برخلاف ادعا‌های آمریکا مبنی بر استثنا شدن دارو و غذا از فهرست تحریم‌ها علیه ایران، محدودیت‌های تراکنش‌های بانکی ناشی از تحریم‌ها حق بر سلامت شهروندان ایرانی را به صورت جدی از جهت دسترسی به دارو، درمان، امکانات پزشکی و تجهیزات پزشکی نقض می‌کند.
تحریم‌های یکجانبه مانع حق دسترسی به دارو، امکانات پزشکی و نقض حق بر سلامت شده است؛ بر همین اساس، گزارشگر ویژه حقوق بشر ایران نیز در گزارش خود به شورا، به عدم دسترسی دارو و تاثیر تحریم‌ها بر نقض حق بر سلامت در دوران همه‌گیری کرونا اشاره کرده است.
البته گزارشگر اقدامات قهری یکجانبه، صریح‌تر به این موضوع اشاره کرده، اما متاسفانه منجر به صدور قطعنامه‌ای قاطع نشد و مجامع بین‌المللی در ارتباط با این موضوع ضعیف عمل کردند.
در حالی که آمریکایی‌ها می‌گویند دارو و غذا مشمول تحریم نیست، اما محدودیت‌های تراکنش‌های بانکی باعث می‌شود شرکت‌های داروسازی نتوانند به ایران دارو برسانند و عملا حاضر به ریسک تجارت با ایران به دلیل مسائل مالی نشوند و همین موضوع سبب شده که حق بر سلامت به صورت جدی از جهت دسترسی به دارو، درمان، امکانات پزشکی و تجهیزات پزشکی نقض شود.
رفتار آمریکایی‌ها با آن‌چه ادعا می‌کنند مغایرت دارد، و آن‌چه را که ادعا می‌کنند جز استثنائات تحریم‌ها هستند، به جهت حقوق بشری، یک دروغ آشکار است.
از این‌رو، ایران باید به دنبال تصویب یک قطعنامه در سطح شواری حقوق بشر و مجمع عمومی سازمان ملل، در رابطه با تاثیر منفی تحریم‌ها، حق بر سلامت و دسترسی به دارو و امکانات پزشکی باشد و در این زمینه می‌تواند اقدام به طرح دعوی در مجامع قضایی بین‌المللی کند.
در سال ۲۰۱۸ طرح دعوی در رابطه با خروج آمریکا از برجام و نقض معاهدات ایران و آمریکا صورت گرفت و دیوان هم یک دستور موقتی صادر کرد، اما این دستور صرفا در کلمات باقی ماند و هیچ اقدام قضایی موثری صورت نگرفت.
به نظر می‌رسد اقدامی که از جهت دیپلماسی و حقوقی می‌تواند موثر باشد این است که از تمامی ظرفیت‌های سازمان ملل، شورای حقوق بشر، مجمع عمومی، شورای امنیت و دبیرکل، در رابطه با تاثیر منفی تحریم‌ها و حق بر سلامت باید استفاده کرد؛ در دادگاه‌های داخلی و ملی، مسئولیت بین‌المللی تحریم کننده‌ها و شرکت‌هایی را که با تحریم کننده‌ها همکاری می‌کنند، طرح و حتی در دادگاه‌های دیگر کشور‌ها علیه آن‌ها اقدام به طرح دعوی کرد.
در رابطه با دستگاه‌های داخلی در کشورمان موضوع بسیار پیچیده است و نیاز به مولفه‌هایی دارد، اما معمولا قانونگذاری و همکاری با دیگر کشور‌ها مطرح است و از این طریق می‌شود تا حد بسیار زیادی آثار تحریم‌ها را بر زندگی جانبازان کاهش داد و از آن‌ها حمایت کرد.
در نهایت باید گفت تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران منجر به نقض مختلف حقوق بشر از جمله حق بر سلامت ایرانیان به ویژه جانبازان، به جهت عدم دسترسی به دارو و امکانات پزشکی و درمانی و نقض حق بر حیات شده و بسیاری از افراد به جهت عدم دسترسی به امکانات پزشکی جان خود را از دست داده‌اند.
جنایت علیه بشریت با این عمل آمریکایی‌ها مطابقت دارد؛ استثنائات آمریکا بر تحریم‌ها یک دروغ بزرگ است و عملا تحریم‌های آمریکایی‌ها جریان ورود دارو به کشور را سلب کرده است.
به دنبال این مسئله جان افراد بسیاری در معرض خطر جدی قرار گرفته است و قربانیان زیادی از جانبازان، بیماران تالاسمی و بیماران پروانه‌ای برجا گذاشته که در گزارشات کارشناسان نهاد‌های بین‌المللی این موضوع منعکس شده است.
باید از تمام ظرفیت‌های نهاد‌های بین‌المللی، سازمان ملل و دیگر نهاد‌های منطقه‌ای در احقاق حقوق این عزیزان استفاده شود و در داخل کشور نیز با استفاده از قانونگذاری از حق و حقوق آن‌ها حمایت گردد؛ از سوی دیگر دستگاه قضایی می‌تواند کسانی را که منجر به نقض حقوق بنیادین می‌شوند، تعقیب و محاکمه کند.