.
سؤال: چون صحبت این بود که مدیریت استانی شاید ذهنیت این بود که استاندار ...
عموعابدینی: یک شورا دارد رئیس شورا، آنجا می‌گوید من می‌خواهم استاندار بگوید آقای مثلاً معدنی، یا رشته مرتبط با برنامه ریزی، می‌گوید اداره فلان یا شهرداری می‌خواهید، یا جمع است همه هستند رئیس دانشگاه می‌گوید آقا می‌خواهید می‌گوید بله می‌خواهم آن را قراردادش را ببند در دفترچه کنکور بیاید و رشته را بگیر. سومین مأموریت خودش اسم اش مأموریت گرایی است، بالاخره دانشگاه‌های ما مثلاً در یک شهرستانی دانشگاهی بیاید دکتری بدهد، اصلاً توانمندی اش است، در این نه آن می‌آید اینها فضایش بهم ریخته است که باید آمایش انجام شود مثل کشور‌های دیگر. می‌گوید مأموریت شما این است که تا مقطع کارشناسی بیشتر در این رشته‌ها این را ما نباید بگوییم استان می‌گوید استانی که مثلاً قاطبه کارش و برنامه کارش روی کشاورزی است، خب قطعاً تا دوره دکتری هم باید برود، ولی اگر نه سطح پایین تری است بچه‌هایی دارند محلی است به طور اختصاصی آنجا کشاورزی هم می‌شود کرد آب دارد و‌ی ظرفیتی را دارد، این بچه‌های کشاورزی یا بچه‌هایی هستند که علاقمند هستند که دارند کشاورزی می‌خوانند فوق دیپلم بگیرند و بعد لیسانس بخوانند این را چه کسی می‌خواهد برنامه ریزی کند، این سه تا شد، این کارگروه مدیریت استانی این مورد نه قبل از انقلاب بوده است و نه بعد از انقلاب که اختیار بدهیم.
سؤال: ممکن است این مسئله پیش بیاید مثلاً فرض کنید یک رشته‌ای است مورد نیاز هم است، ولی فلان سازمان حاکمیتی بگوید چرا من باید هزینه اش را بدهیم نیاز است، ولی من هزینه اش را نمی‌دهم.
عموعابدینی: نه، در برنامه هفتم دارد می‌آید، هزینه را که دارد دولت می‌دهد، آن فرم ۷۰ درصد برای همین است، یک فرمی درمی آید شغل دارد، نیاز هم اعلام می‌کند، کسی نیست بورس کند، ولی این بچه‌ها می‌روند کشاورزی، پدرش زمین دارد، خودش زمین دارد، فضایش این است، این فرم پر می‌شود اگر ۷۰ درصد امتیاز را زده است رشته ایجاد می‌شود حالا رشته را ایجاد کردیم کسی نیامد، سال بعدش دوباره لامپ را خاموش می‌کنیم. یعنی هوشمندانه داده ایم دست خود استان، بعد استان تصمیم را نهایی نمی‌کند وقتی روشن شد باید بیاید شورای گسترش، چرا، برای اینکه ما یک نقشه‌ای داریم به نام ایران عزیز، حالا باید آمایش ایران اینجا اتفاق بیفتد. یعنی ما ببینیم آیا ما یک وقت نرویم یک موضوع را در یک استان فراموش کنیم، چون ما باید فناوری آینده داریم، شورای داریم، برنامه‌های آینده داریم، لذا آنجا تصمیم می‌گیرند برای استان و برای کشور. کم و زیادش می‌کنند ابلاغ می‌شود و اجرایی می‌شود. چهارمین مأموریت هم طرح تحول است، همین دانشکده علوم و فناوری راهبردی که جوان‌های نخبه و با استعداد ما که بروند و آنجا تحصیل کنند و ما هم حمایت مالی کنیم بنیاد یک جا‌های مختلف تأمین کنیم یک برنامه هر مجموعه دارد پروژه هایش معلوم است در آنجا یا دانشکده‌های نیاز محور. من همین امروز می‌آمدم یک مجموعه‌ای با من تماس گرفت، خوب است بگویم، چون خیلی ارزشمند است که مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران، جوانی نخبه، آنجا دارد کار می‌کند، می‌خواهد آنجا را توسعه بدهد تلفن زده بود و می‌گفت اساس اش آموزش آینده است باید شکل بدهد. گفت بیاییم این را نقاط مختلف کشور دانشگاه‌ها بیایند دانشکده علوم و فناوری نیاز محور، یک