امام محمد باقر علیه السلام پنجمین امام شیعیان و ملقب به باقرالعلوم هستند.
امام باقر (ع) در واقعه عاشورا سال ۶۱ هجری چهار ساله بودند و به همراه پدر و جد بزرگوارشان امام حسین (ع) در سرزمین کربلا حضور داشتند. آن حضرت پس از شهادت پدرشان امام سجاد (ع) در سال ۹۴ هجری قمری، زمانی که ۳۶ ساله بودند به امامت رسیدند. مدت امامت ایشان تا زمان شهادت ۱۹ سال و دو ماه بود.
درباره علم و دانش امام محمد باقر (ع) این طور گفته شده که او در علم و زهد برتر از همه بزرگان بنی هاشم بودند و روایات و احادیث ایشان در زمینه علم دین، علوم قرآن و سنت نبوی و روش اخلاق و آداب به حدی بود که تا پیش از آن هیچ یک از فرزندان امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به جا نگذاشته بودند. ایشان بنیانگذار انقلاب فرهنگی و نهضت علمی شیعه و اسلام شناخته شدند.
ولادت امام محمد باقر (ع)
لقب امام پنجم شیعیان
شناخته شده‌ترین لقب ایشان باقر العلوم است و به این معناست که ایشان دریای دانش را شکافته و اسرار علوم را آشکار کرده اند. باقر العلوم لقبی است که پیامبر (ص) سال‌ها پیش از به دنیا آمدن امام محمدباقر (ع) برایشان انتخاب کرده بودند. از دیگر القاب ذکر شده برای امام باقر (ع) می‌توان به شاکر، صابر و هادی نیز اشاره کرد.
نام مادر امام محمد باقر (ع)
نام مادر امام محمد باقر (ع) فاطمه بنت الحسن است که به ام عبدالله یا ام حسن نیز شهرت داشتند. ایشان بانویی جلیل القدر و پاکدامن بودند که امام صادق (ع) در وصف ایشان فرمودند که او صدیقه بود و در آل حسن زنی مانند او نبود.
باقرالعلوم برجسته‌ترین لقب امام پنجم
باقر العلوم مشهورترین لقب این امام همام و برگرفته از حدیثی نقل شده از پیامبر اکرم (ص) است. در این حدیث پیامبر به جابر بن عبدالله انصاری فرمودند: «إنّک ستُدرِک رجُلاً مِنّی، اسمُه اسْمِی و شَمائلُهُ شَمائلی یبْقَرُ العِلْمَ بَقْراَ». تو مردى از [ خاندان]مرا درک خواهى کرد که نامش نام من و رفتار و کردارش رفتار و کردار من است و دانش را تا ژرفایش مى شکافد.
همچنین روایت مشهور دیگری به نام حدیث لوح وجود دارد که در آن جابر بن عبدالله انصاری روایت کرده که پیامبر (ص) نام محمد و لقب باقر را پیش از تولد برای آن حضرت انتخاب کرده بودند.
شهادت امام محمد باقر (ع)