ماه صفر با اندوه مسلمانان از وفات پیامبر اکرم(ص)، شهادت دو امام معصوم و نیز عزاداری بزرگ اربعین حسینی همراه است. خواندن نماز مخصوص این ماه، صدقه دادن و خواندن دعای یا شَدیدَ الْقُوی از اعمال مستحبی توصیه شده این ماه است.
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، فردا ۲۷ مرداد ماه صفر آغاز می‌شود. ماهی پر از اندوه برای مسلمانان چرا که در این ماه رحلت پیامبر اکرم (ص)، شهادت امام حسن (ع) و امام رضا (ع) روی داده است. همچنین شیعیان و آزادی‌خواهان جهان مراسم چهلم شهادت شهدای کربلا را به عزا می‌نشینند.
اعمال مشترک اول همه ماه‌های قمری
در میان عموم مردم صدقه دادن در اول ماه صفر، از جمله اعمال معمول و مرسوم است، اما علاوه بر این عمل عبادی برای اولین روز این ماه، همانند ابتدای همه ماه‌های قمری اعمالی توصیه شده است که اولین عمل مشترک در این ماه دعاست. در زمان دیدن هلال خواندن دعای هلال وارد شده است و حداقل این عمل آن است که وقتی هلال ماه صفر رویت شد سه مرتبه بگویید اللّهُ اَکْبَر و سه مرتبه لا إلهَ الَّا الْلّه و سپس بگوید: اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی أذْهَبَ شَهْرَ کَذا وَ جاءَ به شهرِ کَذا. همچنین دعای زمان رؤیت هلال دعای ۴۳ «صحیفه سجادیه» نیز است.
قرائت قرآن، خواندن هفت مرتبه سوره «حمد» و روزه گرفتن سه روز در هر ماه نیز از دیگر اعمال مشترک هر ماه قمری است. مرحوم «علامه مجلسی» در «زادالمعاد» می‌گوید: مطابق مشهور، این سه روز، پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اول از دهه وسط ماه است. شب اول ماه دو رکعت نماز بجا آورید، به این نحو که در هر رکعت پس از سوره «حمد» سوره «انعام» را بخوانید، سپس از خداوند متعال بخواهید که او را از هر ترسی و هر دردی ایمن گرداند.
اعمال روز اول ماه صفر
برای روز اول ماه صفر خواندن نماز اول ماه که دو رکعت است، در رکعت اول بعد از «حمد» سی مرتبه سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از «حمد» سی مرتبه سوره «قدر» خوانده شده و بعد از نماز صدقه‌ای در راه خدا داده می‌شود و هر کس چنین کند، سلامت خود را در ماه صفر از خداوند متعال گرفته است، توصیه شده است.
اعمال ماه صفر
حضرت آیت‌الله شیخ عباس قمی درباره اعمال ماه صفر از وقایع‌الایام بیان می‌کند: بدان که این ماه (صفر) معروف به نحوست است و شاید سبب آن، واقع شدن وفات رسول خدا (ص) در آن است، همچنان که نحوست دوشنبه به این سبب است؛ یا به جهت آن است که این ماه، بعد از سه ماه حرام (ذی‌القعده، ذی‌الحجه و محرم الحرام) واقع شده که در آن سه ماه، حرب و قتال نبوده و در این ماه، شروع به قتال می‌نمودند و خانه و منازل از اهلش خالی می‌شد؛ و این هم یک سبب است در وجه تسمیه آن، به صفر. به هر حال، از برای رفع نحوست، هیچ چیز بهتر از تصدقات و ادعیه و استعاذات وارده نیست؛ و اگر کسی خواهد محفوظ بماند از بلا‌های نازله در این ماه، در هر روز ۱۰ مرتبه بخواند این دعایی را که «محدث فیض» روح الله روحه، در «خلاصة الاذکار» ذکر فرمود: «یا شدید القوی، و یا شدید المحال، یا عزیز، یا عزیز، ذلّت بعظمتک جمیع خلقک، فاکفنی شَرّ خلقک، یا محسن، یا مجمل، یا منعم، یا مفضل، یا لا اِله الّا اءنت، سبحانک إ نّی کنتُ مِن الظّالمین، فاستجبناله و نجّیناهُ من الغمّ، و کذلک ننجیِ المؤمنین، و صلّی اللّه علی محمّد و آله الطّیبین الطّاهرین». سیّد، در «اقبال» دعایی برای هلال این ماه روایت کرده است.
