با وجود ناکام ماندن طرح‌ها و تلاش‌های گذشته برای توقف جنگ اوکراین، به نظر می‌رسد عربستان از شانس بیشتری در این زمینه برخوردار است.
عربستان در تدارک نشست جده درباره جنگ اوکراین
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ عربستان سعودی قصد دارد هفتۀ آینده با برگزاری اجلاسی بین‌المللی در جده با حضور نمایندگان اوکراین، قدرت‌های غربی و کشورهای در حال توسعه برای پایان دادن به جنگ اوکراین و برقراری صلح میان مسکو و کی‌اف تلاش کند.
محمدبن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی پیش از این آمادگی خود را برای میانجیگری در این درگیری اعلام کرده بود.
«محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی اعلام کرد: ما از تلاش‌های بین‌المللی برای حل بحران اوکراین حمایت می‌کنیم و آماده میانجیگری میان روسیه و اوکراین هستیم.
«فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی اخیراً اعلام کرد: هیچ راهی برای حل بحران اوکراین جز از طریق گفتگو وجود ندارد. ما به روابط خوب با روسیه و اوکراین تمایل داریم.
به نوشته وال استریت ژورنال مقامات ارشد ۳۰ کشور از‌جمله اندونزی، مصر، مکزیک، شیلی و زامبیا در نشست جده حضور خواهند یافت. این نشست در روز‌های ۵ و ۶ آگوست (۱۴ و ۱۵ مردادماه) برگزار می‌شود.
بریتانیا، آفریقای جنوبی، لهستان و اتحادیه اروپا از‌جمله طرف‌هایی هستند که حضورشان را در این نشست تأیید کرده‌اند و احتمال می‌رود جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، هم در آن حضور پیدا کند.
این نشست پس از گردهمایی مقامات ارشد در کپنهاگ در اواخر ژوئن با حضور برزیل، هند، ترکیه و آفریقای جنوبی انجام می‌شود. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، به طور تلفنی در این جلسه شرکت کرد. اوکراین و چندین کشور بزرگ اروپایی نیز در آن شرکت داشتند.
چین پیش‌تر طرح صلح ۱۲ ماده‌ای را برای حل بحران اوکراین مطرح کرده بود که در درجه اول خواستار آتش‌بس در این کشور بود، اما کشورهای غربی حامی اوکراین از این طرح استقبال نکردند.
به گفته دیپلمات‌های غربی عربستان سعودی تا حدی به این امید به عنوان میزبان مذاکرات انتخاب شد که چین را -که روابط نزدیک خود با مسکو را حفظ کرده است- به شرکت در آن متقاعد کند.
ریاض و پکن روابط نزدیکی دارند. در اوایل سال جاری، ماه‌ها پس از میزبانی سعودی‌ها از شی جین پینگ، چین به گرم شدن اخیر روابط بین عربستان سعودی و دشمن منطقه‌ای آن، ایران، کمک کرد.
شرایط عربستان برای میانجیگری در جنگ اوکراین
عربستان سعودی از آغاز جنگ روسیه و اوکراین روابط خوبی با هر دو کشور داشته و تلاش کرده است به‌عنوان یک میانجیگر بین کی‌یف و مسکو برای پایان دادن به این جنگ عمل کند.
عربستان علیرغم برخی تضاد‌ها همچنان یکی از متحدان آمریکا و غرب به شمار می‌رود، اما روابط نزدیکی نیز با روسیه دارد و طی سال‌های گذشته دو کشور در تلاش بوده‌اند رهبری مجموعه‌ای از کشورهای عضو اوپک و هم‌پیمان را برای کاهش تولید جهانی نفت در جهت افزایش قیمت آن در دست بگیرند و در این زمینه موفق بوده‌اند.
آمریکا بار‌ها از عربستان خواسته است سیاست کاهش تولید نفت را کنار بگذارد؛ چرا که این موضوع هم به تورم و هم کند شدن رشد اقتصاد جهانی منجر می‌شود، اما عربستان برای جلوگیری از کسری بودجه نیاز دارد تا قیمت نفت در بازار‌های جهانی بالای ۸۰ دلار باشد.