فناوری و نیاز محور اینجا ایجاد کنیم و تمام فرآیندی اش کنیم و جوانان بیایند اینجا، چون موضوع ریلی ما مهم است برای کشور ما، سرزمین ما اینطوری که می‌گوید فضای ریلی خیلی مهم است و با سرعت بالا یعنی تکنولوژی ما، من می‌خواهم بگویم ما به راحتی این فضا را مهیا کرده ایم در طرح تحول که این دانشکده نیاز محور در آنجا ایجاد شود. خب قطعاً یک دستگاه دولتی اجازه ندارد دانشگاه یا یک مرکز آموزشی بزند این خلاف است ممنوع است آنهایی که بوده اند همه آمده اند در وزارت علوم و یا منحل شده اند پس چه جوری است که نیاز را بخش دولتی ما، بخش نیمه دولتی ما، بخش خصوصی اعلام می‌کند دانشگاه تمام دانشگاه‌های برتر دنیا می‌آید آن نیاز را برایش رفع می‌کند با توافقی که می‌کند. این فضا الحمدالله در طرح تحول آمده است در طرح تحول برای خانم‌های خانه دار دولت سیزدهم برای بخش مربوط به حوزه دیپلماسی علمی، دیپلماسی آموزشی مرتبط با طرح تحول است. تمام آموزش هدفمند و رتبه طرح تحول است. پس این چهار موضوع وظیفه آن کمیته کارگروه مدیریت هم آمایش و هم طرح تحول است دراختیار استان قرار داده ایم و این هم اولین بار است یعنی واقعاً در کل نظام قبل از انقلاب و بعد از انقلاب این کار تحولی که ما اختیار بدهیم خودشان تصمیم سازی کنند، بله مصوبه اش باید بیاید بالا، چون کشور را باید درنظر بگیریم، که شکل گرفته است و شروع شده است منتها الان سه استان مان کارگروه شان را تشکیل داده اند و مصوبات خوبی هم در بدو شروع هماهنگی‌ها انجام شده است و به نظر من می‌رسد هم آمایش رشته اشتغال و هم ساماندهی که بسیار مهم است ما در برنامه ساماندهی الان شاید با دانشگاه‌ها و وزارت علوم بالای هزار و ۷۰۰ مرکز آموزش دانشگاهی داریم اینها باید برسد به حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ تا، و طرح اش را درآورده ایم کاملاً و حذف نمی‌شوند، اینها از بین نمی‌روند اینها ساماندهی می‌شوند، تحت یک برنامه قرار می‌گیرند. الان دانشگاه تهران یک نمونه بسیار زیبای آمایش یافته است دانشگاه تهران ظرفیت اش مثل یک دانشگاه بزرگ دانشگاه اول است و دانشگاه معتبر جهانی، در این الان دانشکده‌ها ضمن اینکه استقلال دارند، ولی تحت آن سازمان دارند می‌روند در این برند، تحت این جایگاه قرار گرفته اند، همه اینها مقاله‌ای که می‌دهند تحت این عنوان است، در سطح جهانی دیده می‌شود، در استان نمی‌تواند اتفاق بیفتد، قطعاً می‌تواند اتفاق بیفتد. ما نمی‌توانیم برنامه اینها در تحول دیده شده است چرا استاد‌های دانشگاهی مان را در یک جای خاص می‌بینیم مثلاً می‌گوییم این استاد دانشگاه شیراز است این دانشگاه صنعتی شیراز است این دانشگاه جهرم است، ما در استان بگوییم همه استاد‌ها در یک مجموعه قرار دارند و نیاز‌های استان شان را رفع می‌کنند. اینها در حوزه تحولی و استانی قابل انجام است غیرانتفاعی‌ها هم همینطور به جایی اینکه اینها دانه دانه مشکل دارند می‌روند و حق التدریس می‌آورند، اگر یک جا جمع شوند ما هم می‌توانیم کنترل کیفیت آموزشی کنیم هم می‌توانیم نیاز‌ها را رفع کنیم هم بهره وری را بالا ببریم هم آموزش مان را هدفمند کنیم هم اینکه وقتی اینها کنار هم توانستند یک مدیریت ویژه و حکمرانی را ایجاد کنند، نتیجه اش ارتقای علمی آنها است.
سؤال: راجع به موضوع دانشگاه حکمت بنیان که یک دانشگاه تازه تأسیس است صحبت کنیم و جزئیات آن را بفرمایید.
