معاون امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: در مقابل افزایش ۳۲ درصدی کشت تریاک در افغانستان، ایران رتبه نخست جهانی را در کشف مواد مخدر داشته است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، سردار زاهدیان معاون امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر، در شبکه سراسری خبر در برنامه گفتگوی ویژه خبری ساعت ۲۲، در خصوص برنامه ستاد مبارزه با مواد مخدر برای ضربه زدن به بنیان‌های مالی قاچاقچیان، پیشگیری از مصرف مواد مخدر و مقابله با معتادان متجاهر توضیحاتی ارائه داد.
معاون امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: نیرو‌های غربی بعد از ورود به کشور افعانستان، برای محو کشت و کاهش تولید مواد مخدر تلاش جدی انجام ندادند و در عرصه مبارزه با موادمخدر تاکنون ۱۲ هزار جانباز در جامعه جهانی تقدیم شده است.
سردار زاهدیان افزود: بزرگ‌ترین تولیدکننده تریاک، هروئین و مورفین و اخیراً هم بحث تولید مواد صنعتی مانند شیشه، کشور افغانستان است و این کشور در همسایگی کشورمان واقع شده است و ایران در منطقه‌ای قرار گرفته است که در مسیر ترانزیت این کشور است و در بحث تولید ماده مخدر صنعتی شیشه، رشد فزاینده‌ای را طی سال‌های اخیر شاهد بودیم، طی سال‌های اخیر فراز و نشیب‌های مختلفی در افغانستان به وجود آمد و در سال ۲۰۰۱ که نیرو‌های غربی به رهبری امریکا وارد افغانستان شدند با دو هدف مبارزه با مواد مخدر و مبارزه با تروریسم آمدند و در آن سال تولید تریاک جهان چیزی حدود ۲۰۰ تن بود، ولی بعد از گذشت یکسال این تولید به ترتیبی پیش رفت که تا ۱۰ هزار تن هم گزارشات سازمان ملل حکایت می‌کرد سیر صعودی داشت، در بعد تولید در افغانستان به نظر می‌رسد نیرو‌های غربی تلاش جدی را برای محو کشت و کاهش تولید انجام ندادند.
وی افزود: کشور ما در مسیر ترانزیت مواد مخدر افغانستان قرار گرفته است و بخشی از تولید افغانستان برای رسیدن به بازار‌های اروپایی از مرز‌های کشور ما باید عبور کند و جمهوری اسلامی ایران با توجه به احساس وظیفه و مسئولیتی که نسبت به اتباع خودش و جامعه جهانی دارد، اقدامات بسیار گسترده‌ای را در مبارزه با موادمخدر در مرز‌ها انجام داد و با احداث دیوار‌های بتنی، احداث کانال‌ها و خاکریز‌هایی که در مناطق مرزی بود و هست و همچنین استفاده از موانع مختلف الکترونیکی و الکترواپتیکی از ورود موادمخدر به کشور جلوگیری می‌کند.
معاون امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر، در پاسخ به سوالی در خصوص تعداد معتادان در دنیا گفت: براساس آخرین گزارشی که دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC) در وین منتشر شد، در دنیا حدود ۳۰۰ میلیون نفر مصرف کننده موادمخدر هستند که حداقل یکبار تجربه مصرف مواد را داشته اند و ۴۰ میلیون نفر هم افرادی هستند که اختلال مصرف دارند یعنی مصرف پیچیده و خطرناک دارند.
سردار زاهدیان افزود: جمهوری اسلامی ایران پرچمدار یکه تاز عرصه مبارزه با موادمخدر است و با فاصله‌ای خیلی زیاد در کشفیات تریاک، هروئین، مرفین و شیشه در دنیا با کشور‌های بعد از خودمان مطرح هست. علی رغم تلاش‌هایی که جمهوری اسلامی ایران انجام داده است، کمک‌های بین المللی برای مبارزه با موادمخدر کافی و متناسب با حجم تهدیدی که هست نبوده و خیلی کمک‌های ناچیزی وجود داشته است و در جا‌هایی هم که ما با منابع کشور خودمان خواسته ایم برای تجهیز و ایجاد موانع برای قاچاقچیان در مرز‌ها اقداماتی را داشته باشیم متأسفانه با پیش کشیدن موضوع تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان از واگذاری برخی تجهیزات و امکاناتی که در عرصه مبارزه باید مورد استفاده قرار بگیرد هم ممانعت کرده اند و هم کار شکنی کرده اند.
