بمباران اتمی هیروشیما و ناگاساکی به ترتیب ۶ و ۹ اوت ۱۹۴۵ به وقت ژاپن دو عملیات اتمی بودند که در زمان جنگ جهانی دوم به دستور هری ترومن، رئیسجمهور وقت آمریکا، علیه امپراتوری ژاپن انجام گرفتند.
ترومن گفت «این کار انجام شد زیرا ما میخواستیم تا حد امکان از کشتهشدن غیرنظامیها در اولین حمله اجتناب کنیم.» در حالیکه افسر اطلاعات نیروی هوایی پنجم آمریکا هم در ۲۱ ژوئیه ۱۹۴۵ اعلام کرد تمام مردم ژاپن هدف نظامی هستند و مصرانه گفت در ژاپن غیرنظامی نداریم.
در این دو عملیات، دو بمب اتمی به فاصله ۳ روز روی شهرهای هیروشیما و ناگاساکی انداخته شد که باعث ویرانی و کشتار گسترده شهروندان این دو شهر شد.
حدود ۲۲۰٬۰۰۰ نفر در اثر این دو بمباران اتمی جان باختند که شامل ۲۰٬۰۰۰ نظامی ژاپنی و بقیه را شهروندان غیرنظامی تشکیل میدادند.
بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ نفر بلافاصله هنگام بمباران کشته شدند و بقیه تا پایان سال ۱۹۴۵ بر اثر اثرات مخرب تشعشعات رادیو اکتیو جان خود را از دست دادند.
بمباران هستهای هیروشیما و ناگاساکی تا به امروز تنها موارد استفادهٔ جنگی از سلاح هستهای در جهان است.
پس از این دو بمباران، دولت امپراتوری ژاپن تسلیم بی قید شرط را پذیرفت و جنگ جهانی دوم پایان یافت.
*جزئیات انفجارهای اتمی ژاپن به روایت اسناد رسمی آمریکا
یک سند رسمی از آمریکا حاوی جزئیات کمتر گفته شدهای از انفجارهای اتمی هیروشیما و ناکازاکی است.
صبح روز ۶ آگوست سال ۱۹۴۵ در هیروشیمای ژاپن، روز چندان خاصی به نظر نمیآمد و مردم این شهر هرگز تصور نمیکردند قرار است یکی از اعجاب آورترین صبحهای کل تاریخ را شاهد باشند.
با این حال، ساعت ۸:۱۵ دقیقه صبح این روز، چنانکه شاهدان عینی میگویند، ناگهان نور عظیمی در آسمان هیروشیما دیده شد و بعد شهر صحنهی فاجعهای ناگفتنی بود... آدمهایی که با پوستهای آویزان در شهر راه میرفتند، جسدهایی که کاملاً سوخته بودند و گرمایی که وصف ناپذیر بود.
برای بسیاری از کسانی که به حسب تصادف توانسته بودند از بمباران هیروشیما جان سالم به در ببرند مشاهده آنچه دیده بودند، تصوری غیرقابل باور بود؛ اما طولی نکشید که این تصور غیرقابل باور، بار دیگر تکرار شد.
*بمباران ناکازاکی و نابودی این شهر
تنها سه روز بعد، بمب موسوم به «مرد چاق» از یک هواپیمای B۲۹ رأس ساعت ۱۱:۰۲ صبح به وقت محلی ژاپن در ارتفاع ۵۰۰ متری از زمین منفجر شد و کل شهر ناکازاکی را به نابودی کشاند.
اکنون که دهها سال از بمباران این دو شهر ژاپن میگذرد، زوایای آن از جنبههای مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفتهاست.
در ۱۵ آگوست سال ۱۹۴۵، یعنی ۶ روز پس از بمباران اتمی شهر ناکازاکی ژاپن، «هری ترومن» رئیس جمهور آمریکا خواست که این تحقیق، بررسیهای مشابهی درباره تأثیرات تمامی انواع حملات هوایی علیه ژاپن به عمل آورد و نتایج به دست آمده را به طور مشترک تقدیم وزارت جنگ و نیروی هوایی آمریکا کند.
*دستور رییس جمهور امریکا برای بررسی نتایج بمباران
به دنبال این دستور رئیس جمهور، گروهی از متخصصان نظامی، مسئولیت بررسی اثرات حملات هوایی آمریکا به ژاپن، از جمله بمبارانهای اتمی هیروشیما و ناکازاکی را به عهده گرفتند.
در این گزارش که در ۱۹ ژوئن ۱۹۴۶ آماده شد با بیش از ۷۰۰ مقام نظامی، دولتی و صنعتی ژاپن مصاحبه شد؛ ضمن اینکه اسناد بسیار زیادی بازیابی شده و ترجمه شدند تا آمارهای دقیقی از تأثیرات بمبارانهای اتمی آمریکا بر بخشهای مختلف اقتصاد، صنعت و سلامت عمومی جامعه ژاپن به دست آید.