عموعابدینی: دانشگاه حکمت بنیان دانشگاه تمدنی ایرانی – اسلامی است. همانطوری که هنر نزد ایرانیان است و بس، خردورزی و حکمت با مفهوم حکمت نزد ایرانیان است و بس. یعنی اصلاً اولین دانشگاه برای کجا بوده است، ایرانی ها، جندی شاپور، اسلام می‌آید این ادامه پیدا می‌کند حکمرانی دانشگاه خواست ایرانی‌ها این چیزی است که بعضی‌ها غفلت می‌کنند یا فراموش کرده اند یا کتاب‌ها را نمی‌خوانیم در تاریخ تمدن تاریخ تمدن ایران، اسلام و خیلی از بحث‌ها را در کتب مختلف است حتی خارجی‌ها نوشته اند برای ما و در آن کتاب‌های مختلف شما اگر ببینید اشاره می‌کند بعضی از اوقات. ولی در فضای عمومی جامعه اینها زیاد گفته نمی‌شود، آن زمان‌ها این حکمرانی دانشگاهی وقتی اسلام می‌آید که توسعه علوم و فناوری‌های جدید آن موقع به خاطر حضور اسلام و مخصوصاً آن مکتبی بوده است که امام صادق(ع) ایجاد می‌کند و این در تاریخ است همه می‌گویند و هیچ شکی در این نیست. اینها تبدیل می‌شود به حکمت خانه ها، حوزه‌های علمیه هم از اینها می‌گیرد دو مسیر بوده است می‌رفته است ابوعلی سینا چه بود، حکیم، قیاس الدین کاشانی که بود، حکیم، خوارزمی، ریاضیات، نجوم، حکیم، همه اینها حکیم بوده اند، اینها چه کسانی هستند اینها توسعه داده اند دانش را در سطح جهان. بعضی وقت‌ها همیشه فکر می‌کنیم ما یک جاده ابریشم داریم، یک جاده ادویه هم داریم، جاده ابریشم می‌رفته در حوزه چین و از آن طرف در اروپا، این از هند می‌آمده و از ایران می‌رفته به اروپا. هیچکس نیامد این را بگوید یک بزرگی یک عزیزی این را آن فرد گفت، گفت یک جاده‌ای داشته ایم به نام جاده علم، آن را نمی‌خواهند بگویند، آنهایی که باید بگویند نمی‌گویند، ایرانی‌ها محل جاده علم بوده اند، برای اینکه اثرات علم و تمدنی ایرانی – اسلامی در تمام این کشور‌ها دیده می‌شود در چین و اروپا می‌بینید در کشور‌های مجاور اروپا می‌بینید اینها ایرانی‌ها بوده اند. پس یک جریانی وجود داشته است که حکمرانی دانشگاهی بوده است می‌آید می‌شود حکمت خوان‌ها حکمت خوان‌ها که قدیم‌ها یک استادی می‌نشست در محل و دانش آموزان می‌آمدند دورش و سواد یاد می‌گرفتند و بعد در آن ابوعلی سینا درمی آید می‌شود حکیم. مدل مدل خیلی جذاب است به آن می‌گفتند استاد محور، یک استاد یک برنامه داشت شاگرد‌ها دور او می‌نشستند می‌شد شاگرد پرور، برنامه، استاد، شاگرد، از آن طرف حکیم می‌داد، اخلاق و خردورزی را و این علم اش نافع بود و علم نافع‌ای که می‌گوییم این است در قرآن حکیم مسئله حکمت آمده است. حضرت آیت الله علامه طباطبائی (ره) در تفسیرالمیزان می‌گویند خیر کثیر پس دانشگاه حکمت بنیان، مبانی پایه‌ای دانشگاه تمدنی است. این را ما برنامه ریزی کرده ایم، حالا این مدل خیلی جالب است سی چهل سال است دانشگاه‌های برتر دنیا آمده اند مسیر گروه محوری و جمع سپاری را تبدیل کرده اند به این نکته که آنها هم الان تمام کسانی که در خارج از کشور درس خوانده اند می‌دانند، یک برنامه محوری است استاد محوری، شاگرد پروری، اساس این دانشگاه‌های پیشرفته دنیا است. اینها از کجا گرفته اند، از آن راه علمی و تمدن ما گرفته اند. من همه جا می‌گویم این شفاف است همه اعتقاد دارند و لذا برنامه ریزی برای دانشگاه آینده و دانشگاه تمدن ساز در نظام جمهوری اسلامی ایران با چهل سال اول ما که کار علمی زیاد انجام شده است قرار است دانشگاه‌ها مسیرشان بشود دانشگاه‌های تمدن ساز و حکمت بنیان که نسل جدید دانشگاه‌هایی است که شکل می‌گیرد. دانشگاه تهران، دانشگاه شیراز و دانشگاه‌های بزرگ ما الان خیلی هایشان اعلام آمادگی کرده اند که بشوند دانشگاه حکمت بنیان و در برنامه هفتم جمهوری اسلامی هم آمد، دانشگاه تمدن ساز و حکمت بنیان بر پایه برنامه محوری، استادمحوری، شاگرد پروری و اخلاق محور.
سؤال: موضوع مهمی است که فکر می‌کنم خیلی کم توانستیم در بضاعت زمانی محدود به آن بپردازیم.
عموعابدینی: بله این برای جوان‌ها و مردم ما مقدمه‌ای باشد برای اینکه مفصل‌تر راجع به آن صحبت کنیم.