کتاب «تفسیر علمی قرآن کریم (زمانه و بررسی آرای موافقان و مخالفان)» اثر علی مطوری و فاطمه مرادی کهنکی روانه بازار نشر شد.
در سده‌های اخیر، گروهی با استناد و تمسک به آیات آفاقی و انفسی و سفارش قرآن کریم به لزوم تفکر، ّ قرآن را با دید علمی مطالعه کرده‌اند و کوشیده‌اند به مدد کشفیّات و یافته‌های علمی به تفسیر آیات قرآن بپردازند که از آن به روش «تفسیر علمی» تعبیر می‌شود.
تفسیر علمی از جمله شیوه‌های تفسیری است که به دنبال بیداری نسل جدید و بینش نوگرایانه پدید آمده و هم گام با گسترش علوم بشری رشد کرده است و به ویژه در چند دهه اخیر دغدغه بسیاری از متفکّران شده و طرفداران زیادی یافته است.
کتاب پیش رو، کاوشی در تفسیر علمی قرآن با معرفی موافقان و مخالفان آن و نقد آرای آنان است.
ساختار اثر
این کتاب در دو بخش تألیف شده است؛ در بخش اول با عنوان مباحث تمهیدی با توجه به ایجاب ضرورت در قالب چهار فصل به مباحث مقدماتی می‌پردازد. در فصل اول تعریفی از تفسیر و تاویل و تفاوت این دو و کاربردشان در قرآن کریم ارائه کرده است. در فصل دوم «سیر پیدایش تفسیر از زمان پیامبر (ص) تا دوره تابعین» را با مروری بر مکاتب تفسیری و مفسران معروف آن‌ها و شیوه و مشخصات تفسیر در هر یک از این دوره‌ها بررسی کرده است. در فصل سوم نیز به «بررسی تفسیر در میان نحله‌های کلامی» که مشتمل بر مکتب تفسیری معتزله، فلاسفه، صوفیه و باطنیه است، می‌پردازد. در فصل چهارم به بحث در مورد «جایگاه علم و لزوم فراگیری آن از دیدگاه قرآن و روایات» پرداخته است.
بخش دوم با عنوان مباحث اصلی در قالب شش فصل سامان یافته است. در فصل اول آن به مفهوم شناسی تفسیر علمی، پیشینه تاریخی آن، عوامل تأثیرگذار در گرایش به تفسیر علمی و رواج آن، شمارگان و اقسام آیات علمی قرآن کریم و تأثیر علوم تجربی در فهم آیات قرآن کریم پرداخته است. در فصل دوم به بررسی «سیر پیدایش تفسیر علمی در اسلام» پرداخته و در فصل سوم، «مهمترین مخالفان و موافقان تفسیر علمی» و در فصل چهارم، «مهمترین قائلان به اعتدال در تفسیر علمی» را با ارائه و ارزیابی نمونه‌هایی از تفسیر آن‌ها معرفی کرده است. در فصل پنجم به «طرح، بررسی و تحلیل ادله موافقان و مخالفان این روش» پرداخته است. در فصل ششم نیز «اصول و مبانی تفسیر علمی مقبول» را بیان کرده است.
برشی از اثر
مفسّر قرآن باید بداند که قرآن معجزه جاویدان پیامبر اکرم (ص)، آیین نامه الهی و مهمترین و رساترین منبع فرهنگ اسلام است. این کتاب عزیز در جایگاه بلند هدایت انسان، چون مشعلی فروزان در طول تاریخ، انسان را از ظلمت به نور هدایت و ایمان، راهنمایی می‌بخشد.
قرآن به تعبیر خودش «وَ یَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیدًا عَلَیْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنَا بِکَ شَهِیدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِینَ (سوره نحل، آیه ۸۹)» و «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (سوره بقره، آیه ۱۸۵)» است.
حقایق قرآنی، حقایقی نهایی، قطعی و مطلق است و گذشت زمان و پیشرفت علوم و تکنولوژی، آن‌ها را نسخ نمی‌کند. پیامبر (ص) می‌فرماید: «هنگامی که فتنه‌ها مانند پاره‌های شب ظلمانی از هر طرف شما را احاطه کند، دست به دامن قرآن بزنید، زیرا قرآن شفاعت کننده‌ای است که شفاعتش پذیرفته می‌شود ... کسی که آن را راهنمای خود قرار دهد، او را به بهشت می‌کشاند و کسی که آن را پشت سر اندازد، او را به دوزخ می‌راند. قرآن به سوی بهترین راه‌ها راهنمایی می‌کند. کتابی است که دارای تفصیل و بیان و نتیجه است ... ظاهر و باطنی دارد: ظاهرش دانایی و باطنش علم است، بیرونش زیبا و درونش عمیق است ... اسرار شگفت آن از شماره بیرون است و هیچ گاه گرد فرسودگی بر صحنه آثار دل پذیرش نمی‌نشیند ...».
از این رو، مفسّر قرآن به هر روشی که بخواهد تفسیر کند، باید جانب قرآن را در هر حال و تحت هر شرایطی، عزیزتر و اصل مسلّم و قطعی بگیرد و هر جا تعارضی بین قرآن و غیر آن به نظر رسد، باید قرآن را مقدم بدارد، چه رسد به فرضیه‌ها، تئوری‌ها و نظریاتی که در طول تاریخ، دستخوش تغییر و تحوّل بوده و خواهند بود.
علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب می‌توانند به نشانی اینترنتی مؤسسه بوستان کتاب به آدرس www.bustaneketab.ir مراجعه کنند.