آیا مصرف شکلات و کاکائو بر سلامت بدن موثر است؟
دانه‌های خام گیاه کاکائوی پردازش شده تحت عنوان کاکائوی مرسوم شناخته می‌شود. مراحل این پردازش برای تهیه کاکائو از دانه گیاه، شامل تخمیر کردن، خشک کردن، برشته کردن، غربال کردن و آلکالیزاسیون و کانچینگ (تعیین طعم و ساختار و بوی خاص) است.
کاکائو و مشتقات آن شامل طیف وسیعی از مواد شیمیایی گیاهی یا فیتوکمیکال‌ها می‌شود. دانه‌های کاکائو حاوی مقدار کمی کافئین (۰.۰۶- ۰/۴ میلی گرم) است. پودر کاکائو و بعد از آن شکلات شیرین نشده، بالاترین مقدار کافئین را در این گروه دارد. میزان کافئین در بین شکلات‌های تلخ، متفاوت (۲۰۰-۳۵ میلی گرم در هر ۵۰ گرم) و مقدار آن در شکلات شیری کمتر است (۱۴ میلی گرم در هر ۵۰ گرم).
یکی از انواع «متیل گزانتین» موجود در شکلات، «تئوبرومین» است که سیستم عصبی مرکزی را برخلاف کافئین به طور خفیفی تحریک می‌کند. تئوبرومین موجود در شکلات تلخ و پودر کاکائو از شکلات شیری بیشتر است. ۵۰ گرم شکلات شیری می‌تواند حدود ۷۵ میلی گرم و ۵۰ گرم شکلات تلخ تا ۲۲۰ میلیگرم تئوبرومین داشته باشد.
کاکائو همچنین حاوی آمین‌های بیوژنیک مانند «سروتونین»، «تریپتوفان»، «فنیل اتیل آمین»، «تیروزین»، «تریپتامین» و «تیرامین» است. «مونوآمین اکسیداز» (MAO) موجود در مخاط روده، کبد و کلیه‌های افراد سالم این ترکیبات را متابولیزه می‌کند. در افرادی که کمبود MAO دارند، آمین‌های بیوژنیک می‌تواند باعث ایجاد سردرد و افزایش فشار خون شود.
همچنین مطالعات اخیر، تأثیرات مثبت و شگرفی را از مصرف کاکائو در ارتقای سلامت بدن نشان می‌دهد. رژیم غذایی حاوی مقدار متعادلی از کاکائو و شکلات تلخ، حاوی پلی فنول بوده و اثرات مفیدی برای سلامت انسان و مقابله با برخی بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی عروقی به همراه دارد.
علاوه بر آن، کاکائو می‌تواند باعث فعالیت درست دستگاه کلیوی، کبدی و گوارشی شود و از بروز بیماری‌هایی همچون سل و نقرس جلوگیری کند.
مصرف شکلات به ویژه نوع تیره آن اگر در حدّ مناسب باشد، می‌تواند دارای اثرات مثبتی بر بدن باشد؛ اما زیاده روی در مصرف شکلات، به ویژه شکلات‌های شیرین، به علت داشتن مواد شیرین کننده همچون شکر، می‌تواند سبب افزایش انرژی دریافتی شود. اگر این انرژی مصرف نشود، می‌تواند بر روی افزایش وزن و بیماری‌های مرتبط دیگر تأثیرگذار باشد.
مصرف شکلات تلخ غنی از فلاونوئید می‌تواند به بهبود گردش خون، فشار خون و مقادیر لیپیدی بدن کمک کند؛ در صورتی که شکلات غیرفلاونوئیدی چنین تأثیراتی ندارد.
یافته‌ها نشان می‌دهد مصرف شکلات و کاکائو استرس را کاهش و حسّ لذت بخشی و خشنودی به انسان می‌دهد. علاوه بر آن، وضعیت آنتی اکسیدانی را بهبود بخشیده، التهاب را کاهش داده، کلسترول خوب (HDL) خون را افزایش داده، همچنین با کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط دارد.
پلی فنول‌های موجود در کاکائو با حفظ مطلوب جریان خون مغزی، می‌تواند عملکرد مغز را بهبود بخشیده، در پیشگیری و کند شدن روند بیماری‌های عصبی همچون آلزایمر و MS تأثیرگذار باشد.
اگرچه بیشتر مطالعات کشت سلولی و مطالعات حیوانی، اثرات ضد دیابت ناشی از مصرف کاکائو و فلاونوئید موجود در آن را نشان می‌دهد، اما تأیید اثربخشی کاکائو در روند پیشگیری بیماری، نیازمند مطالعات بالینی گسترده‌تر و کنترل‌های طولانی مدت است. چرا که اکثر مطالعات صورت گرفته بر روی افراد سالم و در مدت زمان کوتاه صورت گرفته است. از عوامل مؤثر بر کنترل دیابت، خودمراقبتی در تمام طول عمر است که به شرایط محیطی، رژیم غذایی و سابقه خانوادگی فرد وابسته است.
به طور کلی پلی فنول‌های موجود در شکلات تیره می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود ببخشد یا باعث افزایش کارایی انسولین در بدن شود. بر اساس تحقیقات منتشر شده، ممکن است این به نوبه خود، به کنترل قند خون کمک کند؛ چرا که ممکن است حساسیت به انسولین بهبود یافته شروع دیابت را به تأخیر اندازد یا حتی از آن جلوگیری کند.
استفاده به اندازه از شکلات‌های تلخ درصد بالا که دارای قند کمی است، می‌تواند بر روی سلامت افراد سالم و کنترل بیماری‌ها از جمله دیابت نقش بسزایی داشته باشد.
به طور کلی مطالعات صورت گرفته بیانگر این است که مصرف به اندازه و همراه با دوز مناسب شکلات می‌تواند از طریق اثرگذاری بر سیستم قلبی عروقی، فشار خون و قند خون، فرآیند‌های التهابی، استرس اکسیداتیو و چندین فرآیند و مکانیسم دیگر در کنترل و درمان دیابت و بسیاری از بیماری‌های دیگر و در مجموع سلامت بدن مفید و مؤثر باشد.