پس از آنکه کاخ سفید سال گذشته ریاض را به حمایت از روسیه با بالا نگه داشتن قیمت نفت متهم کرد، عربستان سعودی در تلاش است نقش بزرگتری در دیپلماسی در مورد اوکراین ایفا کند. این کشور تبادل اسرای جنگی را تسهیل کرده است و درسپتامبر گذشته ریاض نقش غیرمنتظره‌ای در مذاکرات مربوط به آزادی جنگجویان خارجی در اوکراین از جمله دو آمریکایی و پنج انگلیسی ایفاء کرد.
عربستان در نشست سران کشورهای عربی میزبان ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین بود. وزیر خارجه عربستان فوریه گذشته، تقریباً هم‌زمان با اولین سالروز آغاز تهاجم نظامی روسیه، به کی‌یف سفر کرد و قرارداد ۴۰۰ میلیون دلاری کمک‌های بشردوستانه، از جمله اهدای ۳۰۰ میلیون دلار محصولات نفتی به این کشور را امضا کرد.
عربستان اواخر سال گذشته نیز به قطعنامه سازمان ملل در محکومیت تهاجم نظامی روسیه به اوکراین رأی مثبت داده بود. عربستان از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه اشغال اوکراین و الحاق مناطقی از شرق این کشور توسط روسیه پشتیبانی کرده است.
ماه گذشته نیز «ولادیمیر کولوکولتسف» وزیر کشور روسیه که در فهرست تحریم‌های غرب قرار دارد، به ریاض سفر و با «عبدالعزیز بن سعود بن نایف» همتای سعودی خود دیدار و گفتگو کرد.
مواضع کشورهای درگیر در جنگ اوکراین در قبال نشست جده و میانجی گری عربستان
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین خواستار روشن شدن اهداف نشست جده شد و در پاسخ به سوالی درباره گزارش وال‌استریت ژورنال گفت: «روسیه این نشست را دنبال خواهد کرد. ما باید بفهمیم که چه اهدافی تعیین شده‌اند و درباره چه مواردی بحث خواهد شد. هر تلاشی برای حل و فصل مسالمت آمیز، سزاوار ارزیابی مثبت است. "
با این حال، پسکوف موضع مسکو را تکرار کرد و گفت که در حال حاضر هیچ زمینه‌ای برای مذاکرات صلح با کی‌یف نمی‌بیند. او گفت: «تا زمانی که از اوکراین به عنوان ابزار جنگ جمعی غرب علیه روسیه استفاده شود، رژیم کی‌یف نمی‌خواهد و نمی‌تواند به صلح برسد. "
ولادیمیر پوتین بعد از دیدار با رهبران کشورهای آفریقایی، در کنفرانس خبری گفت که از نظر او طرح صلح رهبران آفریقا و طرحی که پیش‌تر چین برای پایان جنگ پیشنهاد داده بود، باید مبنای مذاکرات صلح مسکو و کی‌یف قرار گیرد.
وی تصریح کرد: «ما معتقدیم که مشکل همین دیروز به‌وجود نیامده، بلکه توسط برخی از نیرو‌های غربی از مدت‌ها قبل تحریک شده است که سال‌ها در تدارک یک جنگ ترکیبی با کشور ما بودند و هر کاری انجام دادند تا اوکراین را به ابزاری برای تضعیف پایه‌های امنیت روسیه و برای آسیب رساندن به موقعیت روسیه در جهان و تضعیف حاکمیت آن تبدیل کنند».
مسکو مذاکرات صلح با اوکراین را تنها در صورتی ممکن می‌داند که کی‌یف واقعیات رخ‌داده در مرز‌های اقلیمی و سرزمینی را بپذیرد و با توجه به آن‌ها مذاکره کند.
درمقابل اوکراین می‌گوید تا زمانی که نیرو‌های روسیه به پشت مرز‌های ۱۹۹۱ بازنگردند، آماده مذاکره نیست.
بر این اساس اختلافات دو کشور درگیر در جنگ اوکراین همچنان به قوت خود باقی است، اما با این حال به نظر می‌رسد تمایل طرف‌های غربی برای توقف جنگ افزایش یافته است و الا به عربستان چراغ سبز لازم برای میزبانی نشست جده داده نمی‌شد ضمن آن که به نظر می‌رسد عربستان در مقایسه با میانجی گران قبلی از شرایط بهتری برخورداراست هرچند که خود نیز در جنگ یمن درگیر است. احمد کاظم زاده