سوال: علی رغم آن همه اقدامات آموزشی فرهنگ سازی اقداماتی و اقدامات منحل کننده چرا باز هم همچنان با معضل اجتماعی اعتیاد در جامعه روبرو هستیم؟
مهمان دیگر گفتگوی ویژه خبری دکتر بیات جامعه شناس و استاد دانشگاه، گفت: موضوع بسیار گسترده و پیچیده‌ای است و به این سادگی نیست که ما بتوانیم با یک برنامه ریزی بتوانیم این مسئله را در عرض چند سال حل کنیم بحث مواد مخدر و اعتیاد پناه بردن به یک چیزی است این پناه بردا می‌تواند آموزشی باشد، فرهنگی، خانواده، مسائل اقتصادی، مسائل فرهنگی، باشد و همه موضوعاتی که می‌توانسته اند پناهگاه باشند و این یک بحث کلی در همه جای دنیا است که یک معتاد یعنی کمبود در یکسری از حوزه‌ها.
بیات افزود: اعتیاد مختص قشر و سن خاصی نیست و ما نمی‌توانیم بگوییم که طبقات پایین‌تر بیشتر معتاد می‌شوند اینطوری نیست و این به صورت گسترده‌ای در همه حوزه‌ها و در همه شریان‌ها وجود دارد و جالب اینجا است که مثلاً گروه‌های تحصیلی بسیار بالاتر تا پایین‌تر هم ممکن است گرفتار اعتیاد شوند، ولی خب طبیعی است که گروه‌های تحصیلی بالاتر باید به نسبت کمتر‌تر باشد و نکته دوم این است که ما در بحث مواد مخدر دوتا حوزه داریم یک حوزه عرضه مواد مخدر اعم از تولید چه مواد مخدر سنتی که برمی گردد به چند هزار قبل از میلاد تا مواد مخدر صنعتی که دو سه دهه است که شیوع پیدا کرده است و بحث تقاضا است یعنی تقاضا برای مواد مخدر که همان پناه بردن است و در حوزه قاچاق هم همین است تا زمانی که تقاضا برای جنس قاچاق وجود داشته باشد همه عالم و آدم جمع شوند جلوی این را نمی‌توانند گرفت، چون تقاضا هست.
دکتر بیات جامعه شناس و استاد دانشگاه افزود: پس بنابراین اگر در جامعه‌ای تقاضا برای یک نوع مواد مخدر وجود داشته باشد چه مواد مخدر صنعتی و چه سنتی، تقاضا عرضه خودش را زیر زمین هم هزاران کیلومتر باشد می‌تواند پیدا کند و این به ما یک افق می‌دهد یک چشم انداز می‌دهد و آن چشم انداز این است که ما بایستی بخش قابل توجهی از توان و ظرفیت مان در بحث تقاضا باشد و در بحث تقاضا عرصه اصلی عرصه پیشگیری است.
سؤال: در گزارش‌ها آمده است که بیش از ۸۰۰ تن مواد مخدر در کشورمان کشف شده است این مقدار را بگویید که چقدر در مرز‌ها بوده است و چقدر در داخل کشور بوده است؟
سردار زاهدیان: این کشفیات حدود ۷۰ درصد در استان‌های شرق و حاشیه شرق کشور بوده است و ۳۰ درصد در عمق کشور. تمرکزی که ستاد مبارزه با مواد مخدر و نیرو‌های مقابله کننده قرار داده اند برای کشف مواد مخدر، در نقطه ورود به کشور است و این تلاش را داریم که اجازه ندهیم مواد به عمق کشور وارد شود و این ۳۰ درصدی هم که به عمق کشور وارد می‌شود بخاطر برخی از خلأ‌هایی است که در تجهیزات و امکانات و نیرو‌ها داریم که آن را هم در برنامه‌های ستاد است که تکمیل شود که یک سد محکمی را ایجاد کنیم در استان‌های شرقی و حاشیه شرق که از ورود به داخل کشور ممانعت کنند.
