یکی از اقدامات بسیار خوب قوه قضائیه، دادرسی الکترونیک است

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما؛ رادیو گفت وگودربرنامه«آوای قانون» با دکتر یونس طرهانی معاون قضایی رئیس کل دادگستری استان تهران و کمیسیون عفو و بخشودگی در مورد حقوق زندانیان و تبیین عملکرد دادگستری به گفتگو کرد.

طرهانی: این تفکر درست نیست که با زندانی شدن متهم، کار قوه قضاییه تمام می‌شود. فلسفه مجازات اصلاح و تنبه شخص مجرم است تا پس از اینکه فرد زندانی اصلاح شد به دامن جامعه و خانواده برگردد و به زندگی اجتماعی خود را ادامه دهد و جامعه پذیرای او باشد؛ به همین دلیل در قانون و سند قضایی با توجه به تاکیدات مسئولین عالی قوه از نهاد‌های ارفاقی، در جهت آزادی فرد زندانی و باز پروری او اقدام می‌شود.

طرهانی: رییس قوه و رئیس کل دادگستری تهران نگاه ویژه‌ای نسبت به پیگیری مشکلات زندانیان دارند به همین دلیل ملاقات‌های مردمی متعددی با خانواده‌های زندانی برگزار کردند و هر هفته در دادگستری استان تهران رئیس کل به همراه کلیه معاونین در دادگستری کل استان تهران برنامه ملاقات مردمی دارند و خیلی از افرادی که ملاقات می‌شوند خانواده‌های زندانیان هستند و مشکلات خود را مطرح می‌کنند. علاوه بر ملاقات‌هایی که با خانواده‌های زندانیان ایجاد می‌شود بحث بازدید از زندان یکی از مسائل بسیار مهم است؛ مدیران قضایی و رئیس کل دادگستری و دادستان تهران و سایر مقامات قضایی به کرات از زندان‌ها بازدید داشتند و از مسائل مشکلات و کمبود‌ها و چالش‌های داخل زندان مطلع و پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهند.

طرهانی: در حقوق ما و سیاست‌های حاکم بر دستگاه قضایی زندان یک امر استثنایی است و در قانون آیین دادرسی کیفری قبل از اینکه فرد محکوم شود و در مرحله تحقیقات مقدماتی و تفهیم اتهام، مواد قانونی در خصوص صدور قرار بازداشت موقت و یا قرار‌هایی که ممکن به بازداشت شود، سخت‌گیری شده و فرد زندانی می‌تواند نسبت به بازداشت خود اعتراض کند و تصمیم همکار قضایی توسط مراجع بالاتر قابلیت ارزیابی و بازبینی دارد.

طرهانی: فردی که در زندان است محکوم یا متهم است کسی که متهم است و اتهامش ثابت نشده؛ قانون سختی‌های ویژه‌ای را قرار داده و تمام تلاش این است که قبل از اینکه اتهام ثابت شود تا حد ممکن از بازداشت فرد خودداری شود.

طرهانی: در خصوص محکومین اقداماتی در سطح قوه قضاییه مخصوصاً دادگستری استان تهران انجام شده، با توجه به سیاستی که در اسناد بالادستی از جمله سند تحول قضایی وجود دارد یکی از مباحثی که باید پیگیری شود دادرسی الکترونیکی است که دو اقدام اساسی انجام شده؛ یکی دفاتر خدمات قضایی الکترونیک که تقریباً در تمام زندان‌ها مستقر شده و در آن‌هایی که مستقر نیست به صورت سیار کاربر دفاتر قضایی حضور پیدا می‌کند و نتیجه آن این است که زندانی یک دسترسی سریع، راحت و بدون واسطه با مرجع قضایی پیدا می‌کند.

طرهانی: در خدمات قضایی الکترونیکی، فرد زندانی بدون واسطه سریع و راحت می‌تواند تقاضای خود را از بستر الکترونیک برای شعبه یا مقام قضایی ارسال کند، در دادگستری استان تهران به دنبال این هستیم که در آینده نزدیک همه مراکز زندان مجهز به دفتر خدمات قضایی الکترونیک شوند. یکی از اقدامات بسیار خوبی که در قوه قضائیه انجام شد بحث دادرسی الکترونیک است و در خیلی از دادرسی‌ها جلسه دادرسی در دادگاه تشکیل می‌شود شاکی در دادگاه حضور دارد، اما به صورت همزمان و آنلاین فرد زندانی در زندان در جایگاه متهم از خود دفاع می‌کند.