در بخش مقدمه این گزارش آمده است: «واقعیتهای موجود درباره قدرت بمبهای اتمی در ماجرایی نهفته است که در هیروشیما و ناکازاکی آن را شاهد بودیم.»
*بررسی بمباران اتمی از لحاظ عملی
، این انفجار و آتشسوزی پس از آن، تمامی مناطقی که به طور متراکم یا با تراکم متوسط ساخته شده بودند را با خاک یکسان کرد.»
«طوفان آتش» از جمله پدیده نادر در این انفجار اتمی بوده که در ادامه گزارش به آن اشاره شده است: «در هیروشیما طوفان آتش راه افتاد که پدیدهای نادر در سایر آتشسوزیها است: زبانههای آتش که تقریباً به طور همزمان از محوطه مسطح وسیعی در اطراف مرکز شهر شعله کشیده بودند به تمامی جهات پراکنده میشدند. هجوم جریان هوا که شتاب آن تنها ۵ مایل در ساعت بود به آسانی بر جریان باد در سطح زمین غلبه کرد. این "باد آتشین"، دو تا سه ساعت پس از انفجار به شتابی برابر ۳۰ تا ۴۰ مایل در ساعت رسید. این "باد آتشین" و متقارن بودن مرکز مسکونی شهر باعث شد ۴.۴ مایل مربعی که تقریباً به طور کامل در آتش سوختند، شکلی دایرهای داشته باشند.»
*بررسی بمباران اتمی از نظر تلفات
در ادامه درباره رقم تلفات بیسابقه بمباران هیروشیما میخوانیم: «آنچه جای شگفتی دارد این است که ریزش بسیاری از ساختمانها و آتشسوزیهای بعدی موجب نرخ تلفات بیسابقهای شد. هفتاد تا هشتاد هزار نفر کشته یا مفقود شدند و همین تعداد نفر هم مجروح شدند. میزان این تلفات هنگامی بیشتر آشکار میشود که رقم آن را با یک بمباران هوایی توکیو در ۹ و ۱۰ مارس سال ۱۹۴۵ مقایسه کنیم؛ در این آتشسوزی با اینکه تقریباً ۱۶ مایل مربع تخریب شدند، میزان تلفات، بیشتر نبود و تعداد کمتری زخمی شدند.»
*بررسی بمباران اتمی از نظر آمادگی مردم
این گزارش در بخش دیگر، وضعیت آمادگی شهر ناکازاکی که سه روز بعد از هیروشیما هدف حمله قرار گرفت را توصیف کرده و مینویسد این شهر تا اندازهای بیشتر از هیروشیما آماده رویارویی با حمله اتمی بود، اما از گزارش استانداری ناکازاکی که در زیر آمده است میتوان استنباط کرد که این حمله هم چندان پیشبینیپذیر نبوده است:
*بررسی بمباران اتمی از نظر اثرات ظاهری
در این گزارش آمده است: «وقتی که بمب اتمی منفجر شد، ابتدا نور بسیار عظیمی مشاهده شد، مثل اینکه مقدار زیادی منیزیم آتش گرفته باشد و بعد دود سفید صحنه را غبارآلود کرد.»
این گزارش میافزاید: «در آن زمان در مرکز انفجار، و مدت کوتاهی بعدتر در مناطق دیگر، صدای غرش مهیبی شنیده شد و یک موج انفجار مخرب و گرمای بسیار شدید، احساس شد. مردم ناکازاکی، حتی آنها که در لایه بیرونی انفجار قرار گرفته بودند، همگی این طور احساس کردند که انگار کسی به آنها ضربه مستقیم میزند؛ تمام شهر آسیب دید طوری که انگار در تمام نقاط شهر بمبهای عادی کار گذاشتهاند.»؛ بنابراین در این شهر مناطقی که کاملاً نابود شده باشند، بسیار کمتر و حدود ۱.۸ مایل مربع بود. تلفات در این شهر هم از هیروشیما پایینتر و بین ۳۵ هزار تا ۴۰ هزار نفر بود. همین تعداد نفر هم زخمی شدند.
*بررسی بمباران اتمی از نظر اثرات کلی اولین موارد استفاده از جنگافزارهای هستهای علیه بشر
بخش بعدی این گزارش، اثرات کلی اولین موارد استفاده از جنگافزارهای هستهای علیه بشر را مورد بررسی قرار داده است.
در این بخش آمده است: «قابل توجهترین نتیجه بمبهای اتمی تعداد بالای تلفات آنها بود. تعداد دقیق افراد مجروح و کشته شده به خاطر سردرگمیهایی که درباره موارد بعد از انفجار وجود دارد، هرگز مشخص نخواهد شد.»
یک علت عدم مشخص نبودن تعداد کشته شدگان دقیق این دو انفجار، طبق «واحد تحقیق درباب بمباران راهبردی آمریکا» این بوده که از جمعیت این دو شهر قبل از این حملات هم آمار دقیقی در دست نبوده است.