سؤال: طی این سال‌ها آن جلوگیری و مقابله مؤثرمان رشد کرده است؟
سردار زاهدیان معاون مقابله با عرضه و امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدرپاسخ داد: یک سونامی علیه کشورمان است و آن تولیدی هست که در افغانستان وجود دارد و به سمت ما بالاخره باید بیاید و عبور کند که به بازار مصرف اروپایی اش برسد. در این شرایط در بدترین وضعیت‌های ممکن نیرو‌های مقابله‌ای این کار را دنبال کردند. یعنی در کویر سخت در دریا در مجموعه مرز‌هایی که از لحاظ آب و هوایی اقلیم نامناسبی را دارند، همکاران ما در نیروی انتظامی و مرزبانی، پلیس مبارزه با مواد مخدر، سپاه پاسداران، وزارت اطلاعات، تلاش کرده اند و بخش عمده‌ای از این کشفیات با اقدامات اطلاعاتی شکل گرفته است و ما برای شناسایی سعی کرده ایم در مبدأ ورود این کار را دنبال کنیم.
سؤال: هم اکنون تولید واقعی مواد مخدر در افغانستان چقدر است؟ در خبر‌ها افزایش ۳۲ درصدی است، ولی می‌خواهیم بپرسیم که تولید واقعی چقدر است و آن جریان کشت جایگزین برای کشاورزان افغانی به کجا رسید؟
سردار زاهدیان: آخرین گزارشی که سازمان ملل از افغانستان منتشر کرد، اعلام کرد ۲۳۳ هزار هکتار از زمین‌های قابل کشت در افغانستان زیر کشت گیاه خشخاش است که ۶ هزار و ۲۰۰ تن اعلام کرد میزان تولید آن است. البته در مناطقی هم شاید نتوانسته اند بخاطر ناامنی‌هایی که وجود داشته است بررسی داشته باشند که ما اگر مبنا را روی همان ۶ هزار و ۲۰۰ تن قرار دهیم یک رقم نجومی است و نکته دوم بعد از فرمانی که طالبان سال گذشته صادر کردند، گردش مالی مواد مخدر در بین کشاورزان افغان ۴۵۰ میلیون دلار گزارش شده است که بعد از صدور فرمان، این رقم شده است یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون، یعنی تقریباً ۳ برابر افزایش پیدا کرده است و هر چه هم تلاش کنند این افزایش درآمد باعث ترغیب کشاورزان برای کشت بعدی خواهد بود.
سؤال: پس کشت جایگزین هم جواب نداده است؟
سردار زاهدیان: کشت جایگزین از ابتدا جواب نداد یعنی در دوره‌ای که نیرو‌های غربی هم در افغانستان بودند نتوانست جای خودش را باز کند و به طبع اقتصاد افغانستان امروز تریاک محور است و براساس کشت خشخاش رقم می‌خورد.
سؤال: آقای دکتر بیات، دو بحث را مطرح کردید یکی بحث پناه بردن یکی بحث بالا بودن تقاضا، در عرصه پیشگیری چه باید کرد؟
دکتر بیات جامعه شناس و استاد دانشگاه گفت: تا به امروز چه سیاست‌های کلان ما و چه برنامه‌های کلان ما و چه برنامه‌ها و اقدامات مان عمدتاً متمرکز شده است بر روی عرضه، تقریباً کمتر به این فکر کردیم که با وجود موجود بودن مواد مخدر چه کار کنیم، آن فرد و خانواده‌ها چکار کنند، دولت چه کار کند، آموزش و پرورش، نهاد‌های مختلف چه کار کنند که افرادی پناهشان به سمت مواد مخدر نباشد بلکه جای دیگری باشد.
بیات: در بحث پیشگیری تقریباً متمرکز نشده ایم، و در حوزه مقابله، ستادی هم که الان وجود دارد ستاد مقابله یا مبارزه با مواد مخدر است و در این ستاد قطعاً هر کاری هم بکنیم حوزه پیشگیری ضعیف‌ترین بخش است و ما امروز در دنیا به لحاظ سازمانی به لحاظ تفکر به لحاظ رویکرد و به لحاظ فناوری‌ها شاید یکی از قوی‌ترین پلیس‌های مواد مخدر دنیا را داریم، اما عمق فاجعه و مسئله اینقدری است که هرچقدر دوستان آن طرف زحمت می‌کشند این طرف معادله بسیار بزرگ است.