سوال:برای اشتغال مجرمین چه اقداماتی در زندان‌ها انجام می‌شود؟

طرهانی: آنچه برای باز اجتماعی شدن مجرمین، ترمیم وضعیت اقتصادی خانواده زندانیان و یادگیری حرفه و مهارت زندانیان مهم و موثر است، بحث اشتغال زندانیان است، در خود زندان مراکز اشتغال و حرفه آموزی وجود دارد که تعدادی از زندانی‌ها که واجد شرایط باشند در این کارگاه‌ها با نظر شورای طبقه بندی زندان‌ها مشغول به کار می‌شوند و در بیرون در کارخانجات و کارگاه‌هایی که چنین استعداد و ظرفیتی برای جذب به کارگیری این نیرو‌ها دارند طی قراردادی با بنیاد تعاون زندانیان و یا انجمن حمایت از زندانیان، تعدادی آنجا مشغول می‌شوند. اشتغال علاوه بر مشغول شدن فرد باعث باز اجتماعی شدن و اصلاح فرد می‌شود.

طرهانی: از ابتکارات بسیار خوب در قانون گذاری بحث پابند الکترونیک یا مراقبت تحت نظارت سامانه الکترونیکی است. در ماده ۶۰ مجازات اسلامی این موضوع پیش بینی شده و کسی که محکوم به حبس می‌شود می‌تواند از این نهاد استفاده کند، جرائم درجه یک مشمول پابند الکترونیک نمی‌شوند؛ ولی در جرایم ۲تا ۸ یعنی بقیه جرایم می‌توانند از پابند الکترونیک استفاده کنند و به دو نحو است جرائم درجه ۵ تا ۸ بدون نیاز به تحمل حبس می‌توانند از پابند الکترونیک استفاده و جرائم ۲، ۳ و ۴ پس از تحمل یک چهارم از حبس می‌توانند از این نهاد ارفاقی استفاده کنند. این موضوع باید با رضایت کامل فرد محکوم باشد و شورای طبقه بندی زندان باید حسن رفتار و کردار فرد زندانی را تایید کند. هدف از زندان اصلاح و تنبه مجرم است و زمانی که احراز شود فرد اصلاح و متنبه شده، بسته به میزان مشارکت و اراده‌ای که فرد زندانی در اصلاح خود و مشارکتی که در برنامه‌های اصلاح و تربیت زندان دارد می‌تواند تقاضای پابند کند و در شورای طبقه بندی زندان تایید شود و درخواستش ارسال شود.

طرهانی: در دستورالعمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری، مقرر‌هایی مبنی بر جهت تسهیل و تسریع رسیدگی به درخواست‌های زندانیان، دادرسان علی البدل در زندان‌ها مستقرند. بر اساس قانون و آیین نامه اجرای سازمان زندان‌ها دادیار ناظر زندان داشتیم، اما دادرس نداشتیم و تصمیم بر این شد در معاونت قضایی مربوط به امور زندانیان و کمیسیون عفو و بخشوگی یک شعب ویژه را برای درخواست زندانیان با موضوع نهاد‌های ارفاقی تشکیل دهیم.

طرهانی: در برخی مواقع به علت موانع قانونی فرد نمی‌تواند از نهاد‌های ارفاقی استفاده کند، مقررات قانونی و هم آیین نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات به درستی این خلاء را جبران کردند. ممکن است فردی متنبه شده باشد عوامل زندان و شورای طبقه بندی این موضوع را تایید کنند او می‌تواند تقاضای عفو خود را مطرح کند. در مرکز هر استان با ریاست دادگستری هر استان کمیسیون عفو برگزار می‌شود. از سال گذشته تاکنون ۱۴۶۹۵ نفر مشمول عفو قرار گرفتند. در مورد عفو‌های موردی باید حتماً در کمیسیون عفو مطرح شود و زندانی می‌تواند به صورت حضوری و هم از طریق سامانه، تقاضای خود را مطرح کند و دادستان‌ها و روسای حوزه‌های قضایی هم می‌توانند برای فرد زندانی تقاضای عفو کنند و مشروط بر این است که فرد اصلاح شده باشد و ذاتاً استحقاق دریافت عفو را داشته باشد. نتیجه کمیسیون عفو در کمیسیون مرکزی قوه بررسی می‌شود و بعد از تصویب به محضر ریاست قوه ارسال و ایشان خدمت مقام معظم رهبری ارسال می‌کنند.

طرهانی: یکی از حقوقی که فرد زندانی دارد، بحث انتقال به محل سکونت خود است؛ یعنی شخصی که جای دیگری جرم انجام داده اصل بر این است که به محل سکونت خود منتقل شود.