بهمن ماه دو سال پیش رئیس جمهور در سفری که به استان کرمان داشتند در حاشیه بازدیدشان از مناطق سیل زده دستور دادند که طرح آبخیزداری در مناطق بحرانی سیل زده اجرا شود، میز اقتصاد امروز به بررسی میزان اجرای طرح آبخیزداری در این مناطق پرداخته است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، رحیمی نیا، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان در برنامه میز اقتصاد گفت: بعد از سفر رئیس جمهور به جنوب استان کرمان ۲۰ هزار و ۵۰۰ هکتار عملیات آبخیزداری اجرا شد که هزینه آن ۱۸۰ میلیارد تومان بود.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان گفت: در مورد وضعیت سطح حوضه‌های آبخیز جنوب استان کرمان که ۳ میلیون و ۶۰۰ هکتار است که از این میزان تاکنون در سطح ۶۴ حوزه سطحی معادل ۹۲۶ هزار هکتار مطالعات انجام شده است و از این ۹۲۶ هزار هکتار در ۱۴ حوزه به مساحت ۱۵۴ هزار هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوانداری کلا به اتمام رساندیم و در سطح ۳۷ حوزه به مساحت ۵۲۷ هزار هکتار دردست اجرا است جمعا در سطح ۷۰۰ هزار هکتار عملیات آبخیزداری انجام دادیم و در حال اجرا است و ۱۳ حوزه هم از آن ۹۲۶ هکتاری که عنوان کردم به میزان ۲۴۰ هزار هکتار اجرا نشده سرجمع حدود ۲۰ درصد طرح‌های مطالعاتی انجام شده که از این میزان هم در سطح ۷۰۰ هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوانداری درحال اجرا است و جمعا هزار سازه آبخیزداری چه سنگی ملاتی و بحث پخش سیلاب در سطح جنوب استان کرمان تا به حال انجام شده است.
او گفت: دوسیلاب در شهرستان های منوجان و زهکلوت اتفاق افتاد و در ۲۴ ساعت ۲۵۷ میلی متر بارندگی شد که میزان ۵ میلیارد مترمکعب هدر رفت آب داشتیم که با اجرای هزار سازه آبخیزداری توانستیم ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب را مدیریت کنیم.
توانگر، رئیس اداره آبخیزداری حفاظت خاک منابع طبیعی استان تهران گفت: سیل علاوه بر خسارت‌هایی خسارت‌های جانی، مالی، موجب فرسایش خاک، تولید رسوب، جا به جایی رسوبات و فر می‌شود و بیشتر حوزه‌های بحرانی در حدود ۱۰ میلیون هکتار است که بیشترشان هم در قسمت پایین دست مناطق شهری است.
او گفت: در سیل‌های اخیر بیشترین خسارت بین مرز‌های استان تهران وسمنان بود که خوشخبتانه اثربخشی سازه‌های آبخیزداری آن جا نمود داشت.
رئیس اداره آبخیزداری حفاظت خاک منابع طبیعی استان تهران افزود: برآورد خسارات اولیه حدود ۲۳۰ میلیارد تومان برآورد شده است که قسمت‌های مختلف بخش کشاورزی و حتی مناطق مسکونی هم زیر سیل و رسوب قرار گرفتند.
توانگر بیان کرد: در قسمت‌های دامنه جنوبی البرز که حفظ خاک اهمیت بیشتری دارد ساکنین آن علاقه مندی بیشتری به بحث حفاظت مشارکتی دارند.
او گفت: بیشترین مشارکت در استان تهران مربوط به شهرستان شمیرانات، حوزه کن و روستا‌های وردیج و واریش است.
علایی مقدم، معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهادکشاورزی با حضور در برنامه میز اقتصاد گفت: کشور ایران با میانگین بارش زیر ۲۵۰ میلی متر جزو مناطق خشک و نیمه خشک دنیاست براساس گزارشاتی که فائو منتشر کرده کشور‌هایی که در این میزان و در این سطح بارندگی قرار دارند و در بخش منابع طبیعی، کشاورزی با مخاطرات خیلی زیاد روبرو هستند.