سؤال: در واقع شما می‌خواهید بگویید ما اصلاً داریم مسیر را اشتباه می‌رویم به جای اینکه برویم روی بحث تقاضا باز هم روی بحث عرضه داریم کار می‌کنیم از این طرف هم در بحث پیشگیری ...
بیات: بله پلیس مبارزه با مواد مخدر را ایجاد کردیم، اما آن دوازده سازمان اعم از آموزش و پرورش، وزارت خارجه، صداوسیما و بخش‌های مختلف، همه این‌ها هیچکدام شان در حد و اندازه‌ای که این مسئله گریبان خانواده‌ها را گرفته است هیچکدام شان ورود پیدا نکرده اند و ما امروز کارکرد پیشگیری مان شده است درمان، درمان متادون محور که خودش یک دلالی است و یک فاجعه عظیمی است که یک تعداد اقلیتی آنجا دارند جیب‌های خودشان را پر می‌کنند.
سردار زاهدیان: اجازه می‌خواهم راجب به بحث پیشگیری یک توضیحی بدهم. الان از سال ۹۷ یک طرحی در ستاد مطرح شد به نام طرح یاری گران زندگی که صرفاً در پیشگیری دارد کار می‌کند.
سؤال: یعنی حدود ۵ سال است. خروجی هم گرفته اید؟
سردار زاهدیان معاون مقابله با عرضه و امور بین الملل ستاد مبارزه با موادمخدر افزود: خروجی اش را هم عرض می‌کنم. کانون یاری گران زندگی در حوزه‌های مختلف الان فعال شده است، در آموزش و پرورش کانون‌های یاری گران زندگی فعال شده است، در محلات فعال شده اند و در محیط‌های کاری فعال شده اند.
سؤال: نتیجه چه بوده است؟
سردار زاهدیان: این‌ها الان چیزی حدود ۴ میلیون نفر را برده اند زیر پوشش برنامه‌های پیشگیری در شبکه شاد آموزش و پرورش و این کانون‌های یاری گران زندگی الان فعال است و کار منسجم و خیلی خوبی را انجام داده است.
سؤال: الان بحث معتادان متجاهر چه شد چرا الان ما چند سال است داریم صحبت می‌کنیم و پیگیری می‌کنیم خود ما برنامه‌های مختلفی را رفتیم، اما این مشکل حل نمی‌شود مشکل کجا است؟
سردار زاهدیان: مشکل معتادان متجاهر یک بخشی اش به بحث قانون برمی گردد مدت زمانی که برای درمان یک فرد ضروری است که نگهداری شود و بازتوانی به آن فرد ایجاد شود، در کشور‌های پیشرفته تا دو سال هم برمی گردد.
سؤال: در کشور ما چقدر است؟
سردار زاهدیان: اینجا در قانون ما یک سه ماه است و سه ماه هم می‌توانند تمدید کنند.
سؤال: پس بخاطر اینکه آن دو سال نگه نمی‌داریم این جواب نمی‌دهد؟
سردار زاهدیان: بعد از کرونا ستاد کرونا مصوب کرد که ۲ دوره ۶ ماهه این افراد نگهداری شوند و یک مقداری وضع بهتر شد، ولی یک بخشی هم همین بحث قانون است و یک بخشی هم بخش منابع است. برای نگهداری این افراد بالاخره هزینه‌هایی لازم است، ولی در ۵ سال گذشته ظرفیت نگهداری معتادان از ۴ هزار و ۵۰۰ نفر در تهران، الان به بالای ۱۷ هزار نفر رسیده است.
سؤال: اصلاح قانون الان به کجا رسید؟
سردار زاهدیان: اصلاح قانون، ۱۲۹ ماده قانون در یک هیئت ویژه‌ای بررسی شد و ۵ بند اساسی قانون که لازم بود اجرا شود درباره معتادین متجاهر، خرده فروشان، منابع اقتصادی قاچاقچیان به صورت طرح لایحه دو فوریتی توسط دولت آماده شده است که به مجلس ارسال می‌شود.
سؤال: چه زمانی تمام می‌شود فکر می‌کنید چه زمانی نتیججه بگیریم
معاون مقابله با عرضه و امور بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: با توجه به شرایط موجود فکر می‌کنم اگر مجلس کمک بکنند قبل از دوره خودشان این را به صورت دوفوریتی مطرح کنند و قبل از پایان دوره مجلس انشاالله حل می‌شود.