*بررسی بمباران اتمی از نظر تلفات
با این حال، این گزارش، ضمن در نظر گرفتن این اشکالات مینویسد: «در این شرایط مبهم، برآوردهای تلفات بین ۱۰۰ هزار تا ۱۸۰ هزار نفر برای هیروشیما و ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفر برای ناکازاکی متغیر بودهاند. اما این تحقیق میزان کشتهشدگان در هیروشیما را بین ۷۰ تا ۸۰ هزار نفر و میزان کشته شدگان ناکازاکی را بالای ۳۵ هزار نفر برآورد میکند که محتملترین برآورد به نظر میرسد.»
در این بخش، درباره تلفات، تأکید شده است: «میزان تلفات بلافاصله افراد تفاوتی با تلفات ناشی از حملات هوایی با بمبهای آتشزا یا مواد منفجره نداشته است. تفاوتهایی که در اینجا وجود داشت، اثرات تشعشعات بود که حدود یک هفته بعد از این حملات اتمی آشکار شد.»
«در زمان انفجار، علت مرگ و میرها سوختگیهای ناشی از حرارت، اثرات ثانویه انفجار و ریزگردهای اتمی و سوختگی ناشی از آتشسوزی در ساختمانها گزارش شد.»
*بررسی بمباران اتمی از نظر تلفات هیروشیما
این گزارش برای برآورد رقم تلفات هیروشیما به یک گزارش رسمی از وزرات بهداشت ژاپن در آن زمان اشاره کرده که میزان تلفات ناشی از سوختگی را ۶۰ درصد، تلفات ناشی از ریزش گرد و غبارهای اتمی را ۳۰ درصد و میزان مرگ و میرهای ناشی از جراحتهای دیگر را ۱۰ درصد اعلام کرده بود.
واحد تحقیق درباب بمباران راهبردی آمریکا نوشته است: «میزان جدی بودن این اثرات تشعشعات را باید با این واقعیت اندازه گرفت که ۹۵ درصد از بازماندگان این انفجار که در دامنه سه هزار فوتی از انفجار قرار گرفته بودند به بیماریهای ناشی از تشعشعات اتمی مبتلا شده بودند.»
*بررسی بمباران اتمی از نظر بیماریهای ناشی از تششعات
بخشی از این گزارش تحقیقی، به اثرات بیماریهای ناشی از تشعشعات هستهای اختصاص یافته است. البته با توجه به دانش آن زمان درباره اثرات تشعشعات هستهای بر بافت بدن نوشته شده است: «دانش ما از میزان تلفات ناشی از تشعشعات دقیق نیست. بخشی از این نقص به ضعف در نحوه اثرگذاری تشعشعات اتمی بر بافت جاندار مربوط میشود.»
با این حال، محققان این تحقیق با استناد به نظر ژاپنیها مینویسند: «طبق نظر ژاپنیها، افرادی که در نزدیکی مرکز انفجار قرار داشتند، اما در معرض سوختگیهای حرارتی یا جراحتهای ثانویه قرار نگرفتند ظرف دو تا سه روز بعد به بیماریهای ناشی از تشعشعات مبتلا شدند.»
«این افراد سپس به اسهال خونی مبتلا میشدند و خیلیها ظرف یک هفته فوت میکردند. کالبدشکافی این افراد نشان میداد شکل خون آنها کاملاً تغییر کرده است: تقریباً هیچ گلبول سفیدی وجود نداشت و ضخامت استخوان کاملاً از بین رفته بود. غشاءهای مخاطی گلو، ریه، شکم و روده به تورمهای حاد مبتلا شده بودند.»
*بررسی بمباران اتمی از نظر تاثیر بر خاتمه جنگ
بخش پایانی این گزارش ادعاهای رسمی دولت آمریکا مبنی بر اینکه بمباران اتمی ژاپن باعث تسلیم این کشور شده است را مورد بررسی قرار داده است.
محققان در این بخش مینویسند: «سئوال تأثیر این بمبها بر روحیه رهبران ژاپن و تصمیم آنها برای ترک جنگ با عوامل دیگر در هم آمیخته است.»
این گزارش میافزاید: «این بمب اتم، بر تفکر رهبران دولتی تأثیر بیشتری داشت تا بر روحیه مردمی که دور از نواحی هدف حمله قرار داشتند؛ با این حال، نمیتوان گفت که این بمباران اتمی بود که ضرورت تسلیم شدن را به رهبران ژاپنی گوشزد کرد؛ تصمیم به تسلیم که تا اندازهای از روحیه پایین مردم ردههای پایین هم اثر میپذیرد، در ۲۶ ژوئن در جلسهای از شورای عالی هدایت جنگ و در حضور امپراطور این کشور اخذ شده بود.»
منبع: خبرگزاری فارس، ویکی پدیا، خبرگزاری مهر