ختم سوره واقعه
یکی از ختم‌هایی که بسیار مورد توجه واقع شده و بر آن تأکید شده و روز اول ماه صفر می‌توانید آن را شروع کنید ختم سوره واقعه است. روش ختم نیز به این صورت است که روز اول یک سوره واقعه، روز دوم دو سوره واقعه، روز سوم سه سوره واقعه تا روز چهاردهم به همین ترتیب به شماره روز‌ها سوره واقعه خوانده می‌شود یعنی روز چهاردهم ۱۴ سوره واقعه خوانده می‌شود، این سوره‌ها را می‌توان در طول روز و به مرور زمان خواند.
دعای ویژه ماه صفر
برای هر روز ماه صفر اعمالی ذکر شده است که برای مشاهده آن‌ها می‌توانید به مفاتیح مراجعه کنید. البته دعای ویژه ماه صفر که از محدث بزرگ مرحوم «فیض کاشانی» نقل شده که بهتر است هر روز ۱۰ مرتبه خوانده شود که به این شرح است: یا شَدیدَ الْقُوی وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ. (خلاصة الاذکار)ای سخت نیرو و‌ای سخت عقوبت!ای عزیز،ای عزیز،ای عزیز! در برابر عظمت تو همه آفریدگانت خوار شدند، پس کفایت کن از من شر خلقت را.ای نیکو ده،ای زیبایی‌بخش،ای نعمت‌بخش،ای فزون‌بخش،ای که معبودی جز تو نیست! منزهی تو و من از ستمکاران هستم. پس دعای او (یونس) را اجابت کردیم و از اندوه نجاتش دادیم و این چنین نجات دهیم مؤمنان را و درود خدا بر محمد و آل پاک و پاکیزه‌اش.
اعمال روز سوم ماه صفر
در روز سوم ماه صفر، دو رکعت نماز بخوان که در رکعت اول سوره حمد و سوره فتح و در رکعت دوم سوره حمد و سوره توحید قرائت شود و پس از سلام نماز، صد بار صلوات بفرست و صد بار آل ابی سفیان را لعنت کن و صد مرتبه استغفار نما و آنگاه حاجت خویش را از خداوند بخواه.
اعمال روز بیستم ماه صفر
در روز اربعین زیارت امام حسین (ع) مستحب بوده و مورد تأکید قرار گرفته است. در روایتی که شیخ طوسی از امام حسن عسکری (ع) نقل کرده، چنین آمده است: نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: به جای آوردن ۵۱ رکعت نماز (۱۷ رکعت نماز واجب و ۳۴ رکعت نافله)؛ خواندن زیارت اربعین امام حسین علیه السلام؛ انگشتر را بر دستِ راست نهادن؛ پیشانی را به هنگام سجده بر خاک گذاردن و «بسم الله الرّحمن الرّحیم» را در نماز بلند گفتن.
حوادث تاریخی ماه صفر
حوادث فراوانی در ماه صفر رخ داده است از جمله کاروان اسرا در ابتدای ماه صفر به شهر شام وارد شد و نخستین روز صفر آغاز جنگ صفین بوده است. حضرت رقیه (س) دختر سه ساله امام حسین (ع) در پنجم این ماه در سال ۶۱ هجری و در خرابه شام رحلت کردند. عمار یاسر اصحاب پیامبر (ص) و از پیشگامان تشیع در نهم ماه صفر در سن ۹۳ سالگی به شهادت رسید که شهادت او برای شیعیان و اهل بیت (ع) سنگین و دردناک بوده است. در اول صفر سر مطهر امام حسین (ع) به شام وارد شد. سوم صفر نیز مصادف با ولادت حضرت امام محمد باقر (ع) به روایتی است. همچنین هفتم صفر نیز بنا بر روایتی ولادت امام موسی کاظم (ع) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) بنابر نقل بحار است.
منبع : ایکنا