او گفت: مساحت کشور ایران ۱۶۵ میلیون هکتار است که در ۱۵۰ میلیون هکتار آن بخش کشاورزی ایران حضور دارد که از این میزان حدود ۸۴ میلیون هکتار مرتع، ۳۲ میلیون هکتار بیابان است و حدود ۱۴ میلیون هکتار کانون‌های فرسایش بادی را داریم و ۱۸ میلیون هکتار اراضی کشاورزی و بقیه اش هم مناطق شهری و سکونتگاه‌های انسانی است به همین دلیل توجه و نگاه ویژه به بحث آبخیزداری در کشورمان خیلی ضروری است یعنی مطابق با توسعه پایدار است که می‌تواند هم ذخایر ژنتیکی کشورمان را حفظ کند هم می‌تواند در بحث حیات وحش در بحث زراعت و همچنین حفاظت از آب و خاک تاثیر بسیار زیادی را دارد.
علایی مقدم افزود: برای این که بتوانیم ایران را با این پهنه و با این اقلیم در شرایط آب و هوایی این چنینی در منابع طبیعی و آبخیزداری، بیابان زدایی حفظ کنیم نیاز به الزامات دارد اگر آن الزاماتش فراهم نشود همیشه همین تهدیداتی که سیل، ریزگرد‌ها و فرونشت زمین و استفاده بحث منابع آب‌های زیرزمینی اتفاق می‌افتد ما از ۴۶۰ دشت‌هایی که در کشور داریم چیزی در حدود ۱۵۰ میلیارد مترمکعب بیلان آب منفی است و ۱۲۲ میلیون هکتار از طرح‌های آبخیزداری کشور حدود ۳۰ میلیون هکتارش تقریبا کار‌های آبخیزداری انجام شده است.
معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهادکشاورزی بیان کرد: لایحه آبخیزداری لایحه‌ای چندوجهی است یعنی وزارتخانه‌های مختلف باید مشارکت داشته باشند و در نهایت لایحه به مجلس برود و باتوجه به این که تلاقی پیدا کرد با تدوین برنامه پنج ساله هفتم یک مقدار متوقف شد و اکنون در برنامه هفتم کار در دست انجام است که اگر برنامه هفتم مصوب شد بلافاصله لایحه آبخیزداری به عنوان مکمل که ماده ۳۸ برنامه هفتم اجرا می‌شود.
علایی مقدم گفت: لایحه آبخیزداری برای این که نقشه راه پنج ساله کشور در برنامه هفتم می‌خواهد ترسیم شود باید مکمل همدیگر باشد در ماده ۳۸ و در حال حاضر هم برای ۱۲۰ میلیون هکتاری که برای طرح‌های آبخیزداری برنامه داشتیم ۳۰ میلیون هکتار اجرا شده و ۹۰ میلیون هکتارآن نیاز به ۲۷۰ همت اعتبار دارد یعنی اگر تقریبا سه میلیون تومان به ازای هر هکتار هزینه بگذاریم به همین دلیل با این اعتبارات محدودی که اختصاص داده می‌شود به بخش آبخیزداری کشور قطعا آن افقی که ما داریم در بحث آبخیزداری اتفاق نخواهد افتاد.
او افزود: در بودجه سال ۱۴۰۱ دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان به بخش آبخیزداری پول دادند که این مبلغ عددی ناچیز است برای تحول در آبخیزداری در بودجه سال ۱۴۰۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان شما ببینید ۲۷۰ همت برای افقی که برای بحث آبخیزداری داریم به ازای هر هکتار تقریبا سه میلیون تومان اگر ۹۰ میلیون هکتار را در برنامه بگذاریم در حدود ۲۰ میلیون هکتار الان مطالعه شده سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری دارد.
علایی مقدم اضافه کرد: با این عدد‌ها نمی‌شود برای بخش خصوصی، برای مجامع و برای تعاونی‌ها باید انگیزه ایجاد کنیم یعنی انگیزه‌های اقتصادی نباشد، بخش خصوصی و تعاونی‌ها رغبتی برای سرمایه گذاری ندارد.
معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهادکشاورزی گفت: در بخش منابع طبیعی و آبخیزداری کشور دو برنامه کلان داریم یکی بحث بیابان زدایی که تعهدات مان حدود یک میلیون و 350 هزار هکتار در بحث بیابان زدایی بوده که یک میلیون و 500 هزار هکتار تحقق پیدا کرده و در طول برنامه ششم که این بیشتر است یعنی بیش از 130 درصد اتفاق افتاده در بحث آبخیزداری 10 میلیون هکتاری که تعهدات برنامه ششم بوده از این میزان حدود 6 میلیون هکتارش تحقق پیدا کرده و بقیه اش تحقق پیدا نکرده آن هم به دلیل این بوده که بودجه و اعتباراتی که به بخش اختصاص می دادند خیلی قطره چکانی یا تخصیص ها در زمان خودش نبوده و به موقع نبوده است.
عباسی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی دیگر میهمان برنامه هم گفت: منابع آبی و خاکی از مهمترین محدودیت‌های حوزه کشاورزی است که مجلس و دولت باید با همکاری یکدیگرمشکلات این حوزه را حل کنند
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفت: در مجلس فعلی نگاه ویژه‌ای به حوزه آبخیزداری در کشور داریم و بودجه‌های خوبی در نظر گرفته شده است که بعضی وقت‌ها این بودجه‌ها استفاده هم نمی‌شود مثلا سال گذشته دولت یک پیشنهادی را برای بودجه ۱۴۰۱ آورد به اصطلاح ۱۴۰۰ برای بودجه سال ۱۴۰۱ که ۲۰ هزار میلیارد تومان از فروش دارایی‌های خودش بخواهداستفاده کند در حوزه‌های مختلف کشاورزی که در مجلس این ۲۰ هزار را به ۳۰ ارتقا دادیم و یکی از محل‌هایی که دیدیم برای صرف این ۳۰ هزار میلیارد تومان حوزه آبخیزداری بود، ولی متاسفانه وزارتخانه مربوطه به هر دلیلی یک ریال از این ۳۰ هزار میلیارد تومان را نتوانست اصلا استفاده کند.
او بیان کرد: در رابطه با جبران صادرات آب مجازی که برای نخستین بار در بودجه سال ۱۴۰۱ وارد شد یکی از مواردی که برای مصرف این موضوع بود بحث تقویت سفره‌های آب زیرزمینی و آبخیزداری دیده شده بود که این هم یک عددی بود که باید به آن پرداخته می‌شد و نشد در این قسمت هم یا مثلا در بودجه امسال ما بند ص تبصره ۸ بودجه را داریم که این بند صد تبصره بودجه، چون اشاره کردید بخش خصوصی این که بخش خصوصی می‌تواند بیاید در این حوزه‌ها کار کند و به اصطلاح هزینه کند و این به عنوان هزینه‌های مالیاتیش حساب شود ما در مجلس سعی کردیم آن راه‌هایی که می‌شده برویم این ظرفیت سازی را انجام بدهیم این ظرفیت سازی در بودجه انجام دادیم، ولی دولت باید استفاده کند از این ظرفیتی که ما ایجاد کردیم آن جا‌هایی که به مشکل می‌خورند باهم کمک کنیم که مشکل را برطرف کنیم.
عباسی افزود: در این دو سه سال اخیر نسبت به سال قبل خیلی کار بهتری انجام شده است و اگر رصد کنید سال ۹۵ برنامه ششم نوشته شده تا ۹۹ چقدر از آن ۱۰ میلیون هکتار آمده در عرصه کار آبخیزداری از ۹۹ هزار و ۴۰۰ تا امروز چقدر است یعنی این هم حمایتی بوده که ما کردیم هم اهتمامی بوده که دولت داشته، ولی ما انتظارمان این بود که این ۱۰ میلیون هکتار که انجام می‌شود هیچ بیشتر از آن هم در برنامه، چون برنامه یک سال هم بیشتر شد.